장음표시 사용
11쪽
XXXIX. . ' Ravitas est motus variabilis potissima causa, qua corpo-
acia indesinenter ad motum sollicitantur . Gravitatis vi corpora omnia ad punctum aliquod , tamquam suum centrum , et omnia sublunaria, in quibus experimenta capere licet, in Terramur eri adeo manifestum est, ut gravitas pro universali corporum proprietate habenda sit. XL. Quare ex communi hac corporum qualitate neque aer, neque vapores, neque exhalationes, neque ignis eximendi sunt fieri enim gravitas tum ex Galilaei, et Hombergit, aliorumque tentaminibus, tum ex Mercurii suspensone in tu his Torri cellianis aperte constat. Vapores autem, et exhalationes gravitare tum ex eo, quod aeri innatent, tum ex eo, quod in corporibus, unde prodeunt, ponderis imminutio deprehendatur, facit evincitur. Tandem ignis gravitatem experientia quidem innotescere nullo modo posse contendimus, sed ex analogia tantummodo deducimus. XLI. Gravitas cum Nemtono triplici modo considerari potest o veluti vis in gravium centro residens . unde per rectas undique in sphaeram propagatur, et corpora a centro dissita assidue centrum versus trahit haec est vis absoluta, quae essicaciae causae, seu masisae corporis attrahentis absolute respondet a tamquam vis in qualibet a centro sistantia agens, quae acceleratrix vocatur, et expri
mitur per relationem, quam ejus celeritas habet ad tempus , quo gignitur haec est vis intensva aequalis aequali tempore in singulis aequalibus materiae particulis 3 quasi vis corporibus ad centrum propulsis communicata, quae proportionalis est quantitati motus, quam dato tempore generat; haec vis extensiva, seu motrix, seu pondus corpora dicitur , et est in ratione tum inversa pororum turn directa massarum, quae ratio cum in diversis corporibus diver-. 'ςς Qxumdem, ac relativam gravitatem constituit.
ALII. Quamquam per se vis gravitatis normaliter deorsum versus Temrae Centrum ita urgeat corpora, ut haec in modicis a Terrae super-nci cistantus, et in regionibus parum inter se dissitis uniformiter accelerare cum Galilaeo dicatur, ubi tamen vires aliae simul cum pravitate corporibus applicantur, fit, ut gravit.is totum suum Diectum non semper obtineat. Considerandus Itaque est gravitatis effe-cius I. in rectilineo corporum sive normali, sive obliquo motu et in
'IςQi 3 i corporum ni solidorum , tum fluidolum aequilibrio.
λ Llli. Uravia in medio non resistenta libere decidentia motά uti m
12쪽
eademque spatia temporibus crescunt secundum numeros impares I. 3. s. I. c. et gravia per velocitatem paulatim acquisitam in descensu dimidius spatii eius conficiunt, quod eodem tempore mora aequabili consecissent, si velocitatem , qua in fine temporis, et spatii gaudent, totam ab initio obtinuissent. XLIV. Gravium ascensus oppositis omnin6 legibus fit, ac d census peragatur . Vis enim gravitatis contra motus impressi directionem perpetuo, et uni sormiter agens aequali tempore aeque motum imminuit adeoque spatia motu uniformiter retardato descripta tempori-hus aequalibus secundum numeros impares ordine retrogrado decrescunt. Hinc liquet, grave eam in fine descensus velocitatem habere qua ad altitudinem , undesdecidit, sursum proiectum ascevideret. XLV. Si corpus vero per inclinatum planum descendat, motus ita uni formiter acceleratur , ut absoluta vis gravitatis ad respeetivam ut longitudo plani ad altitudinem. Hinc alia haec Theoremata sequuntur: I. Ut longitudo plani est ad eius basim ita absolutam gravitatis vim esse ad gravitatis partem a plano substentatam a. Ut altitudo plani est ad eius basim ita respeetivam gravitatis vim esse ad Partem rivitatis a plano sub:tzntatam 3. Ut longitudo plani est ad eius altitudinem , ita velocitatem dato tempore acquisitam a gravi normaliter cadente esse ad velocitatem eodem tempore genitam tauravi per inclinatum planum descendente: q. Tempus , quo grave altitudinem plani descendendo percurrit, aequale esse tempori, quo per longitudinis plani partem descendit, quae cum normali adriplam ducta rectum angulum efficit s. Velocitates gravium super inclinato plano. et nor-nialiter cadentium , cum ex eadem altitudine ad eamdem horizontalem rectam pervenerint, aequales ore; sed tempora inter se fore ut spatia Percursa , seu longitudo ad altitudinem plani o Sive norm liter, sive Per quaelibet inclinata plana eiusdem altitudinis grave descendat, eodem tempore et perpendicularem, et certam planorum Portionem assignandam percurrere; tamen ad eamdem horigontalem basim perveniat, eamdem semper velocitatem habere sed tempora percurrendi
Perpendicularem, et singula dirersa plana esse, ut eadem altitudo est ad diversas planorum lon Pirudines. . XLV l. Quod si grave per plura varie inclinata plana sibi contigua, finitosque inter se angulos effcientia decidat, cum Varigno dicimus, velocitatem non uniformiter, sed pro varia inclinatione varie accelerari, atque adeo in fine descensus eamdem nou esse , ac si ex oriam dem Planorum altitudine decidisset Verum cum specti ri curva possit veluti laterum infinite exiguorum sub evanescente angulo sibi occurr ntium congeries, idcirco si plura plana curvam conficere, et Per eam gr-ve descendere concipiatur, eamdem in fine velocitatem obtinebit, ac ex eiusdem curvae altitudine descendisset. XLVII. Quoniam etiam in descensu gravium per inclinata lana motus uniformiter acceleratur , et consequ-nter in ascensu uni se miter retardatur; quaecumque de motu gravium perpendicus riter
13쪽
eadentium, vel ascendentium uniformiter accelerato, vel retarda todemonstrantur, ea quoque de gravium 'in planis inclinatis descensu, vel fiscensu vera sunt qNLvIII. Quotiescumque a duabus salteres viri bus perpetu variabili ratione simul agentibus corpus ad motum sub angui quolibet sollicitatur toties curvilineus eiusdem corporis otiis oritur, cujus diversa natura a diversa virium lingulis momentis agentium ratione pendet. Hic tria nobis pertractantur, nempe I de pendulorum oscillationibus in de proiectorum moturi 3 de viribus centralibus. NLIX. Si ab omni extrinseco impedimento praescindamus , in exiguo pendulorum descensu I. Vis gravitatis acceleratrix absoluta ad respectivam consideratur ut longitudo chordae arcus descripti ad altitudinem, unde decidit, sive ut dupla penduli longitudo ad chordaniarcus a Velocitas in perpendicidari descensu acquisita ad velocitatem acquisitam in descensu per arcum , seu eius claordam est pariter ut dupla penduli longitudo ad chordam arcus, ve ut gitudo huius chordae ad altitudinem, unde decidit et Tempti ero perpendicularis descensus per duplam penduli longitudinem aequatur tempori deIcensus en ii per arcum , seu chordam arciis q. sed uni pendulum ad imum punctum pervenerit, eamdem velocitatem obtinebit, quam in perpendiculari descens Der altitudinem chordae acquievisset s. Spatia autem a Pendulo .. percursa sunt in ratione suorum temporum, itemque suarum velocitatum duplicata 6 in ascensu pendulum ad altitudine pervenit aequalem alti Udini , unde decidit: I. Tempus interrae osculationis est duplum temporta, o d. in dimidia oscillatione insumitur: . Qito tempore inte ra oscillatio fit, grave perpendiculariter per quatuor hisdem circuli diametros, seu per octo penduli longitudines descenderet. L. Si duo pendula miles arcus describant. I. Vibrations tempora sunt in ratione longitudinum pendulorum subduplicata a. Numerus vibrationum intra certum tempus eo major est, quo minus est tempus vibrationis unius , se , quod idem it, numeri vibrationum sunt in ratione subduplicata inversa longitudinum pendulorum Η incclytis duorum pendulorum longitudinibus xlatoque vibrationum numero ab alterutro pendulo peractarum facile invenitur numerus vibrationum eodem dato tempore ab altero pendulo peragendarum; et versa vice data unius penduli longitudine, datoque vibrationum numero ab utroque pendulo eodem tempore peractarum, etiam alterius penduli longitudo invenitur. LI. Si oscillationes pendulorum longitudine inaequalium suerint isochr nae, vires erunt direme, ut pendulorum longitudines. Si vero pendulorum lonstitudine aequalium oscillationes hon fuerint sochronae tempora oscilllationum erunt in ratione inversa subduplietata virium, et vires inverse ut temporum quadrata, seu directe ut quadrata numerorum oscillationum eodem tempore peractarum. Quod Theorema ad incrementum , vel decrementum gravitatis in diversis terrae regionibus definiendum maxime consert. an si et Ga.
14쪽
LII. Vires aeceleratrices gravis per cyesoidis arcum usque ad infimum punctum descendentis sunt ut ipsae ab eodem puncto distantiae, adeoque descensus gravis per quemlibet cycloidis arcum semper est iso. chronus . Tempus autem lapsus per quemlibet cycloidis arcum usque ad infimum punctum ei ad tempus lapsas liberi per diametrum circuli genitoris, ut dimidia circuli peripheria ad ejusdem diametrum Pendulum ver suas peragit ostillationes in Cycloide, quae aequatur evolutis, quarum arcubus vicissim se filum applicat.
LIII. Si grave perpendiculariter sursum, vel deorsum proiiciatur, non curvam , sed normalem eamdem rectam percurrit Si vero horraon e liter projiciatur, per curvam arabolicam motu composito ad imum punctum eodem tempore pervenit, quod ad descensium ex eadem normali altitudine bu gravitatis vi genitum requireretur. Si denique directione quacumque non verticali proiiciatur, parabolam describit. In Apolloniana parabola semiordinatarum quadrata sunt aequalia recta Πῖulis sagittis, et parametro comprehenses et et sagittae inter se sunt ut ordinatarum quadrata et semiordinatae quadratum per sagittali divisum semper constantem eamdem parametrum exhibet. Livi Dat velocitate, quanta scilicet naturaliter a graviter datam altitudinem cadentes mitritur, dataque directione, seu elevationis angulo ad horizontem ita nato, emrtae amplitudo, altitudo, totaque suturae proiectionis parabolica semita nullo negotio invenitur; et contra data parabolae amplitudine, atque altitudine tum elevationis angulus, tum ipsa parabolica semita assignatur: ad. haec duo problemata ars Balistica ferme tota reducitur. LV. Si curva iuxta communem Geometrarum sensum velut poIygonum exisuorum laterum sub evanescente angulo in curvam abeuntium concipiatur differentia inter spatium ex viri uin tangentialis nempε, et centripetae compositione deseriptum, et spatium sola vi tangentiali describendum, seu differentia inter compositam velocitatem, et vel
citatem projehionis est una infini resima secundi ordinis spatium ve-zo, quo a tangente ad curvae arcum, et ad eius subtensam grave Tetrahitur, est una infinitesima ordinis primi, atque adeo vires centrales seorsim sumptae ad virium compositionem una ut una infini-tesima ordinis primi ad finitam quantitatem. LVI. Si a virium centro ad mobile corpus recta ducatur, quae una cum corpore moveri perpetu intelligatur, areae, qua haec linea, seu radius vector post quodvis finitum tempus verrir, sunt proportionales temporibus; et vicissim si corpus in curva movetur, Atque areas circa aliquod punctum temporibus proportionales describit, illud vi centripeta ad idem punctum tendente urgetur; si vero vi ad centrum tendente areas temporibus Proportionales circa idem centrum destiabit illud per curvam incedit. LVII. Velocitates autem, quas corpus in diversis curvae punctis obtinebit, erunt in ratione reciproci radiorum a virium centro demisibrum normaliter ad tangentes per eadem puncta transeunte, Si vero cor-
15쪽
vus cireulum describat, vires centrales proportione sua quadratis v locitatum per diametrum divisis respondebunt: et vicissim si vites centrales hanc rationem ad velocitates habebunt, nimiis per circularem curvam , mobilisque velocitas in ea curva constans erit. Quod si in diversis circulis diverso proportionali tempore describendis vires centrales inter se conserantur , eae inter se erunt in ratione adl rum reciproca. Vis itaque centralis in circulo est dire te ut radius, et reciproce ut periodici temporis quadratum . At in circulis eodem tempore descriptis vires centrales sunt ut radii . Si den que fuerint quadrata temporum periodicorum ut ubi distantiarum, e radiorum , vires erunt in ratione reciproca distantiarum dupli
LVI I. Ad naturam Ellipseos investigandam explicatur, quom modo datis binis eius axibus , ejusdem foci inveniantur; et versa vice, dat axe majore cum suis focis , quommodo conjugatus axis designetur, totaque Ellipsis describatur. Hinc etiam facile colligitur,
a. si soci in unum punctum cocant, circulum non vero ellipsimo sulta 1e iis autem soci a se invicem recedentibus, ellipsi perpetuo comprimi, et attenuari 2 si ex soci ad quodvis perimetri punctum binae rectae ducantur, easdem simul ambas axi transverso aequari: 3 easque ita ad perimetrum aeque inclinari, ut cum recta idem perimetra punctum tangente ambae, hinc scilice una, atque hinc altera, angulo aequale essiciant; quarum postrema proprietas ipsis focis nomen dedύ. LIX. Quotiescumque directio vis in datum centrum tendentis cum tan- ente angulum acutum continet, habetur ad virium centrum accesus quotiescumque angulum obtusum emcit, habetur recen usu ubi vero angulus rectus est, vel habetur accessus, vel recelsus, vel eadem distantia manet, prout velocitas fuerit vel minor, vel major, vel aequalis respectu ejus velocitatis, quae per dimidium distantiae a virium centro acquireretur vi, quae ibi in curva est. LX. Hinc facile patet, . quom modo pro varia velocitate primae proiectionis per tangentem curvae, eodem virium centro dato fieri possit motus circularis , aut ellipticus , aut etiam parabolicus numquam in orbem revessurus a. Quom modo fiat, ut in Ellipsi velocitas tanentialis demum non extinguatur, nec mobile in virium centrui
LXI. Celeritas in curvis quibuscumque est, ut area dato quovis tempore descripta directe, et reciproce ut perpendiculum e centro vitium in tangentem curvae cluetum
LXII. In omnibus Ellipsibus vires ad focum directae sunt in ration
composita ex directa triplicata semiaxium transversorum , reciproca duplicata temporum periodicorum , et reciproca duplicata distantiarum ab eodem soco. Et si quadrata temporum periodicorum suerint ut cubi semiaxium transfersorum, seu distantiarum mediarum, vires ubicumquo erunt in sola ratione reciproca duplicat distantiarurn ab eodem loco,
16쪽
LXIII. Ut ad gravium aequilibrium veniamus Statica, quae de horum aequilibrio agit, in Geostaticam, et Hadrosiaticam dividitur; quarum
prima solidorum, altera fluidorum vires contemplatur. Sed cum uniis versa Statica quibusdam instrii mentis, seu machinis ad corporum eis quilibrium, vel motum procurandum utatur; idcirco Statica ipsa Machinatri , sive Mechanica etiam vocatur. Principium , cui universa Statica innititur, est Inter potentiae, et ponderis vires toties Minruilibrium haberi, quoties potentia ad pondus est ut velocitas ponis
eris ad potentiae velocitatem , seu in ratione velocitatum iecipi oca LXIV. Vectis est praecipua Machina, quam eostatica usurpat ad hunc enim pleraeque tum simplices, tum compositae machinae rediguntur. Si potentia vecti sive heterodromo , ve homodromo applicata iub-ssentat pondus, adeoque in aequilibrio cum pondere est, potentia ad pondus reciprocam distantiarum rationem ab hypomochlio servat, et vicissim si reciprocam hanc rationem liabet, cum pondere aequilibratur. Hinc i, datis distantiis ponderis, et potentiae a fulcro, dataque ponderis vi potentia substentans invenitur; et vicissitu datis potentiae et ponderis viribus , assignantur distantiae a fulcro , in quihus aequilibrium resultat. a. In veri homodromo secundi generis vis potentiae medium locum occupanti non austetur, sed minuitur. g. Ex vectis analogia vulgarium quorumdam effectuum ratio facili negotio explicatur . . Quo plures denique vectes inter se copulantur, eo facilius gravissima corpora attollunt. LXV. Quantum autem ad Axem in Peri trochio, Rotas dentatas, Trochleas, Cochleas, coeterasque machinas pertinet Epotentia ad pondus fuerit, ut peripheria cylindri ad rotae peripheriam, tunc potentiam inter et pondus aequilibrium erit. Si ope plurium rotarum potentia substentat pondus, patium, quod a potentia, s moveretur, percurrendum esset, ad spatium ponderis est ut pondus ad potentiam substentantem. Quod si in utroque casu potentia paullulo augeatur, vel pondus imminuatur, potentia pondus attollet. LXVI. Trochlea simplex immobilis potentiae vires non adiuvat. Sed ope unius etiam trochleae mobilis dimidium tantum ponderis au tentia substinetur, reliquo ab ipsa trochlea substentato. Quod si ope Polyspasti, seu plurium trochlearum ita substentatur pondus, ut fuisne omnes inter se sint paralleli, potentia ad pondus erit, ut unitas ad numerum funium, qui a pondere trahuntur, seu ad numerum trochlearum, atque adeo quo plures numero trochleae adhibentur, eo minorem ponderis partem potentia substinet. Hinc dato numero trochlearum, dataque potesttia, pondus substentandum inveniri potest; et vicissim dato trochlearum numero, et pondere Iubstentando, potentia assignatur.
LXVII. In plano inclinato potentia substentat pondus, si ipsa ad pomdus fuerit, ut altitudo ad longitudinem plani. Et quoniam Cochlea est planum inclinatum in modum spirae cicumvolutum si pondus ope cochleae substentandum ad potentiam uerit, ut elicis, seu spirae
longitudo ad distantiam binarum elicum inter se, potentia ponde
17쪽
ri aequi pollet. Si vero cochlea ope scytalae circumagatur, velocitas
potentiae ad ponderis velocitatem in qualibet cochleae conversione est ut peripheria longitudine scytalae escribenda ad dis .intiam binarum helicum inter se. Si autem potentia manubrio cochleae infinitae applicata ad pondus fuerit, ut peripheria axis rotae ad peripheriam manubrio cochleae describendam in numerum dentium rotae dum na, pol ntia ponderi aequi pollet. Tandem cuneo applicata potentia iuxta directionem normalem resistentiae corporis sindendi adigat cuneum in corpus potentiae velocitas ad velocitatem ponderis est ut normalis longitudo cunei ad j iis basim , seu avitudinem. LXVIII. In Hydiostatica I. inter fluida homogenea, r. inter heterogenea, et fluidorum cum solidis leges aequilibri considerantur. Atque imprimis nuida homogenea necessario ad libellam se componunt. Quare si in tubis communicantibus fluidum homogeneum eadem altitudine gaudeat, illud in tubis aequi ponderat, sive ubi eiusdem perimetri, sive diverti fuerisit,sve recti, sive aequaliter, sive inaequaliter inclinati. Ex quo patet, cur fluidi in vase qui ei centis superficies plana sit, in mari autem curva. LXIX. Fluida in omnem partem , deorsum nempr, oblique et lateraliter,
sursum et pependiculariter aeque premunt. Quare I in vasis perpendicu laribus aequalium basium hae in ratione altitudinum premuntur adeoque si vasorum bases et fluidorum altitudines fuerint aequales, aequalem bases pressionem patiuntur. Si et bases, et altitudines inaequale fuerint, fundorum pressio erit in composita basium, et altitudinum ration o. In vasis quibuscumque fluidum latera premit in ratione altitudinis fluidi supra easdem laterum partes. 3 Fluida sursum perpendiculariter premunt in ratione altitudinis lateralium columnarum . Relativae igitur fluidorum gravitates sequuntur compositam perpendicularis altitudinis, et basis rationem. Hinc generale Theorema statuitur In vas quibuscumque fundorum pressiones non ex fluidi quantitate , sed ex basi in altitudinem ducta aestimandas esses, utcumque vasorum latera convergentia, vel divergentia sint. LXX. Fluida vero eterogenea in tubis communicantibus aequilibrium obtinent, si altitudines fuerint specificis eorumdem gravitatibus reciproce proportionales, quaecumque sit tuborum inclinatio, ac perimeter. Atque hinc aestimantur specificae fluidorum gravitates , ac densitates, quae erunt inversae, ut altitudines , ad quas in tubis communicantibus aequilibrata consistunt.
LXXI. Si denique solidum ejusdem cum fluido gravitatis specificae sit, ibi manet, ubi sub vidi superficie collocatur. Si in fluido solidum
specifice minus grave ponatur, hoc tanta sui parte demergitur, quan tum est uidi volumen , quod toti solido aequi ponderat. Si solidum specifice gravius fluido sit , in fundum cadit. Nullii in solidum potvst fluido adaequate, seu tota sui massa supernatare. Fieri tamen Potest, ut solidum , quantumlibet fluido specific gravius, aliqua sui Pax xe eidem fluido iupernatet . Solivum fluido supernatans, aut immzrsum,
18쪽
modo non haereat undo, fit relati vh levius, quaecumque specifica eiusdem gravitas fuerit Solida volumine inaequalia quae in uno fiuiis do demetia ejusdem inter se ponderis deprehenduntur, si in allud fluidum specific gravius primo demergantur, solidum minoris volu minis alteri solido maioris voluminis praeponderat; si vero in si ui
dum specific levius primo transserantur, et immergantur, solidum maioris voluminis alteri solido praeponderat atque hinc methodus explorandi specificas fluidoruin, et solidorum ravitates, ac densitates innotescit. Neque ad haec omnia solidorum ligura quidquam confert. LXXII. Hactenus in eade in quasi regione, et in modicis a Telluris superficie distantiis vim gravitatis acceleratricem tuto cum Galilaeo tamquam uniformem consiUeravimus nunc I in locis terrestiis superficiei valde inter se dissitis in altitudinibus a superficie diris valde inter se diversis 3 et in variis infra Terrae superficiem ab eiusdem centro distantiis, ubi diversa omnino cognoscitur, eadem vis examinanda est LXXIII. Gravitatem acceleratricem pro diversis latitudinis terrestris regionibus diversam esse, et a polis id Aequatorem constanter decrenere ε variis pendulorum oscillationibus a Richerio primum, tu tria Halleyo, Des IJayes, Campbello Gratiam, Matranio Accademicis Parisiensibus ad Aequatorem, et polum missis, aliisque plurimis ita compertum fuit, ut vix quidquam in re physica certius dici possit. LXXI v. In diversis vero a superficie Terrae altitudinibus vis gravitatis acceleratrix decrescit in ratione duplicata distantiarum ab eiusde ni Terrae centro reciproca. Si enim Lunam a sola Telluris veluti qui escentis vi attrahi concipiamus, constat, spatium, seu rem in qua Luna vi gravitatis a tangente ad arcum uno primo temporis minuto deprimitur, esse ad spatium Pedum uis. s. I. , quod iuxta Hugenii observationes corpora in viciniis Terrae cadentia ullo secundo tem- Poris minum Percurrunt, ut Is. I. 4436o. atque adeo esse ut unius terrestris semidiametri quadratum ad quadratum mediae distantiae Lunae a Terrae centro
LXXV. Quum vis gravitatis absoluta in virium centro considerata sit proportionalis emaciae causae, seu massae attrahenti, quae in rati ne semidiametri triplicata crescit; cumque vis acceleratrix in corpore attracto decrescat in ratione inversa distantiarum duplicata , se-Cruitur, vim graditatis accelat tricem in f a Terrae superficiem esse in simplici dilecta ratione ab eodem centro, adeoque in centro eam dem prolsus evanescere . iniare in f Terrae superficiem tim quam vera etiam a Nemton admittitur hypothesis viviani , Borelli , Fermati , De-Chales, aliorumque, qui vim gravitatis acceleratricem se qui rationem distantiarum a centro directam censue iunt. LXXVI. Hinc tres travitatis leges a diagtono deducuntur: I. Or Porum pondera, seu gravitatis, quorum massae sint inaequales , in distantiis a centro aequalibus esse in ratione mastarum directa a cor Porum gravitates, quorum massae sint aequales, in distantiis a centro inaequalibus esse in ratione in vel sa distantiarum duplicata et cor
19쪽
porum gravitates, quorum et massae, et distantiae a centro sint ina quales, sua in ratione composita tum massarum dirceu , tum reciproca distantiarum duplicata . Hinc fieri potest, ut duorum corporum gravitates inter te aequentur, quamvis eorum massae, et distantiae a centro sint inaequales , si nimirum massae inter se sint reciproce ut distantiarum quadrata
LXXVII. Gravitatis caulam indagantes non minus Epicurei, qui illarui atomis , quibus corpora constant, et ad Tellurem p opelluntur quam assendus , eplerus, aliique, qui eam in hamatis ei fluviis Tellure, quam Magneus instar concipiunt, iugiter erumpentibus,
et ad eamdem corpora trahentibus consistere docent, a coi polibus ad atomos , et ad haec es fluvia di multatem transserunt, eamque non
LXXVIII. Villemontius, artesus ejusque Sectatores , qui corporum descensum ad Telluris centrum a vorticoso cujusdam fluidi, seu materiae subtilis motu , quo a centro recedere conatur, provenire putant, hypo e sim omnino arbitramam , multisque absurdis obnoxiaria fingunt. Quare neque a vortice Cartesiano, neque ab ullo impelle lite fluido, quod easdem, ac fluida nobis cognita , proprietates habi t causam gravitatis repeti posse a mimamus LXXIX. Hanc itaque causam in principio activo , immechanico, et
intrinseco sitam esse optime statuit emtonus , tum quia corpora ad se invicem sponte sua ab saue ulla activa vi ferri nequeunt tum quia nulla huius mutui accesiti extrinseca mechanica ius animari potest quod tamen nihil obstat , quominus haec virtus extrinseca esse, et in quadam Dei lege constitui possit. Quae vis si in attra- D me corpore consideretur, Attracilis, si in corporibus ad aliud tendentibus, Gravitas appellatur.
DE MUNDI ST STEMATE, ET ATTRACTIONE UNIVERSALI.
LXXX. π T ad corporum caelestium systema contemplandunt asce damus, alia proprio lumine micares, alia vero lumine a luis
ei dis corporibus mutuato fulgere videmus, quorum prima Fixae, sive Ineserante vocantur, propter eumdem situm , quem saltem physice inter se
constantem servant altera in Planetas , et Cometas dividuntur.
LXXXI. Fixae innumerabiles omnino sunt ex quibus certas figuras seu Constellationes in Caelo conformari stronomi fingunt. In ZO- diaco duodecim huiusmodi Conste Ilationes recensentur, et in Boreali plaga triginta quatuor, in Austiali vero una supra triginta numeran tur: ad figuras pertinet etiam Galaxi a se Via Lactea reliquae vero , quae extra harum imaginum limites inveniuntur , in fornies di cuntur. Fixarum a Tellure distantia adeo immanis est , ut huic de- Io finien-
20쪽
liniendae impares omnino simus earumque magnἰtudo nobis partister obscura, atque incerta est. Ex Fixis aliae quoque sunt nebulosae, et tenuem quamdam lucem praeseserunt, perind ac si nebου-lam circa se haberent aliae vel statis temporibus apparent , et evanescunt, vel lumen suum per vices minuunt, et augent aliae per
breve tempus apparuerunt, et deinde evanuerunt.
LXXXII. Inter Fixas opernicana hypothesis etiam solem ponit, ei
ea quem tum Cometae , tum Planetae peragunt revolutiones.
Cometirum motus fit in orbibus ellipticis circa focum, nempe solem sed ita compressis, atque oblongis, ut arcus perihelio proximi pro parabolicis sumi possint Areas ad secum terminatas temporibus proportionales describunt, eorumque velocitates sunt in ratione inversa distantiarum subduplicata Periheliae ipsorum distantiae valde inter se differunt, et orbitae ad planum Eclipticae in angulis valde diversis inclinantur, nulloque certo vinculo dispersae iacent, atque deo Nodi, et Aphelia sine ulla certa ege in omnes Caeli partes diriguntur. Ex observatis que Cometis, ex quibus quatuor non esse
novos Cometas Astronomi putant, a 3 motum retrogradum in occidentem, et a directum in Orientem habere cognoverunt. LXXX LII. Propria Cometarum est immanis atmosphaera, quae addistantiam multis vicibus maiorem diametro Cometae hunc circumam hit, et ad partes soli oppositas longius protendi videtur eademque pro vario situ, quem e Tellure visa occupat, et pro varia directione, ad quam Cometa tendit, diverso nomine donatur. Cum verti. Cometarum nucleum solidum numquam videre liceat, sed tantum dentiorem atmosphoeram instar albicantis nuclei videamus, eorum maenitudo incerta est, multoque maior apparet, quam revera sit.
LXXXIV. In Planetario systemate septemdecim corporum congeries consideratur; quorum unicum, omniumque maximum sol suo lumine lucet. Celeberrimae hujus systematis hypotheses ad explicanda a lestia phoenomen excogitatae tres potissimae sunt, Ptolemaica scili-Let Tychonica, et operiri cana Ptolemaicam , ac Tychonicam neque astronomicis observationibus, neque Physicae legibus congruere
LXXXV. Copernicana verb hypothesis, praesertim ut a lepero emem data , et amemtono deinde illustrata, et aucta tum astronomicis, o serv.ltionibus, tim Physicae legibus mirifice consentit. In hac Planetae primarii sex circa solem immediate revolvuntur, nimirum Mercurius, Venus, Tellus, Mars, Iupiter, G Saturnus secundarii decem circa primarios immediate, et una cum illis circa solem gyrrant circa Tellurem unus, nempe unc quatuor circa Jovem , qui etiam quasdam fascias inter se parallelas, nec tamen semper numero, et latitudine aequales exhibet; quinque circa Saturnum quem circulus etiam tenuis , latus , et circumquaque disjunctus cingit.