Praxeos medicae universae praecepta. 1826-43

201쪽

AD STUDIUM CLINICUM. 1 5

multorum morborum veluti emporiorum. N vium, quatenus aut incongrue Constructae, aut male disciplinatae nautis, aut merces, Contagio insectas, importando, reipublicae infensae Sunt. L) Peregrinatorum, maxime erronum, per terras vagantium et emigrantium, quippe qui multorum morborum, interdum antehac minime notorum, ε emina adferre solent. M) Delectamentorum μα-δlicorum, Ut bacchanalium, larvarum, Chorearum, tragoediarum, illuminationum, ignium artificiosorum, ambulationum Per funem, Cursuum

tum equestrium tum per aerem quorum sub curriculo millenorum morborum CauSSae prae8to Sunt. N) Encaeniarum temAlorum, mCTCatuum, CGuys-riarum, quae propagationi aegritudinum popularium saepe ansam Praebent. Ob Calamitatum publicarum, quae ut docent bella, seditiones, incendia, inundationes, terraemotuS, eruptiones montium ignivomorum, tempeStates Cum tonitru, rei frumentariae inopia, longe lateque civium valetudinem pessumdant. P) Esculentoriam, quo sub respectu sese exhibent primum carnes ab animalibus, morbis contagiosis correptis, desumtae, putrescentes, salitae, fumo induratae; porro Misees morbis epide micis correpti, Ope rerum Marcoticarum capti, CX aquis praesertim a ma Ce Tatione Cannabis inquinatis tracti, Corrupti, Sale conditi; mytili, ostreae, cancri; deniquo P. His vel e secati aut cornuto, aut ustilagine aut rubi

gine

202쪽

INTRODUCTIO

gine corrupto, vel e farina malae indolis, res

alienas, ut calcem, semina Venefica, Continente, confectus; tandem Solanum tubero Sum, Zea mays,

oryza Sati Va, aVena, hordeum, Castaneae, fungi, fructus hora ei, dum aut immaturi, aut insectis inquinati, aut alio demum modo depravati sunt. Q) Potulentorum, tum simplicium tum fermentatorum, modos ad memoriam revocando, quibus vinum, Crematum, hydromet, Cere visia, thea, cossea, cloccolata inquinari et adulterari possunt. B Condimentorum, praecipue Salis culinaris, sacchari, sinapis, aromatum, quorum interdum defectus, longe autem saepius abusus morbos Provocat. S) Excretionum: licet enim illae sudoris, Ceruminis aurium, lacrymarum, Salivae, bilis, succi pancreatici, alvi, urinae, Seminis, men8truorum, Iochiorum, lactis, nec non hae ismorrhoides, sonticuli aliaeque evacuationes habituales dum a norma Consueta deflectulat, utplu-

ximum culpam in morbo jam praesente agno Scant, nil tamen impedit, quominus Copia excedendo vel deficiendo, aut qualitato peccando,

TurSus noceant; novaque Symplomata eXcitent. I J Vestium et ornatus, quae quoties aut CorPus humanum plus aut minus, quam Par CSt, obtegunt, aut illud adstringendo lanctionum libero exercitio obstant, toties morbis viam Sternunt. U) Motus et quietis. Quamvis enim in ea sem- Per versati simus Opinione, palliologos doctrinae

203쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

mechanicae addictos, essectus salutares motus it. losque perniciosos quietis corporis humani nimis

jactasse, et quamvis nationes Orientales decum. hendo et sedendo vitam incolumen transigere Videamus, attamen libenter concedimus, inertiam aeque ac motum, dum aut limites excedunt, aut consuetudini adversantur, aut sese invicem nimis cito ε equUntur, morbis ortum Praebere.

VJ Somni et Nigiliarum inprimis si debita illum

Inter et has ratio desideretur, sique noctes vigilando, diesque dormiendo transigantur. W) Mentis intentionis, Potissimum dum imaginatio plus, quam judicium intenditur, dumque lucubrationes illico post pastum et ultra debitum tempus locum obtinent. XJ Pathematum ita ut, si dicere li- Ceat, animae pulsum tangendo, effectus gaudii. superbiae, invidiae, irae, amoris, gelotypiae pudoras, taedii, moeroris, NOStalgiae, morsUS conscientiae, desperationis, timoris, terrorisque palam fiant. YJ Nisus imitandi, quo saepe homo in morbum, quem in aliis adspicit, ipse Conjicitur. ZJ VoluΠtatum' et dolorum, quibus Corinpus humanum diu resistere nequit. AAb morum, qui Vix unquam Sine Sanitatis jactura, OcyuS 5erius observanda, laeduntur. BBJ Consuetudinis mcotianae fumum sugendi, illius pulverem naribus attrahendi, aut folia masticandi. CC) O Antorium Draoconco torum, quarum Culpa serae iu-eptrae homines interdum ita angunt, ut gravissim I Inde generentur morbi. DD Beligionum.

Frank Prax. I. i. r. M 4

204쪽

INTRODUCTIO

Atque hὶc sateamur oportet, non solam Religio. nem Christianam, sed et Mosaicam et Multam me-danam nobis quippe praxin diu inter Iudaeos

et Tartaro8 exercentibus Probe notas) ita constitutas esse, ut morbos multo magis arceant, quam Provocent, quamobrem Caussae morborum potius

in neglectione et ab usu religionum quam in illa-Tum Praemptis, quaerendae sunt. EE Legum, in quibus respecta medico dijudicandis, nunquam obliviscendum, homines dum in societatem

Convenerunt CiviCam, nonnullis status naturalis

beneficiis valedicere debuisse, quorum defectum, si medicus, rem ab una dumtaxat parte perpendens, alte accusare Vellet, reipublicae fundamenti subversor atque malorum longe majorum, quam eradicare PropoSuerat, auctor evaderet. FF) Munerum et Q ciorum, quorum Unum quodvis Peculiares morborum caussas includit; ad quas exactissime eruendas, opus egi, ut medicus amplam qua fruitur Occasionem, modum vivendi eorundem Civium quot quot sunt classes ObServandi, opificumque et artificum officinas visitandi non negligat. GG) Contagiorum et miasmatum, quarum facultatum occultarum praesentia, sicuti, dum Caussae obviae de morbi origine abunde testantur, nunquam admitti debet; ita nunquam, in Casu Contrario, neganda est. Pro contagio Praesertim loquuntur morbi peculiaris forma, determinatusque decursus, nec non illius in via, quam

205쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

quam aut aegrotus, aut illius vestes et supellex, aut merces epistolaeque εUSpectae legerunt, Propagatio. UHb Venenorum, quorum late extenditur imperium, quod palam fit, respiciendo ad opifices venena ex Officio pertractantes, ad interiectores sui aliosque homicidas, ad casus fortuitos praecipue culpa pharmacopolarum , ad ollas et dolia. II) Auxiliorum thera Eutico tim. Fateri

enim adigimur, caussa S morborum elicitantes saepe

iis ipsis in rebus, quae scopo medendi adhibentur, quaerendaS esse; quamobrem aegrotos, qui jam pharmaca, aquas minerales et C. adhibuerunt, dijudicanti, cavendum, ne, quod illis auxiliis tribuendum est, morbo adscribatur. Potest quidem morbus artificialis ad graviora mala abigenda, interdum Consulto excitari; ast in genere, arma, morbis dicata, Contra aegros dirigere, mala malis addere, Sicque miserias generis humani ad augere, imperitiae, levitati, audaciae et stultitiae tribuendum est. NHJ Violentiarumque, rerum Videlicet, quae Corpori humano, aut extus aut intus, modo sive m hanico, sive cheis mico, sive mixto Vim inferunt. Haec, amici, aetiologiae pars est, cui, in morbis abstrusis, maxime insudandum ἐψ).M 2 6. EX- i10 VATEn dis s. qua, quid in iudicio et prognosi domorbis magnis ex parvis initiis observari debet, eXemplo viri autegresso lapsu in genu lenta labro eX- tincti docetur. Witteb. 1744.

206쪽

Caussae proximae.

180 . INTRODUCTIO

6. Examinatis omnibus rerum positionibus, quae morbis an Sam Praebere valent, desiderium ulterius progrediendi, atque morborum esseritiam, seu cauSSam Proximam eruendi, sese obtrudit. Ast, jam non plus ultra δ φ). Est enim indagatio essentiae maximae partis morborum objectum, quod, quippe profundius quam oculo humano cerni possit. latens y limites mentis nostrae plane excedit δῖ). Cuncta Saltem Conamina, quae a remotissimis temporibus ad Praesens aevum usque in caussis proximis labrium, inflammatio num , eXanthematum etc. eruendis locum obii nuerunt, nil nisi mera figmenta meraque somnia exhibent. Figmenta et somnia hujuscemodi, novi-

. . .

talis praestigiis adornata, imaginationi adulantur,

11) o Praestat in morborum caussis indagandis progreditantum, quousque per fidelia observata, et cognitam humani corporis fabricam licet; et in reliquis igno-Tantiam fateri, quam fictis hypothesibus quantum libet etiam ingeniosis ludere. SHIETEN Comrra. in Boex-lia ave. T. III. P. I. f. 755. - Jam HIPPOCRATAs edixerat capti. I. No. 16. : se Coi titudinem non reperiri aliam , quam Corporis 1ensu. 12 H1PPoc RATEs iam docuit capti. I. No. 16. : , , certitudinem exactam non reperiri aliam, quam Corporis

207쪽

AD STUDIUΜ CLINICUM.

181 auctoribusque famam conciliant; quam primum

vero Ob Soles Cunt, nauseam movent atque medi. CorUm opera, etiamsi Caeterum egregia, de foedant. Praeterea hypotheses, de quibus quaestio est, controversiis fine carentibus, et, quod maxime dolendum, rationibus medendi, raro eXPerientiae consonis, originem praebent. ErUntne igitur illae prorsus ignorandae Τ Minimel Primum enim ut historice notae 8int, medicum decet. Porro viri prudentis est, nil, quod prius non noverat, damnare. Quodsi quis quaereret, quo pacto morbi, quin illorum essentia indagetur, cognosci possint; talis problematis solutionem ad sequentem Paragraphum remittimUs.

s. XVI.

Quomodo diagnosis excolenda sit.

formae.

1. Diagnosis judicium de morborum forma, Docis. Esedo et indole amplectitur. mites. 2. Diagnosis formae a εymptomatibus de- Diagn. sumitur. Plerumque illorum Syndrome ad morbum constituendum requiritur. Alias unicum dumtaxat Symploma pro morbo Valet. Phaen0men a vero, quae aut Coacervatim aut singillatim pro morbis desiniuntur se. C. di arrhoen, icterus, ascites), re apsa nil aliud sunt, quam morborum e flectus e. C. status inflammatorii intestinorum, calculi biliosi, scirrhi mesenterii). Placuit itaque scriptoribus nonnullis diagnos in formae plano omitia

208쪽

INTRODUCTIO

omittere, atque directe symptomatum sontem definire. Sic tractatus e. C. de diarrhoea , de ictero et de ascite e libris eliminati fuere, facta solummodo de illis morbis passim quaestione in tractatibus de enter itide, de secretione bilis vitiosa et

de scirrho mesenterii. Hujusmodi rerum ordinem pathologiae generali, neutiquam vero SV ciali, accommodum esse credimus. Haec enim quatenus ad medendum viam sternere debet, la-tns morborum maxime obviam, Symplomata Scilicet εine ambagine arripiat atque in fulcrum Con Vertat, Oportet. Definita sic morbi forma, filum ad aegritudinis naturam ulterius indagandam habetur. Hoc εub respectu rissologiae Commendari merentur. Sistunt nimirum artis adminicula , quae medicus, aeque a C botanicus systemata plantarum, adhibet. Sicuti vero systemata Plantarum botanicam non Constituunt, ita nos Ologiae non constituunt Pathologiam. D agnos. 3. Illi us fundamentum est diagnosis de nior-

sedis.

hi sedo. Duplicem doctrinae ista pars agnoscit

sontem, videlicet auto fiam vulnorum et cadavertim. Dum enim vides e. C. Per fracturam vertebrarum lumbalium resolutionem Crurum et

xetentionem urinae gigni et alias in originem

paralysis extremitatum inferiorum et enu resin inquirens, nunquam obliviscaris illos morbos cκεpecta vertebrali ortum trahere posse. Item: si Vigente morbo quodam certa et determinata Symplomata

209쪽

AD STUDIUM CLINICUM.

plomata constanter Praecedant, dum post mortem certa et determinata vitia in cadaveribus inveniuntur; ex illis ad haec justo concludes. Interea cum ob consensus leges conlingere possit ut pars quaedam ε igna morbi patefaciat, Cum tamen morbi focus alium dissitumque locum detineat; intelligitur, notionibus ex autopsia vulnerum et Cadaverum petitis, Coecam tribuendam non esse fidem. In genere nil magis facultatem de sede morborum judicandi firmat, quam occa aiories errandi penitus nosse. Quamobrem nobis tabulae diagnosticae δ), quae morbos quoad ad-ε pectum similes, quoad sedem Vero di VerSOS, una Cum characteribus, quibus a se invicem distinguuntur, exhibent, valdopere arrident. Quemadmodum enim homines, qui, dum separatim Con-εiderantur, similitudinem saepe patefaciunt, hanc juxta εe positi amittunt, ita etiam de morbis id ipsum Valet. 4. Summa autem diagnoseos difficultas, non Diagn. tam in Varia morborum forma et sodo determi δ' qui in M'nanda, quam in illorum diversa indole eruenda, locata est. Sunt enim morbi adspectu et sede iidem, qui pro Varia annua, epidemica ac aegrO

210쪽

INTRODUCTIO

rum constitutione indolem adeo diversam habent, ut curand1 ratio, quae alio tempore conducat, alio adventante noceat. Quomodo autem haec diversa morborum indoles a nobis, utpote qui fassi sumus, a hypothesibus Circa Caussas proximas aegritudinum abstinendum esse, definienda erit 7 Respondemus, inter definitiones, quae solummodo characteres obvios objecti designant. atque illas, quae naturam intimam objecti ori liciant, magnum intercedere discrimen. Systematum assectae secundi generis definitiones tradunt; nos primis illis acquiescimus. Dum illi tempus in explicanda Origine morborum ex vitiis humorum, Solidorum, Viriumque vitalium terunt; nos istis explicationibus valedicendo, characteres obviOS morborum designamus. Conamen istud minus arduum est, quam primo intuitu

apparet. Quamvis enim morbi quoad form m et sedem infiniti sint, quoad indolem ad pauca genera reduci possunt; quod HIPPOCRATEs jam intellexerat, ubi ait : Morborum omnium unum eundemque esse modum, locum vero ipsum eorum disserentiam facere. Diuturna praxi edocti sumus, aegritudines quot quot genus humanum a siligunt, ad sequentes circiter conditisues msrbosas, seu diatheses b, nec non ad illarum, Caus-

2 opp. edit. VAN DER LrND. de flatibus. N. 14.a Bisariam hoc vocabulum sumitur; nunc enim dispost

tιOnem ad morbum, Huno conditio m corporis, ex quo