Georgii Forster, medic. doct. sereniss. poloniae regi a consiliis intimis, etc. De plantis esculentis insularum oceani Australis commentatio botanica

61쪽

gatabu, amolia, E-uma, apami, et ceterarum uuae ad archipelagum amicorum pertinent, hanc arborem teste Cookio in noviis itim tona. I. p. saecli e tuguria phuatare solent. Nobis non nisi drupa, ab incolis iisdem venum asportata innotuit, cui nomen Maba imposuerunt.

22. STERCULIA BALANGHAS LIIIII.

S. foliis ovatis integerrimis petiolatis, fioribus paniculatis M. S. V. p. 866. n. I.

In anna insula, e novarum Hebridum congerie, hanc arborem hinc inde in nemoribus reperi, exeunte hyeme lorum paniculas et foliorum novam progeniens e geritinis exserentem, fructibus praeteriti anni adhuc in ramulis persistentibus Cultis forte adnumerari debet cum eius nuclei iuxta Rumphi testimonium non solum assati edule sint, et ab Ambo-inensibus in hunc usum adhibeantur; sed et capsulae combustae pigmentum Cassomba dictum praebeant, cuius frequens est usus apud hosce populos.

23. STERCVLIA FOETIDA Linn.

S. foliis digitatis M. S. V. p. 866.

Huius cum praecedente eadem est ratio, et usus idem Semel visa est, et uidem culta, in anna insula.

62쪽

Convolvuli species radice magna tuberosa farinacea intense Iulva, nauseo scia dulcis, in oceani pacifici, insulis intra tropicos sitis non solum, sed etiam extra tropicum in Paschatis insula Costerellando et in Novae Leelandiae regionibus borealio libus passim inter plantas culta reperitur. Hanc pro varietate Convolvuli Batatae habui, b Solander autem qui etiam hero bam et florescentiam vidit ad novam speciem et ulit, cui nomen Convolvuli chrysorrhi 1 imposuit, teste Parkinsonio Iourna l. p. q.). Quod si cum Rumphi credimus Convolvulum atatam innaei ante adventum Hispanorum ex America meridionali, in Philippinis et Moluccanis insulis prorsus ignotum incognitumque fuisse inde novo argumento lustris Solandri sententiam confirmari intelligimus C. Balatas enim apud incolas insularum Ambo in . Banda, Ternate, Baly, cognomine adtest Castela distinguitur, quo eundem ab his panis castilianis acceptum in digitant Taheltensibus autem et reliquis oceani au-h iis gentibus illa species, quae harum insularum propria videtur, mara audit, vel cum adspiratione Gi .

marra aut Gumalia. IS DIOS COREA LATA I in n.

D. foliis cordatis oppositis caule alato

bulbifero M. S. V. P. 883. n. Ubi vulgare, digitatum, angili CUm, anniversarium, vale. Run h. umboiti. U.

Synonyma omnia ei enumerata utique referri debent ad D a latam, cui nomen stitiae meliori iure competit, quam illae speciei foliis alternis, quam b. I inneus, nescio qua inductus ratione sativam denO

63쪽

minavit. Haec enim D. lata Liniae tam in India Orientali, quam occidentali nec non in Africa aequinoctiali et etiam passim in oceani australis insuli i intra Zonam torridam immo usque ad Novam Lee. landiam . ab incolis colitur ob sapidissimas saluberrimasque radices quae tostae aut simpliciter coctae pa-

iis loco adhiberi possunt. Ubi vulgare Rumphii t rao. quod Linneus inter synonum ara oppositi folia retulit certo certius ad D a latam pertinet, et enim folia cordata et caulem alatum et bulbos in caule p a T. gerit. Radix saepe tripedalis est et triginta libraruin

ponderis, crassiti femoris, cortice nigro, carne alba seu purpurascente, viscida, post coctionem farinacea. Succus radicum recens acris est, et in cute pruritum excitat. Nucleus Cocos a spatus cum Musae pulpa et Dioscoreae radice commixtus, frixusque in formam pultis Taheltensibus in deliciis habetur. Varietas radicibus subdigitatis, Rumph. t. Ia I frequens OccHrrit in Amicorum insulis, ubi etiam anguinam istam Rumph. t. Ista vidimus, et aliam, cuius radices mi-snusculae pondus unius librae vix superabant, cortice cinere, albido Cook it noviis l. c.I. In omnibus hisce insulis malaico vocabulo, sive Ubi notissima est.

26. ARUM ESCULENTUM. Lin n.

a caule, foliis peltatis ovatis integerrimis basi e marginatis p. 8aT. Indigenae insularum australium in huius radicis opeios cultura magnos labores subeunt gaudet enim solo inundato primis mensibus, deinde in sicco in col-

64쪽

collocanda est, ope fossae circa campos ductae Radix magna, tubero lac nutrimensium commune hostilii hominum, acerrima est, crudaque oris pruritum et excoriationem causatur in cinere autem fervido tosta, acrem hanc qualitatem amittit, sitque huidior et sapida gravat tamen stomachum debiliorem, alvumque constipat. Folia disci vel orbis loco, quo cibi imponendi sunt, in india usurpantur, suntque superne glauca et instar serici omento imperceptibili inollissima. avanice haec species vocatur actas,taheltensibus et novae celandiae incolis alio sive Torro Reperitur pariam in omnibus insulis oceani australis intra tropicos, exceptis desertis et demersis; colitur etiam in nouae Leelandiae extremitat boreali Relady sativum Rumph. herb amb. Om. V. p. SIS. t. 1os ad hanc speciem potius quam ad A. Colocasiam Pertinere videtur. I. ARUM MACRORHIZo Linii.

A. caule, foliis peltatis cordatis repandis basi bipartitis M. S. V. P. 2 T.

D. S.

Arum sativum Elin h. amb. V. t. Io6. Colitur passim cum praecedente Radicem seu potius stipitem habet maximum, brachii crassiti et lovgitudine, quo elix et a volatilli credine liberato indigenae vescuntur. Folia maxima amplissima, utrinque nitida, glabra, laete virentia. Fructificatio a chara tere generico aliquanto recedit, flosculis in spadice omnibus et singulis hermaphroditis.

COR. nulla.

65쪽

sTAM. Silamenta nulla. Antherae sex spadici adnatae, didymae, singulos stylos cingunt. PIST. Germen subroti indum. Staelus solitarius, brevis, cretistiusculus, apice depressus. Stigma macula orbiculata in apice styli.

n. I.

Radix tuborosa, tuberibus pluribus congestis fibrillas hinc inde emittentibuS. Folium radicate subsolitarium, petiolatum, ternatum biternatumve foliolis laciniat, pinnati sidis, cuintis, laevibus, patentibus ad latera petiolorum subdecurrentibus, Odrantalibus pedalibusve Petiolus teres, fistulosus, sulcatus, in varietate domestica laevis, maculis sordictis variegatus basi infitia scapum yaginans, patens, laeviS. Scaptas semiorgyalis , herbaeeus, fistulosus, versus apicem silicatus, erectus Vmbella terminalis sessilis simplici ruina Inuolucrum i circiter heptaphyllum foliolis bipollicaribus, duobus exterioribus sessilibus pinnatisidis, caeteris spatulatis laevibus, amina subrotunda, pie acumine brevissimo. Peduncu-

66쪽

8 li quatuor ad octo usque fere longitudine involucri,

sinus cimon, subaligulati uni flori, patentes. Fila octo seu duodecim longisssim involucro pluries longiora patentia, exta iam bellam dependentia, intorta, pedunculis interjecta, bracstearum loco adsunt. CAL. Perianthium superum hexaphillum, persistens, foliolis ovatis, acutis erecto- conniventibus rem

ceptaculo insertis, tribus interioribus latioribus.co R. Petala sex aequalia, calyce tecta, eoque dimidio breuiora, fornicata, medio seu collo angustiora,sTAM. Filamenta duodecim brevissima seu vix ulla petalorum cucullis, per paria inserta Antherae oblongae, retrorsum arcuatae, unisulcae in medio dorsi parieti fornicis petalorum per paria affixae, et ita arcte approximatae ut binae unicam referant. PIST. Germina tria conniventia 3 vel saltim unum

tritobum exiguum , t Ii tres brevissimi. Stigmata

obcordata biloba. PER Bacca sicca, nigra, ovata rugosa obsolete angulata, calyce coronata, tri locularis polyspcrina, disse pimentis exsiccatis immatura exangularis, cari os a diametro bipollicari. SEM plurima, ovata compressa, striata, run-nea, pulpa exsiccata cohaerentia. Radix accae cruda inter amarissimas acerrimasque jure habetur, tametsi cultura hanc proprietatem aliquanto mitigavit Rasura radicis crudae, aqua subigitur quae continuo abiecta et lotione re iterata farina tandem infundo vas dejicitur candidissima, amylo simillima, riterum bis terve abluenda, donec ia

67쪽

aqua nulla degusseri postiit acrimonia Farina ad se lem exsiccatur. Prima lixivia sive infusa sollicite abii ciuntur, cum e radice noxias, immo lethi feras adeo qualitates in se susceperint in alieit adjacentibus que Societatis infulis ex hac farina placentam gelatinosam praeparant, sapidam, et inpar Salep, quod ex Orchide Morione nec non O militari et mascula

paratur, bene nutrientem. In Banda, moluccani archi pelagi insula ubi panis e medulla Sagneri alboris factus non abundat, farinam Taecae in plagulis lapideis prius calefacilis compingunt, pinsuntque placentam sive panem quadratum ipso Sagu meliorem Vsus medicus huius radices apud eosdem homines viget, qui eandem emplastri forma vulneribus profundis, telo vel tribulo inflictis imponunt. Sylvestris varietas accae phalli speciem parasiticam e radice prodeuntem sustinet a Rumphio delinea tam , nobis autem non visam Varurietas sativa tabellensibus Pia sylvestris est dicitur.

as. DRACONTIUM POLYPHYLLUM. Lin n.

D. scapo brevissimo, petiolo radicato lacero, foliolis tripartitis, laciniis pinnati fidis S. V. P. 82 s. n.

Colitur in locis umbraticis nemorosis insula ruin Societatis talieitensibus Telme dictum; quod tamen nimis nomini accae silvestris consonum eis videtur. Radix acris, sicut omnes huius ordinis piperitarum); ab incolis comeditur, deficiente arto carpi annona. An iis dein quoque vires huius radicis medicae,

quibus Japonenses, teste Thun bergio Fl. Jap. p.

28 . abutuntur, innotuerunta Gravis quidem, sed vix injuriosa suspicio, si ad milites istarum insulariun Errio dictos, respicimus, qui etiam recens eniXo par

68쪽

liis amica ruin iugulant, ut barbarae legi satisfaciantide non suscipiendis liberis. SO. DGIDGI, radix. Ie eje e)SI MANI IAHA, radix Hiie radices reperiuntur in amicorum insulis atque cultura conveniunt cum Musa et Aro. Mawhalia sapo se radicibus solani tuberosi similis esse dicitur. Mentionem harum primus injecit Cook in novisse. itin Vol. l. p. 332 SyS. a. DRACAENA TERMINALIS. I in n. D. herbacea caulescens, foliis lanceolatis M. S. V. P. Sq. n. q. Radix cylindrica, praemorso, brevis, fibrillas raras omiti t. Caulis frutescentis herbacens, teres, erecstus e cicatricibus foliorum emortuorum quasi squamatus, fere Orgyalis, saepe ramosus, ramis erecto patentibus, adscendentibusque, saepe etiam nullius vel brevissimus, apice foliosus. Folia petiolata, terminalia, conferta, ovato-lanceolata, acuta, acuminata, integerrima, laeviai multipli nervi erecta glabra, i seu tripedalia uetioli pedales sive bipedales pollicem crassi, recili, canaliculati, emitantis imbricati, caudicis apicem vestientes. Pedunculus semior gyalis teres, laevis, erectisculus, crastitie digiti Racemus decompositus, spicatus, foliatus Pedunculus universalis erecto patens teres, laevis, sulcatus partiales alterni, teretes, laeves, sulcati, patentissimi, pedales et ultra parti aliores ejusclem situs et gurae supremi sensim minores, omnes spicati. Flores sparsi sessiles, confertiusculi, albi aut

in varietate is purpurei, semipollicares Stipulae foliis

69쪽

sinitimae oblongo lanceolatae, fissiles, integerrimae

ex is ad basin pedunculorum solitariae, inferiores hispis acuminatae Bracleae tres subrotundae albido-hyriinae, concavae, quarum extuna major, floris

sin vestiunt calycis loco.

coR. Monopetata basi cylindrica profunde sex- partita, laciniis oblongis, obtusi , revolutis. STAM. Filamenta sex subulata petat laciniis eis re breviora. Antherae sagittatae, basi bipartitae.

PIST. Germen superum, conicos ovatum, glabrum,

apice poris tribus perforatum. Si is subtrigoirus corolla paullo brevior tum trigonum simplex.PER Bacca irrgulariter globosa tri locularis polysperma nigra. SEM. aliquot, arillo pulpos involuta, ut quasi

unum videantur, in quovis loculamento. Varietas purpurea foliorum venas, petiolos, pedunculos et flores purpureos habet. Terminalis domestica alba et purpurea, De non angusti folia Rumpli. Amb. V. p. s. 8 I. tab Ag. 3S. OmneS hunc spem ciant. Idem celeberrimus auector radicem huius racaenae contra Diarrhaeas et is ysente iam praestantini-mani laudat, Dum vires potius in edulcorando et obtundendo quana in constringendo exserat incolis insulae o Tahelti cibum praebet. Folia apud incolas insulae Ternate has , i. e. mendacia vocantur, quia binos colores, viridem nempe et purpureum exhibent; eadem si adimi mittuntur, illum pro mendaci declarant. Apud indigenas autem insularum in oceano pacifico huius plantae folia passim amicitiae et pacis signa ac pignora sunt Diis ibidem sacra habetur, et

70쪽

inprimis ad coemeteri et aras colitur. Taheitice Ti, siue I hiri e anima.

33. DRACAENA INDIVIS A. F.

D. arborea foliis ensiformibus auctis, rhcemo lateralty compositio. F.

Haecce arbor, cum proxime sequentibus, recaoleracea et sapida, pio graveolente, Tetragonia a limi folia, Lepidi olerace et piscidio, atque Soncho oleraceo inter praestantiissimas plantas esculentas in terris ausi rasiae merito recenseri debet licet eaedem vix ab incolis et indigenis usurpentur; sed Europaeis, maxime post longinquum iter maritimum corbulo laborantibus, saluberrima olera

praebeant.

Haec Dracaenae species nascitur in sylvis ad oratum Novae Leelandiae, australioris, cui nomen obscuris Dus kybay Cookius dedit, in scopulis mari saepe proximis. Ejus baccae ni fallor ab incolis comeduntur: lolia autem tenella convoluta, seu potius hy- vernaculum arboris ex apice trunci prodiens, pedale, intor folia reconditum, albo lavescens, blandum,

medullosum, cum oleo et aceto inter optima acetaria jure habetur Baccae mense malo sive hyeme ineunte maturescunt. In temperatioribus Novae Leelandiae regionibus circa aestuarium Reginae Chariottae, altera Drac ienae species reperitur, quam ei praetcrmitto, eum eius in re cibaria usus nobis noli innotuerit.