Praxeos medicae universae praecepta. 1826-43

191쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

165 tredini δ' , peculiari cadaveris positioni aliisque

rerum circumstantiis accidentalibus adscribenda εunt, pro effectibus morbi habeantur; qua de Caussa morem, t8mporis ε patium, quod obitum inter et sectionem cadaveris locum obtinuit, in historiis anatomico- pathologicis, indicandi, laudamus. Sicuti in morbis nulla dantur εymptomata patho gnomonica, ita etiam in cadaveribus nulla dantur Signa, quae Per εe et speciatim sumta, Certam et determinatam conditionem morbosam indicarent. Maxime ambiguum est judicium, quod ex partium demortuarum colore feris tur. Sic vald Opere ille erraret, qui ob solum ruborem guperficiei Visceris cujusdam, praesentiam inflammationis determinaret; docet enim eXperientia, Omnes cadaverum Partes, quae ut maxime in aetate infantili contingit δ' o cruore abundant et accessui aeris diutius eXPOn UT UT, Tube dinem acquirere. Contra partes Vigente Vita Coccineae, ea Cessante interdum Pallent, quod plus vice simplici in cute e scarlatina et erysipelate defunctorum conspeximus. Nigredo, Praeter gangraenam, ecchymoses Comitatur. Nil porro

magis

2 Cir. Osseroazιoni sui cautamenti cui επgiace ii corpo animati ne' climi caldi dopo Ia morIo, di GIO. DAT Tin Annali di medicina d' Omo dei. Vol. 26. P. 118. 28 Qui adsuetus non est cadavera infantum secare, ubi εque inflammationis inveniet vestigia. Vasa enim lite longe magis quam in adultis patula sunt, unde Far

tium Tubor.

192쪽

INTRODUCTIO

magis in modum, quo sanguis post mortem distributus invenitur, influit, quam agonia plus minus protracta η' . Ex hoc quoque fonte, copia major minorve liquoris, in varias corporis humani cavitates extravasati, Pullulare solet; qua de caussa Praesentia hydropis acuti non praepostere admittenda est. Nec illa abseessus statui debet, priusquam Comprobatum sit, materiam puri similem

non ex εuperficie viscerum, εed jactura εubstantiae ortum trahere. In exulcerationibus admittendis, memores esse juvat, membranas internas Cadaverum non aliter quam tegumenta illorum

CXterna, εine ulla praevia inflammatione, loca erosa et epidermide spoliata exhibere, inprimis

Post morbos a venenis narcoticis et a contagiis. Inter Nolumen viscerum c acitatemquo cavitatum, tanta animadvertitur differentia variis in hominibus ., caeterum εanissimis. quanta relate ad illorum nasos et ora; quamobrem de hypertrOPhia et atrophia, deque amplitudine et angustia Partium morbosis, cautissime judicandum est. Idem de determinanda durities et mollitie visce-Tum , Objecto admodum relativo, Valet. Porro Partibus cadaverum, a Praegresso morbo laesis, Domina e Comparatione cum aliis rebus petita e. C. materia cerebriformis, en cephaloidea etc. nonnisi

193쪽

AD 8TUDIUM CLINICUM.

167 Donnisi caute imponenda sunt atque cogitandum. Mo RGAGNIUM aliosque summos viros, sine istis potius ab imaginatione quam a judicio εuggestis vocabulis, anatomiam pathologicam graphice per-tcactasse. Errant tandem qui dumtaxat cadavera Post morbos raros εecant, alia autem Cum Contemtu pretereunt 30). Caeterum in utrisque dijudicandis semper morborum praegressorum historiae in memoriam revocandae sunt; illis enim ignoratis, sectio cadaveris parvi admodum momenti evadit. Debent etiam phaenomena in Cadaveribus reperta, quae ad ultimum morbum Spectant, ab illis Phaenomenis, quae antiquiorum morborum Bunt effectus, dia tingui.

s. XV.

Quomodo aetiologia excolenda sit. a. Labor injucundus passiones hominum Ob- motrinae servanda, 1llorumque cadaVera secanda, compen- tum sationem amplam in investigatione caussarum, quae

30 UALLERus maius pretium in observationibus Vulgatiorum morborum, quam illorum qui Taro occurrunt, quaerit Praefat. ad opuscula pathologica). Mobservationes enim Tarae, ait, quod admirationem movent, eo ipso minus utiles sunt ad Boerhaavit med. stud. medic. pari. 9. . Atque MoriaΑGNIr Tam Pntet, igitur, maxime communium morborum obser Vationes longe esse utiliores, quam rariorum dosed. et caus. morbor. Lib. IV. Epist. ad Schreiberum .

194쪽

168 INTRODUCTIO

quae morbis ansam Porrigunt, nan 8 cicitur. Ae trologia enim, quippe neXUm arctissimum cum historia naturali, Physica, metaphysica, legislatione aliisque doctrinis moralibus alens; medi- eorum ingenio Campum Vastum aeque ac amoenum aperit, quem illi praesertim excolere Sciunt, qui non solum multas Orbis terrarum partes Per- migrarunt, sed etiam diu varios inter populos PraXin exercuerunt Ast in nullo medicinae Tamo excolendo, logica magis necessaria est, quam in aetiologia. Oportet enim aeque alienos nos esse a Credulitate, quam ab incredulitate. ,, eritatis studiosus, inquit GALE Nus, Omne debet, quod Conspicit, etiamsi eum angat Causa, Eedulo exponere - et neutiquam ad illos spectare,

,, quI rerum, quae manifeε te videntur, Causam reddere nequeuntes, eas esse, omnino negant se' .Labor, Caussis morborum eruendis impensus, raro

lucro caret, quod MORGAGNIus perbelle intexuerat, ubi ait: ,, Ars Certe tanto longius aberit a facultate bene curandi, quanto pauciores Cogno Verit

i) ,, Verum iuvat quidem artis studiosos diversas mundi plagas, in libris ac tabulis perlustraro, longe tamen

utilius esse duco easdem sedulo peragrare summorum V1roxum exemplo, DEMOCRITI Dimirum, HERODOTI, PLATONI s, PYTHAGORAE, ac praesertim. medicinae Priucipum, HIPPOCRATIs et GALENI. LANCi Mus

i. Ga

2 De locis assectis. Lib. V. C. 2.39 De caus. puta. Lib. II. c. 13.

195쪽

AD STUDIUM CLINICUM.169

verit disserentiarum Caussas, et cauSSarum notas. Contra Vero propius, quoad ejus fieri potest, accedet, si noverit plures q).2. Morborum Caussas dum ad aegrorum Ie- Caussar.

. . . . . examen.

disciplinae publicae instituas, aut hominis, Te- Tum, quas alii agunt, curiosi, speciem praebens, aut aegrotum, novas illi Curas Suggerendo, angas Τ . Ubi εymptomata morbi CausSas sponte indicant, ipse medicus illas aegroto proponere potest: sic enim quammaxime illius obtinetur fiducia. Generatim tutissima examinis aetiologici Via Ea eSt, ut res, quae morbis ansam porrexe- unt, Ope placidi colloquii, sensim fiensimque eruantur. Apud aegrotos, qui fari nequeunt et apud permultos alios), notiones Circa morborum Caussas optime a parentibus, amicis inimicis),

ac famulis ne dicamus de vulgi garritu) acci

piuntur.3. Historiae morbi pars, aetiologiam respi- Causs. de. Liena, alteram, quae ad symptomata spectat, pro q*JAP kψ'Te nata, modo antecedat, modo Sequatur OPOrtet. Maxime vero interest ut cunctae rerum PO εitiones, quae in CorpuS humanum tam ante

morbum, quam Bub illius decursu, imperium

De sed . et ca . morbor. Lib. IV. Introduci. 5b e. c. dum medicus adtentionem aegrorum ad vitiali aereditaria dirigit, sicqua illis iiivorem mnniae,plithiseos, cancri olo. Inoatit.

196쪽

INTRODUCTIO

Praedispo

nentes.

exercere potuerunt, Candide et sino fuco,.nullaque addita interpretatione, enarrentur. Quodsi inter illas quaedam foret, quae aut aegroto aut aliis injuriam inferre posset; praestat medicum

adnotare se tantum relata referre. 4. Caussas morborum Praedis orientes ad

trutinam vocanti respiciendum est: Ab ad aegroti Patriam, quatenus in ea forte malum endemicum, Tationem morbi Continens, grassatur D; Bb addis ositionem haereditariam, quae efficit, ut morbi modo a parentibus ad prolem descendant; modo ab avis ad nepotes, filiis veluti per saltum

parcendo, transeant; modo εexum alium prae alio, aut determinatum vitae periodum sibi eligant; modo Spontaneam evolutionem habeant; modo accessionem causSarum occasionalium exspectent; et modo, Stirpes Permiscendo, evanescant; C) ad labem congenitam, quam proles, etiamsi a parentibus sanis Orta, acquirit ob res vel actum conCeptionis Circumdantes, E. C. ebrietas, terror, nVersatio aut effrenis libido conjugum; vel in evolutionem embryonis agenteS, e.

c. animi Pathemata B, imaginatio, violentiae

exter 6 Permultos novi Polonos, qui ob morbos xebelles, quibus laborabant, medicos totius fere Europae in auxilium vocarunt, idque incassum, donec tandem in patriam Teduces, trichoma de quo nullus medicorum extraneorum cogitaverat) in conspectum veniret. Mo non solum non pudet, naeois maternis debitos inistra limites fidem tribuere, sed in ea quoque Versor

197쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

externae, morbi febriles, Chronici matris gravidae; vel partum circumdantes, e. C. immaturitas recens Dati, gemelli, difficulter in lucem editi; DJ ad idio norasiam qua fit, ut res, Vulgo hominum innocuae, nocivae evadant; Ε) ad habitum cor oris, cujus quivis, neC athletico excepto, peculiaria morborum germina continere εolet; F) ad tem eramenta, in quibus definiendis antiquissimum morem sequimur; G ad aetatem' . Atque primum se exhibet infantia, quae vitae filo, non minus imbecilli, alligata est, quam fructus immaturi pedunculis tenuibus adhaerent, ideoque inprimis accedentibus prava nutri Ce, cura incongrua, Primaque dentitione) ad recipienda omnium Injuriarum genera dispositionum agnoscit. Sequitur Pueritia, quae, quamvis firmior, attamen aegre fert defectum aeris liberi, vitam sedentariam, studia praecocia et animi pathemata, atque ma Xime idonea est tum ad reis cipienda plurima contagia, tum ad fovendos ver mes. Accedit Pubertas, quae, tam ob rapidum corporis incrementum, quam ob evolutionem partium genitalium, novas malorum Portas, Prae-εertim inter Urbium incolas, aperit. Aetas qui dem

suspicione, Illos, sicuti in superficio externa corporis, ita etiam in interna locum invenire. 8 De annorum ctimactericorum in corpus humanum imi-pemo, quappe omni iundamento destituto, non IO

198쪽

1 2 INTRODUCTIO

dem Dirilis facultate caussis morborum obstandi, quam maxime fruitur; ast naturae istud donum, 8aepe a Societatis, Praesertim ε emi di ciplinatae s)vinculis frustratur. Senium consuetudinis legibus

gubernatur, quarum nulla impune laedi potest: praeterea illud proximae destructionis germen includit ; Η) ad sexum praecipue sequiorem, Cujus functiones peculiares, praeterquam Per Se Speciem morbi exhibeant, aliis adhuc Caussis morborum extrinsecis aditum concedunt; I) ad conditionem et o Uicium, se Varia enim hominum opificia non

tantum ad vario8 5aepe morbos praedisponunt, quatenus. diVersa organa corporis sub diverso labore exercent, aut adficiunt; sed et caussas morborum ipsas occasionales multiplices osserunt; N) ad Meculiarem Positionem domesticam et connexiones; L) ad morbos Praegressos utpote qui praedis positionem novas ad aegritudines aut relinquunt febres intermittentes, inflammationes, haemorrhagiae , aut tollunt variolae, morbilli, scarlatina) et M ad constitutionem annuam seu

idemicam. 5. Caussas morborum excitantes perscrutanti

ratio habenda est: A) Atmos haeras. QuamvIs enim meteorologia hucusque fructus, qu1 eXPectari Potuissent, medicinae minime attulit, Ita

ut s) Nil magis sanitati civium adversum est, quam con ditio illa reipublicas, quae medium tenet inter statum naturas' illum quo exqui3itne culturae.

199쪽

AD STUDIUΜ CLINICUM. 1 3

ut constitutionis annuae et epidemicae in corpus humanum imperium explicari Vix possit; attamen de feliciori in posterum eventu minime deSperandum ac interea aeris atmosphaerici pondus, puritas, temperatura, motus, humiditas et electricitas, deductis in auxilium baro metro, eudio- metro, thermometro, anem Ometro, hygro metro et electrometro, probe determinanda est. B) Siderum. Evitando nempe astrologorum exemplum, utpote qui CuiVis astrorum in peculiarem corporis nostri partem influxum adscripserunt, atque ex Cometarum apparitione PeStem Praesagierunt, et Oppositus error, quo Vis, qUae ab aequinoctiis, ε Olεtitiis, et phasium lunae in genus humanum exercetur, negari, et non solum astronomiae elementaris studium , sed et simplex calendariorum Consideratio a medicis negligi solet, fugiatur oportet. C) Telluris. Absit, ut rhab domantiae, Seu metallorum et aquarUm , quae in terrae Visceribus latitant, per baculum divinationi subscribamus; absit vero similes, ut, quatenus magnetis mi et electricitatis memores, illorum In Corpus humanum effectUs omnino necte

mus. Examini autem rerum reconditarum illud obviarum praecedat, Oportet. Loquimur de indagatione, quid in morbis excitandis valeant solum, montes, Valles, Sylvae, Campi, horti; mare,1 lumina, rivi, lacus, Piscinae, Paludes, B quaeductus, fontes et putei. D) Vogotabilium. Prae

200쪽

INTRODUCTIO

ter generalem nempe regni vegetabilis considerationem et alimenta ex illo petita; plantae singillatim tum ob venenum, quod an cludunt, tum ob aroma, quod exhalant, tum ob acredinem quam possident, respectu pathologico ad trutinam vocandae sunt. E) Animalium et quidem tum propter alimenta et Vestes quae ab illis petuntur ; tum propter morbos qui ex animalibus domesticis ad genus humanum propagantur; tum que propter insidias, quas illi insecta, vermes et serpentes struunt. Fb Domiciliorum, inprimis

quatenuS aut recenter constructa et Calce obducta,

aut alio pacto humida, aut accessu aeris et lucis destituta, aut in urbibus Constituta sunt, maxime si hae fuerint conspicuae, domibus altissimis, Plateis angustis instructae; incolis numerosissimis, nosOCOmiis, Castris, fabricis, refertae; Coe- meteriis, macellis, stabulis neglectis, et latrinis

difficulter removendis , inquinatae. G) Aedificio-rium Publicorum, Videlicet eccleSiarum, curiarum, Echolarum, theatrorumque, incolarum numero haud accommodatorum, aut alio modo no Cuorum.

ΙΙ) Institutorum benes corum, praeprimis nOSOdO-

Chiorum, Orphanotropheorum, hospitiorum insantum CXPOSitorum, quae, nisi rite omnino disciplinata sint, potius malefica evadunt. I) Domuum recludendis hominibus, criminum arat convictis aut de iisdem sus nectis atque debitoribus dicatarum, carcerum videlicet et ergastulorum,