Arnoldi Corvini à Belderen ... Ad titulum digestorum de verborum significatione. Commentarius locupletissima dote auctus ..

461쪽

EXPLICATIO. nasiisseratur. aJ Eum qui in utero est, pro nato haberi: si quidem de ipsius comm do quaeratur, supra l. intelligen . diximus. ubι vide. Hic addimus eum aliis non pro- 'desse. Imo nec patri, ad jus trium liberorum consequendum. I a. de excus tui. nec matri. Quia personalia privilmia ad alios non potariountur. l. quia tale. mair. l. expiaritas. de admin. tutor. Mulier tamen praegnans, cum spes in lucem prodituti hominis non sit extinguenda, neque torqueri, neque

summo sapplicio puniri potest. I pragnantum. F. de poenis. l. Imperator.F. deflatu. hom. Quintilianus in Deciam. 177. Supplicia, inquit, pra-gnantium lex disserri in diem param jubet.

LEX CXXXII. Lib. I. de Vorborum Obligationibus. 'HAEC enuntiatiori si sent plu

ris aureorum triginta ; simul &quantitatis & aestimationis significativa est.

EXPLICATIO. Hac enuntiatιo. a J Q toties itaque dicimus pqtramonium Titii pluris es aureorum triginta 3

462쪽

non solum quantitatem triginta aureorum, sed& aethimationem specierum quae sunt in patrimonio Titii significamus. l. hac. l. tantum. 88. F. his. Quid sit aureus vide supra. l. etiam aureos. IJ9 1 hic.

LEX CCXXXIII. Idem Lib. I. ad Legem XII. Tabm

SI calvituri ct moretur, ct frustretur Inde & calumniatores c appellati sunt, quia per fraudem & frustrationem alios vexarent litibus. Inde & cavillatio dicta est .

EXPLICATIO. Si caltatur. a J Est haec lex, ut ex sententia Ranconneti refert Govean. ad L hanc. ita emendanda: C in ad log.XII. Tabur. sicalvitur.-oratur, ct fructratur: ut pollerioribus iis duobus verbis moratur & frustratur, interpreterur Caius verbum illud XII. Τabul. ealvitur. post quod punctum interponendum, quo ab interpretamento separetur. Cei te eaisar verbum antiquum est. Significat frustrari. Tractum a calvis mimis, sive lut alia habent exemplaria militibus, quod sint omnibus frustratui. Plautus in Casina; Nam ubi domi sola sum, sopor manm calvitur. Pacuvius Sentio pater te vocis

463쪽

iis ARN. CORVINI Comment.

eani similitudine; sied quid conspicio Z -m me 1actam calvitur alas. Haec Nonius de propriet.

sermon. cap. I.

Frustretur. bl Hoc verbo & mora significatur. Sic Ulpianus; cum dixisset, non omne quod differendi caussa optima ratione fiat, morae annumerandum, Paulus subiungit. Si modo id ipsum non frustrandi causa simuletur. l. sciendum. 12. eum L seq. da Uur. Qui frustrationis causa beneficium Legis Falcidiae imploravit in L Divi. 8'. ad Leg. Falciae Frustratur causam agere: id est, judicii extrahendi proferendique caussa moras nectit. l. hin. I . de appellat. qui conventi frustrantur ; l. sede, ad eos. 24. Quib. ex caus major. Frustrandae actionis causia latitare. l. 3. de Iudie. Cicero pro si uinctio. Aput ejus lib. 3. Floridor. de Euathli , Protagora Hortatione: sic. Contentusscire, quod concupierat, coepit nocti quod pepigerat: sed caiabde nectendis moris frustrarique Magisrum , diutuleque nec asserere velis, nec reddere: useque dum Protagoras eum ad judicem provocarum , Sc. Dissertationis ejus meminit & Au lus Gellius Noct. Attuar. lib. cap. IO. Forner. hica Calumniatores. cJ Calumniator , ergo est, qui per fraudem & frustrationem alios vexat, litibus praesertim; qui & calumniosus. ad SC. TurnE. Calumniator etiam est, qui non debitum petit. l. pen. g. ne quis eum qui inju voe. & qui temerὰ alicui controversiam movet.

ι cui necessitas. 39. 3. I. F. deliber. caus & qui

464쪽

in dig. Titi de Herborum Signis. 47 7

POST Kalendas Ianuarias die te

tio pro saltite Principis vota ο suscipiuntur.

EXPLICATIO. via. aJ Aotum est alicujus faciendi, vel non faciendi, versus Deum deliberata oc justa promisso. Cicero votum dic t Jonsionem qua Deo obligamur. Solebant veteres quam plurima pro Pr3ncipe nuncupare ; ut anniversaria, ob diem Imperii, cum videlicet ad Imperium Princeps

sumtus, vel cum natus esset. l. 7. in D. C. de feriis, adde Plin. Io. 068. 9. 44. 4S . 6O. 6 I. Erant & alia pro salute Principis ; Plin. IO. epist. I. Sueton. m August. c. 87. pro abitu, Ieditu, ron. in Tiber. cap. 8. quinquennalia, decennalia, vicennalia, & tricennalia. vid. Dion. MarcePin. Concipiebantur a Sacerdotibus & Consulibus, in Provincia a Praesidibus, Pisu. Io. epist. ineunte anno ; hic. I un. C. de oblat. vot. lib. ix. Tacit. lib. I 6. Ineunte enim

anno nuncupabantur Vota pro salute Principis,& offerebatur libra auri, in septuaginta duobus solidis obryziacis, sive obrIetatis, id est, ex auro purissimo conflatis. l. an. Coae de ob-tit, votor. uti viae Coic. noiar. obryzum pu-S 1 tato

465쪽

tat, clicit Hermolaus Barbarus, quasi id eli, sincerum ac metum Alii ab Ophre, sinsula j quasi Ophirisum dustum credunt: quod ex Ophir praestantissimum aurum soleat advehi. ConJectura. IDEM I I.

Trium a vulgo quidem id appella

tur , quod ab arcu mittitur r sed nunc omne significatur, quod mittitur manu. Ita sequitur, ut & lapis, & 6-gnum, &ferrum, hoc nomine contineatur. Dictumque ab eo quod in longinquum mittitur, Graeca voce figuratum ir bd est, . si eo, quod est longe. J Et hanc significationem invenire possumus & in Graeco nomine: nam quod nos telum appellamus illi β, appellant, eoque nomine vulgo quidem id significatur , quod ab arcu - mittitur: sed non minus omne significator, quod cumJ mittitur manu,

net nos Xenophon: nam ita scribit:

uia, simul ferebantur , hasta, sagit

466쪽

hi Dig. Titi de Verborum Signis. qis

ta, funis, plurimi item lapides Et id, quod ab arcu mittitur, apud Graecos quidem proprio nomine fidest, sagitta J vocatur: apud nos autem

communi nomine telum appellatur.

EXPLICATIO. vlum. aJ Quia lege Cornelia de sicariis tenetiir non tantum qui hominem occidit, sed& qui hominis necandi, aut furtum faciendi, aut possessionis invadendae causa, cum telo ambulavit, familiam armavit ; l. r. in princ. I. 3. g. item in1. I 7. C. adleg. Corn. δε--. necesse ut sciamus quid teli appellatione veniat. Quod hae lege, quae satis clara , eg plicatur. Et dicit Telum appellari omne quod jaci potest: quo nomine laputiguum, plumbum, serrum continetur. Dii itum ab eo quod in longitudinem mittatur: nam apud Graecos , si e πηλου longe significat. festus bb. i. Tela propriὸ dici videntur ea qua missia sunt: ex Graeco videlicet transsato eo nomine, quia illi τηλο, missa dicunt, quae nos eminus: sicut arma, ea quae ab humeris dependentia retinentur manibus . vide l. armorum. 4ι. svr . i

467쪽

qao ARN. CORVINI commenti LEX CCXXXIV. Idem Lib. II. ad Legem XII. Ta

bularum.

OUos nos hses appellamus, eos

veteres perduelles AE appellabant, per eam adjeetionem indicantes, cum quibus bellum esset.

EXPLICATIO. Perduelies. aJ Dueltam enim pro bello dicebant : & dueliare, heliare, Cicero in Orator. Is . id vero licamim, quam quod hominum Gliam nomina contrahebant, quo essent aptiorq 'nam ut duellum, bestum , --is, bis, sic Duintium eum qui Poenos elas devicit, Bestium nominaverunt , quum siveriores semper anesiali essent Dueltii. Idem Cicero I. ossis. s6. dem illud etiam animadverto , quod qui proprio nomine perdueliis esset, is hostis vocaretur. ianitate ibi tristitiam rei mitigante: Hostis enim apud ma ores nostros u dicebatur, quem nunc peregrinum dicimuε. Peregrinus autem dice batur hostis, ab hostiendo, id est, aquando, quod pari cum civibus Iure censeretur. Cicero, Festus, Rarro. perduelges quo. ut ait Nonius ex agoa caussa pugnam adeant. Hine factum, ut qui hostili animo in Rempublicam , aut Imperatoiem esset, perduellionis judicio

468쪽

in Dig. Tit. de Herborum Signis q H

judicio teneretur. l. ult. F. ad leg. lGL-vid. svr. l. H8. IDEM F. I.

Locuples ' est , qui satis idonee

habet pro magnitudine rei: quam actor restituendam esse petit.

EXPLICATIO. Locuples. aJ Locuples apud antiquos dicebatur, qui multas habebat possessiones. Aloco enim deducitur, quasi dicas locorum, id est, agri, seu possessionum i plenum. Cicer. in Cain ton. Magor. Plin. tib. I 8. cap. 3. Gestim tib. Io. c. I. Sumti lib. s. cap. Io. Quippe in locorum posscilio tribus, ut inquit Noni φε. Veterum divitiae erant. In Iure dicitur locuples qui satis& idonee habet pro magnitud me rei quam actor, restituendam esse petit: l hae. & qui solvendo est. l. ub. 3. ult. 1s si rart. per. l. de manum. I. Sy. f. de manum. test. In judicis msenvi causa Mequor locuples accipiendus est, non tantum pro Iei, quae petitur, qualitate, dc ex facultatibus; sed Sc ex conveniendi facilitate. l. 2 l. s. f. I. F. qui satisd. cog. Quia parum interest an solvendo non sit fidejussor, an vero non possit facile conveniri, sive ob dignitatem sive quod habeat praescriptionem sori; sive a quod sit litigiosus aut rixosus. Fidejustorem . autem actor non alia mente, aut necessitate accipiti.

469쪽

accipit, quam ut sibi & tutior res sit, & expeditior. L si Mnussor. 7. F. quis ti . cog. ult. Inst. de repseat. IDEM II.

V Erbum Hvereo quidam putant ad cibum pertinere: sed Ofilius

ad Atticum ait, his verbis & vestime ta de stramenta b contineri, sine his enim vivere neminem posse.

EXPLICATIO. Verbum vivere. at Verbo vivere , ut &victus , comprehenditur quicquid ad tuendam, conservandam, curandamque hominis vitam necessarium est. Itaque non solum eibi potusque victvi dicitur , verum etiam vestimentum,sraranentum, tegumentum, habitatio,

ministerium famulorum ae servorum, & si quae sunt ejus generis alia. t 49. se l. seq. t in lege. xo3. l. huius. si hoc. F. hic. F. de alim. eib. tu. I si qui F. de transact. I suo victu. V daver. lib. l. soler. 3. . 1 Go . Proc. l. . g. Irenarcha F demun. 6 hon. t. refer to. C. eod. Idem in nutrienda verbo obtinet. Cornaue. conf s. in 4. Non in verbo Cibandi ; sed hoc tantum cibum & potum continet. Archid. e. in quibus de conster dist. 2. Stramenta bJ Stramentorum nomine signi-ucatur omne stramineum, quod solo, caussa

470쪽

in Dit Ti. ad Herborum Signis q23

quiescendi, insternitur ; ut storeae, phormiones , mattae, paleae. vide L Iet. F. ia.. af de inst. inarum. leg. Varron. de re rus. bb. y cv. Jo. Plin. bb. ID cap. a DLEX CCXXXV.

Idem Lib. III. ad Legem XIL Ta

bularum.

Fctri ' proprie dicimus, quae quis

siro corpore baiulat: portari ea, quae quis iumento secum ducit: agi ea, quae animalia sunt.

EXPLICATIO. Terri. aJ Enarrat hie JCtus quid inter haee Verba ferri, portari, agi, intersit Et ferri dicit ea quae corpore bajulantur; sic Quintilianus, tib 6.cap. 3D Ego te bagulare non possum. Portari, ea quae secum iumento ducuntur. Agi ea quae animalia sunt. Differentia tamen quam dat inter ferri & portari videtur nimis subtilis cum iv portari dicantur quae quis corpore suo bajulat. Valla lib. 6. eis cap. st. Sic Plautus Aulul. 7. sy Vbi onus nequeam portare pariter, iaceam ego asininin luto. Horat. r. epist. 13. Fasticulum libro rum portare sub ala. Nisi velimus icere hos licentia uti poetica, & propriε apud Oratores alios, que Autores portare nos dici, quum jumentis nobiscum aliquid ducimus. Sic enim legimus