Arnoldi Corvini à Belderen ... Ad titulum digestorum de verborum significatione. Commentarius locupletissima dote auctus ..

231쪽

S Erp. a legati h etiam ancillas de

beri, quidam putant: quasi com

mune nomen utrumque Lxum contineat. E x PLICA T,I o. Soν-. a J Non quod mascalinum semper commeat scemininum: uisupra i i. g. hie sd qui duos I 61 Lservu Mutu. 81.Fritigat IIed quia verba generaliser accipienda quatenus ex vi sermonis inferre possunt. t. i. f δε aleatori Serva autem, ut servus , in ablativo habet setavis. Nam non dicitur servab-. Legatu. bJ Si ergo ic stator seripserit: Mνυσι lego. Servos, decem lego, quoivis it: pote Di Legatarius & ancillas Optare, & quidem omnes. Se rauio servos decem heres damnas eri poterit & ancillas dare.

derogatur legi; cum pars ut trati tur, abrogamr legi cum prorsuo totiditur.

232쪽

EXPLICATIO. Derogatur. aJ Lex aut rogatur, id est, fertur , aut abrogatur , id est, prior lex cum expressE, tum tacite per desuetudinem, l. I. tollitur; alii derogatur, id est, pars

primae tollitur ; aut subrogatur , id est, aliquid primae legi adjicitur; aut obruatur , id est, aliquid ex prima lege mutatur. V . in IV. sit. I. Nulla Lex , inquit Plato, in libro, qui Civisis

inscribitur tam circuna specte ferri potest, ut omnibus justa aeque ac commoda statuere videatur. Concinit Aristoteles i. h. cap. 6. Polit. lib. Ethic. cap. 7. Cicero lib. 3. ad Atticum epist. 23.

inquit: Videsne nunquam observatac sanctiones starum legum , qua abrogarentur Nam si id esseν, nulla fere lex abrogari posset: . Neque enimusta es , qua non ipsa se sapiat di ultate a bra-gationu. Proponit paulo post exemplum. Si quid hae rogatione scriptum est, quod per Leges, Pleb. - SC. Hoc est , quod per Legem Clodiam

promulgare, abrogare, derogare, obrogare, S. F. Sua non liceat, non licuerit, Ueuodve ei qui promulgavit , abrogavit, derogavit, obrogavit, ob eam rem poena mulcta ne sit, E. H L. N. R. Legum publicae probatarum rescissio semper fuit odiosa. Legibus, ut dixit Pausanias convenit auctoritas in homines ; non hominibus in Legem.

233쪽

in De. Πρ ad Verborum Signis, I93LEX CUI. Idem Lib. VIII. Regulatrum.

LIcet capitalis Latine loquentibus

omnis causa existimationis videatur: tamen appellatio H mor

tis, vel amissionis civitatis, intelligenda est.

Capitalis. aJ Capitalis poena iste dicta quod

Per eam caput E civitate eximitur,l est quae mortem, vel amissionem eivitatis continet. hie. UndE & judicia capitalia ex quibus poena mors, aut exilium ell, hoc est, aquae & ignis interdictio. Sic in Edicto Praetoris quo rei capitalis damnato bonorum possessio denegatur, res eapitalis intelligitur, ex qua damnato vel mors, vel etiam exilium , aut civitatis amissio, vel servitus contingit: l. r3.st. debon. ρυς l. 2. g. d. pom. Sic & in I. F. si quis caution. & in ea parte Edicti ; qua a bonorum possessione liberti patronus repellitur, qui eum capitis accusavit; capitis accusasse aestimatur is , qui tali judicio appetit, cujus poena aut ultimum supplicium, aut exilium, quod sit vice deportationis, ubi civitas amittitur. l. I . f. is demum. F. debon. β-bar. l. io. F. dejur. patron. Capitis ergo poena est, ad furcam damnatio, capitis amputatio,

I vixi

234쪽

vivi crematio, in insulam deportatio, bestiis objectio, vel aliae similes. l. II. f. ust.Iunia. l. 18.ss deparnis. Latine tamen loquentibus, linquit hie Iouis j omnis causa existimationis capitalis dicitur,ut & ex Orat. Cicer. pro Quintio patet. Et sic inti. g. removet. Τ δε ροstuc capitali crimine damnatum accipe , cujus poena existimationem minuit. Existimatio est inlaesus status, legibus ac moribus comprobatus: qui ex delicto nostro auctoritate Legum, aut minuitur aut consumitur. Minuitur, quoties libertate manente, circa dignitatis statum poena plectimur : Sicuti cum relegatur quis, vel movetur ordine, vel prohibetur honoribus fungi: &c. quoties magna capitis diminutio intervenit ; id est, cum libertas adimitur : Ueluti, cum aqua & igni interdicitur. I pen. de extraorae cognit.

LEX CIV. Idem Lib. II. Excusationum.

Id est, Natorum 3 appellatio & ad nepotes

extenditur.

EXPLICA TIO. Natorum aJ Natorum appellatio Iatissime patet, comprehendens eos quicunque nobis nati

235쪽

in Dig. Tit. de Verborum Signis I9 3

nati sunt , atqui ex filiis aut nepotibus nostris nascuntur, nobis etiam nasci d cuntur. Unde si lex ita in agenda re dicta est. Tibi Semproni ; eo, qui ex corpore tuo nascentur ; & nepos comprehendetur. Jus enim avi erga nepotem pendet ex jure patris erga filium, &sicut filius ex patre est, ita & nepos per patrem ex avo esse videtur. Denique ut ait Celsus L dotem. 6.F. de costation. quod pater filio, id avus propter filium est nepoti. vid. l Lucim. 61. g. de hered instit. Ad nepotes. bJ Ιmo &ad posteros. Sunt mnim filii filiaeve, nepotes vel neptes: &deinceps posteri ex his descendentes. Erechasu. hic.

Irim Lib. XI. Reoonserum. Modestinus a respondit; his verbis, Liberiis libertabusique meis,

libertum libertae testatoris non contineri.

EXPLICATIO. Modasinis. aJ Libertorum appellatione etiam liberta continentur. l. tiberis. I7α. F. hic non libertorum , ut hic. aut liberorum laberii. I licet. 18. 3. I. F eod. Hinc libertis libertabus. que vestiariis, vel alimentis legatis, ea eorum I 1 libertis

236쪽

libertis non debebuntur ι nisi testator eos quoque libertos suos consuevisset appellare. I alimenta. I 6 g. I. g. de alim. legat. Haud dissimiliter Vasalli mei vasallus, conventionis obligatione inspecta, non est Vasallus meus. Socii mei socius non est secius meus. l. qui admitti.tur. I9. cum L seq. ρroscis. Quia in foetetate coeunda, hominum fides spectatur. Legatarius Legatarii non est meus Legatarius ; Debitor debitoris mei non est meus debitor. l. ante-pen. Cod. si cert. pet. l. pen. Cod. de obl. 5 Aet. Coloni mei, colonus non est colonus meus. Chonis. lib. 3. de domam. Franc. tit. q. num. 8.

Idem Lib. Singulari de

nibus.

D missoris a littera dicuntur, quae

vulgo a Doctoli dicuntur. diminsoriae autem dictae, quod causa, ad eum qui appellatus est, dimittitur.

EXPLICATIO. Dimissoria. al Post appellationem interpositam a qualibet caussa, c. ut super. . de anest. lib. 6. debent litterae a Iudice a quo, ad judicem ad quem ab appellante, instanter, ni velit

appellationi renunciari, c. 6. Hem. 2. Ext.

Manest. lib. 6. petii; dca Judice, nisi mulctari velit.

237쪽

in Dig. TA. de Herborum Signis I97

velit. l. 24. C. Havest dari, I un. in princ. f. delibesi. dimiss quibus caussam ad eum transmittat, Sc indicet, quis, contra quem, & a qua sententia, appellaver tr. ἀίun. I. QSae, quod per eas caussa ad eum qyi appellatus, dimittatui, litera dimissoria , vel libasti dimissorii ;cuntur. hic.-d l. un. in princ. Graech apostoli, - του d. l. un. in prima. quod est

LEX CVII.

Idem Lib. III. Pandectarum. APsignare a libertum, hoc est, te stificari, cujus ex liberis libertum

eum esse voluit.

EXPLICATIO. Adsignare. aJ Ex Senatus Consulto Velleo Ruso, & Festerio Scapula Coll. Claudianis tempotibus facto, patinnus inter plures liberos potestati ipsius subjectos aut emancipatos, I s Nda adsign. liberi. sed ex justis nuptiis pro

creatos, aut certe inde nascituros, non adopti

vos, potest libertos, quasi dividere, & uni liberorum plures, vel omnes, vel pauciores, quam caeteris, LI. V. eod. quibuscunque verbis, & quocunque actu, adsignare. d. l. I. g. 3. Qua ad si natione declaratur simul etiam quisnam eκ liberis, patronus liberti vel libertorum

238쪽

esse deberet. hic. Fit peculiari jure, ut ita nec legatum propriὸ, nec fidei commissiam, nec donatio, nec commodatum, sed peculiaris quaedam exercendae libertatis paternae ratio possit videri.

LEX C VIII. m Lib. IV. Pandectarum.

D Ebitor a intelligitur is, a quo invito c exigi b pecunia potest.

EXPLICATIO. Debitor. Debitor, strictὸ, appellatur a quo invito exigi pecunia potest. h. I 8. g. Ad quor. J GD0 f. Debitot ergo non videtur qui se exceptione justa & ab aequitate naturali non adhorrente, eaque perpetua, tueri potest. l. desinit. 66. F. de div. reg. Iur. arg. l. I O. Mn. seqq. l. s . cumseq. F hic. ubi vide. Exigi potest. bJ Scilicet potestate juris. Nam & qui solvendo non est, nihilominus debet. l. 4. de hered. vel action. venit. & qui bonis cessit si ad pingolorem sortunam redierit, poterit a Creditoribus ex integro conveniri. f. ult. Inst. de action. l. 3. de bon. aurit.

jud postae Ab invito. cJ Sicut debitor intelligitur is a quo invito exigi potest; ita intelligitur Creditor qui ab invito exigere potest. 4nc quibus naturaliter tantum debetur quia lege eos desti

tuente

239쪽

in Dig. Tit. de Verborum Signis Iss

tuente, exigere nihil possunt, l. I 17. de verb. oblig. l. T. quinimo. D de parit. Creditorum loco non sunt. l. creditores. l . hic. Nempe Hl κυριολεξιαν. Nam per quandam sive abusionem Creditores dicuntur. l. Ad ussor. I 6. f. naturales. 4. desiduussor.

L E X CIX. Idem Lib. IV. Pandectarum.

Boni fidei a emptor esse videtur, qui

ignoravit eam rem alienam egera ut putavit eum, qui vendidit, jus vendendi habere; puta procuratorem, aut

tutorem esse. EXPLICATIO. Bona ei. a J Sufiicit enim ut bonafidei om-pior sit, & sic fructus lucretur, & rem praescribere possit, i. 1. 3. I. 2. F. pro emptor. L C. eod. ut dolo careat. l. igitur. ia. 3 potest.Τ da bber. caus l. sedc,si. 11. f. scire. 6. F. de petit. hered. I. bona ei. 48. f. I. V. de aequir. rer. dom. id est non sit in mala fide. l. r. C. H Ang. temp. pra scr. In mala fide est emptor, qui scit rem alienam esse, aut eum qui vendidit lus vendendi non habere : . l. qui a quolibet. 27. F. de contr.e t. & ut breve id faciam, quisquis contra legum interdicta mercatur. mi igitur a luxuriossi & dissoluto adolescente, &PIotinus m Ι retrici

240쪽

rettiei daturo sciens emerit, malae fidei emptor est. Nec enim ab eo emere debuit, & in societate quodammodo facti turpis versari. Nam turpis est venditionis caussa, & quas tacito jure, alienatio ea interdicta est. l. si quis cumsciret g. ubi Cujac. g. pro emt. Coras ob. 2. Mi ceu. cap. 8. num. 7. Sed quid si quis rem alienam ignorans emit, Sc antequam ex ea perciperet tructus rescivit alienam, habebiturne pro malaefidei possetare. Respondit JCtus eum in colligendis fructibus bonaefidei possetatem v ideri, eique fructus interim perceptos ac quiri. Petinde ac si diceret, malam fidem, supelvenientem nihil percipiendis quaerendisque si uinibus obesse. l. qu1 sicit. et s. in sin Gusur. Cui ad versari videntur l. qui bona. 23. vers. caterum. l. bonas δει. 48. acquir. rer. dom.

LEX CX. Id m Lib. VI. Pandictarum.

SD iesi r ' dicitur, apud quem plu

res eandem rem b, de qua controversia est, deposuerunt: dictus e ab eo, quod occurrenti; aut quasi sequenti eos, qui contendunt, committitur.

EXPLICATIO. Sequester. aJ Est ergo Sequestre, Seque-sratio. species depositi ue qua res contIOversa,

apud