De apoplexia : disquisitio theoretico-practica

11쪽

terrarum medicorum arbitrIo , non vanae glor a cupiditate , sed , ut ad hostem nimis neglectum , novum attendant animum subjicere decrevi. Utinam possit, ex nostris, quaeque sint, conamini bus, unicus, antea desperatus , aeger, Orci fauces declinare magnam et optatam laboris consecuti

erimus mercedem.

Dedi Martigiis, die Iet'. Mens Iulii Ann. I 8O8.

12쪽

CAPUT CAPUTCΑΡU I. Descripti morbi ejusque variarum Specierum Pagina III. Oplexio disserentia , ab allis soporosis affectibus. IaIII. De causa apo leaeia proxima, cum historia morborum , et aPOPlectorum cadaverum Sectionum atque adnotationibus. 24 IV. φορlexia probabiliores causa remota et occasionales. 48 V. Historia medica opinionum, de

cauS , natura et curatione GPD-

Plexic , cum adnotationibus. 68VI. De radictis pinionibus , heroicisque quibusdam medicamentis ut venoe Secti , emetica Purgantia , vesicantia , etc. criatica inquisitio. 129 C PUT VII. Nostra poplerici divisio, atque medendi methodus, sequentibus quorumdam apoplecticorum historiis. III

13쪽

Descripti morbi , ejusque variarum Vecierum. I. A POPLECTICU Μ dicimus eum qui antea a nus, vel sano similis, absque exteriori causa, repentinum fecit casum, tanquam ex lethali percussu, cum loquelae et etiam voci suppressioneri mentis , sensuum, musculorum exceptis nervis strici e vitae dicatis' plus vel minus integra resolutione. I1. Morbi, varii sunt gradus fortissimus, in quo intra horae spatium homo lethaliter sideraturri fortis cui aliquot supersunt dies minus fortis , hemiplexia terminatus levioresque alii, ut infra dicetur. III. Concurrunt in forti poplexi immobilitas

perfecta totius corporisci contractio vultus quibusdam palpebrarum conclusio , aliis suspensio oris hiscens distantia, alias dentes compressi pulsus densus , parvus , initio rarus , respiratio, quandoque naturalis , plerumque parva, dissicilis, stertoros , ab initio etiam aliquoties spumosa; mutitas, et etiam aliquoties vocis privatiori articulorum gelidus torpor color, initio, naturalis , vel rubefactus , plumbeus ;involuntaria lacrymatiori deglutiendi plerumque impotentia urinae et alvi suppressio.

14쪽

Succedunt, peiorante morbo e vultus malo adductio , ut longior factus videatur praecordiorum prominentiari totius corporis frigidus torpor spuma circa os copiosa pectoris stridor superiorum partium sudores frigidi; immobilis etiam et supersuspensa palpebrarum et superciliorum positio oculi vitrei; insensibilitas plus , minusve perfecta lateris non resoluti convulsa agitatio , ut aeger saepitis manum e stragulis retrahat. IV. Quanquam , ut ultra videbimus , illaesa respiratione, quidam poplectici moriantur, in plerisque tamen haec laeditur, quod , iam observante Galen , de loco ecl. l. III. c. V in omnibus soporosis affectibus, praecipue in poplexia, semper mali ominis est iam enim visceribus , musculisque universis , principium motus ab insitis ipsis nervis accedat, quia cerehro et medulla spinali initium primarium sortiuntur, non parvam in cerebro morbidam dispositionem esse conjiciendum , ubi Spirationem vehementer impeditam conspexeris. Itaque, oppressi, manu libera , automatice stragula repellunt , sudantque, ex spiritu molestiari hocque malum est. V. Discrimen quoque varium est, si Vox una cum loquela extinguitur graVe enim est loquelam amittere, sed gravius voce destitui. Vocis debilitas , instrumentorum vitae debilitatem praenuntiat cum vero deficit, vitae animalis nervos non solos assici ostenditur, sed etiam illos functionibus vitalibus inservientes inter quos , praeter diaphragmaticos, et intercostales, praecipui numerantur recurrentes , parvi, et magni sympathici, progenies. CVide nostrum Physiologia ρο- altivm Tentamen 11'. 46 ' . Vidi ego in apo-

15쪽

plecticis, quorum os apertum manere curaveram , in guam, cum Vocδremur, motum aliquem tentare mihi linde sperabam , cum VOX amissa esset observarem

que laboriosam summopero fieri respirationem , ad

quam thoracis et scapularum musculorum , Omnes concurrebant conquassatae Vires.

VI. Spes salutis aliqua habetur , si corporis fugantur torpor atque frigus; si partes quae motu omnino carebant, aliquantisper moveri incipiant; si facilior et liberior fiat respiratio; si deglutitio non adeo molesta sit ac prius si punctus vel inclamatus aegrotans, palpebras vel labia moveat, significans sese audire vocantem posse. Multi vero, etiam cum his bonis signis lethalem habuere finem , quidam prima die, alii tertia et quarta ; et alii ad septimam et nonam superstites fuerunt. Raro autem hi evadunt, absque altero corporis resoluto latere idque fere fit primis quatuor diebus , quod tempus , si absque hac crisi morbus transeat, plerumque Occidit Observavi autem, post celeb. D. Quari , mali semper minis esse, manum eidem capitis parti crebrius aegrum admovere. VII. Sentire autem adhuc tantisper videntur quidam apoplectici, dum ullas partes moVere nequeunt: multos vidi auditu, et sensu , in partibus facie gaudentes, quanquam jam conclamati essent ratio est, ut in nostra Physiologia explicavimus, quod sentire sit tantum , veluti quiddam pati , moveri autem

ceu quoddam sit agere quamobrem ut quis moveatur, opus est robores at, ut sentiat, minima facultas

satis est, quae si fugit, fugit et vita. Deinde , non in omni poplexi forti, simul offuscantur in cerebro

Omnes radices nervorum; tunc enim cessant, ut aliquoties evenit, motus cordis , asorum , pulmonum,

intestinorum cillaesa in principio manet medulla spinalis , qua producitur magnus intercos talisi vide nostr. Physiolog n'. 3360. Libera videtur origo Sympa,

16쪽

thici nedii Popus citat. q. 33o . Ex sensubus,

auditum ultimum morientem , in poplexia , ut maliis morbis , observare licet; tum nasum , supercilia, tempora, et partes retro aures , quid sentire adhuc diti, mihi visa sunt, unde radices nervorum facialium , et nervorum auditivorum opus citat. μ'. 3 28 et 3 29 quid sani per magnum tempus Servare , conjicere permittunt. At pejorante aegro , omnes cerebri regiones pedetentim obtenebrantur, et etiam medulla spinalis, unde sensuum, et viscerum functiones , sensim atque sensim deficiunt resolvuntur ventriculus , intestina , anus , vesicari spirandique eodem progressu augetur dissicultas. Habet autem apoplexia, ut alii morbi acuti, suam exacerbationem et remissionem, quae tamen nullam regulam servanta pulsu, et respiratione equidem distinguuntur, sed praecipue sentiendi et audiendi facultate ita ut quidam

aegri, mane sentiant et audiant facilius , qui vespere insensiles sunt, et vice versa , prout se habet remissio, matutino , vel vespertino tempore.

VIII. Pulsus, in omnibus soporosis affectibus msammatione non sociatis, languidus et rarus tangitur; quod certe cerebri et nervorum in omnibus m Chinae systematibus , supremum imperium manifestat. In poplexia , quandiu mediocriter natura ipso affectu turbatur , nullam mutationem in pulsu , tantispernotabilem est reperire , praeter tempus exacerbationis Dium, aliquid convulsi observatur; nam latera arteriae, dura , resilientiaque tanguntur , unde con-Jectatur irritans quiddam originem nervorum, magis quam in remissione, inesse. Ubi vero invaluerit assectus , inaequalitatem quandam , ac tensionem fortem adsciscit , longiorque fit pulsus, languidior, et rarior. Quod si affectus ipsas vires deiecerit, pulsus essiciet languidiores, inaequatis , frequentes , ac

celeres.

17쪽

IX. An febris suscitatur in poplexia an utilis λVidi apoplecticos mori absque febre , aliosque , et majori numero, febricitantes Felicioris ominis febris

Praesentiam esse, quam absente , inde concipitur,

quod nasci illa non possit , nisi adhuc expeditis plurimis nervis solvere itaque aliquoties potuit apOplexiam , ut voluit Hippocrates. At, ad hanc solutionem, plurimae exiguntur conditiones O R. ut febris satis cito superveniat; nequaquam enim utilis est febris adveniens , morbo iam confirmato , quod ipse notavit Hippocrates in Coacis , dicens : si poplec-Μ ticae affectiones derepente exolutorio modo fien- ω tes , febre, temporis progressu accidente, perni-Μ ciosae v. ' Quapropter minime praefidendum est pulsuum elatiori vibrationi, post aliquot dierum tarditatem recte enim jam observantibus Valesio , mrodi , Ballonio et Baglivm , in omnibus affectibus comatosis , praecipue lethargo, et poplexia , dum pulsus qui, per tres Vel quatuor dies, parvus fuerat, fit illico magnus, et in magnitudine crescit mortem prae foris esse judicandum est; notaque a natura medicatrice hoc fieri, sed a crescente causa irritante. - . conditio est, ut apoplexia sit ex genere pituitosarum , frigidarum, aut saltem ut in aegro non admodum emineat habitudo sanguineari nam pulsus febrilis ab initio, in poplexi sanguinea , Saepius obest quam prodest. 34. Nihil boni a febre expectandum, si nedum respiratio levetur, e contra gravior evadat probatur enim impotentem esse ad causam morbificam subigendum , magisque potius ac magis, ab aucto circuitu, Viscera impediri. X. Largum rurinae profluvium aliquando bonum

18쪽

signum est, caeteris concurrentibus symptomatibus ;sed videndum an non eveniat ex resoluta Vesica . Etiam aliquando salutaris est sudor copiosus ac Validus, e toto corpore manans at mali ominis est, ubi in principio morbi , absque symptomatum imminutione profluit , et ubi partes tantum superiore Oc

XI. In apoplexi quam minus fortem dicimus, attonitus homo brevi surrexit, mente compos, Sed cum Mario gradu torporis, et immobilitatis totius medietatis corporis sic ut in vultu , illico appareat spasmus dictus caninusa in manu, carpendi impossibilitas in pede , standi impotentiari in gutture , deglutiendi dissicultas in lingua, et labiis , balbuties. Si prima , vel saltem secunda die, in locis resolutis, aliquid sensus et motus redierit , spes est : Si vero somnolentus fiat aeger, respiratio dissicilis evadat, unoque corporis latere paralysi correpto, alterum convulsive moveatur, brevi perfecta poplexi renovatur, Sinistro cum Ventu Caeterum , et si hemia

plexi perfecte sanetur , facillime recurrit. Haec per noctem , et in dormiendo aliquoties succedit Put nuper vidi, in agricola vici dicti Θ ncti Mitri, qui, cum die 1 3 februarii 18o , sanus et laetus lecto se commisisset, mane, inscius, hemiplecticus lateris sinistri, et cum linguae impotenti expergefactu est. XII. Quidam, et plurimos nosco , vertigine, et parva tantum mentis perturbatione assiciuntur , ut, aut alienentur, aut tristes et somniosi videantur 'aliquidque alienum loquantur, ut si mox e Somno excitarentur. Hic poplexiae primus gradus est, qui, non nisi repetitis vicibus occidit. Ex his, alii statim sese colligunt, nulla sequuta paralysi alii, et numerosiores sunt, paralysi partis, vel partium corporis, amicti, inscientes resurgunt. Itaque frequenter dimidia, vel tantum quarta pars linguae, et musculo

19쪽

rum oris, resolvitur, fere occulto modo , usque dum ridendo , loquendo , et connivendo , malum deprehendaturri siquidem sae partes omnes , tunc, cum violentia, et strepitu quodam trahuntur labium risu caret, et inter loquendum non movetur ad litteras quasdam lingua non inservit palpebra non volubilis oculus intentus, ac rigens est tangit quaedam pars, et non percipit Felici forsan eventi gravitatem morbi non percipiunt plerique aegrotantes; unde fit ut rudes ,

fortunae sese committere anteponant, quam dolorosae ,

fastidiosae, plerumque ignarae, et fere semper inutili medicinae

Inter alios, sequentis grata mihi est memoria Dunus ex chirurgi noso comi Martigiorum, senex fere Octogenarius , macilentus , honestus , me , praetCrita aestate, conveniebat, dum inviserem aegroS, Venae sectionem instituturus , quam praescripseram : balbutientem inspexi, cumque os obtortum Observassem, manum quoque dexteram perlustravi , cujus duo digiti impediti erant. Inscius , mox levi insuli apoplectico correptus fuerat , quo iam pluries in lungavita amictus est. Pedetentim redierunt in manu motus et sensus , ut ossicio adhuc vacet bonus ille, minusque balbutiet. At, neminem horum, quanquam diu supervivant, morbo ungo extinctum vidi; sed omnes tandem inopinata et acutissima poplexi rapiuntur. XIII. Ob casum repentinum , ad poplexiam revocare iudico, potius quam ad coma vigil vel somnolentum , morbum sequentem, quem bis observandi occasio fuit, in corporibus cacheticis derepente obmutescit aeger, et cadit, absque motu et sensu. Resumptus, et in lectum positus , omni momento nauseat, et quid viscosi vomituri vultus , pallidus , productus , caput dolet impossibilis mutatio schematis jacendi, et si violenter in alio latere cubare aeger

tentet, animi deliquium. Primis tribus diebus, pulius

20쪽

magnus, rarus; respiratio illaesa; nulla sitis , ibi nulla cupiditas, alvi nulla ejectio sopor vigilans. Quarta

die et sequentibus , praeter dicta symptomata , per diem, pulsus submissus, rarus , post quintam, Vel Octavam pulsationem, inaequalis dolor, caput non amplius occupans, sed nucae colli fixus, et obtususAnocte, pulsus semper rarus, sed magnus , durus, convulsus, et aequalis respiratio paululum elatior; subdelirium. Diu sic vivit aeger , et tandem perfecte apoplecticus moritur. Quid similis observasse Hippocrates videtur , cum in Oac Proenot notaverit:

si soporati, decolores, .... cum pulS sepulto, .... cervi

v cis dolore angi queruntur. . . . Quicumque SerVantur , D sere purulenti redduntur M. XIV. Est ultimae senectae poplexia , qua extinctas imprimis vidi matronas, fere octogenarias, siccissimae habitudinis corporis, signis antecedentibus praevisa debiles et tremulae fuerant; rerum recenter actarum , et etiam notabilium , immemores Ppraeterita, praesentia habebant, firmo animo, ut etiam filios, et maritos a lungo tempore demortuos , vivos crederent in rebus domesticis , sagaces tamen plerumque et Dpientes inopinate aliquoties sensu et motu privabantur , ex quo relevatae , lingua balbutie surditate, et quorumdam artuum paralysi assiciebantur; caloris , spirituosorum, et analepticorum auxilio, pedetentim sanatae Inter haec ciborum appetentissimae Dat, de improviso, languebat appetentia, et ut si iterum digestionis vires ventriculum deseruissent, cerebrum Occupaturae , vires motrices alacriores videbantur; sapientius mulier loquebatur mira quaedam vaticinabatur; et dum quid cibi hauriret, insultu poplectico , Ster-