장음표시 사용
391쪽
METAM ORPHOS IS PLANTARUM. 373
b. Folia basi intra bulbum vaginantia, pra senti S anni soboles & herba sunt. c. Gemma minima residet intra basin singuli folii in bulbo. d. 1Ιaec gemitia eb dabit prorcimo in se luente anno folia, misi tabescat. e. Si vero haec gemma do protruditur, mediantecnato scapo, in folia, eodem anno quo priora
f. Bracte e in hac spica Cob tum ortae suere e X λ liorum rudimentis uno anno praecocioribUS,
g. Dum Bracteas has concipio uti geminae cosquamas, in folia enatas do, sequitur etiam
quod concipiam in eorum alis haerere alias gemmas minores, si bulbus permansisset; Sed ultim e hae fores e Uadunt.
h. Corolla adstoque se habet uti gemma tertii anni g quae ideoque duobus annis praecocior existit. i. Si itidem in ipsa cprolla, tamquam in bulbi gemma, concipio haerere minores bulbos, Videbo hos mutatos es e in stamina; adeo ithe Stamina quarti anni soboles sint; immo &pistillum quin ii anni. . Qui naturam insectoria a scrutati sunt, in Venerunt, quod sic dicta metamorphosis in insectis, proprie non si trans substantiatio, qualem OVIDIUS sibi repraesentavit, sed tantummodo decorticatio : Et SU AMMERDAM clare observavit, quod in larva Papilionis Brassicae, cum etiamnum in terra reptat, alae & totus Papilio, sub ipso cortice absconditus esset; adeo ut haec metamorphosis, denudatio partium tantum esset, codem modo ac in soribus . . Si jam si ores inspiciamus, Videbimus eos nihil aliud ,
392쪽
nisi ipsem plantam denudatam, esse; si substan tiam caudicis usque in fores sequam Ur, observabimus, quod hi idem ac truncus, & denudatio paratium' tantummodo sint. Cortex enim primum rumpitur tamquam in Larva, & PERIANTHIUM color suum Viridem plerumque retinens: Huic proximus est mollis & pollucidus liber, qui ideo plus expanditur, & COROLLAM Variosque colores recipit; nempe ab acido rubrum; ab amaro Juteum; a dulci album; & sic ulterius: Intra hunc lignum. quod facilius finditur, firmitis est, &minus expanditur, & in STAMINA mutatur, producitque aridam silam substantiam, pollinem: Inti me & in centro medulla jacet, quae in floribus P STILLUM evadit, & vitas no Vas, semina, profert.
Eundem itaque ordinem, quem in radice Vel trunco, etiam in foribus, servant plano; omnes Vero hae partes dividuntur in suas partes, figura, numero &proportione appropriatas, sectangum vim insitam, in prima creatione, a summo rerum statore, determinatam, cujus rationem tam dissicile invenimus, quam cur quatuor alae in Popilione, duae in ut cafiant, & sic porro. Id autem videmus, quod ubicumque ramus eo modo sese in florem aperit, in eodem loco S puncto ulterius non crescit, sed protruso ibi terminatur, & hic es: finis ultimus, quem CLUSALPINUS & plurimi inter antiquos bolanicos, tam multum urgero solebant.
Insecta diu in larvis suis vivunt, sed postquam
transmutata sunt, festinant ut genus suum propagent, & dein moriuntur, uti clarissime videri potest an LomhX e. Eodem etiam modo vegetabilia eorumqtie larvae se habcnt, quae per totam fere aestatem teriam, Virentibus foliis, operiunt, brevi autem tempore larvam suam cxuunt, florent & fructus proci eant, dem evanescunt in omnibus plantis transmutatis
393쪽
M ET AMOR PHOS IS PLANTARUM. 373
tatis lia' fr. V ficationes: quam ob caussura fructi sicationem non inepte partem plantae temporariam appellaUerunt Bolanici. Hae ideo lite transmutatae plantae sunt, qIKae aestati nos radi amoenitates ejus dant,& oeulos nostros magis paschlnt, quam ipsa scilia;
quemadmIOdit m enim lar Uae insectorum oculos nostros minus alliciunt, maxime Vero micantes Papi liones, Phalcense, & cetera transformata, 1se etiam
Plantae. IPostquam sic vidimus, flores eodem modo sese ad herbam, quo Papilio ad lar Uam, habere, perspectu facile est, quod lubrico in aedificarent fundamento, contendentes, methodum plantarum sumi debet de X foliis caule Vel radice, quae plertimque in plantis praesentia sunt, dum fragilis ista corolla pars temporaria tantummodo est, & in quibusdam, praecipue vero in rarissimis exoticis plantis, raro prodit. Quod haec eorum methodus Viam ad nonnullarum plantarum faciliorem cognitionem panderet, si Vel concederetur, occurrunt tamen heic longe plures dissicultates, quam in fructificatione, & nos seque ignaros relinquit ac antea eramus; nam sicut insecta, v. g. Papiliones, Muscas, &c. OX larVis eorum cognoscere ViX possibile foret, sic etiam plantae ex ipsa Uerba cognosci non possunt. Cum larUam aliquam ignotam obtinui, &eandem nutrivi quamdiu alimentum adsumere Uult, proditurum ex illa Papilionem
valde desidero, & tunc primum per sipicio, quod & quale animal nutri Uerim. Eodem modo, cum semina ab eXteris regionibus accepi & in horto terrae manda-Vi, Valde plerumque incertus sum, quam plantam coluerim, licet in arborem magnam accre Verit, donec florem promat, dum aliter, quam antea, de
hac planta sentio. Si V. g. semina plantae cujusdam ex Gallia australiori accepi, & illa excrescunt foliis stramini similibus, nilia quam cogitare possem, quod
394쪽
Piso assinis emet, nisi antea hoc no Vissem; cum Vero-sos Latituro similis prorumpit, clarissime video,
Ante aliquot annos planta qui edam excrevit
ex seminibus a Cel. D n. Pros. Sativi esto ad Nobili T. D n. Praesidem mistis; per totius anni spatium sine flore crescebat, & a Glechomate vel Hedera terrestri vix distingui poterat, anno autem proximo sorem protrusit, qui Antirrhino majori Valde similis crat, licet ipsa herba toto caelo ab illo differret; procumbens enim erat, ex foliis oppositis, cordatis, crenatis: Quis mortalium. ab ipsa herba judicaret, hoc ANTIRRHINUM A farina & Linariam inter se assi-nes esse, ni si1 fructificatio & nuda planta hoc evin
externa struetur a quivis facile diceret esse aut Zygophyllum, aut Lycium: quum Vero seuctus neque capsula, nec bacca polysperma, sed Drupa sit, neu trum horum esse potest, & sc adhuc ignotum erat, quamam planta esset, quae in Horto academico laete crevit, quamdiu forem non emiserat. Quis ex habitu externo, seu LarUa, me doceret cujus nam sit generis Τ Tandem protruso flore constitit distincti Dsmi generis plantam est e. Stamin. 15. Pist. I. Dru-Pa o Vata nucleo tri loculari.
Est, de cetero, non tantum facilius, plantas systematica methodo ex fructificatione cognoscere, sed etiam propius ad naturae & indolis ejus cognitionem per fenire; si enim Cacaliam Melisia1n die tam sine fructilicatione viderem, nunquam cogitare posssem, illam propius ad Tumilaginem, quam Euphor-biam Mesembryanthemum & Cadium accedere; ex fructificatione autem, seu structura plantae interna, 1d facile UidUO. Utrum
395쪽
METAMOR PHOS IS PLANTARUM. 377
Utrum Portuic a crho a Cap. b. Spei, quae in hortis commula is est, sed quantum notum, in aliquo horto europaeo non adhuc sonuit, Seda aut Ura uilas, an Porthliacas Uel Mesembryanthema cognatione conti at, nos fugit, usque dum florem videre lic2bit.
Qua vi medica Hydros Ilum gaudeat, adhuc determinare non licet, & si id sciscitari Vellemus, caeca
faceremus CX perimenta, quamdiu ordinem ejus naturalem nesciam US; e contrario autem, si V. g. Hormi-mjor ex Alpibus mihi ostenderetur, & ordinem ejus naturalem eX fructis catione Vidissem, statim certus esse possem, plantam illam non esse Venenatam, &quod non errassem , si crederem illam eandem Vim, quam ceteras Verticillatas Raji in habere. Friicti sicationem nos ad notitiam de generibus & ordinibus naturalibus deducere, tam in dubium es , ut, qui id negaret, primis, Ut dicitur, labris bolanicen gustasse non Videretur. Quis enim a struditura eXterna diceret, Linaristin, in alarimn, Orontirim, ANTIRRHINUM tripli litim & hellidi olium ejusdem generis este, nis fructificatio Vel plantarum metamorphosis
id doctiis et Quis alicui persuaderet, R INUNC UI mmulam, gramineum, Ficstriam, aconiti foli-tim hullatum, si rem & aqtiatilem, e X eodem genere
esse, nisi metamorphosis plantarum, seu fruetificatio hoc evinceret 8 Immo id mihi tam inopinatum esset, quam olim fuit C. Batthino, ejus P eudoc tisimict Nasurtium flave ire, ex eodem genere UELLA rempe esse. Firmum itaque esst, δοῦ erit, quod qui
plantas rite cognoscere Vult, eX earum struetura interna, teque ac insecta. ea S cognoscere, & metamorphosin carum eX spectare debeat. Nam, qui ad
curate perspexit J ASSICAM Oleraceam, & dc in C RAMAE N maritimam vidit , plane conari tus es set, quod Brastica & Crambe cognatione proxima
396쪽
sese contingerent, & nunquam aliud cogitaret, quam Mod duae tam similes plantae, similem adipiscerentur fructificationem; contrarium autem sentit, dum fructificatio in Crambe prOVenit, quae tam multum
ab illa in Brastica differt, quam pro me ad Rapistrum
maximum rotundifolrim mono permum Cornuti Venit;
adeo ut hae dir , licet dissimiles, propius cognatio. ne & qualitatibus sese contingant, quam si imiles illae Brospica seracea nempe & Crambe maritima; quod structura plantae interna, in fructificatione ante oculos posita, demonstravit. Urgeant nonnulli Bolanophili, quamdiu cumque placeat, dissicultatem e Xami Randi, in quibus. dam floribus, partes minutissimas; certum tamen est, δ. erit, quod, qUemadmodum Visum fere sugiens Acarus dignosci nequeat, nisi inspectis octo pedibus, duobusque ejUs oculis, ita etiam nec plantarsino fructificatione & inspectione nudae earundem structurae. Uerbo: cognoscendae sunt plantae non
aliter ac insecta, post metamorphosin peractam, nee ab ipsa larUR.
Metamorphoseos & transmutationis plantarum altera pars est, quae fit cum difformantur, & partem illam Bolanices comprehendit, quae UARIETATES tractati Hae vero, partim in ipsa herba, partim in fructificatione consistunt. Folia in plantis montanis , ut in collibus & aridis locis immutantur,
dum superiora magis fissa fiunt, uti videri potest in Pimpinella; & contra in plantis aquaticis, folia
inferiora, quae sub aqua latent, magis dissecantUr, ita ut parenchyma suum relinquant, & ramificati Ones 'asaq te sua tantummodo retineant. quo fit magna in plantis differentia, ut multi crediderint eas ess
397쪽
MRTAMOR PHOS IS PLANTARUM. 379
se clistini as, quie tamen ex eadem specie siliat; cujus dilucida exempla in Rantinctilo myriatili δ Si 31nbrio mir hibio dantui. Immo aquiae & succi nimia quantitas, Vegetabilium folia lae Viora, dum e contrario siccitas & caliditas magis hi uta faciunt, uti Videmus in Pol gono amphibio, quod etiam pro duabus speciebus habitum est, licet re ipsa una sit. Metamorphosis illa, quam Nob. V. HALLER pridem in Ranunculo bulboso, qui communiter in colli-hus nostris crescit, obser VaVit, quod in Ranunculum repentem mutetur, cum in litam tam magis solut in venit, insignis est; quae etiam in causia fuit, cor omnes Bolanici antea habuerint illum pro distinctis speciebus, cum tantummodo fuerit metamorphosis quaedam a loco. Florum metamorphoses magis communes sunt;
ubi PLENITUDO in considerationem imprimis
Venit, quae semper monstrosa est, & plantam sterilem facit. Magna vegetabilium copia plenitudinem florum adsumunt, quo factum est, ut antiquiores Bolanici, qui plantas flore pleno pro distinctis speciebus habuerunt, longe plures numeraVerint plantas, qUam re Uera habebant.
Cum videamus plantam ipsam ex cortice, libro, ligno & medulla constare, & florem nihil aJiud esse, nisi has partes in calycem, corollam, stamina & pistillum expansas, observamus etiam in hac metam Orphosi, substantiam ligneam, quae nihil aliud est, quam plures tunicae libri obductae & induratae, in petata e X pandi quae in stamina diffindi debuissent;& vi lotur hoc fieri ex nimia succi alimentaris copia, quid si ibstantiam libri in lignum indurari impedivit.
quo sit, ut stamina in petat a m Utentur, & siorOS, qui plurima gerunt stamina, facilius ex adant fore pleno, quam qui pauca habent: uti vi lotur in Anem ODO, Papax ere, Paeonia, Rantinctilo, Caltha,
398쪽
Aquilegia, Delphinio, Nigella, Rosa, Rubo, Ma lo 'Persica, &c. & plerumque accidit, ut, si hae planitie fore pleno, in m a Cilenta terra ponantur, sicciores evadant, tape que ad simplices reducantur.
Praeter antecedentem metamorphosin, est etiam
aliqua in Vegetabilibus, de qua botanici adhuc non convenerunt, quae VARIETATES CONSTAN. TES dictas sub sic somprehendit. Cum botanici Vidissent eandem speciem in diverso climate Vel solo,
variare, primum eX illis naVas species constituerunt; quo accidit, Ut numerus plantarum nimis augeretUr, nulli dum limites essent. Recentiores itaque botanici varietates ad species suas reducere caepertint, ne entia praeter necessitatem multiplicarentur. Bolanici, qui Videbant forum & caelum tam multas fecisse varietates, intelligebant quoque, quod solum& coelum eas reducerent, quam ob caussam in hortis botanicis eas seminabant; at, cum Viderent nonnullas in uno eodemque solo & climate, aeque constantes esse, contendebant aliqui, eas non pro Varietatibus, sed distin istis speciebus habendas esse, licet
dii te plantae admodum similes, & ceterae ex eodem genere multum disti miles essent, u L.Ftunoria bulbosa radice ceto & non cava , & multae ali 07. Inde ortus cst distensus Bolanicorum in scientia botanica, qui hoc tempore plurimum molestiae adsert, quamdiu Bolanici causiam hujus rei nesciunt. Se XV plantarum, Vel faecundatione, tam dilucide ante octatos posita, ut totus fere orbis potui stet eam videre, & observationibus hac in parte solerter institutis, invenerunt Bolanici, generationem hybridam interdum in plantis aequei ac animalibus dari; quae X duabus distinctis plantis, tertia provenit, uti lu' luS
399쪽
ius ex Equo & Asino. Animalia, quae partu livbi do pro Venerunt. genUS suum rarius propaganz; an vero haec lex aeque constans sit in plantis. adhuc in-
celthim est. EX illis enim, quae adhuc observat hintho lanici, interdUm amrmatur, interdum negatus i Jam Ita e Ii, qUod admodum Uerisimile videtur plantas aliquas hybridas semine propagari, fundamentum aliquando accipient Varietatum constantium,& quam ob caussam n OV a plantarum metamorphosis profertUr.
Plantae sic dictae CRISPAE, uti in Mentha,
Tanaceto, Mal Va, Reseda, ct c. tam similes sunt, ut nullus dubitet, quin crispae, ex non crispis proveniant; hae Vero crispae constantes fiunt, licet ex semine in eodem solo seminentur, ut nemo dubitet, quin Varietates, licet constantes, stant; adhuc vero nemo caussam ostendere potiait.
Alia Varietas constans est, quae sit in plantis TENUI FOLIIS. Heracleum quod Sphoni lium hir- stltum foliis angustioribus C. B. tam prope ad Sphon
lium Culga e hirsutum C. R. accedit, Ut, qui Unum novit, de altero dubitare non possit; nam. Cum hae duae plantae metamorphosin subierunt scitis scationem in utraque tam samitem Videmus, ut Unam ab altera distinguere nemo queat: In pratis nostris conjunctim crescunt, & in hortis seminantur; quoad vero larvam vel folia admodum disimiles sunt.
RUT, tenuifolia Europae aut tralis tam similis
est Rut e gradeollanti , ut qui omne6 notas Rutae spe .cies Vidit, non possit dubitare, quin il e dual a principio una fuerint, licet jam constantes sint, etiamsi in hortis eas se sarinamus, & lentiifoliu soli a 'ca tenuia tota inque suam strudit tram tenuiorem retinet.
Qui CENTAUREAM Calcitropam novit, & semina Cardui j fellati, foliis ivlίgris serratis MAGNO
400쪽
asi METAM ORPHO SIS PLANTARUM.
LII aceepit ' in horto sito seminat, dum foliis in
tegris & non serratis, toto caelo a laciniatis & pin 1aciti stilis Centaureae Calcitrapae , discreta tibiis, exacrescit, Valde miratUr, C Um ea S Uidet, postquam metamorphosiin subierunt & flores produXerunt, & quod tota planta hac fructificatione, quoad internam structuram, Centaureae Calcitrapae simillima sit, ut nemo, nisi praejudiciis CX caecatus, dubitare possit, quin hae duae, in principio, Una fuerint. Est vero alia metamorphosis, quae non minus Bolanicos turbat, cum nempe larvae similes sunt, vel plantae, quoad structuram eXternam, haud distingui possunt, interna Vero ii ruetura tam multum differt, ut maxima videatur esse dissicultas, ad unam speciem eas reducere, quas Bolanici BIFRONTFS Vo. carunt. Tales sunt Coi ta bifrons & rogusma , quarum una planta flores perfecte radiatos, altera Vero flores flosculosos sine radio, habet. Ejusdem qua
Porro, Varietates qinedam sunt, quoad internam structuram tantum disserentes corolla majori,
quas Bolanici appellaverunt GRANDI FLORAS,
satis eVidentes in Galeops Tetrabit, ubi omnes Uarietates corollis semper duplo, triplo & quadruplo auctiores evadunt, quam ceterae ejusdem speciei, uti etiam Videmus in Clinopodio , Primella & multis aliis. PIίD Uarietates constantes, ad quas Sedum Tele-lbiui)r, Serapias it elleborine & longe plures pertinent quae jam Bolanicos tam nati tum turbant, e se X lplantarum & generatione hybrida forte aliquando deduci post ei tint. Gallina b ris landica seu crispa, pennis recurvis, deplumata, &, quoad minimas partes, Cultro