Medicorum priscorum de signatura imprimis plantarum doctrina : commentationis de necessitudine quae inter morphologiam et pharmacologiam regni vegetabilis intercedit pars prima.

11쪽

ictus praesentis auxilii Scorpioides, semine caudae scoriapionis effigiem exprimens λη). Similiter habet do or chide δὲ κυvoς ορχιν καλουσί), cujus bulbo tenero ad excitandam, arido ad inhibendam libidinommulieres uti Thessalicas, ab aliis proditum est: si majorem edant viri, mares generari, si minorem seminae, alterius sexus liber Os δ'). Eaedemque vires et

aliis Orchidearum speciebus tribuuntur: Serapiadi λδ), Satyrio λ'), Satyrio erythronico δ') et Hormino a λ),

quarum penultima, si dumtaxat manu teneatur, Venerem stimulare credebatur. Permultis deinde adjectis novis rei exemplis: Oxyacanthae radicem tritam et illi tam infixa corpori spicula et aculeos extrahere δη),

λευκάκαx Θαν καλουμ) soli a Semen et florem contra scoriapionum ictus phalangiorumque morsus Valere ηδ). Heia

αδ ροτερα) et ad aculeos e corpore extrahendos, et adveneris appetentiam faciendam, in serior ad sterilitatem inducendam praedicatur δ'). Echii semina viperae capitulis comparantur auxiliarique dicuntur hominibus a= serpentibus morsis yy). Quinquefolium πενταφυλλου

digitorum pterygiis δ'), Lichen impetigini mederi δῆγ

17) Lib. III. c. 14 .

25) Lib. eod. c. 15S. 26) Lib. IV. c. 20.

12쪽

traditur, Chrysanthemi flores ανθη μη Hvά ἰσχυρῶς

στίλβόντα) regio morbo correptis commendantur δ'), Psyllium vero, cujus semen pulicibus simile νυλλοις ομοιον), ad pulices arcendos βλ). Αconiti radice, scorpionis caudam aemulante ὁμοία σκορπίουουρα), contactus scorpius fertur torpescere δῖ , ad amatoria Umbilici Veneris laudatur usus δῆ). Aegilops

Contra ejusdem nominis oculorum morbum δε) valere existimatur, lactariae herbae pituitam per alvum trahere putantur δ β). Mercurialis Λινο στις οἱ δε παρθενιον , οἱ δε 'Eρμου βοτανιon καλουσι) semina ad conceptionem juvandam mulieribus, mas, qui masculos gignere cupiant, maribus commendatur δ' . Neque defiunt remediorum ex animalium regno simili ratione Sumendorum exempla: cancri V. gr. fluviatiles contra

scorpionum ictus et phalangiorum morsus auxiliari dicuntur δ'), vulpinus pulmo suspiriosos adjuvare δ'), canis rabidi jecur hydropho bicos sanare δ'), ipse sco pius, quem vibravit ictum tritus et percusso loco impositus innoxium reddere 'q) creditur, leporis denique coagulum et seminis fluxione ab utero laborantibus et ad conceptionem adjuvandam commendatur ' λγ. Longe plurima vero exempla similitudinis, quam in medicaminibus eligendis jam illis temporibus curarunt, exempla PLINI Us nobis exhibet, diligentissimus

et Graecae Romanaeque medicinae collector. Quaerenti enimvero tibi medicinas ex animalium regno ejusmodi ratione depromtas, in XXVIII - XXX nec non

XXXII historiae naturalis libris saepissime occurrent, e quarum copia attulisse sufficiat lienem et bubulum et vitulinum et hoe dinum et asininum in morbis splenicis ), jecur vaccinum et caprinum in morbis coeliacis 3 δ) commendata, vesicam apri viris, suis fominae mulieribus in vesicae calculorumque cruciatibus mandendam, renesque et leporis et asini non minus vesicae salutares φε), talpae dentem dentium dolores

αυτῶν niηγέντων σημειῶ-σεως καὶ Θηραπείας, cap. 23.

13쪽

sanantem' si , mustelae jocinora jecoris doloribus adversaria' '), lienisque vel pecudis vel canis vel erina

coi lienem gy), avem icteri nomine a colore nominatam, quae si spectetur morbum depellat regium' '), agninum coagulum insantibus lacte concreto vexatis

utilissime porrigendum μ'), animal denique herpes

a Graecis Vocatum, quo praecipue sanentur qua Cunque serpant β'). - Νeque rarius in herbariis remediis inveniuntur, quae sententiam nostram de similitudinis medicaminum inventricis antiquitate mire confirment, interque alia huc reserenda sunt: Eryngii species adversus ictus morsusque βλ), adque extrahenda

corpori infixa βη) porrigendae, Scorpio herba quae

contra sui nominis animal dicitur valere βδ), quae ea

dem et Scorpiuro tribuitur vis δ'), Saxifraga in lithiasi magni habita βδ), Pyracantha, cujus baccae β' γ

sicut halius spinae generis M, Pali uri, semina βλ) contra serpentium ictus bibantur, herba in capite statuae nata capitis dolorem consectim sedans δη), Veneris pecten Scandix 3 in omnia corpori infixa extrahens β'), Spongio Iae in mediis spinis cynorrhodi nascentes Schl apsel) alopecias capitis expleturae ''), Dracunculus contra serpentium morsus laudatus 'h), Mercurialis

est sive Eryngion contra Serpeu-tes et venena omnia naScens. Adversus ictus morsusque radix

ejus bibitur drachmae pondere

52) L. I. seel. s. 53) L. l. seci. II: Hex argumento nomen accepit Scorpio herba. Semen enim habet ad similitudinem caudae scorpionis, soli a pauca. Valet et adversus animal nominis sui 54) L. I. seci. 29 : osemen ei est effigie scorpionis caudae: quare ei nomen. Vis ad omnia enenata et phalangia: sed contra scorpiones praecipue illita.

Non feriuutur habentes 55) Ex vivae plantae in saxae

ubi nascitur actione nomen Dr-

tum fuisse videtur et Omen. Plinius vero tanti aestimavit herbae calculos pellendi facultatem, ut

ne dubitaret quidem saxa nominare calculos renates ad parandam sententiae auctoritatem.

Lib. XXII. feci. 30r ,, Calculose corpore mire pellit frangitque s c. Adiantum candidius) utique nigrum. Qua de causa potius, quam quod in saXis nasseretur, a nostris saxi agam appellatum

erediderim I 56) Lib. XXIV. seci. 70. 57) L. l. seci. II. 58) L. I. seci. 106.5M L. l. seci. 114r Veneris pectinem appellant a similitudine

pectinum, cujus radix cum malva tufa Omuia corpori infixa extrahens

60) Lib. XXIV. seci. s. 61) Ibid. hin eadem provincia cognovi in agro hospitis nuper

14쪽

mas qui ut mares, semina, ut feminas gignantur peresum facere dicuntur ' ), Aegilops ejusdem nominis morbo adversaria' δ), Cotyledon 'q), quod oculis moderi fertur, Iichen herba, quae omnibus lichenis morbi remediis praesertur 'βὶ, Orchis cujus radici geminae notae tribuuntur vires 'q) itidem ac Satyrii generibus φλ), Arsenogonum cujus Semen geminum, testibus comparatum, mares generari epotum prohibere dicitur β'), Μastos pilos mammarum e partu DRSCentium auferre credita ''), Aconitum radice scorpionum modo incurvata, quod scorpiones tactu interficere traditur 'q), Chrysolachanum, flore aureo, quod morbi regii habetur remedium 'λ , Lithos permum ad calculos frangendos et stranguriam discutiendam laudatissimum λη), Tricho manes denique illitum capillos defluentes cohibiturum, effluxos reparaturum, alopecias

densaturum 7.). Insignia inprimis et ea sunt quae de Eriphia leguntur: se Eriphiam multi prodidere. Scara-

boum haec in avena habet, sursum deorsum decurrentem cum sono h sedi, unde et nomen accepit. Hac ad

vocem nihil praestantius esse tradunt - λε). Ut ad lapides e plantis transeam: Galactites lactis augere foecunditatem y β), Ophites serpentium instar maculis Conspersus sedare serpentium ictus ''), Haematites seHaematiten discernunt venae rubentes et sanguinem rejicientibus, et oculis cruore suffusis et profluvio mulierum mire convenire yy dicuntur. SORANUs Ephesius in mammarum carcinomate fluviatiles cancros praestantissimum dixit remedium λη)

ibi repertum dracunculum appellatum caulem, pollicari crassitudine, versicoloribus viperarum maculis, quem sere: ant contra

omnium morsus esse remedio.

Cf. lib. XXIV. secl. 93. 62) Lib. XXV. secl. 18.63 L. I. secl. 93. 64) L. I. seci. 101r sordidis soliis, Iatioribus, densioribusque

circa r dicem velut oeulum eingentibus.έο

lactites ex vivo eo lore lactis est. Eandem dicunt leucam, et leu-eographiam appellant, et sun ne-phiten tritam lactis succo ne sapore notabilem. In educatione nutricibus lactis foecunditatem, infantium quoque alligata collo salivam taeere dicitur, in ore autem liquescere. ετ63 Lib. XXXVI. c. I. 77) Lib. eod. c. 20. 7M Sost xi Ephesii de arte obstetricia morbisque mulierum

15쪽

Haec omnia si respicimus exempla, negare non

licebit aliquam in remediis antiquissimis temporibus

electis similitudinem exercuisse vim, multum vero abest, quin ita acerrimis adstipulemur signaturae aevi

medii defensoribus, ipsius disciplinae originem ex illa

antiquitate ducentibus, audacter satis atque temere et neque enim alia asserunt sententiae argumenta neque nostrorum exemplorum nisi minima ex parte sunt gnari. Νemo autem istorum a quibus nostra petimus argumenta autorum similitudine methodice utitur ad reperienda morborum remedia. Quandocunque enim Theophrastus vel Dioscorides medicaminis efficaciam ratione quadam probare Volunt, ad quatuor illas qualitates refugiunt ab Hippocrate propositas, nec unquam similitudinem virium salutarium vel inventricem Vel probatricem expressis designant verbis, ut etiamsi medicaminis cujusdam cum vel parte affecta Vel ipso morbo, vel causa morbi sera similitudinem cognovisse eos appareat, Vinculi qualiscunque efficaciam salutarem effigiemque nectentis omnino videantur inscii, atque in vulgi potius, pristini scientiae medicinalis possessoris, qualicumque notitia similium remediorum electionis argumenta lateant. - Primum scriptorum Plinium invenio aliquem efficaciae sanatricis externaeque faciei in plantis nexum aperte indigitantem. Etiamsi enim non magni facimus, quod, descripta Orchidis radicis testiculorumque similitudine, vis illius concitatrix vo bis annectitur seita ut '' , neglecta etiam signorum e colorum amoenitate, odoris suavitate saporisve dulcedine sumendorum adumbratione verbis exhibita: se illa

enim sc. genera herbarum) majore . in parte cibi aut

odoris decorisve commendatio ad numerosa experimenta

duxit δ'), satiusque explicata: sede derat, Ouas diXimus, molles cibisque gratas. Pinxerat reme uia in no-

quae supersunt. Regim. Pruss. 1838. p. 140. - Tertium, quod dicunt, comparationis, unde primo morbi nomen deinde de animalis salubritate fluxisse vide tur Opinio, regressum habeam, quamvis non defuerunt, qui turgidas, quibus glandulae scirrhosae cinguntur, Venas cancri pedibus compararent ut STEPH. BLANcknnus Lexicon. medicin. renOV. ed. voviss. a IO. UENR.

inter pauca mirabilis est Orchis herba sive Serapias, soliis porri, caule palmeo, flore purpures, gemina radice testiculis simili: ita ut major sive ut aliqui dicunt) durior ex aqua pota e citet libidinem: minor sive mol- Iior e lacte caprino inhibeat.

εο Lib. XXII. Seet. I.

16쪽

ribus, visuque ipso animos invitaverat etiam deliciis auxilia permiscens βλ): negari tamen non potest illud, quod siex rerum sympathia et antipathia ρ nominarunt, signaturae genus perspicue Praeformatum esse a Plitanio, qui narratis nonnullis discordiae illius atque con cordiae rerum naturalium exemplis hy): se hinc *, pergit, senata medicina. Haec sola naturae placuerat esse remedia parata vulgo, inventu facilia ac sine impendio, et quibus vivimus. Postea fraudes hominum et ingeniorum capturae ossicinas invenere istas, in quibus sua cuique homini Venalis promititur vita. Statim compositiones et mixturae inexplicabiles decantanturetc. - 83). Cui autem omnia haec dubia videntur atque fallacia argumenta, ad alium eum rejicio locum, quo distinctissimis atque Clarissimis verbis nostra firmatur

sententia. De Lithospermo etenim ita fere disserit Plinius ε): seinter omnes herbas Lithos permo nihil est mirabilius. - Gerit juxta folia singulas veluti barbulas

et earum in cacuminibus lapillos candore et rotunditate margaritarum, magnitudine ciceris, duritia vero lapidea. Ipsi, quo pediculis adhaereant cavernulas habent et intus semen. - Νec quicquam inter herbas majore quidem miraculo adspexi. Tantus est decor, velut aurificum arte alternis inter folia candicantibus margaritis: tam exquisita difficultas lapidis ex herba nascentis. - Ιis lapillis drachmae pondere potis in vino albo calculos frangi pellique constat, et stranguriam discuti. Neque in alia herbarum fdes est visu statim, ad quam

medicinam nata sit. Est autem ejus species ut etiam sine auctore visu statim nosci possit.

Quod igitur diximus externae similitudinis in eligendis morborum remediis non methodicam et consideratam, sed temerariam magis et fortuitam illis temporibus fuisse adhibitionem, cum de Dogmatico-Hippocraticorum valet medicina sensuum cognitioni omnino non invita, tum magis etiam scholis medicorum mere

philosophicis ejusmodi similitudinis observatio fuit aliena, maxime autem ab ejus quae inprimis tunc temporis sorebat Methodicorum doctrinae indole abhorruit. Praecipue Vero, quominus jam in veterum me-

81) Ibid. feci. T. oleique, olei calcisque, aceti etB2) Inter quae memoranda: gummatos concordiae. quercus oleaeque, atque vitis S3) Lib. XXIV. seci. I.

et brassicae mutua odia, picis Sa) Lib. XXVII. feci. 74.

17쪽

dicina consisteret ars noStra, nova impedivit, quae nunc consideranda est ratio vires medicaminum explorandi, quam GALEN Us iniit. Quam enim Empedocles primus concitavit ββ), medici inde ab Hippocrate verbis potius quam re secuti sunt de quatuor elementis, et alia omnia et humanum corpus Componentibus, primariasque ejusdem qualitates constituentibus, sententiam inprimis coluit, explicavit, amplificavit CLAUDIus G Α-LENUsββ), neque modo in revelando corporis nostri et sano et morboso statu, sed in medicaminum etiam de

finiendis facultatibus maximum illis dedit locum hy), ubi ne constitit quidem in Hippocraticis illis quatuor qualitatibus, sed quatuor addidit singularum gradus,

sic, ut tantum de caloris temperie exemplum asseram, a modice calidis separavit ea, quae evidenti ejusmodi qualitate praecellunt, tum quae magna, et vehementi, adeo ut urere videantur β'). Adjecit praeterea primis illis calefaciendi vel refrigerandi, vel siccandi vel humectandi facultatibus omnibus rebus communibus, secundas atque tertias singulis rebuS Singulares rarefaciendi, condensandi, emolliendi, illinendi etc., atque ulterius: urinas ciendi, vomitus proritandi, Ventres subducendi similesque facultates, potius non facultatos sed opera, quae edere natae sint res pro singulari sua primarum qualitatum mixtione atque temperie, quae igitur premere et captare empirici sit, medicum vero rationem potissimum Spectantem non deceat, cui omnia ad veras illas primarias qualitates sint rex Ocanda β'). Quaerentibus vero nobis quibus auxiliis cognoscendas esse docuerit primarias illas medicaminum facultates, rectae sensuum nostrorum cognitioni non praeserre, sed adjungere aliquando videtur experimentorum con-

89) De simpl. med. fac. lib. V.

e. 1.

18쪽

silla, corporis humani assumto medicamine conditionem tamquam habeat sexti sensus perceptionem 'q), irridensque eorum sententiam, qui Sensus in explorandis medicaminum facultatibus contemnant 'λ),' varia et saporum et colorum et tactus et Odorum genera, utpote ex primariis qualitatibus proxime prodeuntia, accurate designare non dedignatur ' ). Atque, ut singula attingamus, gustu omnium rerum naturas digno sci posse non verbis modo 'δ) sed re affirmare studet, cum per totum fere quartum de simplicium medicaminum facultatibus conscriptum librum in eo Sit, Ut, quomodo sola lingua rerum temperamenta aSSequamur fusius demonstret variis, et caloris et frigoris et siccitatis et humiditatis generibus Varias Vindicans sapores, quorum in alimentorum etiam praesagiendis facultatibus certam testatur fidem ' δ). Nec minus de odore tamquam remediorum in entore Certas nobis aperit regulas ' β), attamen non tam solidam esse rem ex odore de medicaminum temperie conjicere, quam ex gustuasserit 'si), ex coloribus denique, quamvis de eorum

quoque significatione nonnihil disputet, minimo domedicinarum virtutibus certi aliquid colligendum esse dicit sty), ita ut ex universa disquisitione ad hoc Ga

C. 21.

Ηρaσεως τῶν αἰσθητων, ωςπεθεκ τῆς γευσεως. Causam odoris hac in re fallacis affert: non neque omnes rerum partes evaporare neque perinde Sensum mo-Vere, in gu Stu autem Omnes rerum gustabilium particulas in linguam incidere.

19쪽

βραχέα καὶ τ θς ὀσμιῆς 'β), quod multis etiam aliis re- potitur locis, tum enim admodum lubricam dicet rem neque paucis obtineri sallendi modis a rebus externis ducere argumenta, quare id agentibus diligenter ad

Vertere consulit rerum animum' '), tum, qui aut colores aut odores aut consistentiam aut sormas medicaminum ad explorandas aestiment eorum Vires, iis com parat, qui ex imagine picta aut ficta cognoSCere quempiam velint cum ipsum adspicere non denegetur λ' '), tum neque a colore, neque ab Odore, neque ConSi Sten

tia, neque levitate, neque asperitate de medicaminum virtutibus ratiocinari oportere δ' δ), tum in experientia et judicandi et dignoscendi consistere rationem Contendit Τ' ), neque solummodo praeserendam rationi Censet experientiam propter judicii ex illa quaerendi difficultatem, nonnisi ab exercitatissimis maximeque SO-llertis ingenii hominibus superandam in ' δ), sed omnino unam statuit experientiae viam qua facultates illae per demonstrationem G ετ δεικτικως ) inveniantur λ' ). Quae cum ita sint satis liquet omnino non favisse Galeni doctrinam illi ex prima rerum apparitione sa- cultates earum medicas divinandi rationi, et enim non

101) De simpl. med. fac. lib. II.

e. 3.

20쪽

satis sensuum hac in re habet respectum, et quem habet, ab eo ad theoriam transfertur a similitudinis extaternae aestimatione prorsus Alienam. Ita factum est, ut ea quoque, quae sine dubio similitudinis causa inter medicamenta receperant ejusdem antecessores, primariis, quas dicebat, qualitatibus instruere indequo ipsorum efficaciam soleret deducere, qua ratione v. gr. alteri Orchidis bulbo vim adscripsit humidam et natu Osam, calidiorem atque sicciorem alteri λ'.). Quibus id denique accedit ad magis respuendam nrtem nostram, quod specifica, quae dicuntur, singularum Corporis partium vix admisit remedia λ'. . Nec tamen omnino nullum similitudinis externae observationi ad ipsius doctrinam reliquit aditum, cum non id ageret pertinaciter, ut Omnem qualemcunque medicam rerum efficaciam ad suos revocaret primarum qualitatum gradus, sed, quando sibi visus est non satis habere manifestis illis facultatibus, novum attulit virium

medicinalium argumentum, se in tota rerum substantia ε καθ' o λην τ Vν ουσίαν) positum, cujus unius auxilio explicaret et complurium Iethalium medicamentorum et plerumque epispasticorum nec paucorum alexi pharmacorum seu amuletorum, tum purgantium omnium remediorum potestates λ' Τ), quorum actionis causam

in ,,totius essentiae quaesivit similitudine λφ' , cujus ope similia adtrahant similia λ' '). Internam hanc partis assectae et medicaminis familiaritatem non quidem docuit cognoscendam externa similitudine, nec omnino ullam nisi experientia ejusdem admisit cognitionem λλ'),