장음표시 사용
21쪽
eentes terras frigore a nerat,& veluti ex stagnantibus aquis
adeo ex illoc initus elabatur aer, ut hominum saltem genus sub eo vivere minime possit, ut nunquam rerum conditoris sapientiam satis mirari, aut amare bonitatem queas, qui eo mundum comici ixit pacto, ut que necessario etiam fiunt, consulto, meliora omnino, nostrique boni gratia facta videri
Cur aquae marina dulcibus copiosiores, o cur te iliabentibus in ipsum vijs,maius non imare. CV IX. URE igitur marina aqua adeo dulces copia
exuperat, ut nulla illius pars hae viderito L. sint; si quidem supremae terrae partes profundioribus ambitu quidem ampliores videri
possunt, at e dimidio, ut videtur,a mari Occupatae minores omnino videri debent.Nec tanta torte terrae altitudinis portione aquae dulces, quanta salsa fiunt: sti prema certe terra varie iam a Sole emollita,&varie eius luci exposita, Mnon ab assidita ea,nec aeque Perpetuo directa calefacta, in longe diuersissima entia quod fieri apparet, in uerti omnino:& vel qua in aquas acta est, nullo fere temporis momento, in vapores aut ab aestiuo praesertim Sole videri potest. At non profunda itidem, ad quam scilicet nusquam, qui a Sole emanat, sed is modo,qui suprema terrae inditus est, peruenit calor; qui languens quidem, Midem pene iactus illam occupat, illi ito sorte per hyemem, quam
per aestatem segniora nam si directus Sol robustius agit, at robustius etiam Terram patefaciens ingenito calori aditum aperit magis; elabendi itaque aditum is nactus, summeque ad elabedum intentus, minus ad profunda dit funditur; unus itaque perpetuo pene profundiori in existens terra calor,bene eam uniformem in unam omnem agit rem Assidue porro enasces,& maius factum mare, tot auctum assidue fluuiis, neque excrescit unquam, nec tenuius fit, quod aquae hae omnes,4 quae tenuiores a principio facta fuere meque enim vel terra, e qua fit, adeo similaris, adeoq; idem qui illam in uertit ealo ut in eade penitus aqua agatur omnis; nec ulla eius pars
22쪽
I 2 aliis tenuior, minusque calida fiat. Tum quod mare a Sole an sidae tenuius fit; non si quidem in uapores agens ipsum Sol, non in fluores prius agat, qui marinae aquae, vaporumque ela bentium me dij videri possint. Aquar inquam cillabentes,&decidetes,& quae a principio fallis milia factar,4 in quas salsae a Sole acta suere, in tetram assidue illabuntur: quod nisi id fiat, nisi scilicet hoc pacto tenuitas, qua assidue Sole spoliatur,Terra rei tituatur; vel deficiat tandem omnis meque enim piti uia illam seruent, ex illa eductae ipsae, vel adeo arescat, densaque fiat, ut aquae nullae nulla amplius ex ea tenuitas educi possit. At neque uniuersi constitutio, quam videmus, seruetur, neque unus omnino amplius permaneat Mundus; si quidem Terrae proximus Aer, a Sole a densissima illa resiliente ulto plus calefactus, amplificatus iuue, pacto nullo loco, in quo est, contineri' leat, nec uelit multo tenuior, multoque amplior factus; sed saperiora petat; ubi ne scindatur, aut amplius fiat coelum, in stellam forte coeat,Vacuus certe circa terram fiat locus, naturae summe aduersum, exosumque mutuo contactu foueri volentientia, mundum maxime unitum atque unum esse; illa ne eueniat tenuitas mari in exiliens in terram, assidue illabens praestat materiam ijs, quae assidue e Terra fiunt, ingenerandis praebens; diuinitus ita a conditore noltro prouis ina, factumque: ijs viribus donato Sole, eaque a Terra locato distantia; ijsque moto motibus, ut assidue Terra cum inuertatur, in uerti assidue possit.
Motum Mari necessarium obse, o a quibus intumescit,
mouetur s. v. X. LID UM porro existens mare, propterea motu, quo seruetur, atque oblectetur indigens, multo etiam quam aquae reliquae amplius, qua stagnantes, atque immobiles facta corrumpi videntur omnes; Et quo pr2terea solis actione declinet, fugiatque; neci ullo plus in vapores soluatur. Et per se moueri impotens, non ea donatum tenuitate, ut ipsum se commouere queat: ab aliena utique uiri seruandum, commouen- 'im:ab uniuerso quidem coelo praecipue vero a longe robustissimo Sole commoueri, agitarique .Conditori placuit nostro
23쪽
Bro, non quidem secum illud rapiente neque enim fieri id
queat; sed vapores, ut dictum est, in generante; qui scilicet egressium molientes, Megressu a superposito mari prohibiti; spiritus more in aqua ab igne ingeniti, attollant ipsum,agitentque propterea enim hae te ruent, intumescunt,atque agi
tantur: quod ingenitus spiritus consertim elabens attollit,varieque exagitat non patentem praebentes egressum separatae ita mi e adapertaeque, ut elabenti illi exitus pateat, non amplius attollunt in led statim resident omnes; nusquam itaque renitus inanio bile, penitus planu, sed semper agitari quid, Squid attolli semper apparet mare, veluti quaec bullire incipiunt aquae; Vere, atque Autumno maxime, minime vero Aestate, atque Hyeme; q: ido, ut in commentarijs de pluuij se positum eli, Medius, olfhi tantos, crassioresque educit vapore S: Rob' illissim is, lolige en .lissimos, litates vel e crassiusculo egressum naciscantur mari nihil ii sim , quod uidere
queaS,attollentes, commouentesve:languidissinius per raucos,&τl si perposit.:m mare attollere in e constricto labi impotentes tam diu retineantur dum sim me ipsi tenuessant; In leniluni j sit idem in Novilunijs maxilne attolli, intumescerclie, utetur mare; in illis quidem,quod multa a Luna restiens lux, multos educit vapores: in his auten ii Vere in his attollitur mare, quod refrigerato aere si se colligit, at que uni internus maris calori& valcias factus plures facit,atque emittit uapores, velut iri putealis aqua, Borea spiranter Minime in Lunae quadratis, nec multa a Luna resili cnte luce, nec in seipsum collecto proprio maris calore; Quin non attollunt ni odo mare Mia elabutur vapores, sed ii pellunt etia,
atque ad motum incitant ad quod palea aquae superposita declarat, si quidem in suppositam paleae aquam, ita Solis lux aspeculo assidue reissectatur,ut uapores, qui assidue fiunt, elabanturque, veluti a tergo paleam striant, in antcriorem eam
partem terri intueare; regrcdi rursus, si ex altera parte dicto modo reflectatur lux: in generat scilicet in aqua spiritum in eam rei exa lux, isque elabens in atreram Partem super positam aquam,paleamque impellic non tanti sorro assidue mari ingc niti vapores, qui ipsum assidue attollant, impellantq; nec pcrpetuo attolli, nec undique impelli uidetur mare, sed residere interdum,quiescereque: Min hac modo rcti uerela Gm, hHic modo renuerenta nimirum attollitur, indeque impellitur
24쪽
pellitur mare; ubi uaporum copia subest, at ea elapsa residet. ibi; neqtie amplias inde agitur,at qui interea parte in altera vapores factis int, plures iam facti;& qui superpositam marix
iuolem attollere queant, egressum hi molientes,attollunt inlum, elabentes in contrariam incitat partem;peruices it mi attolli, residere ire, fluere,ac refluere videtur mare , ut plurimi imaequali tempore,&sex horarum spatio utrumque: io nimirue in temporis spatio, tot mari ingeneran Iur vapores, qui ad ui attollere, impellereque possint. Mira autem maris motus celeritas in angustiis, fretisq; apparet, quod per apertum flues, nihilla subsequeteumqtiam impallum, nihil est quod spiam motum concitet ar ubi inan-gultius agitiir, nec uniuersum simul fluere potest sed VeIexi ga a sui parte tantum, quod remanet subsequetis sursum im-Pedieris, retardansor propterea ab eo impulsum, stimularumq; notum acceleret, praecedes impellat necesse est At uniuersum ut dictum est, ab elabetibus uaporibus sublatuma inpii Cimq; non aeque uniuersum attollitur, impelliturq;, nec aequali tepore utranq; in parteiritannicum, quod Britannico adiacet mare summe attolli,4 se, horarum spatio in terras fluere, totidemq; refluere videtur. Ide, Adriaticus si
Parum admodum uto sublatum, impulsum latere possit Mare iuxta Aethiopiam, quod Cen hae uocatur,quatuor tatum horis fluere,octo refluere apparet Non atque scilicet pro
sum non eosde omne emittit uapores, sed alibi longe plures, crassioresve;pauciores alibi, tenuioresve; id itaq; summe attolli uideri potest:quod breuius est,a cuius stilicet do o-hustior resilit lux:&inde etiam impelli magis, ubi breuior
gς φ qi motus causa videri oebet, sed
diuersiait dem mus crassities; neq; enim uel uniuersae terra que crast immare educi, uel e diuerse eo erata non dra s vapores extrahi existimare licet, id certe tumefieri magis 'inde magis incitari uideri debet, ubi plures, crassiores e nunt vapores. At non per uices modo suere, retiue eo' -- detur niare; sed est ubi fluminis mare Perpeti: in una silant
parte quod in Adriatico a Nautis obser tum tradunt Mediterraneo uiderunιuerso, atq; in Oceano amplius. Naui gatio
25쪽
gatio itaq: ab Hispania ad insulas Occidetales, quas Columbus inuenit,uiginti quatuor dierum spatio conficitur;at conrea ab insulis ad Hispaniam, eade prope sis ventorum ope, non nisi tritim , aut quatuor me fium tepore; Aquis nimirum occursantibus,& in contrariam parte fetibiis .Ide&ausit nis euenire aiunt, in Indiatia, superato Bonae spei promont rio, orienti ni versus nauigantibus, atq; inde redeuntibus: At Mediterraneam, atq; Adriaticum quasi circulo serri Illud enim ab H ibesponto ad Occidetem Sole per uniuersam Euros inram ad columnas usq; Herculeas, Gaditanum retur inde uero per friegnitiora ad Aegqptum usque,& Syriam ad Orientei ἱolem Adriatic ina uero dictum forte continuans fluxum, per Illirie, Dalmatim te oram occidentem uersus ad intimitin isque sin trii, in quo Venetiae sitae sunt; at inde ad Meridiem flaminiam uersus necti, ad Apuliam,inde ad Oriete Solem: inde scilicet usque quaque movetii mare,unde plu
res,crassioresve elabuntur uapores riales autem,tantiq; e mi
nus profando, ut existimare licet, mari. Iure igitur ab Hellesponte occidentem uersus, e breuioribus,nimirum Aristotelis testimonio, in profundiora usque quaq; maria, Aquas reliquas nequaquam impellere videntur, qui ex ipsis elabuntur vapores, miod in minus calidis, assidueque fluentibus, S lis actionem ueluti tugientibus longe pauciores fiunt uap res, Melabentes nihil aqua retinent liquidar,tenuesqtie:At Iaeus tame uidere est multos, huc modo, modo illuc impulsos, at blande,leniterque, ab exiguis vaporibus, novastos ipsos, neque in angustiam actos ullum,ubi clarior illorum appareat
Tria hae quaesequuntur capita de maris aesta, A Telesio Iuidem si ipsa elucubrata sunt,sed tamen ab eode inprimamus libelli editione consilio praetermissa, diea,ut puto, de causa, quo in hac contemplatione nondumsibi planesi-tisfaceret. Erat enim tum in alienis, tum maxime in propriss sententiis iudicandis sine quam di scilis, atri mors.sus. Itaque nihil edere Age solebat, quod non longa adhibita
discussione lenteprius rcfastidioseprobasset. Nos tamen, ne ea quidem intercidere,aequum putantes , quae irae rudia,
atque imperfecta reliquerat, pauca hac de manusiripto
26쪽
exemplari diligenter excepta , priusquam ea sibi aliquis
uindicaret se ut sua vendicaret Ucalce huiusce tibia ex.
Aristiteles solis vertigini, alij vero diurno lunae mustimaris sum, xum T ressumum attribuunt.
liam circunflectere vertigine quibus ingrire e ij.
tibus , Atlanticumque mare protrudenti ,, bus,ipsum intumescere, atque aestuare, rijs tandem cessantibus, aestum sedari alii uero , quorum opinio nostri temporis hominibus longd, ut dictum est,probabilior, quinin verior videtur, quae in libro etiam de elementorum 1.Opim. Proprietatibus Aritto teli ascripta legitur in diurnum lunae Recisior. motum aestus causam reserunt Illum enim hic insequi uidetur, nam ut ille in quartas diuisus est,iuxta'tiatuor coeli quartas,quarum quatuor sunt puncta, ortus,occasus,culmen diei, noctis Tic singulis diebus naturalibus mare quater mouetur, bis fluendo, & bis refluendo; fluendo quidem cum luna ab ortu, atque ad diei culmen ascendit; refitiendo cum a culmine ad occasum descendit rursus cum ab occasu ad nociis culmen ascendit se uendo, ac demum a noctis culmine ad ortum usque renuedo Quod autem modo maiores, modo minores aestiis sunt,diuersos luna ad solem aspectus causam esse inquiunt. tunc enim maiorem aestum esse, cum luna quadratum ad solem aspectum habet, quam cum solis aspectu, gis uacat rursus maiorem in coniunctione, Oppositione, sed maximam in oppofitione. Praeterea cum ab ortu in meri diem,cculique culmen fertur,maiorem, qliam cum ab occasu versus medium noctis, si quidem eius actio maior sit,cum oritur,quam cum Occidit; quod mare recta aspiciat. Maiores itidem hyeme quam aestate esse, quod per aquaria signa sol transi at, quae lunae uirtarem adiuuant:quar autem maria crassi rem habentiaqoua, semel tantum aut bis in mense est ira te, quod non nisi magira lunae ut moueri possunt. Tetur sacril ad D tema
27쪽
eem, qua luna ita mare exagitatunquiretes no amplius sibi
sis consentiunt, sed alij influxim quendam a luna in mare mitti ita tu ut, quo mare tumeliat illoque cessante, alit imminuto, tumorem amittat. Alii in fluxum ponunt, quo mare ad lunam attollatur, quomodo serrum ad magnetem,liuncaute Innuxum ad maria occidentalia tantum mitti, quod in illa duntaxat vim luna obtineata unde occidentalem lunam. Iem orientalem appellant.
Perperam aestas fluxus es suos, relinquorum uerὸ maris motuum, nullam omnmorari oleo usque redditam esse causam nec reddi omnino
fluxus minime a ventis fieri, uideri potest essi quidem, in ullis j flantibus du contrariarni'antibus in partem,tit, iusquam omnino eo ordin quo mare aestuat, residetquc. Sed temere ubique spirare apparent uenti tum modus, quo corporeum nullum demittens Sol sua flatus circumuertat uertigine longe est ob scarissim is, qui ut existimare licet inueniri Peripateticis nunquam Pleat nam sit ne is quidem, quo stippositus coelo ignis, uniuerso circumuoliatura coelo, diu illis omnibus,
summaque inquisitus diligentia, conspici non potuit; eo hic minus unquam manifestus fiat, quo in ora sole,eiusque uertigine adeo ab ipso remoti flatus, nihil ut uidetur interme- dijs corporibus circumuolutis circumlfecti queant, tum si id agat solis uertigo, flatusque insuperi ut Aristoteli placet lat
anticum protundant, non tamen mare uniuersum simul ab
illis attollatur, se uices sedetur, alibi aequali atrumque tempore,alibi uero inaequali, magis alibi, alibi minus,& temere id nulloque ordine, sed secum 1 status perpetuo circumsectat soLmio modo a coelo uniuerso suppositus ignis circu- nolui Artitoteli uidetur. Itaq, mare uniuersum,certe Adriatici stinus minus multo quam Tyrrhenum, ceteraque, quaei lius,Atlanticique intcrmedia sunt maria, qtia nihil aestuare.
28쪽
nihilque ullam in partem fluere appareat, estuci, agiteturq;. Cossitati. Qui porro expositos maris motus in diurnum lunae per car tu C
dines motum referunt,4 influxum omnino luna in mare emitti decernunt, a quo mare attollatur, vel ad quem ipsum sese mare efferat, vel 11 huic illi responderent . itaque luna exoriente,& ad diei culmo ascendente perpetuo mare attolli, eiani ereque videtur; ad occasum declinante sedari, res uereque; tum rursus ab occasu ad culmen noctis ascendente, rursus attolli, cfilii ereque, Minde ad ortum declinate sedari ,refluereque appareat; si motu si omnium diuersitatis causam rccie redderent,admittendi tamenon essent, q ii scilicet quodi mana ratione intelligere non liceat, incorpoream facultatem a luna emitti uo hint, quae nec aquas reliquas, nec ens aliud ullam commoueat, immisceatue quid mare uniuersum, verci Ius, lunaeque in medio terra ipsa sit, attollatis tot tantisque exagitet motibus; nihil causam explicantes, cur luna exoriete, occidenteque maxime scilicet obliqua mari facta, mare
attollatur,effandaturque, med sum vero coelum tenente, itaque mari directa facta, sedet ir, deprimatuique .Quctniam vero maris mot is, ut qui illum obseruarunt referunt, luna per cardines motui in inime respondent, nec rc spondere omnino sist. Et mi oram mot inna discriminum rationem reddunt, no rei te, ut uidetur,4 multorum nihil prorsus reddut, di quam longissime absunt, reddere ut oleant,reij ciendi omnino. Non scilicet perpetuo luna exoriente, mare intumescere, seseq; estundere,&ad diei culmectata, sedari, refluereque, occidente rursus attolli,nuereque, S ad noctis culmen euecta rursus occidere, refluereque; sed temere, nulloq; certo maris tepore&omnia fieri uidentur &dicto ordine si fiant, nequaquam, quod ut plurimum euenit, sex horarum spatio mare attollatur einuatque, totidem sedetur, refluatque, sed ibi modo, ubi aemii noctialibus signis subest luna, alias Ionge breuiores, diuturnio reue . Tumperperam omnino pio pterea maiores, minore sue aestus fieri possunt, quod luna
magis, mimisue a sole illuitretur iuxta id enim si illi disserant, utique luna nihil a sole illustrata , quo tempore
magni, omnino fiunt aestus, nulli Prorsis, aut minimi cc te fiant:& peius etiam propterea Occidente luna, minus mare attolli, quam oriente, quod ories recta mare spectet nihil
enim minus occidens id facit, si quo luna magis recta ma-
29쪽
re aspiciat,eo id magis attollatur; utique coeli medium ea tenente, magis quam exoriente mare attollatur, summopere homines mirari licet, qui mare attollendi, agitandique uires a sole Linae aduenire, cum intueantur,ponantque, maris tumefactionis, motuumque omnium causam uni lunae, soli nullam prorsus attribuant: praeterea cur in aequinoctijs m gis etia quam hyeme mare attollatur, enundaturque, nec cur maria quaedam perpetuo fluminum ritu unam fluant in pam
tem, causam reddunt usquam, quam longissime absunt,red
Cur maris Mus fluxus , se resiuxus alibi magnus minimus alabi, or eodem in mari non j e Neris cur
sex, ut plurimum, horarum spatium illorum uterque,at alibi maior alter; ct cur unam
mare CV XIII. AGNVS porro, manifestusque alibi maris aestus,tfluxusq; & refluxus, minimus alibi, atqui aegerrime depraehendi queat, quod alibi breuius mare est, profundius alibi, nec eadeuniuerso subest terra, sed dura alij,densaque; alij uero mollis,laxaque itaq; ut iiij tae expositum ellcomentarijs,non eadem Equouis maris fundo resilit lux, sed bene alio collecta,beneq; robusta,ex ilior ab alio languidiorque,quae omnino pauciores ingenere uapores:&motus, qui dicti sunt,non ijdem perpetuo eode in mari si ut, sed alias maiores, alias vero minores, quod mare quod uis non ab eadem perpetuo 'sed assidue propemodum a diuersa Solis, lunaeq; illultratur hice,in sex ut plurimum, horarum spatio mare intumescit, effunditurque; quod huiusmodi est maris dispositio,naturaq;4 cstellium corporu in ipsum ac Io,ut dicto temporis spatio tot in eo generetur vapores, quot eius molem amoliri queat,4 quot ne elabantur,diutius ibi retineri no possint. siquidem,quod dictum est,inde, propterea refluit omnino mare, quod ex sese effunderat, sex itidem horarum spatio residet, ex sex sese recipit mare, quod agit tum, et sulamilue,4 assidue sorte ab elabutibus dum vapori-
30쪽
bus impulsum, motum ut sistat,propriumq; destuat in locun dicto temporis spatio opus habet. sin vero ubi refluit, non re cipit modo sese, quod eo em uxerat mare, sed quod ibi posi-ttim est, contrariam fuit in partem. Itaque duplici omnino mouetur motu, alteri contrario altero. Propterea aequali tempore fluit, refluitque, quod ubi ita fluit aequali temporis spatio, ubique aequalis fit uaporum copia, non simul porro uniuersum, sed ueluti per vices altera modo eius parsistuat,effunditurque, modo uero altera, quod non uniuerso in mari Perpetuo eadem vaporum copia fit, sed alibi interdum maior, minor alibi: ubi itaque maior interdum facta est, quavis facta occasione,ubi omnino prius intumuerit, seseque in alteram partem effuderit oportet: his uero dum uiget motus, uel si iam multi parte in altera ingeniti sint uapores nihil ex ea erumpunt, non a superposita modo, sed ab assidue superaccedente maris mole oppraessi, reiectique at vero, ut primum is cessat, seu languet motus, erumpunt ipsi dictoque modornare attollunt,& in contrariam agunt partem, at non perpetuo aequali utrumque tempore, nec sex omnino horarum spatio, sed diutius interdum alterum,4 maiore utrumque minoreue temporis spatio,quod ,ut dictum est, non perpetuo eodem in tempore aequalis fit vaporum copia. Mira autem in- fretis angultijsque celeritate, qua praesertim, bene quidem in longum,at non in directum, sed veluti in obliquum, quasi in girum extensas interiacet terras,utramq; in partem fluit inare,quod non ei tantum ipsius portioni per transeundae angustiae sunt, quae in ijs continetur, sed mari uniuerso, quo ad terras impellitur ijsque angustij utrumque contineat adnexas; nihil*ie e longinquo adueniente maris moti cui scilicet obsisti non potest retardato.quoniam enim quod dictas ad terras delatum est mare, motum sistere retro ue, aut ali rtim in latus serri ab assidue subsequente mari,in ab ambientibus terris prohibetur,ubique ad angustias uniuersum co fuat, quod dictum est,uniuei sum eas transfluat necesse est, at uero ne uniuersum simul transire, nec quod remaneat subsequentium aquarum mole, impulsumque nec reij ccre, nec
Libstinere cum possit, quod angustias sub ijt,4 quod praecedit omne, quod subsequentis maris moli,cui uniuerse angustiae transeunda sunt,4 cuius motus retardari non potest,to-