장음표시 사용
101쪽
Iamq; coeli statu, D tempore anni, atque morborum differentia saepissime uacuatit. Demum eo redactares est,ut tantum euacu tionis sanguinis uiribus fisi incumberent , ut alia auxilia spernem res hoc immoderate viantur. valdeq; in usu huius prodii errare mihi viΘentur quania tum largius . tum crebrius quam deceret, . audacter mittant sanguinem atque adeo in multis, in quibus pluribus de causis hoc remedij genus non conueniret .. Dictum siqui dem est, multa ex illis corporibus ad frigidam temperiem inclina
te, hincq; & pinguissima ibi multa &pleraq; mollia, rariq; habitu; &facile dissolubilis esse ,. his nulla sanguinis euacuatio fami-lsaris esse potest ut Catan sis: de curatiper sang. misis testatum reliquit .. Quamobrem hoc remedium multis opportunum;in omnibus ab ea gente usurpari non est laudandum .. Cui LANn. Nonirecte hoc intelligo. sedi accuratiorem . atq;: absolutiorem illorum corporum temperamentor uni cognitionem, ex te libenter audi rem, sine qua fieri non posse videtur, ut mittendi sanguinis ratio apud illos usitata nobis itinotescat proinde itera mihi rursum Aegyptiorum corporum temperamenta .. ALpIN.. Sed ut recte eae gognoscere possimus, primo ineundam esse puto rationemillius, qua in uarijs corporibus est temperies, atque habitus... ingre-cie explicata, facilius illorum hominum naturas , atque habitus: varios demonstrabunt. Guar Aun. Verum dicis, atque ut commodius videtur, sit agito.
De ratione viniorum corporum temperamenti,M
habitus, is, Aeraptiorum vario tempera
V is eorporum, eorum qui Aegyptum habitant, tempe ries atque habitus rursum accuratius a nobis sit cogno scendus,ut apud ipsos mittendi sanguinis vliis rationem vere consequamur ,, prius uniuersali quadam via ratio varietatis: temperamentorum,. atque habitus a nobis. est cognostendi Siquidem illorum corpora omnia esse singuinea, singuineq; mulito abundare,neque dici potest, neque utique uerum est.. Niisquam
102쪽
enim corpora omnia nico pridita temperamento obseruantur. Necessarium etenim est, ubique multa ex varijs consata temperamentas reperiri, scilicet qua sanguinis, ous pituit , qus bilis, quae
melancholis naturam sint adepta. qus temperamcnta seqυilntur cordis, hepatisque temperaturam i ab his siquidem duobus membris uniuersum corpus propriam nancisti lcmperiem Cal. in lib.artis medic.testatum reliquit, uel etiam ab alterius illorum dominantis temperamento. Qua quidem ratione quale utriusq; membri vel prsualentis temperamentum, atque habitus erit, tale obieruabat in uniuerso corpore. Quo sit, ut ii alicuius cor hepar smul calidum humidum temperamentum a natiuitate obtinu rint , idem in uniuerso corpore intueri sit necessarium, idemque
erit totius corporis temperamentum, quod in hepate cordis tenis peramento praeualente, vel in corde hepatis temperiem vincente, obseruabitur. Ex quibus dici non immerito potest, socrates comstat calido humidoq; temperamento,igitur vel utrumq; cius membrum, cor &hepari crunt calida &humida, vel ipsorum alterum alti ri prsualens.Corporis itaque totius hoc temperamentum prin retorum duorum membrorum, vel alterius altero praeualentis
naturam sequi est necessarium, veluti calidum & siccum, bilicissem cordis & hepatis simul, vel alterius altero dominantis caliditatem S siccitatem. ibi frigidum siccumq: melancholicum si igiditatem
S siccitatem, frigidum l. & hi idum, pituitosum, frigiditatem,
atque humiditatem eorumdem viscerum, vel unius tantum, quod altero p ualet, naturam sequitur. Haecq; sunt omnia composita corporum temperamenta, quae a tempcramento cordis atque
hepatis simul, vel alterius horum alteri prevalentis, proficiscuimtur. Cum igitur uniuersum aliquod colpus caliditate & humidi tale constat, quod icmperamentum sanguineum dicimus, illius corporis utrumque simul cor, atque hepar calidii &la nidu tem perate eis vel alterum illorum non temperate se 1 intense,it ut si cor sit calidum &' humidinia distemperate, hepatis temperatam. frigiditatem ac siccitatem superare necessarium est, & eodem modo hepar, si hanc ipsum obtinuerit temperie, ac cor ei obstiterit. Si uero cor & hepar aeque opposts fuerint naturae, ita, ut cor tantum sit calidum &humidum, quantum hepar est calidum ac sc-
cum, atque e contra, temperiem corporis totius temperatam eff-
cietit; quod si cor caliditate hepar supcrauerit, totum corpus tam
103쪽
tum in caliditate excedet, quantus erit caloris cordis excessus se
prahepatisfiigiditatem. quemadmodum si excessierit hepar frigi
ditate cordis caliditatem, tantum fieret corpus fit dum,quantus erit escesses frigiditatis supra caliditatem cordis. Haecq; sunt cor
porum temperamenta, modo nuper dicto a temperie cordis & limpatis prodeuntia, ac genita, quς omnia non in uno, veluti neque illorii unum tantu teperamentu, in omnibus hominibus reperitur. Quod quamobre si idest cur ola corpora non uno eodem l: teperameto costent, sed multis ac inter se uarijs extenuc libenter discerem. GustΑNn . Miror cur cum tu sis adeo astronomis addi eius, huius rei causam ab ipsorum obseruationibus addiscere nolueris, quando omnes astronomico orti naturas accelestis sicli
maris in hora natiuitatis supputati obseruatione speculentur. Considerant efiim quae coeli facies, inea hora, qua quis natus es. terris incumbebat; coelum siquidem in duodecim partes diuidui,&iniqualibet illarum quas ipsi domus appellant.) considerant
signum, quod ex duodecim coelestibus imaginibus ea hora reperiatur, atq; ex erraticis stellam ibi simul inuentam. ex horumque omnium scilicet ex domo, signo,&sellis ibi ortus tempore obser uatis tu licium e&cipiunt, naturasq; hominum venantur a prima domo, quae est orientalis coeli pars, di ex signo ac stellis, quae in ea domo inuenta suerunt, vel eam domum respiciunt. Tuam1taque naturam calidam humidamq; illi affrinarent, quoniam in tuae generationis schemate libra ascendens observetur, quam naturam ab eo librae signo manifestari aiunt calidam humidamq; temper tam hin t etiam hilarem ac muscae non minusq; veneri deditum hominem signiscari, a venere librae domina. literarumq; studiis praesertimq; astronomiae, philosophiae medicin q; operam te maxima delegatione Aeditum ercurius in nona domo in signo Ce minorum clare iudicabant. eodemq; etiam in nona inuento,nuper dictarum scientiarum carasa te longissimas peregrinationes, fastudiosissima itinera prosecuturu. Sed cur ego de te tanta ex astro nomorum mente loquor, de quo exempli causa dicendum suscepi, ut ostenderem cum asstronomis,hominum temperamenta ac naturas ex signi natura, atque stellarum, orientis in prima coeli domo inuentarum cognosci. Sed istis causso missis, alite ad hanc rem firmiores ac veriores fiant indagandae .. Arpria. Gratissimum mihi fuit ea ex te audiuisse, quibus meam ad astronomorum o seruationem
104쪽
1eruationes natura retulisti: quae cum haud plane verum attingat, perge modo physice magis me docere, cur varij homines inter se
variss constent temperamentis, vel naturis . Gυ11 No. Qui de natura scripserunt, in multis hominibus diuersorum temperamentorum,vel naturarum causas,verius, acre ani festius nobis demonstrarunt.Namque Aristoteles omnium philosophorum facile primus in lib. a. de physico auAitu afirmauit, Solem atq; hominem,
hominem sane generare, ut ipse doceret, ad animalis generatione duo agentia esse necesaria, quippe agens proximum,atq; remotu, proximum est homo, qui ut animal ad sui similis generationem, agit. Sol uero est una ex causis escientibus remotis; quae etiam concurrit ad eandem animalis generationem adiuuandam, & H-ciendam . Agunt vero utraque in materiam bene dispositam ad agentis sormam introducendam. Tria itaq; ad nostrorum corporum generationem prima concurrunt principia, quarum primum est coelum, utpote causa esciens, sub qua omnia coelestia corpora comprehenduntur. Secundum est homo, mas scilicet & foemina. Tertium materia es qua homo generatur, id uero est sementium inum. Qualis igitur temperamenti erunt haec generationis primicipia in homine gignendo, talis itidem homo genitus erit, quam do perpetuo uerum sit, generatum generanti esse simile. Siquid e . Omne agens vel animatum, vel inanimatum, agit, visbi simile generet , hincq; quodlibet generatum erit simile generanti, & gen rans generato. A1p1 N. Mihi non omnino h:ec veritas manifesta videtur, cum multi homines ijs, a quibus geniti sunt, haud plane similes existant. Plures etenim fili j patribus ac matribus dissim, les apparent. quod quidem non esset, si generata omnia, ijs, quae generant essent similia,& generantia generatis . Gu1LAND. Aliam sit scepisti nunc questionem solutu non ita facilem, quam nunc ut dissoluam, neq; locus, neq; occasio de qua loquimur expostulat. Multa tamen sunt, quibus epicitur, ut generati hominis patris,ac matris frustretur similitudo. Saepe enim accidit foetus similes pro . duci cuipiam vel viro, vel sceminae in hora coitus imaginatis. L gitur mulierem saepe coeundo, Ethiopis nigri pictam figuram intuendo, atq; imaginando tandem nigrum filium peperisse. Hinc affrmant multi,adulteras mulieres prς timore ne a maritis in adulterio comprehendantur, assidua de illis dum coeunt, cogitatione filios maritis similes parere. Aegroti itidem semen vitiatum habentesa
105쪽
bentes, smiles ipss natos inciunt. semina etia avorum uel alio rum cons mineorum aliquando vim retinuerunt , a quibus ipsorum similitudo in conceptis non raro efformatur, atque eXpri mitur . Caeterum tametsi aliqua occasione generatorum a gene rantibus figura deformetur, tamen natura generatorum quam
philosophi intelligunt) nihil ab ijs, quae generant unquam mut
tur . Quales enim erunt causarum ad generationem concurreniatium naturae, tales quoq; erunt eorum constitutiones, quae ab iis
generabuntur atque in hunc sensum non errat philosephorum sententia, qus semper generantis & generati similitudinem docet, ideo generans simile est generat de generatum generanti natura, atque specie. Pncipuum igitur agens est coelum, sub quo comprehenduntur omnia corpora coelestia, quo A agit ut Aristotelici aiunt in haec inferiora sublunaria motu & lumine. In qua igiatur orbis parte sol, qui ex omnibus illis causis in ligo inferiorae
escarius agit,inaiorem inducet calorem, generata omnia natura vel temperamento calido referentur, atque ubi parum calefacit, minus etiam calida animantium corpora obseruabuntur. In quaere in primis occurrunt terrarum regiones considerandae, locorum situs,anniq; tempora. Quicquid igitur temperatis in regionibus,&locis, obsitus rationem temperatis, atque es anni temporibus in vere producetur, temperato proculdubio temperamento Constabit , maximeq; si natura animalis utriusque generantis, scilicet maris & sceminae temperata & ipsa simul fuerit. Semper enim
in temperata regione, &loco, & in vere ex anni temporibus, homo a temperato homine proximo generante, genitus erit tem p ramenti temperati, iccirco ei ex quo ipse genitus est, temperamento temperato erit similis. Homo enim locum habitans temperatum, si temperati sit una temperameli, & ex anni temporibus in vere hominem generauerit, ei natura, vel temperamento Omniano smilem effciet. Si vero is haec omnia agentia inter se fimul unico non constabunt temperamento, sed potius inuicem diser pabunt, non omnino generati generantibus caulis smilitudo respondebit. Similitudo siquidem naturae id quod alijs praestabit
absque dubio sequetur. visi exempli gratia, quispiam ex patron scitur temperato, sed in coelo minus temperato,natura similis magis patri quam coelo,erit. Siquidem in generatione magis potest agens proximum, & particulare, quam remotum & uniuersale , Mam
106쪽
quam ob causam quando agens proximum,& agens remotum imater se disserunt, prosimum sere semper superabit remotum, ubi praesertim vis agentis remoti non ita sit prapotens . vi possit vim proximi agentis superare,veluti exempli gratia, si daretur aliquis qui temperamento natus temperato, in Ethiopiae maximis caloribus hominem generaret, absque dubio hominis illiusce generantis natura vinceretur avehementissimo illius regionis calore, ibi natus ob id homo magis causis effcienti videlicet cclo,quam proximo agenti quippe patri, temperamento similis constituetur. Quando igitur omnia generationis principia simul in una natura inter se conueniunt, emciunt partus eis omnino similes ac illis i
ter se dissidentibus geniti similitudo illud sequetur, quod aliorum
vires superabit. Hinc colligo homines multis varijsq; constare temperamentis, ob variam principiorum uel causarum ad genuerationem concurrentium vim, atque potentiam: etenim ex patre calidi temperamenti homines orientur, eodem itidem lcmper mento praediti,nisi colli praeualida frigiditas patris temperamento calido obstiterit. Nam ea immoderata ob regionem, vel locorum situm, vel anni tempus hybernum existente, homines tempexamenti potius calidi quam frigidi producentur. Atq; si pater &coelum calidi fuerint temperamenti vel frigidi, soboles calidam vel frigidam itidem naturam preseseret. si uero paterno sangui ni calidi existenti temperamenti, coeli obstiterit frigiditas no multa,homines geniti potius calidi, quam frigidi erunt temperam e
ti. Et e contra i homo generans frigidi temperamenti sit,in cf-Joque moderate calido, generabit hominem quo ad temperamem, tum frigidum. in coeloque immoderato calido, calidum inciet. Haecq; erit naturarii, temperamelorumve diuersorum in hominubus ratio. At si N. Ne tu omnia, quae ad temperamentorum v rietatem explicandam rationem attinent, doctissime atq; accur tissime comprehendisti. Et nisi materia medica Aegyptiorum nos breuiores esse cogeret, cuperem es te etiam hac eadem de re uberiorem sermonem haberi. De quibus ego in libris de pristidendis morbis Cayri conscriptis inulta literis tradidi. Vnum t men hic non esse protermittendum cogito, quippe corpora in lu-ccm cum prodeunt, vel statim enixa, uterumq; egressa ,eX ambientis qualitate vel temperamento multum alterari, atq; mutari, ita, ut corpora infantium habitus rari sint, ab aere alterata facile accedant
107쪽
seedant ad aeris temperamentum'. cum perporis cutis facile am bientis qualitas ad viscera permeet, ipsaq; ad suum temperamen tum alteret. Hoc utique verum esse, id nobis persuadere potest, quod uaria anni tempora, cuiuslibet aetatis corpora usque adeo alterant, & mutant,ut suscepti ab ipsis temporibus anni temper menti, varia humorum redundantia clarissimum sit argumentum, hyeme corpora, quod ab aere frigido alterentur, es mutentur,
frigidos humores gignere, ac coaceruare. Et Vere ob aerem l
peratum, anguinem, Aestateq; bilem, ob caliditatem, & Autumno melancholiam, ob frigiditatem & siccitatem. Itaque s peri
eta adultorum corpora, densissimae cutis, usque adeo ab aeris mutationibus alterentur ac mutentur, quid in tenellis corporibus infantium continuo ex utero egressis seri iudicabimus Θ ipsa vid licet quam plurimum ab ambientis qualitate alterari, & mutari. Quod non videtur usq; mulierculis este ignotum, aliquando dicentibus de homine in hyeme nato a frigoreq; facile patiente, mirum
non est si hic homo ita a frigore multum ac facile patiatur, quando in lucem proditus hyeme fuerit. Quamobrem existimo, cor pora starim enixa a coelo maxime alterari ac mutari, prssertim sub calidissimo coelo nata. Vehementissimus etenim aeris calor, quocumq: modo satiremediis, quibus moderetur atque conte peretur, omnino uacat. Cuius quidem rei ego in qstiuis Aegypti caloribus certum periculum feci. Frigido vero neri multa ubique sunt, quae opponuntur, ab ipsoque corpora defendunt. Ob quam rationem in calidissimo aere orti, quin a calore multum alterentur, es mutentur, defendi nequeunt. Quod multo facilius
fiet s eu homine calidi temperamenti etiam geniti snt. Si uero a frigido mare, atque stemina gignantur, ambiens calidus aer eos reddet ad temperiem minus frigidam. Et qui ex calido semine, sue patre matreque geniti in luce eduntur sub coelo frigido, quum ex calido proximi agentis hominis,&frigido I gentis remoti coeli
medium quo ad temperiem exurgere sit necessarium,temperatiori natura obseruabuntur. In calido vero coelo, ijdem sent calidis. simi. In aere vero frigido inopes rantum alterantur ac mutantur,
cum diuites igne, pellibusq; a stigore liberos defendant. A caliditate vero omnes patiuntur, contra quam nullum hactenus validum remedium inuentum est. Caeterum his auditis, de illorum
corporum, qui Aegyptum habitant, temperaturis, atque habiti
108쪽
bus iam loquamur Cuti AND. Ex coeli Aegyptij ratione, atque ex incremento Nili sitiminis na cum Septentrionalium ventorus alia,qui peraestatis calores percipitur aerem calidum siccum,in qualem, tenuissimum Q esse ex te audiui, neque in omnibus locis uniformem: quando aer locorum prope mare positorum longe minus calidus sit, valdeq; crassus, qui quo ad hii ditatem & siccit tem temperatus est. In locis vero longe a mare positis aer calsedior,& siecto existit, substantis minus tenuioris. Ex quibus,r,tione coeli illorum quidem corpora, ob temperatum calorem, atq; humidum, temperata, sanguinea, habitusque moderate carnos &pinguis, horum vero calidiora, icciora, biliola, graciliorisque habutus esse colligimus. Quod tamen agentis tantum remoti ratione iudicatui minisi proximum quoq;concurrat, non erit credendum, proinde de illorum hominum prosimo agente de homine scilicet mare, atque stemina ibi ad generationem pro me coeuntibus, tempestiuuin est te nune loqui di AE pavi Audita locorum Aegypti, quo ad temperamentum, diuersitate,atque probe habitatium illoruni loci ratione perspecta,unam illarum naturarum diuersi te, qus in illos aeris temperamenti ratione obseruari deberet, quς
tamen a proximo. rum agent tum a potus, ciborum, dulciumque balneorum & veneris usu mutata non obseruatur, de Cayrina
ciuitatis hominibus agam , idemque de aliis loca longe a mare posta, ha bitantibus, erit intelligendum, quod de ipsis nunc a n bis dicetur.) de ipsorumq: temperamento, atq; habitu loquar, quan a cognita ipserum temperie, atque habitu,haud dilucile aliorum locorum mari adiacentium hominum, & temperamentati habitus intelligemus . sunt vero ij populi trIblicis differentiar,ut etiam alias dictum est', scilicet urbanorum, qui in urbe degunt, Arabum estra urbem sub tentorijs habitantium, atque demum
rusticorum,terrae cultui incumbentium. Primi corpora in caliditate, atque humiditate temperata obtinent, multi sanguinis,lia
hilusq; bene carnosi & pinguis. Secundi scilicet Arabes, corporabiliosa, gracilia; Dentu rustici squalidis corporibus prςditi sunt, sus melancholica existunt, quod a Solis caloribus exurantur. Quamobrem singulos hos homines inter se seminis disserentiam habere diuersitati temperamentorum respondentem, hinc colligi debet. Ciuium enim semen,quo ad caliditatem & hiimiditatem. temperatum erit: Et Arabum calidius, sicciusq; ac biliosius,atque Rust,
109쪽
Rusticorum Egidius siccius,& melancholicum. Haec . est iii Isanguinis diuersitas quς tamen nunc ob aliorum populorum permistionem haudquaquam peripicitur. G v xs n. Abadu nis fortasse qui illuc ex alijs regionibus commigrarint illorum sanguis permutatu, est,apud eos facta multiplici imperi; permuratione. Extant aduenae multi, qui illuc ex quamplurimis locis, tum Ethiopiae tum Abigiae acetaerum;prxsertimq; mulieres mancipiς, quarum utriusq; regionis numerus ferme ibi infinitus existit. maximeq; ex Abigue locis aduectarum. Hae siquidem eam habent pulchritudinem & gratiam, ut longe cariori pretio venum
dentur, quam omnes aliarum omnium regionum. Neque Aegyptii eas ad domorum obeunda opera emunt, sed pro veneris usu. Quam Aegyptii sanguinis mutationis causam minime spernenda existimo, quod ex te an sit verum melius audire expecto. At si N. Veris Aegyptijs, Christianis exceptis)nunc tota ea regio sere pe-Mitus caret. Quorum pleriqi sanguinis temperamento dignoscuniatur. Fuere autem,ut a multis audio, antiquitus temperiei calidioris, atque siccioris, quippe biliosis, sed tu aquae fluminis Nili, tumfiigidorum ciborum assi quo usu corporibus ad fiigidum mutatis, tale temperamentum illos accepisse a multis proditum est. In alijs vero sanguis maior varietas videtur, quando & urbani omnes A
gyptij sangu nem permiscuerint mulieribus, Arabibus, Turcis, Syris, Damascenis, Craecis, Italis, Sclauonicis Ungaricis, Prussis, Tartaris, Abiginis, Ethiopibus,& in omni b. Africς locis Aegypto
proximis ortis, in uenere vli. Sunt preterea ibi, ut alias dictum est, homines etiam plurimarum nationum, qui cum omni u locorum mulieribus coeuntes, sanguinem illum euariant. quem necessario varium quoque sequitur temperamentum. Sanguis etenim Aegyptiorum sanguini Turcarum, Armeniorum,Vngarorum , Ta tarorum, Sclauorum, Assyriorum, Gi scorum, Italorum, aliarum similium nationum coelo minus stigido utentium permistus, temperamentum constituit temperate calidum atque humidum, samguineum. & cum Aegyptis, Arabibus, Barbaris, δε hisinis, Ethiopibus atq; i3s, qui Aegypti partem superiorem habitant,quam Sahit illi appellant, miscentur calidum, siccum4 biliosum, atq; adi
stum sanguinem reddunt. Duo itaque videntur esse illorum cor porum temperamenta, quae Omnibus illis dominantur, sanguineum scilicet, vocatum atque biliosum. Quae illorum tempera-F a menta
110쪽
menta maxime permutat ipsorum s equentata victus ratio, ut se pissime hactenus a nobis traditum est. Vst etenim potus illiusce optimae aquae,ciborumq; vim refiigeratoriam habentium,dulci que halneorum, corpora summe biliosa contemperantur, sanguineaque evadunt, &sanguinea ab his, pituitosa fiunt. calore quippe hepatis refrigerato. Pituitolis uero ea vivendi ratione utentibus, maiori facta caloris risi geratione, valde humidum, atq; sitigidum temperamentum succedit: hincque Mulieres, Eunuchi, &prouectioris artatis multi, pinguissent ibi hac ratione facti conspiciuntur. Quamplures ibi reperiuntur natuta temperatae agmulti sanguinis, pneterea intemperatae ad fiigidum, ex multa pituita. Non pauciq; ad calidum, ex multa bile, ac ad fiigidum , perad stionem sanguinis,in inclatholiam vergentes, ut in quamplurimis Ethiopum, Arabum, Rusticor umq; uisitur. Atq; haec de unitersa illorum corporum temperie a uobis leta sint . Addo, stomachissere omnes imbeciIlum, si igidum ex nuper dicto vivendo modo
Obtinere, atque exc o summe calido,quo utuntur, calore aeris calidiore natiuum dissiluente, ad extimasque partes euocante et ut
aesiti te in nostris fieri corporibus obleniamus ; atque ab immodi co usi ueneris, qui quantum stomachum res igeret, debilitetque non est alicui nostrum immanifestum. Ad has causas ilIorum ventriculum labefictantes, accessit adhuc larga, ac crebra apud eos frequentata sanguinis missio. Qus quidem quomodo illis cotid cain quomodo etiam officiat posterius considerabimus
In quibus morbis Aeg=pij panguinis mi one utamtur, atqῆ m quibus corporibus. Cap. III. GVILANDINUS.
O s τs a M tu illorum corporum temperamenta, 4 V M atque habitus ita accurate complexus es, nunc Oppo tunum est, ut ad euacuationem sanguinis apud ipsos consiletam redeas, deq; hoc medico pr sdio nunc loquaris. quandoquidem ita familiarissi uin omnibus ausilium esse dixisti. In primis vero sedulo a te narrari cupio, quibus morbis eo auxilij genere ipsi occurrant, cum cnim magnum sit remedium, atque in , magnis