Apparatus medicaminum, nosocomiis ac generatim curationi aegrotorum pauperum maxime accommodus. Auctus et editus ab Aloysio Careno

81쪽

solertia, ne bonus exitus aliquorum quandoque magis apparens , quam Verus decipiat, ac deinde contingat prima de aliquo remedio tentamina , qtiae fausta videbantur, oblivione postea tegi, &in contemptum adduci, ut multis medicaminibus, quae in medicinam proferri coeperunt, evenis Se Movimus. Ergo ad omnem ambiguitatem in re

nostra tollendam non solum quotiescumque nOva occasio se obtulit, vim chinae luteor eXperiri studui, sed etiam opera usus sum medicorum

praestantium , ob aciem judicii, ac solertiam Sgularem in experimentis remediorum faciendis Videbam enim de re agi maximi momenti, & utilatatis. Ubi enim eXitus expectationi, quam ego

de china lutea conceperam, responderet, inter caetera emolumenta , quae paulo infra recensebo ,

illud procul dubio maximi ponderis obtinebatur,

ut cum periculum immineat ob ingentem chinae Communis consumtionem, ne ista aliquando defietat , societas liabeat in promtu aliam chinae Speciem , saltem non minoris virtutis . & efficaciae, quae alterius jacturam sarciat, ac ita. nunquam careat chinae remedio energico, R efficaci ad in

firmorum subsidium feliciter invento. Itaque post editionem opusculi mei de china lutea novas in Stitui, easque multiplices de ejus dem vi, & efficacia eXperientias, easque ad eos Omnes casus direxi ea qua potui diligenda, in quibus commendari, S adhiberi solet china com-r munis optimo successu, atque in his par prorsus 'exitus ex aequo felix ab usu chime luteae erat. Ut experimenta in aliis morbis sacta praeteream,

Vel in solis febribus divers, indolis, in quibus

82쪽

ctione indicatur, chinam luteam loco communis. successu faustissimo sub iisdem formis adhibui triginta , & amplius infirmis ita ut ne semel quidem ejusdem chinete vis, & actio salleret: atque ab experimentis, & observationibus de hujus modi china liabitis haec iuulii, colligere licuit, quae

in compendium huc redigo. I. Chinam luteam habere vim, & actionem vere energi Cam. 2. Hanc in iis omnibus casibus universim expectationi respondere, in quibus indicatur china communis. S.. eam Agere majOze certitudinis, S celeritatis gradu, quam agere Soleat china communis etiam optimae notae .. 4. essectumque Suum chinam luteam sortiri minori dosi praescriptam, quam adhiberi soleat china commu uis. Quibus utilita Lbus haec alia duo non sane Spernendat emolumenta addi possunt. 1. Scilicet usum chinae luteae esse a Nime oeconomicum, tur' i quia longe minori pretio haec comparatur, chinae Species, tum etiam quia minori QOS i quilibetur , ct ex aequo operatur, quam altera. 2. magis hactenus remotum ab ista e Sse Periculum, ne adulterata sit ac bonae substituatur altera iv rioris , vel etiam peSSimae notae ; quod Sarae periculum imminet, . ac saepiuS Occurrit in usu chi.

nae communi S.

Nec in his optimis chinoe lutem effectibus dimetiendis pro morbis cohibendis, in quibus ejus

usus indicatur , & in quibus tam mirifice operatur China communis , crediderim , me decipi pOSSe , ab ea, quam primum de ipsa Conceperam, bona opinione, utpote quae eX Studio profecta est laborum, & observationum mearum d

ipsa habitarum. Nam opinioni meae SustragatuΓ

83쪽

judicium plurium excellentium medicorum , qtii

multo pluribus, quam ego liabuerim, observa attonibus nixi, idem de hujus chinae vi, & effica cla Iraecum Sen Serunt. Eandem confirmat praxis S usus cliinae luteae in Ticinensi Noso comio, &pro pauperibus totius Urbis introductus loco chinae communis aliquibus ab hinc annis jussu cfflebriorum medicinae Professurum. Primus Oannium hujus chinae usum invenit clar. Professor Carminati cum huic Noso contio praesideret; cujuS vestigia deinceps secuti sunt, qui postea eidem Suc cesserunt in ejusdem Xenodochii regimine. Quod etiam nunc retinetur in hoc pio loco , cui sum ma cum laude praeest clar. medicinae Professor Eanius. Otii demum usus in dies adeo patuit, ut nunc dici possit per totam urbem fere cormmunis, ct in alias sinitima S regioneS, ut Muci 1Ο

etiam eκtendatur.

Visum est quibusdam medicis chinam hon non commendari laudibus , quibus ipsa cel6brs. tur, duabus potissimum de causis ; primum. quod experientia dei 'ehensum sit, post hujus chinae usum facile promoveri sesseSSUm ; se C n- dum quod ejus usu aliquando oriatur obfuscatiovibus aliaque capitis incommoda ; de quibus ciuidam practicus me admonuit. Haec vero multum detrahere ipsis videntur hujus chinae pretio, &famae, vetantque eorum indicio ne ipsa habeatur uti vere succedaneum remedium chinae communi: sed haec me nullatenus removent a praecon epta de ipsa opinione. Ad primum enim quod spectat fateor quod ipSem et non semel dea prehendi , ejus usu aliquando SeCeSSum ventris promoveri. Attamen observavi id passim nou

84쪽

contingere, nisi post sumtas primas chinae portiones , atque ut plurimum non nisi infirmis debilioris, & delicatioris temperamenti. Ex quo colligere pronum est, ubi racte doSes temperentur , praeveniri facile posse ejusmodi effectum , vel saltem tam levem effici, ut nihil impediat praecipuam remedii est icientiam, & operationem :tursus nihil me deterruit ejusmodi effectus , qui oritur ab usu hujus chinae. Eundem etiam Soz- Pius utilem esse observavi, id quod me duxit ad

secessum illum ab usu chinae promotum Spectandum veluti peculiarem liujus Chinae proprietatem, quae ipsam eXtollat supra chinam ipsam communem; quotiescunque eXpediat aliqua ventris exoneratio vel ipso tempore quo vel desectus vi talium virium Sarcitur vel vires vitales in eorum naturali aequilibrii statu continentur. Cum enitneXperientia con Stet, SeceSSum Sub usu hujus chinae paSSim evenire , quin infirmi vires debiliten tur, argumentum eSt hunc effectum, quem china parit, nihil detrahere praecipuae chinae efficaciae ct virtuti. Immo inde ejusdem chinae pretium eX- tollitur , cum ab ejus USu maximo curae aegroti compendio & utilitate duo Consequantur eodem tempore effectus, evacuatio scilicet, & restauratio , vel conservatio Virium vitalium , qui duo simul effectus eXpedire non raro plurimum pos sunt, uti in febribus nervosiS, aut alterius indolis aliisque in casibus cum evacuatio contingat sine virium debilitatione, immo sine molestia aliisque incommodis , quae comitari paSSim So-Ient usum substantiarum laXantium, quae Sane

effectuum conjunctio , ct coexistentia vergit ia

85쪽

Quod vero ad secundum attinet, primum dico non me non Solum, sed nec alios quidem, qui chinae hujus effectus diligentissime eXpendere studuerunt haec, quae jactantur, capitis incommoda ab ejus usu profecta deprehendisse. Caeterum etiam si concedamus id verum esse, quod ille se Observas Se asserebat, ac scilicet incommoda aliquando ab ejus usu prosicisci, nihil iachinae hujus eXcellentiae , & pretio detraheret:

Nullus enim ignorat ea, quae jactantur, incommoda comitari saepe alia remedia energica extimulantia , quae tamen praeteriri non solent, immo adhibentur summa cum utilitate infirmorum, cum aptissima indicentur Bd Scopum praecipuum, cui destinantur, consequendum. Illud quoque

praetereundum non est, ea quae narrantur incommoda nec Semper, nec necessario Comitari usum

remediorum, de quibus loquimur, sed se pro de re tantum in quibusdam infirmis, & sub quibusdam circumstantiis , & sub data dosi remediorum. Quare in aliis infirmis aliisque casibus. vel in iisdem si quaedam praecautiones in dosi

bibenda observentur, incommoda eadem Se non prodant vel facile praecaventur. Illud est certum non leves molestias & incommoda etiam ab usu aliorum remediorum, ac vel ipsius chinae communis aliqμando oriri, quae tamen remedia praeteriri non solent. Multos enim, ac neminarum potissimum non paucas delicatioris, &irritabilis temperamenti vidi, quae china communi uti non poterant, quin largas Ventris eVacua ii Q nea etaperirentur, non secus ac laxautia rem

86쪽

dia sumerent; forminamque praesertim inter eae. tera S novi, quae chinam communem, Sive in Substantia , sive in decoctione sub qualibet, vel minima dosi sumere non poterat sine largiori ventri S Sece SSu , nullo tamen incommodo se prodeunte ; id Quod non experiebatur ab USu cujus libet alterius generis stimulantis remedii, quod Purgativum non esset. Nihil ergo deterrere debetit incommoda, quae ab usu chinae luteoe c erivari aliquando dicuntur, cum ea, ct te Pia Sint, si contingant, nec chinae luteor peculiti via, R G-cile demum praecaveri possint, ubi Opportune,

O adhibitis necessariis sautionibu5 ehina admi-

Stretur Alias fortasse ob ervationes re pori re de ho aBrgumento erit in opusculo meo de china lutea in linguam Germanicam verso a clar. medicine Professore Titius, ct iu lucem edito, quam tamen versionem ob interruptum bellorum cari a litterarum commercium hactenus mihi videre non licuit; scio tamen clar. opusculi interpretem Di hique dulci amicitiae necessitudine conjunctum non paucis adnotationibus operis editionem to

Caeterum illud est recolendum, quod in ipsa praefatione monui , ad Vitandum dispen dium pro USU Speciatim pauperlim aegrorum Substitui posse alia remedio minoris Sumtus, ct eju5dem circiter efficaciae, qualia in hoc opere indicare.volui, vel Saltem ad pauciores cASus usum chinae posse restringi sine aegrorum detrimento. Certe absolute corticem peruvianum excludi posse puto in re nostra, praesertim ubicumque ipse

adhibetur pro clystcribu , collutoriis, aliis quo

87쪽

ti si us externiS, aliaque ejus loco remedia ad hi heri qtide eXitu aeque bono substitui facile posu

NAM aliaque plura, quae non eXterne Solum, sed interdum etiam interne supplent vices corticis peruviani, a a in promptu sunt, quae a pluribus practicis adhibita sunt, exitu satis felici, nec inferiori, quam habeat corteX ipse peruVia-mis, ut est SALIX, maxime vero HYPOCA. STANI cortex, & alia plura, quae tamen prae- heri debent do si circiter majori tertiae partis. sed Hypocabianum potissimum, quo loco corti- is per uviani vel in ipsis febribus intermittentibus , se usum fuisse felici successu testatur inter alios vir Clariss. IIo soati. Immo utilius posse arta tror remedia quoque componi, qua tam e X terne, quam interne Vices expleant peruviani corticis, si remediis amaris tam in pulvere, quam in decocto plus vel minus addatur alterius substantiae adstringentis ; ut fusius hoc et i ina exposui in saepius citato opusculo de CHL

NA LUTE A. CICHOREUM OFFICIN. Gohoreum Alybus L

Planta perennis ubique apud nos reperitur in arvis; λ colitur in hortis, quae postrema mi

nus effica X est. R dhibetur FOLIUM RECENS' RADIX. Praescribitur succus ex soliis & etiam

eae radice ab una ad uncias sex; decoctum prα- cribitur, sed plerumque ex sola radice recentia dimidio unciae usque ad cluas paratum AEqua Vel Sevo, ex sicca vero radice a duabus drach mia ad unciam uitam. Soepius additur Proese '

88쪽

7 tim radix aliis decoctionibus. Paratur EXTRACTUM ex tota planta recenti cICUTA OFFICIN. Conium maculatum L.

Planta biennis, quae apud nos propter Vias nascitur. & in locis opacis fertilibus. Adhibeatur HERBA praesertim ad usus eX ternos in insu. so , & sub forma cataplasmatis. Interne raro fere nunquam & cautissime. Paratur EXTRACTUΜ ex herba viridi. Haec ab aliis speciebus distinguitur ob ma,culas rubenteS, quibus caulis aspergitur , & ob graveolentiam odoris.

CIΤRUS, seu LIMONIA OFFICIN. Curtis medidia L. MULTAE VARsETATES habentur.

Arbor germinans in Asia, Media, Persia, ct inde in Italiam advecta colitur in viridariis Praesertim calidarum regionum. Adhibetur FRUCTUS RECENS LIMONLE; datur interne ejus

SUCCUS eo modo, ut acetum; datur & FLAVΕ-DO sed haec in pulvere, infra duas drachmas ad grana viginti passim jungenda aliis remediis: Etiam in infuso praebetur, melius tamen Si insuaso eκ, viridi sat ab una drachma ad unciam unam Vel ipsa sola, Vel aliis infusis adjuncta,

Paratur ex savedine OLEUM ESSENTIALE. Utimur etiam SEMINIBUS CITRI & quidem utiliter pro emiuston' facienda ab una ad quatuor

drachmas. Parcius utendum Succo in cura pauperum

lasxmorum, cum saepissime sub Vices cum mu

89쪽

nori sum tu supplere possit dicetiam cum eadem utilitate. viii. quae diXimus de ACETO. FLAVEDO adhiberi utiliter potest pro pauperibus loco aromatum ma Nimi SUmtus, praeis sertim ad grata palato reddenda remedia.

COLOPHONIUM OFFICIN- Vid. OLEUM TE,

REBINTHINAE.CREMOR TARTARI, tartris acidulus PO-

Pulverem qui praescribitur oportet eSse subtilissimum , isque praebetur quatenus purgan Set a duabus drachmis ad unam unciam cum dimidio , passim in aqua simplici, vel sero si ad aliud refertur praescribi solet a dimidio drach- se ad integram duabus vel tribus horis repetendus in convenienti vehicula. Additur etiam aliis purgantibus remediis praeSertim rysinosis,

ct saccharinis. Paxatur TARTARUS SOLUBILIS.

EXpedit non raro cremorem tartari mixtum cum Saccharo, vel cum melle praeberi, quod praeter alias utilitates eum redMit sumentibus Gratiorem.

CREMOR TARTARI e Gallia & e Vene

tiis aspectu est suavis , ejus Vero praeparatio in Vasis cupreis adulterata facile se prodit partihus cupreis, quae innotescunt addito SPIRITU

SALlS AMMONIACI, melius CRUSTICO sive AN MONIACA, hinc Urta post saturationem

90쪽

DAUCUS SYLVESTRIS seu SATIVUS OFFI

CIN. Daticus Carota L. hard. Planta biennis, quae apud nos germinat iupratis & agris : seritur etiam in hortis, sed haec est alteri postponenda Adhibetur RADIX in Ievi decocto Speciatim recenti, cum si eXSiccata fuerit, non facile Vim suam retineat per integrum annum , eaqu8 praebetur ab unciae dimi. dio ad duas. Aliis quoque decoctionibus ad ditur

DIGITALIS PURPUREA OFFICIN. R L.

Planta biennis, quae germinat in Europa Australi, ct in Montibus foliis rugosis instructa. Adhibetur FOLIUΜ interne in pulvere Cum Saccharo vel alio constituente ab uno ad tria usque ad decem grana stivisis dosibus & caule exhibitum ; in infuso autem, vel levi decocto infica drachmam ad scrupulum dimidium. Ab hujus

remedii usu aliquando aegrotus patitur obfuscationem visus, aliaque incommoda, Uti nauseam, vehementes vomitus, oesophagi constrictionem spasticam , singultum , di arrho eam , interdum psyalismum &c. In his circumstantiis aut do sis minuenda aut omnino usus intermittendus. De

hoc remedio vide ubi de SOLANO NIGRO. Non multum si devium est DIGITALI, quae

coli solet in viridariis. Caeterum cum e X perien ita constet, alias digitalis species, ut L T , Baston agia Longo-