Praxeos medicae universae praecepta. 1826-43

171쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

145 . Erimusne igitur sola Ob8ervatione Contenti, Erimusnua qualibet theoria alieni, aut aliis verbis, ori '' Pixiφi 'musne potius e trici quam dogmaticip Cum de bono aut malo vino judicare non possis, nisi gustaveris; etiam de morbis judicare Non poteris, nisi illos observaveris. Absurda hinc est Arabum illa medicinae divisio, in theoriam et' practicam, neque ejus unquam apud Graecos mentio sit. Si enim theoria ratiocinium aliquod significat, quum hoc in medicina nonnisi ex observatione deduci possit, - nemo, nisi Practicus, sive Observator, theoriam acquirere valet. Quodsi protheoria imaginationis partus obtrudatur, BC Praxis secundum ejusmodi fictionem ordinetur, id rudissimam aeque ac Periculosissimam empiriam

ε istere Contendimus. 8. Cum empirica morborum Observatio, ra. Monitum. tiocinium dogmaticum non excludat, nil sane obstat, quomIHuS eclecticoriam k more, ex d1 versis

systematibus unum alterumve prinCipium, experientiae Consonum, eligamus. Ex quovis quidem flore, mellis quidquam apum industria fugit; et latet in quovis systemate nectaris humor, qui colligi et quoscunque demum in USUS COnverti mereatur δ'). Quae sententia inprimis de modo Varia Phaenomena morbosa CXPlicandi, valet. Sic chemia pulchre de origine diabetis, calculorum, morbi Caerulei, asphyxiae, ex BusPen εο operu19 θ. III. 3. 20 I. P. FnΛNn opuso. posthum. p. 45.

Frank Pro. I. I. r. V

172쪽

INTRODUCTIO

tate obseae Vandi.

opere respirationis, rationem reddit. Sic mechanica et hydraulica PraeClare εymptomata Oh-ε tructionem viscerum et haemorrhagias concomitantia explicant; sicque doctrina solidi Niυi bene interpretatur plura Phaenomena morbis nervorum addicta. - Praeterea Cum naturae obseris vatio haud raro ideas novas suggerat, quae digestae ac experientiae Crucibulo submissae. medicam locupletant Praxin; talia sane Conamina, quatenus non temere a tironibus imberbibus, sed Teligiose a viris expertis suscipiantur, absit ut improbemUS. Definita sic via, quam ad praxin medicam in genere tradendam elegimus, restat ut modum Martes hujus doctrinae in specie excolendi, tradamus. Ordimur a Vm tomatologia.

g. XIII.

Quomodo Symytomatologia excolenda sit. 1. Quemadmodum facultas quocunque in conamine excellendi naturae dono innititur; sic quoque facultas Phaenomena morbosa rite observandi. Hac iacultate maxime gaudere solent homines, fronte spatiosa, ConveXa, prominentiis Conspicuis ossium frontalium et potissimum Sensibus exquisitis, instructi. Oportet vero istud naturae donum ab infantia usque excolatur; quod

fit inprimis per consuetudinem, adtentionem in Objecta sensibus obvia modo debito figendi.

173쪽

AD STUDIUM CLINICU Μ.

Praeterea nil magis facultatem observandi acuit, quam exercitium in arte delineandi et pingendi i). Accedit studium historiae naturalis, Praesertim excursioneS, Ut vocant, botanicae et ento- mologicae. Porro ad Phaenomena morborum rite observanda requiritur mens a Praecon Ceptis opinionibus et systematum fas Cinatione libera δ). Ab initio pauci aegroti, sed hi accuratissime obser an di sunt 3). A morbis simplicissimis ad complicatos sensim Sensimque pro Cedendum O. Iuvat simul munus aegrotis noctu ministrandi D. Interea illis continuo adstare, debitam potius impedit observationem, quum mutationed, quae gra-

H et datim

1) Sic BEERI Us exiguas illas notas, quae ophthalmiariun varias species anter se distinguunt, Vix absque arte delineandi et pingendi, in qua eXcellebat, eruere Potuisset. 2 Legantur BAOLIVr de praXi medica ad priscam observandi rationem reVocanda. Romae 1796, cuius Versio germanica habetur in AEgem. med. Annalen 18 15. P. 2Ib. et JOS. SCHNEIDER uber Θεtemsuchi, Modo M. Secteumst unier den Aeretton. Fialda 1823. 3 Pro instituto clinico medico lecti duodecim sufficio

tes sunt.

4 Ars professoris clinices, negros facultatibus et necessitatibus discipulorum accommodatos eligendi, via ni facienda est. 5) In clinico Villiensi, quaque nocte, duo intex nium nos aegrotas ministraro debuerant. Sic etiam medici consuetudinem Vigilia 3 nocturnas, occupationibus diui ui Iungendi, acquirunt.

174쪽

148-INTRODUCTIO

datim in morbo contingunt, difficulter tunc animadvertantur. Facultate morbos observandi jam exercitio firmata, tironibus in arte medendi, magna noSOCOmia praesto sunt. Quod si hic mos aegros festinanter Obiterque visitandi vigeret si); ne ille exemplo sit, Cavendum. Generatim nil magis ad Phaenomena morbo εa rite observanda impellit, quam animi tranquillitas ne scilicet medicus a negotiis alienis, delectatione et voluptate distineatur) et misericordia erga aegro. tos 7 . Divisio

matiam a

iectiva.

2. Phaenomena morborum sym tomata) aut in sensus medici Cadunt VmPtomata Objectiva , aut ex aegrorum relatione Cognoscuntur sym tomata subjectiva).3. Sym tomata objectiva, in Deo natis aliisque aegrotis loquela aut judicio destitutis, maxi me valent. Quamobrem ne quid, quod aut ad Primitivam corporis structuram aut ad morbum acquisitum spectat, praetervideatur, ejuSm Odi aegroti, in loco lucido, vestibusque eXuti examinandis) EDUARD MErssNER Bemer ungen aus d. Taschmbuchaeines Arates manrend oinor Reias Mon Odo a M. S. Halia 1819. p. 122. Medicorum ista dos per animalium vivorum sectio nes, Nunc temporis usitatissimas, Decessario pessumdari debet; ac lucro quod physiologia, pathologia et materia medica ex horrendo isto fonte haurit, pretiosissimae illius dotis jacturam compensare ui quam Posse, valde dubito.

175쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

149 nandi sunt. Quod praeceptum plus minusve 4n omni aegro ρ equi debemus. Medicus enim illud

negligens vultumque dumtaxat aegri sui noscens, duci supremo exercituum, qui, Sine praeVia campi totius exploratione, pericula praeliorum iniret, aequiparare Potest. Praeterea quum plurima symptomata aegro quiete decumbente non appareant, apPareant Vero illico, dum ille surgit, deambulat, Scalas ascendit etc. ; εi vires aegri id permittant, Veterinariorum exemplum quatenus equos de morbis suspectos ad Varia gressus genera impellere solent) imitari juvat. Multum quoque e X ConSPectu aegrotorum dormientium atque sub actu evigilationis constitutorum addiscitur. Generatim respicienda sunt Corporis habitus, Color, temperatura, positio; conditiocatis, carnium subjacentium, unguium, Capillorum, transspirationis, faciei, praesertim Pal-Pebrarum, O Culorum, frontis, aurium et earum cerum inis, nasi, oris, labiorum, dentium, gingivarum, linguae, halitus, ε alivae, faucium, Colli, deglutitionis, Vocis, loquelae; inspiratio, e X Spiratio; tu8SIS, SPuta, Sternutatio, oscitatio et Singultus; cordis arteriarumque motus, Status regionis cpigas tricae, hypochondriorum et reliqui ab dominis; vomitus, faeces, urina, menstrua, lOchia, lac et excretio ε Permatis. 4. Sym comata subjectiυα circa molestias, Sympto adpetitus, sensuum laesiones, conditionem animi

Versan

176쪽

INTRODUCTIO

versantur; aegroti querelas de morbo optime lingua vernacula exprimere Solent 8 , quam non minus quam et dialectum unicuique regioni propriam, medicus probe nos Cat Oportet s). Ne aegrotum, dum historiam morbi narrat, intempestivis quaestionibus interrumpa SI ).5. Ar 8 enim aegrotos rite examinandi Π neutiquam

8 Plurimi extraneorum, qui caeterum egregie idio malo Gallico loquuntur, dum de morbis quaestio est, Verba

Tebus minime accommoda adhibent. Sic Germanus dolorem ad cor percipiens facile loquitur sun mal auCOEur, quod revera conatum vomendi significat. Sic Polonus sub nomine une colique, dolorem qualemcuri que pungentem, non illum dumtaxat abdominis, designare solet; ne de erro xibus loquar, quibus converinsio vocabuli Variola, in perolo, jam pluries ansam dedit. s) O fam dixit quondam aeger rusticus patri meo inclinico Ticinensi, qui, illum do uxore Femme) conqueri existimavit. Ast aeger de fames loquebatur. Quisno dialectus Austriacao ignarus crederet, das Schnaleri, singultum, dies Haisen, convulsiones, das Llulbrechen. Ita em opto en, significare 2 - Ex lingua hebraica, germanica et polonica composita est singularis judaeorum Lithuanicorum dialectus, quam ViInae addiscere coactus fui. 10 Tirones medici a prava hac consuetudine ViX arceri Possunt; culpam tum in impatientiam aetati iuvenili

Propriam, tum in praecepta erronea, quao circa eXamen aegrorum tradi solent, Teiicio. 11ὶ M. A LBEnaei dis s. de aegrorum examinis methodo. Hal. 1731. - ETERLL obs. med. Varii argument.

177쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

siologico modo an atomico instituendarum, COI sistit. Qui enim aut functiones vitales, naturales, animales et sexu ales, aut partes a Capite ad

calcem percurrit, aequiparari potest alicui, qui CUpiens patriam advenae noscendi, illi e quo

loco profectus sit dicere non Concederet, sed ad scopum suum attingendum, quaestionibus innumeris provincias quot quot inter polum arcti Cum et antarcti cum sitae Sunt, singillatim ad truti-Nam vocaret. Suademus igitur, ut medicus aegro duo Silens adstet, utque narrationi historiae morbi attentissimas praebeat aures. Ex ista, etiamSi rudi narratione, nec non ex Con Spe Ctu aegri, aliter fieri nequit, quam ut medicus Saltem Su-SMiciortem do praesentia unius alteriusve aegritu

dinis

178쪽

INTRODUCTIO

Explora tio aegro

clinis acquirat. Nun C Solum tempus Opportunum est quaestiones instituendi, ast non vagas, Sed ita constitutas, ut ad Conceptam de morbo latente suspicionem, aut Confirmandam, aut infringendam inservire possint. Quaestiones hujusmodi placide et forma colloquii instituendae Sunt: illarum nulla, nisi Consulto, bis locum obtinere debet. Immo quaestiones , in quantum fieri licet, tali modo instituendae sunt, ut aeger illas affirmare possit: saltem evitandae sunt quaestione8, quibus aeger verisimiliter negando respondebit, E. C. num Sub febre magna cum lingua spurca ciborum desiderium vigeat etc. 26. Ad symptomata toto in ambitu eruenda, ε aepe aegri ex loratione opus est; quae e X Ploratio nisi εecundum artis praecepta fiat δ'), lucrum Non portendit, atque medici ignorantiam Patefacit. Peculiares explorandi rationes ad tracta-tUS morborum speciales remittendo, hic dumtaxat de ex loratione Mutitium, caloris cor oris, linguae et abdominis, quippe Communissimis,

locu- 12 in A. PLATNEn methodus investigandi Iocos adfectos. Tub. 1579. - S. H. SLEVociae pr. de mediis morbos explorandi naturalibus. Jen. 1721. - I. I. SCH AHA DAGI modus et ratio visendi aegros. Ers 1749. - I. P. FRA Nn oratio academica , de signis morborum, eX corporis situ partiumque positione petendis, habita Ticini Reg. dio 21. Maji 1788. Contin. in volumine VI. Delectus opuscul. me dic. antehac in Germaniae diversis academiis editorum. Ticini. a. 1789.

179쪽

AD STUDIUM CLINICUM. 153

locuturi SUmus. - Pulsus non nisi compositis, ab adspectu medici, ab actu evigilationis aut quacunque demum alia Caussa ortis turbis, explorari debet. Pulsum tangendo Caveat medi.

CUS De aegroto tergum vertat, aut Cubitu sUo

faciem illius allidat. Evit et quoque negotium hujusmodi manibus frigidis, sudore irroratis,

immundis, uncinatis, suave olentibus cet annulis pretiosis ornatisq) εuscipere. Brachium pulsuum explorationis caussa ab aegro consCio expetitur, et, nisi sudor aut frigus impediant, stragulis Superimponitur, idque ab omni Compressione immune leniterque ad interiora Versus flexum. Explorari solet arteria in Carpo decurrens, pro- Pterea, quod Conspicua, superficialis, longa et CX Opposita parte a corpore duro Bubfulta est. Quum vero haec arteria plurimis an omaliis quas inter decursus super dorsum radii communissimus est , alterutro plerumque in brachio obnoxia εit; pulsus vicissim in utroque, aut ad arterias Carotides et temporales tangendus. Nisi medici vultus salis factionem in pulsu explorando OStendere Valeat; maneat physiognomia saltem immo-bal 18, ne aeger, ad minimos gestus in malam Partem interpretandos pronus, terrefiat. Sileat famul uterquel aeger scilicet, Ne Pulsus a sermone concitetur; et medicus, De adtentio distineatur. Quum tirones cunctas pulsuum qualitates uno CD dumque temporis puncto simul animadvertere

180쪽

INTRODUCTIO

vix possint, ut arteriarum illarum Iroquentiam. vim, constantiam Ct rhythmum vicissim explorent, suadem U8. Fulsuum frequentia exactissime ope horologii, minutis, Sic dictis, secundis instructi, determinatur U). Fulsuum vis apicibus digitorum trium spollice semper excepto ne propria arteriola

ibi pulsans fallato longitudini arteriae admotis,

vicissim modo plus modo minus comprimendo, CX ploratur. Fulsuum constantia et rhythmus CX Plorationem saltem ad Sexagesimam horae partem Protrahendo, illamque concessis nonnullis intervallis rei terando, Cognoscuntur. Quid de motu laterali artoriarum μ) respectu pathologico Sentiendum sit, tempus docebit. - Opportunitate qua Pulsum tangimus, ad calorem quoquo cutis et conditionem Carnium subjacentium eXplorandam, fruimur. Hoc sub Opere, inprimis apud feminas, ne brachium indecore Palpemus monendum.13 Io. VAT. HILDENARAND Prolego m. in prax. clin. P. 120.) paucis casibus exceptis, hanc ceremoniam mei castras relinquit i Declarationem hanc alia sequitur, qua distinctiones pulsus in vermicularem , myuxum, formicantem, Serratum, caprigantem et C. PTo subtitilatibus nullum in praxi fructum haben ibus, d finiuntur l14) Bic HAT anatomis generale. T. T. p. 289. - PARRYan e crimental inquio in O trio naturo, cause and να-rie icta os arteriai Pulse. Lond. 1816. - I. F. G. DR-cKEn in IIU FEL AND 's Iouru. d. pra t. Ideiliunde 182.. Auguat. P. 23.