장음표시 사용
521쪽
FUNDAMENTA UAI ET UDidit S. So3
insantes adhuc non editos necant, qua de re Medicorum obser ationes multa nobis referunt.
A terum stadium in quo adolescit homo, est LACTANJIA, seu tempus quo genitricis Ubera natus fugit. Valetudo enixi flatus tum quoque amatris diaeta pendet. Infans, qui lacte Vescitur materno, eodem e X fonte bibit, qui alimentum in utero delitescenti large subministravit. Novercantium nutricum & Animi & corporis qualitates cum lacte ipso ita parVulis infunduntur, ut, si hae hilares &animosae sint, illi laeti vigoreque praediti evadant: si vero hae tristiori & in iram proclivi animo sint,
ii ii candem quoque mentem consequantur. JrACHHdα-rum nutricum bilis si forte commoveatur, Con Uuislo es non raro sentiunt latiantes. Si Cini combusti justo plus appetentiores fuerint ubera praebentes, infans aut macie contabescit aut moritur. Si Salsunt comedant cibum, Scorbulo inscitur, qui prius infantis dentes consumit, quam radices egerint. Si mater Vitae Sedentarii dedita sit, acido spontaneo in primis V iis cum is cibus viridibus, torminibus, Con-Villsioniblis infestatur recens natus. Cum genitri X intempestivam colit, lac mutatione in subit,& infans inde multum capit detriinenti EX has
Omnibus apparet, prolis valetudini maxime conducere, Ut mater temperantiam in Vivendi ratione ae- curate ser Uet.
g. VII. PUERITI A tertium stadium constituit. Tum
axime opus est, ut bene nutriatur puer. In te l-na ejus adeo sunt tenera, ut magnam cibi copiam, una Vice deglutitam, non queant concoqUel e , poscunt tamen crebra nutrimenta. Homo hac in aetate
constitutus, pulli est instar gallinacei, qui1 i 4
522쪽
comedit, iterum mOX cibum apnctit. Hoc tempo. re si prem UntUr fame, lente admodum crescunt:
aeriora ciborum genera illis sunt deneganda, quum fibrae debiles tum ma Xime sint. Si acris quaedam tinctura vulneri oris, tempore sub sanationis, instil-Jathir, tenella librarum stamina contrahuntur, quost, ut Vulnus magna cicatrico obducatur. Illi,
quibus potus Vini combusti intempestive conceditur, pusillii si unt atque macilenti. Hoc experimento, cum C iniculis instituto. sitis probatur, qui si hoc liquore oblinantUr, adeo par 'i fiunt, ut in seminarum gremiis commode gestari possint. Mauros olim graciles, Gallos vero proceros fuisse testantur Hi-hor: ci: jam quum illis Mahometana religio Uini ii sum interdi Xerit, his Vero sit concessus, Mauri Gallos, conspicua statiara, multum superant. Porro puerulo ib dio obambulandi currendique Uenia non denegetur; alias enim accidit, ut colli glandulae intumescant; caput totumque corpus Scabie
infestetur; huic si licitum non sit, ut calido frigidoque acre se adsuescat, tempestatis vicissitudines haud patitur, & febribus & morbis catari halibus facile sit obnoxius. Quum motus , teste δε Vicenna, membrum imagnificet, haud dissicile inveniri potest
caussa, cur liberi rusticorum valentioribus polleant membris, quam Nobilium opulentiorumque. Iheca corporis crebra e Xercitatione tota sere dependet, quapropter ita Holi mannus: populi, inquit, septentrionales, qui a teneris annis frigoris S coloris repentinas mutatiqnes fusinere coacti, minus in morbos prola-htιntili , ij facilius ex iis con te sunt. Somniis puerulis ad Virus recreandas suffciens esse omnino debet; etenim pastu acquisita, atque corporis CXercitatione digesta, alimenta, machi me nostrae per somnum applicantur. Quum fatis constet, saetum in materno utero semper dormientem brevi mirum in
modum crescere, insantemque mox post lactationem sopore
523쪽
sepore naturaliter capi, puero quoque somnus & quies concedatUr, necesse est; si autem aliter fiat, staturae ejus incrementum impeditur, & macilentus, i debilis redditur atque stupidus. Subito admoduma animi puerulor Um Commo Ventur, quum nervi a fi-i hris adhuc justum non consequuti sunt robur atquei fulcimentum; & quemadmodum eorum laetitia haud modica est, dolor quoque & luctus est acerbior. Si acciderit, ut subitaneus illis Terror incutiatur, saepissime e X vehementi hac animi perturbatione Poly- pi nascuntur, qui eX eorum demum e Xtispiciis manifesti fiunt. Dissicilioribus rebus, quae eorum ΠCr-vos justo maturius intendunt, si ci Ucientur, ingenium judiciumque praecOX, ac tandem stupidum, evadit. Itaque illis, qui in tenero aetatis flore sunt, debitum a curis gravioribusque solicitudinibus otium dandum est.
q. VIII. ADOLESCENTI A est vitae quartum stadium,
in quo homo pueritiae lar Vam CXUit, telamque corpOris sui perteXit. Jam fugienda est praecox quae & nervosum systema si brosum debilitat; inde
enim artuum tremor, an Ore Xia, Oculi debiles, Vertigo, stupiditas. Jam maXime interest in I assis conservare olea, quae senectutem lanam Vegetamque reddunt: libidinosa enim cit intemperans o olescerit set effoetinncorpus tradit senectuti. Ge. de ferre οἶ. c. 9. Et quam in sera Venus Celei thris Germanis, issmotu eorum jEventus fuit inexhausta, testu Tacito. Et quando eu sarcos monachos in summo senio hilariter quasi florescentes interrogamus, quibus potis limum remediis factum fuerit it sanitatem in seros annos Conster Uarint, scr-Va Vim his oleum, respondent. Adolescents e stos semel amissus, nunquam redditur artis Ope; formolaque species, animi corporisqUe Vigor, CX quo ingenii judicii lud vires pendent, perit.
524쪽
' sol; FUNDAMENTA VALETUDINIS.
g. IX. Est hoc tempus, quo Hellitationes vecordes & licentiosos homines omnes clelectant, quo compotationibus in seras usque noctes dediti furit quam maXime, quo intemperanti e se aliquando affectum iri poenis vix credunt; erit tamen infaustus dies, quo hae in
corpus injuri u atque Violentia , Naturae coram tribunal Voc hunt Ur, graVique plectentur damno. Itaque ma X ima danda est opera, ut calidioribus spiritu o-sisque potibus, adolescenti imprimis aetate, abstineamus. Non opus est, Ut oleum igni addamus. Jam adole se ens & labori & otio eli asIDies aciendus: jam animi corporisque artes CXerceat, justaque illi concedatur quies. Jam in salubri Versetur aere ac habitaculis non nimium angustis. Jam jucunda, laetis cum amicis,
fruatur consuetudine, quo siet, Ut iners cibus, sane arte mensa tentiis potiis, tranquillus somnus, motus interruptus, castitas & familjarium grata con Uersatio,
aetate stabiliendi roboris ultima ponant fundamenta. Et postquam hanc sequens Vivendi rationem soliciter χdolevit; quid firmatum ejus judicium Valeat, demum X periatur, ingeniique sui, quantum fieri potest, intendat nervos; & acquisita corporis justa statura, majora nobilioraque animi meditamenta scdulo sectetur noster adolescens, aut tum, aut nilnqUam.
f. X. Di eta, sic firmis ni Xa e X perimentis, ad duo Valetudinis ducit principia. quorum prius Dei Vis, Uitales, posterius, solidis cum fluidis, Naturales e scientibus functiones, continetur. D e per dite tam sustentantur functiones: quarum Uitales aegre corriguntur; facile vero Vita nimia, Vigiliis animi passionibus, lucubrationibus, compotationibus spiritu ossis, debilitantur. Naturales, ut motu & alimento corroborantur, ita quiete labefactantur & inedia. Hae ut sarite, apti l nobiliora animalia, serventur atque integrae, duo Scustodes, Odorem nimirum & saporem, praesertim
circa ingerenda, Natura posuit. LXXIL
525쪽
madmodum vita est omnium possessionum
humanarum longe caris lima, omnique Optim Vi facile major censenda; ita illa quoque scientia, quae Vitae e X cubias agit, est omnino, saltim esse deberet, reliquis eo potiori jure antefeIenda, quo Verius olim dii erit nn super Plinius. quod Medicina ebam Impersintibus imperet. Hinc divinum Machaonium munus maximi habitum est indo ab antiquissimis retro seculis, inter-qIue gentes sapientissimas summo studio curaqueJUm a e Xercitum, immo hoc quoque sollicitius cultum frequentatumque, quo intimius ipsi
526쪽
talium innitatur, & sola duntaXat indigentia, casu que saepius fortuito, patescat atque miseriae nostrae opitulando sibi constet. Quamprimum enim homines, pro solenni more suo , morborum violentia in discrimen Vit se sese adductos Viderunt, certe nihil non moliti innumera pro recuperanda salute tentarunt remedia, & licet perplurimis ceciderint e X perimentis, saltem aliqua eorum successu suo non caruere; Quibus cognitis, rata tenuerunt, illa quo aliis, cum iisdem morbis: conflictantibus, in consilium dederunt; unde Graecis: quondam in religione fuit, praesidia, quibus periclitanti sanitati feliciter opem tulerant, tabulis inscribere, easque in templo Abscidastii suspensias fer Vare.
Quid Τ quod nulli genti in silens, immo Vero rusticolis usque adeo familiaris fuit ejuscemodi medicina, ut medicamenta isthaec cuporistica, tanquam cimelia pretiosissima, inter bona li reditaria coeperint numerari, & Vel illi res a parentibus liberis legandae. reputari; ur O gemmisque facile equi pollentes. Sic empirica haec medendi ratio reliquae medicinae Viam stra Uit.
q. II. Hi Vcro, qui talium medicaminum aliquali penu gaudebant, postmodum Medici salutari sue Uerunt,
quorum quidem opera primum in eo fuit occupata, ut pharmaca sua in classes ritu dispescerent, artemque in formam scientiae quodammodo redigerent, quamobrem Observationes ex dissectione demortuorum petitas instituendo, Anatomeni JcXerunt. TUm Corporum Vi Vorum functiones examinando, Phasiologice natales dederunt; anim lmqtie ad harum functionum vicistitudinem advertentes, earundem signa dia-gnostica computando, Semeiotica1n prodiderunt; Ad
haec naturae Vestigia prementes, rerumque natUralium qualitates & vires indagando, Scientiam Naturae
527쪽
eondiuerunt & a lateriam 'Ledicam digesserunt denique probando corpora per ignem & menstrita Chemiam stiter Ulat; tandemqtie illorum mixtura &praeparatione Pharmaciam CX aedificarunt; quibus omnibus, multa hie alia industria factum est, ut provincia Medicorum, e tenellis initiis orta ' diuquo aretissimis circUmscripta limitibus, mirillae dilatari atque nobilitari coeperit.
g. III. Postquam Medici tantum stridii in desessi laboris in rem suam contulere, committere noluerunt,
ut principia desiderarentur, quibus scientia, quoad fieri posset, facillime addisceretUr, penitiorque cognitio, veluti per compendia, Podalirii filiis contingeret; itaque fuere, qui & huic negotio Pa Uarunt operam, D insiticortim nomme in ligniti. rum enim vero, quum nimis mUlta laterent sensus humanos, suppetiae eorum non tam inutiles, qUam incerisse dubiisque gra 'ioribus obnoXiae visae fiant, unde Sectae perplurimae pro pullularunt, quarum qUibusdam asseclis persuasum fuit L aeum & Strictum; a las Aciditur': Alcali; aliis vero & J luit mir; nonnullis autem Signaturam externam; nae aliis alia, prima & decretoria principia sore; nulla Vero nec temere laudanda, neque acriter Uituperanda.
g. IV.Fuerunt interea tantum non omnes, qui Medicinam Empiricam ample Xantes experti sunt, haud raro e Venire, ut idem Medicamentum in uno eodemque morbo non omne pillae Um ferre Valeat, quamobrem, ignoratis adhuc plerisque morborum speciebus, singula illa Medicamenta combinare caeperunt, quae in parili morbortam genere, antea salutaria esie no Verant, videlicet rati: ubi unum dato
casui non sussceret, saltim alterum successii non caD
528쪽
SI sitim esse futurum; sed opinam Ur, compositionem ejusmodi Medicamentorum tantum in Uerti, & a natura tua simplici alienari, qUantum gustui aut odori discriminis praeberet forma eorundem mixta. Fuit hoc tum error popularis, & est etiamnum insignis, quantum ei elinque sese demiam opposuerint Medi ei praestantissimi, nec brevi forsan continget, ut radicitus exstirpetur.
g. U. Neque vero defuere Medici, qui a Symploma.tibus ad Γlierapiam morborum concludentes, fere in hunc modum argumentati sint; ut quemadmo.
dum nullus effectus morbi daretur sine ratione susti cienti vel caussit sua, ita fieri nequiret, quin tantum ipsi caussu decederet, quantum symptomati cuique compescendo operae adseri et Medicus; itaque, quo quis majorem Symplomatum e Xercitum prosligare valeret, hoc is quoque callentior e X istimaretur; &est haec, qua ira imam partem, facies hodiernae Medicin te nostrae tantopere florescentis. Verumtamen, si rem propius intueam Ur, in Uenerimus sa
cile, Medicinam isthanc saepius palliativam esse . &non raro neutiquam gentlinam. Sic e. g. si quis Febrem intermittentem adoriretUr, medicameDto adversus hunc morbum specifico plane destitutus, sub ipso frigore cordialia subministraret ad sublevandas vires Vitales; acida Vero & refrigerantia sub calore, ad arcendam diathesin phlogisticam; & paregorica denique sub ipso sudore propinaret medica mina, an non ille fideliter peccasse diceretur Τ Sic is
quoque crimine dissiculter liberaretur, qui in Dysenteria uteretur opio ad tollendos spasimos, dein obstipantibus remediis ad sistendam evacuationem, consolidantibus ad exulcerationes internas resarcien,
das; & haec de aliis similibus dicta sunto,
529쪽
8. XUI. Sed Empirica Medicina, quam Medici prioris
seculi, per eruditum fastum, Usque adeo contemnebant, ut Empiricum & Agyrtam pari lapillo notarent, simplici lii Nethodo contenta, jn Febri intermittcnte praescriberet corticem amarissimum Chinae, utpote totam illam rem Certo certius confecturum,ae in Dysenteria Rha barbarum rotunde ordinaret, licet non nollet rhabarbarum hoc ossicio fungi aut evacuando caussam morbi sicam; aut etiam Acaros occidendo , Uti in Scabie; aut amaritia acidum frangendo; aut denique praeserVando a putredine amaritie sua, similibusque. 8. VII.
Tandem convenit inter Medicos hodiernos, quod, quo propitis Medicina accesssierit ad nati Uam simplicitatem, eo altius illa e Vedia putetur; nam mid consenserunt dudum Viri maXimi nominis, ut ars salutaris, haud aliter ac Physicorum scientia crevit, comite e X perientia, sola rei Um magistra, madietur. Scilicet intellexerunt Medicorum acutissimi, quam parum in usus communes contulerint casus medicinales practici, e libris Doctor uni depromti; ne dicam quam ab normes fuerint quorundam magistellorum formae sesquipedales, ut eorum argumentationes taceami, qui, per indicationes nimis Videndo, nova in dies excogitarunt medicamenta; hi, inquam, quam moleste seduli exstiterint, neminem Medicorum fugere potest, qui ingrentem medicaminum molem Pharmacopoliis nostris illatam, oculo, quod ajunt, fugitivo solummodo introspeXerit. Restat igitur nobis, quos copia inopes fecit, ut rem qUasi de novo ordiamur, & medicamenta is pea gentibus, alias rudissimis, petamUS , quorum tamen intelligentia, quod, nescio an sat custodite dirim vel in eo totam eruditionem nostram Vincti,
530쪽
quod non solum medicina simplicissima contenti mearint, sed eas etjam medelas per multas generationes sartas tectasque ser Varint, quas labascenti valetudini admoverunt, usuque felici comprobarunt; incertas vero contemserint , aut etjam oblivioni tradiderint.
Ceterum, quae Vulgo per Europam frequentari solet simplicior Medicina, diligentia Medicorum sere omnibus dudum innotuit; in primis autem Boianicis adcurantibus, factum es , Ut, dum ad singulas clijusque Provinciae plantas Usus earum apud incolas regionis receptos notarunt, nos jam fere nihil lateat; quamobrem sicubi incrementa hujus medicinae ampliora e Xspectentur, e re omnino erit, e X tra Europam tendere, immo ferissimas adire gentes, Ut, quod illis proficuum vel salutare judicatur, sedulo cognoscamus: nimirum hac ratione medicinam olim summopere locupletatam esse constat. Nam postquam Scientia Naturae, cum incredibili emolumento suo, in America septentrionali adamari caepit, naturae mystae ibidem commorantes, otio stlo non indignum judicarunt studium conquirendi vires & usus variarum herbarum, etjam ab Americanis barbaris receptarum; gratulabundi accepimus bene multa, illaque incomparabilia medicamenta, qUae bono publico partim dicarunt Uiri LGl lenus & MLmius , partimque Bartramus.
g. IX. Est hie BARI RAMUS colonus Pensit Uaniae,
Philadelphiae accola, Bolanices cultor inde sessiis, qui Varias plantas pulcherrimas non ilum detexit, sed eas etiam ad Coldenum, Collii on n& Grsnoinum, aliosque transmisit, & praeterea seminum plantarUM Americae septentrionalis annua collectione Angliae hortos ditavit. Ille nuper nobis dedit observationes