De collegiis artificum Dionysiacorum

5쪽

ergebenit inlabet

7쪽

De collegiis artificum DionySiacorum.

Scripsit

Quoniam mihi est in animo in unum conferre, quaecumque de Variis Graecorum sodaliciis cum ex scriptoribus tum ex titulis 6promi possunt, hoc loco, ne spatium mihi concessum excedam neve libellum nimia sarragine locorum undique collatorum Denem, in eam partem totius rei inquirere constitui, quae haud semel tractata est. Artificum enim Dionysiacorum collegiis cognoscendis quamquam Vel sagacissimi viri docti operam dederunt i), tamen cum Albertus ueller, qui diligenter hanc rem nuper tractavit haud pauca inscriptiones post ipsius disputationem inventas easque gravissimas adhibere non potuerit, eo magis denuo videtur esse exponendum, quomodo collegia artificum Dion3siacorum Orta sint atque viguerint, quo planius est, quanti hae quidem sodalitates sint faciendae. Huc accedit, ut nonnulla re nos eam ob causam pauli accuratius explicare posse nobi Videamur, quod in alia quoque sodalicia Graecorum denuo inquisivimus. Ρroprium artificum ipsorum est nomen technitarum. Quod quamquam negari non potest histrionibus potissimum inditum esse, si quidem verisimillimum est ex histrionum gregibus collegia illa esse orta, attamen Luedemius p 58), quem uelleriis p. 392 adn. 3 est secutus, rem non satis recte ita definit ut dicat loco vocabuli ποκραν; in usum venisse illud THZνιrx ς. Recte enim Foucartius p. 6 monuit iam inde ab initio non actores modo, sed etiam poeta et musico atquctomnes quicumque Bacchi estis inservirent in corpus perpetuum se congregarisSe. Et proprium quoddam hominum genus illo nomine appellari verbis illis notissimis Aristotelis, qui primam artificum illorum notionem exhibet, demonstratur, cum evitato actorum nomine proprio dicat rhetor. 3, 2 p. 1 405 a 23): i,- ιονταοκόλακαί, νro δ' αἰ πονς τεχνιτ&ς καλοτοιν αΓT δ' re t T&φορα, η εν ρυπαικοκτέον, ἐυλτος, reo Ax. Neque igitur miremur in tot quae innotuerint artificum collegiis neque ullum posse inveniri, quod ex histrionibus tantum constot et iam in titulo si antiquissimi quod novimus collegii inter duos te atos poetam afferri tragicum Quod autem titulis magis magiκque docemur his posterioribus temporibus novarum κuινέων sabularum nullum genus evanuisSe ita ut etiam SatΥricae novae primo a Chr. n. saeculo agerentur ) id optime ad Sententiam nostram quadrat. Etsi igitur concedamus necesse est histriones, quippe qui satis multi in artificum coliegiis fuerint, item ut alios haud raro technitas esse dictos, certe vox ποκριται in usu manebat, cum de proprinhistrionum arte erat dicendum Quodsi quaerimus quo consilio collegia illa nomen technitarum sibi aSSumpSerint, ex verbis Aristotelis, quae modo attulimus, elici potest hanc dicendi rationem fuisse sollemniter se iactantium Quae res confirmatur usu illorum scriptorum, a quibus technitae primum

t Tres viri doctissimi totam aem tractaverunt, Otto tuoders. Die dionys Mnstier, I 8 3. Paulus at, Foucari, De collegiis conicorum artificum apud Graecos, is 3 Albertus ueller. Lehrb. d. grieth Buhnenalter thumer 1 6 26 p. 3 24s f. alios libros haud spernendae doctrina a uellero p. 392 adn. 2 allatos, inter quos Aemilii Reisch e musicis Graecorum certaminibus capita Giuattuor. 188. ma&ime laudand esse videntur. Cf. e. r. Omin poetarunt tragicorum a Siise in ililio Geseh. d. gr. Litt. in . exandriserueit p. 283 collecta et noni inum conspectum, iuem dedit Luedersius p. 1014s.).

8쪽

commemorantur, quandoquidem hac voce is appullari solet, qui rei cuiusdam est peritissimus i. Itaque sicuti nostri artifices nulla re magis oblectuntur, quam si eis nomen attribuitur , Rumstlsr ita artifices quoque Graecorum gloriolae cuiusdam captandae causa isto nomine technitarum quam maxime delectabantur.

Cum vero notio ipsius Vocabuli τεχνιτu parum esset definita β), addi solebat Bacchi nomen, quem deum artifices illi patronum habebant. Ita tuo apud Aristotelem duobus illis locis, quibus commemorantur cf. l. l. et probi. 30 10 p. 56b 11), ιο σιακοὶ τεχνιxαι- audiunt, quem quidem usum dicendi ab aliis scriptoribus prorsus spretum ' pauci tituli ita sequuntur, ut nunquam reperiatur, cum ab artificibus ipsis vel cum eis vi quadam sollemni agitur Exstat enim et in antiquioribus duobus titulis Aetolorum et Delphorum, in quibus ad decreta quaedam priora pro technitis facta revocatur 9, 15;10, 1 l)β), et in brevibus nonnullis allocutionibus epistularum, quae imperatorum ovianorum aetate ad technitas missae sunt f60 v. 16l 61). Una autem formula titulorum sollemnis est ι πιρὶ

τον ' Λιο σον τεχνιζαι. etSi breVior οἱ τεχνιrti saepissime occurrit, quam solam Demosthene praebet

uno illo Oeo, quo do his artificibus verba facit h).

Nunc, si accurate titulorum usum examinamus' i ita, ut ultimo loco omnes inscriptiones aetatis imperatoriae complectamur, in Atticis, quippe qui etiam his temporibus posterioribus elegantiam sermonis Attici redoleant, raro incidimus in formulam longiorem et molestiorem To Λιονυσον τεχνααι 1, 37, 9 2 se a v. 11; v. 6 T); plerumque enim deesse solet dei commemoratio χ) Quod vero ad collegium Teium nobilissimum quod dici solet in 'L0νίας και 'Eλλκὶμπo Pro D, attinet,

dei nomen 11 v. 1, 4 5, 14J 25 33 12 v. 3, 11 17, 1 ra 11. 21, 33; 18, 14Jὶ δ), cum breViore quodam modo do artificibus dicitur, constantor omittitur 11, 8, 16, 294, 314 40 12, 9, 14 ab;

1 v. 68J, 13) s). In inscriptionibus quoque plerisque ad artifices h 'Io93 ου και Νεει εας Spectantibus, quibus paucas alias ipsius Graeciae addere liceat, dei nomen nisi in formula sollemni legi non solet Quoniam autem hi tituli accuratam istam rationem dicendi non constanterraequuntur, negari non potest hoc e usu paullo neglegentiore nonnulla depromi posse, quibus ad quaestiones quasdam difficiliores haud mediocriter adiuvemur' i Plane constanti foro usu in titulis Aegyptiis, quandoquidem praeter duos locos 33, 8, 21 plenam ac sollemnem formulam legimus, nomen dei invenitur 33, 1, 14;34, 1, 7), etiamsi regum quoque nomina addi soleant. Eadem de ausa in lapidibus insulae Cypri' Demosth. XXII 4 εστι γὰρ . . . τεχνίτx, του λέγειν Aristot metaph. Ira p. 96l a b καὶ σοφωτέρους τους τεχνίτας του ἐμπειρον ἡ πολαMβάνουεν cf. bilin de divin. p. s. l . 463 6 ευλογον . . . και τοῖς μέν τεχνίται μών, σκοπουμένοις δέ τι καὶ φιλοσοφοDσιν de sophist. l. p. ii ina: οὐ τεχνῖται καὶ Γος οἰ ἐπιστο υονες. - In inscriptionibus quoque technita ita commemorantur ut viri docti dubitaverint, essentne artifices Dionysiaci cf. Lue tersium, p. y adn. qui nonnullo locos eiusmodi recte Xplicavit.' Non video, quo iure Foucartius p. 6 diXerit: Vocabulum certe ipsum οι περὶ τον ιονυσον τεχνῖται apud Aristotelem primum operire est.' I CL olyb. IV 20. Η Λιονι σιακοὶ uti Γαί. ' His numeris titulos maXimo adhibitos significavimus, qui quibus locis legantur in fine libelli enumeratur.' Nunquam in titulis satis integris articulus deest num oro paucis locis fit; 3bi; THi a viris doctis

suppletis recte omissus sit, id quod minimi est momenti in medio relinquamus. T v. 33 errore typothetae, ut videtur, articulus in Luedersi textu deest cum in chasii pographo in Veniatur. in XIX 192 εἰς δ την θυσίαν ταυτην καὶ res; πανηγυριν πάντας τους τεχνίτας συνήγαγεν. Nonnianis in inscriptionibus quid sit logendum dubitari potest eis no 12, iis bis it 20 3.

QV. I. is c v. T. 11 4 V. 20, 24. 3. 43 μ. Hunc enim titulum ad exemplar aliorum restituendum censeo: του κοινου osti' πjε: λὶ δν Λεοννοον jτεχν ε)ιτυὸν os 'Iωνίας καὶ Ελλ η σπό-ο ol. equo igitur propior E in apographo Congi datum in titulo pessime habito uellersi lectionem non satis explicandam p. κ , adn. 160 recipiamus aut de titulo restituendo cum uellero p. 402 adn. 3 desperemus. - propria dicendi formula . 16 v. i. p. 5 adn. . . H Notandum est in decreto τυ ν συναγωνιστο - 13h technitarum mentionem plane deesse v. i. p. 10s). - Ρraestat hoc loco accuratius dicendi rationem explanare. Quod ad collegium, quod dicitur ἐξ ' θμου καὶ Νεμέας, attinet, dei nomen additur hisce in formulis lenioribus: το κοινὼν των r. . . τεχνιτεων τῶν ἐξ I. . N.

HL 26 30 v. 2J. 30', 33 urbis quidem notio deest, quae alibi addi soletin, 39J 3 v. 1, 18, 21; ι'. . . τεχνῖται

9쪽

Aegypti regibus subieetae 35J 36 37; 38J 39 et paueis quos habemus Siciliae et Italia s40;

41 42 artifices nullo alio modo appellantur nisi ἱ- . . LI. τεχνῖrαι. Aliter res se habet in eis titulis, qui imperatorum Romanorum temporibus compositi sunt. Quandoquidem enim artifices tum imperatoris nomen sibi assumpserunt et ad Bacchi nomen adiunxerunt β) varietas quaedam dicendi orta est. Et Bacchi solius nomen, praeterquam quod imperator ipse in epistulis suum nomen dei

subicere non solet f57, 224; 60, 0J; 60aJ; 60bv. t 61 o. 35 v. Ti. no 36), nisi in decreto singulari quodam essinunt orto 47, 13 o in titulo Neapolitati s 504 et Trallensi T0, 23, non legitur' i), sed nomen imporatoris accedit in titulis Atticis f57 1l 58 v. 3), Ephesiis 69 v. 363 Aphrodisiensi 64, 2), Ancyranis 66, 2 73, 2 74, 23, in inscriptione, quae spectat ad collegium

Romanum 69, 76 λη) Raro vero in inscriptionibus huius aetatis reperitur formula minus sonemnis Quamvis igitur satis crebro Bacchi nomen redeat, rarissime cognomen quoddam adicitur Quod Aegyptiae in titulo 34 V. 7 epitheton ιεγας est, id haud scio an quodammodo ex Aegyptiorum pio more originem duxerit Athenis vero imperatorum demum aetate Baccho nomen 'Iελποι ενος 'vi inditum esse Videtur, cum et sella ἱερειος , II. εκ τεχνε ιτεον 62 in theatro inveniatur et nometisaeordotis illius alibi redeat 57, 123 iuum ipsum autem sacerdotem fuisse summum technitarum nequo ulli alii eandem auctoritatem concessam fuisse mihi verisimillimum ess videtur. Plane dubium enim est, quid de sacerdote . χορείον statuendum sit, quem Ditten bergeriis alibi 60 b v. 10 scriptum fuisse censet, cum equidem de Antinoo χοοεtio cogitem, cuius nomen in alia quadam sella theatri est 63 pi). Quodsi cognovimus artifices titulorum usu frequentissim dici vel τον πεο τε ν ιό m Goν τεχνιτας et του τεχνίτας, hoc tamen silentio non praetereundum est in titulis constanto fere addi, cui collegio κοινε , vel xkόδιο artifices addicti fuerint, cum scriptores nunquam fere de certo quodam collegio expressis verbis dicant δ). Neque tamen inter inscriptiones en omittendae sunt, quibus negari non potest significationem collegii desiderari-3). Ut enim non dicamus do brevibus dedicationibus statuarum aut decretorum superscriptionibus aut de rationis quadam sacerdotum nomina asserendi β , et Cypriorum certus quidam usus cognosci potest, quippe qui uno loco excepto, ubi do ali quoque quodam κοινio sermo est 35), τοῖς πεθι τον ιο μοι τεχνίρας tantum commemorare

solent 36, 37, 38 39i, et pauci tituli imperatorum aetate compositi afferendi sunt 69, 37 73, 2) β).

. Duabus tantum in inscriptionibus emansensibus dei nomen Caesaria plane cessisse Videtur. Nequo vero credere possum recte illas esse supplet . Quoniam enim athelius rectissime cognovit in tit , inde a v. plura deesse quam alii opinati erant, quid impedit, tuominus etiam primos versus Graeco longiores fuisso censeamus, ita ut omnes difficultates tollantur quibus nihelii rostitutionem laboraro plus semel videbimus Legendum igitur censeo v. . , s. φῆφισρμα τῆς ερας θυμε λικlῆς ' Ἀδριανῆς σννοδον τευ απὼ τῆς οἰκοι μόνης περὶ τὼν - ονυο, καὶ αὐτοκράτορα Καίσαρα ραιανον 'Aδριανον Σεβαστον νέον Λιὼν υσον τεχνειτῶν δερονεικῶν στεφανε ιτυ νκαὶ τῶν τουτων συναγυ irinio M. Etiam in altero titulo Xι aliter restituendo v. i. dei nomen addi posse, cum de versuum longitudine nihil constet, apparet. 37 Bacchi enim Bresae collegiunt non osse proprium technitarum, sed mystarum apparet V. i. ' In titulo quoque Thyatirensi 4 , ad exemplum aliorum et dei et imperatoris nomon una cum technitarum commemoratione supplendum esse appreret. 3' 62 et 63 δερόως ... ἐπιτεχνειτε ιν iis v. lPs. το .. . τέμενος risu απὰ τῆς οἰκουμένης τεροειrsisH, i bd. v. 2l: οἰ επὶ μυμης τεχνεῖται. Inscriptiones . , v. 8 et no 22 nimis lacerae sunt, quam ut certum iudicium fieri possit. CL JMII 176 διὰ πρεσ,ευτοι καὶ Τεχνειτον.

in De Baccho qui dicitur καθ γε- ν, V. i. p. ' de resaco P. 22. Strab. XIV 1, 29 p. 6l3 C, de quo loco V. i. P. 10. Ita suo de collegiis ipsis ex scriptoribus nihil fere elici potest os . . A. ερο ιτα commemorRntur: Polyb. 16, 21, 8 Plut Cleom. 12 Ant. 56. . I, Brut. i. Arat . Q. Luc. 29. Sull. 26 Athon. v 198e, l2d IXI 'Tb Aelian de anim X 19; Gellius . A XX, voce τεροῖ,αι nude apud scriptores posita cc vellersium s p. 61 adn. Illi qui accuratissime quomodo alia quoque liberior dicendi ratione scriptores artifices significaucrint exponit, velut θυαελ.κον ανθρωποτ1ς, τους περὶ την σκνὶ ' l. In titulis quoque vox τεπιται nonnunquam ita occurrit, ut non de certo quodam collegio intellegenda sit; L JG l84b, Diuenbergor, Sylloge 38 v. A, T, titulos meliacos BCHII p. b 04s.; VI p. T , XI p. 4 Ibras. ηδ 4 οἰ ενιτα 'Aρίβα ον Σελευκου Ιειρα α 14 D 'Iσθμῆ καὶ Νεμέα τενιτ υν. - Α ἐπὶ ἱερέως τυοῦν Μουσων . . . απο δε τεχνιτυ ν; 62 et 63: ερέως . . . ia εχ επων. f. 16 οἰ gr. . . T. . . . ἱερέα τῆς σννδδου; 70: ἰπ.τ. . . . . Oν . . . νῆς, ἀρχιερεα. In titulis agonisticis Delphis repertis eueher-Foucruri, Inscript de Delphes no 3- Luciter no 112 nihil nisi ερέως δε δελυνίδου egitur. Cf. JAI 4 6 δι πρεψε-οὐ καὶ τενείτου . . . in δερέ ως . . . Praetere v. . Di περὶ τον Βρεισόα is τεχνεῖτόαι. ' CL etiam titulos ubi variandi sermonis causa singulis tantum locis quamvis sollemniter de artificibus agatur, brevius illud o π τ α τεχνιται inveniatur 2 v. l; 30, 29l 33, 1 3 v. i. De formula οἱ . . . τεχνλαι καὶ οἱ την . . . σίνοδον νέμοντες 34 v. i; 4 v. i.

10쪽

In plerisque vero inscriptionibus quale fuerit technitarum collegium Vocabulis κοινον et σννοδος significatur; nam alia nomina, de quibus cogitari possit λ), do his collegiis adhiberi non solent. Quoniam igitur videmus certo quodam modo collegia illa appellari, iam quaerendum est, num, id quod viri docii plerique censuerunt, duo illa nomina, quae invenimus, plane promiscue adhibita sint. Cum vero illorum virorum, qui omnino de collegiis Graecorum scripserunt, Foucartius l. l. et in libro, qui inscr. , des associations rella chea is Grees 8, 1873 in usum vocabulorum illorum non inquisiverit, uodersius p. 12 sententiam plane perversam δ' protulerit, fieri non potest, quin

ego quoque hanc rem quum brevissime attingam. Iam Vocabulo κοινε notionem quam maxime uniVersum subesse per se apparet Itaqua offensioni non est etiam certa quaedam collegia, quae aliis locis propriis vocibus appellentur, velut thiasotarum eranistarum orgeonum lia eadem saepissime dici κοινα '). Sequitur, ut sodalicium, quod nullo alio Vocabulo nisi hoc definiatur, liberiorem quandam societatem fuisse existimemus, in quam certius nomen non quadret, ita ut etiam de collegiis hominum stirpetur, qui ad aliquam rem perficiendam in breve tantum tempus se coniunxerint '). Denique suspicari licet κοινον Verbum fuisse aptissimum, quo maius collegium significaretur Vel corpus, quod ex compluribus societatibus constaret, id quod nos dicimus erband Quod sero Luedersius . l. contendit Vocabulum synodi rectius maiori sodalitati attribui quam alterum illud, id quomodo cum eo conVeniat, quod Vel maxima illa populorum corpora, velut Aiso,Dὼν - χαιιον Θετταλεῖν alia audiunt κοινα, non Video. Cum igitur usus Vocabuli κοινόν sit requontissimus, iam inde, quod ννοδος multo rarius nobis occurrit, concludero licet notionem hanc certius definitam fuisse. Quamquam enim negari nequit huius vocabuli vim per se non multum differro ab illius vi, tamen notandum est raro sodalicio cuidam, quod Di οδος appelletur alia quoque illa nomina indi, quae modo enumoravimus. Raro igitur ei an istarum et Orgeonum collegia i , οδοι dicuntur, θι uno autem et os, οδος nisi de collegiis hominum non vero Graecorum promiscue usurpari non solent. 3. Neque vero solum a ceteris vocabulis similibus discerni συνοδος solet, sed ne nomina quidem κοινον et ar Podo ipsa inter se simillima saepius confunduntur. Ut enim locos satis incertos --homittamus, nisi in peregrinorum δη decretis promiscuo usurpata non inveniuntur. Quoniam vidimus συνοδον diversas fuisse et a collegiis thiasotarum eranistarum Orgeonum et ab illis, quae κοινα dicerentur, quaerendum est quibus in rebus discrimina illa maxime sint cognoscenda. Ac primum quidem apparet, etsi vi odo et κοινον vocabula inter se simillima sint itaque utroque idem collegium per se significari possit, tamen synodum sodalicium fuisse aliquanto certioribus legibus circumscriptum. Neque minus distabant a thiasotis et orgeonibus, ut eranistarum genus etiam magis definitum plane omittam cs. Foucartium, Des assoc mella. p. 2ss ); hos cum deis

το . τυοῦν νυ πJορεοομένων π αρ Λία 'Thιον; DAJXVIII p. 3Ν , v. 4 αλικιωτῶν dis etc. 3 CL sodalicia urbium Bosporanarum La chew,anser nntiquae orae septentr. ponti ux. II p. 58 246)o decretum mercatorum Tyriorum maxime verbosum Foucar 433, in quo et θιασλαι et κοινον et συνοδος legitur. equo vero negari potest et in collegii vere Attici decreto ΜDAJIX p. 2Mss. σὐνοδον et orgeonas Dromiscue dici. M CL Lue ters 3 CJΛIII 5. Lebas III 12 fortasse legendum est: ἐγεωγησαν οἰ ἀθληταὶ τῆς r. . ' Ηρακλέα σννοδοὶ Do technitis non cogitandum videtur.

. Cf. collegia peregrinorum Doli condita, velut Aegyptiorum BCΗXII p. 240 alia.