장음표시 사용
121쪽
eius & dissolutio de eis fieret competens, iam expelleretur huiuLmodi febris & natura. Hac itaque grauissimi medici ratione d cius, hoc idem a me videtur posse decerni, scilicet quia nos sepe
vidimus in pueris naturam sanguinem euacuare, eaq; euacuatione illos recte sanare, non perdere, etsi multum ipsorum substantia dissoluatur, ideo eodem modo in iis arte secta singuinis misso non erit abhorrenda. Idem Rasis paulo post ex mente Costantiani dixit: Quidam sustinent minutionem, & quidam non sustinent, quidam indigent ea vehementer, quidam pereunt per ear dem in ipsu tate: Vnde non est considerandum in numero annorum , sed in cute corporis & necessitate . Guth Mo. Arbitror
ex prscipuis maximissi: auxiliis, ad sanandos pueros a febribus putridis este singuinis missionem quod nobis facile suasvira est, quia
nos sepissime vidimus pueros larga sanguis eruptione confer tim a natura facta,a putridis febribus continuo iudicatos, eκ inde que sanatos. Hinc non immerito Cornelius Celsus in libro di. de iis,qus indicant sanguinis missionem ait: Interest enim non queatas sit,neque quid in corpore intus geratur, sed quae uires sint. Ergo si iuueuis imbecillus est, aut si mulier, quae grauida non est, parum ualet, male sanguis mittitur: emoritur enim uis, quae his supererat, & hoc modo erepta est. At firmus puer. &robustus senex, ct grauida mulier valens tuto curatur . At quid miremur, eos populos nunc in pueris aegrotantibus singuinis missionem sirequentare, cum Amarus quoque Lusitanus medicus Hebraeus, non spernendus, in quam plurimis puerulis hac sanguinis missi ne foetici cum successii semper usus fuerit. In prima enim suarum Cu ui. io centuriatum ait, puellam annos septem natam, a febre liberastes inguine ex lecta destri cubiti vena interna , ad sex usque uncias educto. Ibiq; hanc missionem sanguinis ex Arabum medicorum mente contra Graecos in pueris ficiendam consulit. A mplius in ' μ' 'secunda Centuria, itidem 3 febre continua puerulum octo ann rum misso singuine per uenam si ctam sanitati restitutum narrat ic' x & in quarta, alium puerum eodem morbo vexatum, eodem auxitilio sanatum meminit, atque in quinta, quinque annorum pleuriaticum puerulum; Atque in septima puellam maligna stare cor- Curat. s. reptam sanitati missione sanguinis restituitam. fuisse, testatur. de
qua ipse ita scripsti puella pulchra, ct filia sormose a Saqua na ta annos octo biduo continuo se iebat, di caput dolebat, huic secta
122쪽
, sedes communi in brachio vena, sanguis, ad untias quatuor, sust, , extractus, tunc exanthemata veluti culicum morsus erupere, sed , , postea pereYtensa uniuersam sere cutem occuparunt, & per nares, , illi multus sanguis fluebat, & ssuxus ventris quoque illi superue- , , nit sed recte gubernata, & per interualla cochleari ebibito syru- , , po violaceo recenti, libera & immunis euasit. In scholijs vero lite, , quoque auditu digna memoriae, ab eo prodita leguntur: Adue , , tant, qui Galeni praeceptis adstricti ante quartum decimum annu, , sanguinem per uene sectionem extrahere timent, quum eX se natu, , ra in hac puella sanguinem copiosum per nares deposuerit, ut ξ- , , pe alias in aliis pueris obseruatum est. Quam sane sanguinis euacuationem Hispani omnes in pueris frequentant, praescrtimque ut Aegyptii faciunt, cruribus scarificatis. Neque desunt alij multiti praeclarissimi medici nostrorum temporum in pueris etiam saudantes missionem sanguinis, inter quos est doctissimus Fernelius, qui Galenum, cum pueros ineptos sanguinis missioni diserit, in tolletiisse de pleniori sue copiosiori eductione, qua usque fere ad deliquium antiqui utebantur, assis mauit. Arpi N. Sed quae nam illorum sunt rationes, qui negant, in ijs hanc sanguinis missionem esse faciendam, quibus rationibus non decere in pueris euacuari sanguinem affrinent; & quid illis responderi potest. Gur L ND.
Negant eam pueris conferre possie euacuationem, quoniam ipsi sponte nimis exolvuntur, cum corpora humidissima, mollissima apertissimaq; obtineant, admodumq; propensa vaporationibus quae quam cith detracto san gnine,vel, supra addita alia evacuatione, defici ut, quado ipsi corpora habeant, qus continue euacuantur. quibus euacuatione sanguinis etiam addita vires valde collabun tur, quibus diminutis non poterunt puerornm corpora morbum superare. Quam ob causam Calenu ijs missionem singuinis pro hibuisse affrinant. Quae res non videtur omnino veritati consem tire, quoniam, etsi corpora puerorum habeant substantiam humidissimam,mollissimam, apertissimam i,;qua continue multum per insensibilem evaporationem dissantur, ac euacuantur, nihilominus possunt etiam aliam sanguinis moderatam euacuationem per ferre; absque 3etrimento. Puerorum siquidem aetas multo su 1lantifico humido abundat, naturali 3; calore ferocissimo; atque hinc non minus viribus multis, ac validioribus puerilis aetas est roscrta . Namq; quia plurimum habent, ut Hippoc. in aphorismis ait
123쪽
est; caloris innati, egent plurimo alimento, eaq; causi omnes puer sunt uorarisii ini,plii imumq; comedunt: quo se, visimper plurimum sanguinean coaceruent,em: abundare puerilem statem Gai docuit in breui denotatione dogmatum Hippocratis . atque hinc est, quod in pueris sipissime sanguis multus per nares profluere
obseruatur. eui copia caloris etiam ad idem concurrat; cuius eu cuationem scrunt citra siquam noram,tum ob eius copiam, qua
ipsi abundant. tum ob vires, quibus sunt prςditi. Treterea quis ignorat,inter omnia, qus missionem sanguinis indicant, Lrium robur pHcipuam habere partem in admittendo illo auxilio, quandoquidem corporibus, quς tribus plane careant, nullus, ni ipsa interimere velit, audebit elicere sanguinem, datis etiam duobus corporibus eiusdem statis temperamenti,eodem morbo com reptis,si alteri tamen languidiores extent,iure nulli duhium quin in robustiori satis audacter sanguinem euacuabimus, in altero usro parum,&non absque aliquotimore. Quamobrem cum pue ri habeant corpora validioriuus viribus munita , multoq; sangui-iae restria, cur aliquo acuto morbo illis infestis singuinem in moderata copia non mittemus Θ quoniam etsi vacuantur continue per insensibilem evaporationem,tamen moderatam quoque serre poterunt evacuationem, quod nobis certo suadere debet, pu
ros obseruari sepissime ac familiarissime per nares multo sanguine profluXo, absque noxia uacuatos. Pueritiae proquutum sanguinis per nares est similiarissimum, quod cessat ubi ad ultiorem attigerunt aetatem. Quidὸ an non insuetis etiam lactentibus acuto aliquo morbo correptis obseruatur,eos aliquando inedia mutietis diebus sine noxa perserre, & mos quasi mortuos reuiuiscere quod illis contingit, quia prsterquam quod viribus constant ro-hustioribus, etiam plurimum pituitos humoris in concocti hachent, quo calor in optimum sanguinem mutato, facige nutrituri. atque fouetur. & proinde quamquam mittatur in hs modicus sanguis, non sit Tanta virium iactura. Multa sunt praeterea qus non ita valde dissolui puerorum corpora denotant, in prumisque multos illorum sebricitantes, eodem tempore posse samguinis copiosam fluxum, sudores, aluique copiosas deiectiones si pe absque ullo ipsorum detrimento etiam perferre, atque potius ab ijs sanari, non admodum extenuati vel graciles quinimo si rei te, tum puerorum,tum aliarum statum cadauera in
124쪽
spiciantur, proclildubio puerorum semper, si tum morbi specio
tum tempora, quibus aegrotarunt intcr se comparentur, minus di soluta, atque attenuata alijs inspicientur, quod utique hauὰ tantae ipsorum corporum resolutionis argumentum etiam esse potest.
Quamobrem probe satis facere meduos illos, dicendum es , qui
missione sangilims vel in pueris utuntur, neque vi mittant sangui nem, quartus decimus expectandus est peractus annus Ridiculum sane videtur, annorum numero missioncm sanguinis prefiniri , , oportere, quando ipse quoque Cal. dixerit titaq; non numero scia, , summodo animum aduertes ,.quod quidam faciunt, sed corporis, , habitui,nam sunt, qui sesagesimo aetatis anno venae icctionem no, , ferant, cum quidam, qui fi ptuaginta nati sunt annos, perferant, minUsq; states certis annorum numeris possint a medicis cis nil L
p, 3, Galenus idem in lib. de sectis dixit , non mittendum esse sanguine in puero admodum paruo. Atque hsc obiter de sanguinis mi Lsione in pueris a me dicta sint. At si N. Admodum hoc tuo do ctissimo sermone sim delectatus, prςscrtim cum ex te multa didi, cerim, quae in pueris faciendam ese vacuationem sanguinis de monstrant. Aegypt ij itaque in pueris hanc euacuationem non se cus quam in aliorum aetatum hominibus 1 equentant, tum per v ne, arietisque sectioncm , tum etiam per scalificationem malleolo- Tum, crurumve,. atque aurium .. Magis vero per scarificationem quam per venae sectionem in ipsis consueuerunt id afore. Eodem quoque modo non minus sanguinis euacuatione in senibus utuntur, in sis tamen, qui no ad ultimum sonium proclucti sint sed optimi tempero menti &habitus, quique scitis validis viribus consciat. G u 1 1 Λ N B: Cum hactenus dixeris missiost na uel euacuationem sanguinis illorum locorum, medicos in omnibus iis corporibus exercere non minum; in Eunuchis mulieribus, pueris sic nibus,& pinguioribus hominibus , quibus satis Aegyptus abundat, . Cupio etia ex te audire, an per uenς, vcl arteris sectionem, uel per seurificationem alicuiuspartis corporis, vel per hyrudines, vel cu
125쪽
LIBER sy VNDVS so, pinguioribus corporibus, Eunuchis, Mulieribus.
pueris, senibu , quomodo Aegoni sanguinem mittant. Lap. VI.
V M corpora pinguia, mollia, alba, esque valdi humida
sis Vlis ibi iti omnibus fere mulieribus, vel saltem in plerisque
observentur, quibus sanguinis missionem non omnino conuenire his verbis Gal. in lib. de curat. per sang. misis docuit; di- , , cens: Deinde considerandum, quae si naturalis hominis rem p ,, ries. Nam quibus ainpissimi vens, quiq; modice graciles sunt, , , nec candidi, neque tenera carne prsditi, copiosus euacuabis:con- , , trarios autem parcius: quippe qui eXiguum habent sanguinis, tur , . . , carnem ei: facile transpirabilem. Sicq; in lib. ii. methodi, loquia , , tur: Quod si corpus decimum quartum annum excesserit, existi , , mandum est, qualis nam eius natura sit, nu gracilis & spissa, & du- , , ra, & copiosi sanguinis, an contra: atque ita in priori missionem, , sanguinis adhibebis : in secunda nequaquam. Quinetiam mo-
, , diis vacuandi sanguinis eκ iisdem indicantibus sumetur. Si enim ', , cui sanguis mittitur triginta annos natus sit, sed laxus,&mollis,& l, , pinguis, & albus, & gracilibus venis, huic plane sanguinem non cumittes, aut parum detrahes. Haec cum in multis hominibus, pue ris, Eunuchis, senibus 1: spectentur, Aegyptios non parum in vitanda sanguinis euacuatione errare Alcemus. Namq; crebra ac copiosa sanguinis eductio, quae apud eos onmes est, etiam ex re uissima causa familiaris, ijs omnibus valde incommoda ac noxia erit, quando quaelibet nuper dictorum corporum, ex paucissima
etiam euacuatione multum resoluantur , atque ipsorum moles
uniuersa inde non parum perfrigescat. Sed quoniam nostrorum medicorum quamplurimi existimant, cucurbitulis pr:estitam sanguinis euacuationem in his corporibus minorem facere spirituuresolutionem vel consumptionem, ideo per has potius, quam persectam venam ipsis sanguinem mitti suadent, cum per se tam v nam fmgnis euacuatus multum caloris naturalis absumat, ut Gal.
in lib. de cucuib.hirudinib.scriptu reliquit, itaq; nunc quonam illorum modorum mittendi sanguinem illi populi utantur, narres G di velim,
126쪽
velim, num per uenarum, arteriarumq; sectionem, an potius periucurbitulas, vel simplicem scarificationem, vel hirudines apph- sitas venis. I p1 v. In omnibus ijs nuper dictis corporibus, sculicet pinguioribus, albidioribus, mollissima ac tenerissima carne praeditis, habituque raro, qualia plurimorum, tum virorum , tum mulierum, ienum , omniumq; Eunuchorum , quorum ibi adest
haud paruus numerus,) ac puerorum multa cernuntur, quam qua
etiam sectis venis saepe ab his sanguinem euacuent, nihilominus familiarius cruribus antiquorum more scarificatis mittere sanguinem consueuerunt, omnium maxime in valde pueris, scilicet infantibus, quibus ibi detrahunt etiam sanguinem cruribus, vel auribus scarificatis, ne peracto quidem primo anno. Prouisionis quidem causa in prima aestatis parte aestuosi, inaequali, in qua mutiti pessimi morbi, vel etiam puerulos ac infantes inuadunt, in pluribus eorum scarificatis auribus mittunt sanguinem, itaque vix inter centenos , tercenos aliquando reperies, quibus aures scarificatae non sint. Quamobrem in infantibus, atque pueris omnibus sauguinem scarificatis auribus,atque cruribus mittunt. In Eunuchis vero, & mulieribus pingui, raroque habitu praeditis, atq. demum in caeteris hominibus, eodem ferme habitu, tum molli, tum raro reserti per scarificationem moliuntur sanguinis euacuationem. Qui L ND. Recte sane illi in istis corporibus percutis scarificationem sanguinem vacuantes, se gerunt, quando haec eorpora facile transpirabilia, ex sanguinis euacuatione per sectas venas consecta ap. . valde resoluantur. Quod ex Galeno didicimus, qui de scarificatione ita scripsit: Eodem namq; anno venam frequenter incido,, r minime quidem rationi consentaneum arbitramur: quando,, quidem cum larga sanguinis copia vitalis quoque spiritus emit- , , titur: Qus sane absumpto, crebrius quidem moles uniuersi siri- , , gescit, tum animales functiones omnes deteriores re duntur. , , Quamobrem ab ignobilioribus membris, utpote cruribus, educendu est, scilicet scarificatione. Sed talem usum mittendi sanguinem per scarificationem optimum esse, atque artis ratione com- ρ' probatum, in lib. de curat. per sang. misis docuit his verbis: Po , , ro quae ex mulieribus albidiores sunt, sanguinem aceruare t , , nitem solent: quocirca adhibitis malleolorum scarificationibus,, maxime iuuantur. At quae nigriores sunt, secta vena curato:cra , , florem enim singuinem, ac magis melancholicum colligunt, ma
127쪽
gis vero etiam s magnas habere venas appareant, quod illis acci- , , dit, quae graciliores sunt, ac nigriores: Carnosis vero & candidis, paruae insunt venae quibus malleolus scarificare, quam venam is , , care pristiterit,quippe cum hae paruas in cruribus venas habeant: , , itaque etiam si probe secentur, quod iustum tamen sit , non profluat. Commodior hςc per scariscatos malleolos sanguinis euacuatio in ijs corporibus est, utiliorq; non immerito tu Bicanda, co- modior inquam, quoniam corpora pinguia, candida, mollia, eXLIes paruasq; venas, & sanguinem tenuiorem habent, quarum ali
quae rei th etiam sectae, iustam sanguinis copiam non dabunt: faciliorq; sanguinis hcc quantitas scariscata cute crurum sue si
rarum,multis,neque minimis reserta venis titioriquod ex ea star scatione celebrata sanguinis missione, non tanta spirituum copia
resoluitur. Sed quidΘisti ha cicariscatione non ne cucurbitulis a fixis sanguinem extrahunt Θ vel non appositis, venis uliquibus,ut nostii faciunt, hirudinibus sanguinem mittunt ρ ArpiN. Neque
usum cucurbitularum pro sanguinis euacuatione facienda, neque per hirudines evacuationem nobis cognitam,illi norunt. Missionem languinis per cucurbitulas, ad tollendam plenitudine maxime damnant,neq; ijs unquam sanguinem euacuationis causa mi tunt sed tantum revulsionis vel diuersionis gratia, priori loco persectam venam euacuata copia sanguinis. veluti in Ophtalmijs o cipiti assuis cucusti tulis uti 1 lent. Neque dorso, neque lumbis, neq; cruribus eas unquam assigunt. Collo tantum, occipiti, ac eius proximis partibus
cucurbitulas apponere consueuerunt.Ηirundinum usum prorsus ignorant, dicunt enim veneficam eas habere naturam,illarum
morsum non minus noxium experti
128쪽
sanguinis in P sienteria, di arrhra biliose, exo-tematibus, necticulis a pellatis, pestis-ris, bubonibus, S paro ditibus.
HEU I x i illos meAicos, eruribus scarificatis exercere misis di me nem sanguinis in omnibus pinguioribus,albidioribusq; corporibus, Eunuchis, mulieribus, puerulis, in quibus recte illos ex Galeni sentcntia facere dices, sed in dysentem, biliosa diarrhsa, exantcmatibusque a nostris pcticulis, uel punistic lis vocatis, laq; pestiferis tumoribus eos sanguinem mittentes, nescio an laudabis, quando multi medici etiam doctissimi exclamentin us sere omnibus morbis summopere noxiam, ac c&itiosam fere esse illitisce humoris aeuationem. Neque fortasse citra ratim nem ipsis i l persuasum cst quan o tum vires admodum ab ea va euatione collabantur, tum etiam ea plures optimi mellici in iis, usi non fuerint. G vir Aran. Cupio audire ex te rationes , quibus illis persuasum fit in illis affectibus inutilem esse sanguinis missionem. Quibus auditis, eam quoque sententiam in medium postea prostram. A L ν 1 N. Sigillatim tamen de quolibet assectu hs dicendo sunt. In primisq; recensebo qns in dysenteria a sanguinis missione arceant, Bd mos de aliis loquar. Seg quae illi pro . ipsorum sententia dicunt, hoc sane sunt. In primis Galeni auctoritate se muniunt , cui omnes medicos addictos esse debere affNmant, atque quod ipse dum de dysenteria loqueretur, missionis sanguinis nusquam meminisse lcgerint, agirmaticcirco errare o cs pro illo affecisti mittentes singuin cm: Multoq: magis, qui obse trauerint, tantum medicum manifestis irae in his sanguinis eu citationem damnasse. ut in lib. . de viet. rat. in morb. acu t. legu , , tur, his profecto uerbis 1 luente aluo saRguinem non detrahes. , , Namsi post detraetionem perseuerat fluor, virtutcm prosternit. Cuius iententiam constat repetitam fuisse in libro a. ad Glauc., , quando scripsit: Sed neq: si fuerit fibris cum alui profluuio, alia est
129쪽
est opus euacuatione. Quicunque his plus adimere fore nececsarium putantes, aut sanguinem mittere, aut ventrem mouererent arunt, in grauiora pericula dudierunt. An in dysentoria, ac diarin a sanguis sit mittendus, utique his uerbis explicauit pQuid dubij igitur est amplius, quin ex eius sententia in eo assectu
sanguinis aliqua euacuatio non sit facienda. Quod remedium cum tantus medicus dysentericis, atque diari has correptis interdixerit, cur quisque nostrum tanto a prsceptore perdoctus, idem saciendum no suadebit. Qua sententiam multi confirmant dicen res, in dysenteria admo lum vires resolui, quando tum sanguinis crebra fiat deiectio, interdumq; etiam copiosa , &dolores uehementes Hre assidui, quos etiam vigiliar sequi selent immodi cs; quq
omnia multum vires labefictare, ac resoluere omnibus est plane cognitum. Quapropter si in sis medici sanguinis euacuatione utantur,proculdubio erunt in causa, ut in maiores virium lapsus, ac resolutiones ineidant f groti, quibus collapsis natura necessa rio morbo su ccumbet. itaq; hac ratione confirmari posse Galeni sententiam statuunt. Cui libenter ego me etiam subscriberem, cum dysentoria dico illum affectum, in quo ulcerata intestina apparent) fiat ex cachocsymia, siue ex malis humoribus, qui non evacuatione quo auxilio plethora curatur, sed purgatione, tolluntur. Intestina etenim abraduntur, & exulcerantur vel abiliosis acrioribus succis, vel a salsa pituita. qus sane non sanguinis uacua tione tolluntur, sed ut nunc dixi, purgatione. Maxime itaque hic
errare modici Aegyptij dicendi sunt, utentes sanguinis missione vel etiam in 3ysenteria. Gvir Anti. Erras mea quidem sente tia, s id c dis quando in ijs assectibus sanguinem euacuare ab artis vera methodo alienum esse, non iudicauerim. quinimo in ea re
illi multa sunt laude digni, atque Hippocratice dysentericis in deri mihi videntur. Namque sanguinis in ijs euacuatio dolorem
vehementem , quo dysenterici cruciantur , mitigare potest, xt ex Caleno colligitur, qui nullum maius remedium in maximis doloribus euacuatione, atque purgatione se inuenisse scriptum reliquit. Non minusq; intestinorum partium viceratarum inflamma tionem, atque febrem imminuit A suxumq; humoris ab intestinis reuellit, somnum ψή an ducit. itaque in dysinteria,viribus aetate ac alijs consentientibus, circa initia reuulsionis gratia, prisertim ubi magna affuerit humorum copia, aut sanguinis impetus υalde
130쪽
urgeat, vel maxima inflammatio , aut dolor vehemens obseratur, vel iecur male affectum sitia quo acres si1cci ad intestina c6stuant, adprime utilem sanguinis euacuationem esse existimo. Atque illi
qui etioediuntur a sanguinis misione curationem, eandem rationem sequi videntur, quam medici omnes febres putridas cura tes,ab ablatione causarum curatione incipientes; quis enim ignorat,tria in iis curationem indicare scilicet morbum, causam, atque symptoma, ut in . meth. med. GaI. docuit. veramq; ac optimam curationem illam esse, quae a causa exorditur. nunquam enim mor, bus tolletur, non ablata prius eius causa. Dysenteria uero ex C leno in . lib. aphori sim.&in 3. de sympi. Caus atque in s. de Ioci affect alibiq; in sexcentis aliis locis, ulcus est intestinorum es sauabile, ves atra, Galeno in . lib. aphorism .docente,aut a salsa pituita, apti,i 3- ut in , . lib. aphoris apud ipsum legitur,abradentibus,ortum. Quo pacto igitur quis dysentetiam, quae est ulcus intestinorum, recte unquam curabit, nisi causam prius, a qua ortum ducit, adimere si dehiro Causa uero, ut dictum est, cum sit biliosus sanguis acris,&mordax ab uniuerso corpore vel a iecore ad intestina demadatus, is proculdubio evacuatione tollitur, nam per sanguinis euacuutionem nonne huius redundantis, humoris copia diminuitur pquae diminuta vel nihil, veI minus ad intestina conssuit. Amplius cum hiliosus ille sanguis ex calore multo iecoris gignatur, eius multa copia subministretur, quis est, qui ex missione sanguinis iecore refrigerato, minus illius humoris gigni posse, ignoret ἡ MN
dici enim omnes, calidorum humorum redundantiam facta, sanguinis missione prohibere student . Demum cui obscurum, atque ignotum es, eorum humorum actimoniai qua intestina mordentur, atque abraduntur, immodico iecoris calore serip intensius et nim ac immodicus calor eius ce membri sanguinem escit calidio- rei ac acutiorem, quis inquam ille erit ita artis medicae ignarus, qui nesciat, iecore prae multo calore gignente sanguinem biliosum, aciemque,eo euacuatione sanguinis refrigerato, minus ac
tum at i ue acrem producturum esse sanguinem P Cum igitur sap- .guinis missio copiam bilios sanguinis diminuat, eiusque acrimoniam obtundat, talemque sanguinis cursum ab intestinis auertat, id nilai l aliud erit, quam causam, qua ulcera sunt in intestinis,plane adimere qua sublata facile isti ta vicera sanabuntur. Quaeso quis
ille ess sanguisugarus enim usque eis manifestissimum) citi homo aliquas