Johann Reuchlins Briefwechsel

351쪽

Ingentos igitur tibi grates inclite rector Quae solvi poterunt solvimus atque damus. Hinc tripolitano pater in christo reverendo Sit non inscrior gratia multa tibi. Tantaque doctorem dignissimum et officialem Te, Matthec, debet quam daro nemo potest Sod cape possibilum longo lateque minorem Quam tuus exegit praestitus illo decor. Deniquo pro tantis moritis, tibi, Petro do Andio . Doctor et interpres juridici studii: Oecidui quanta est distantia solis ab ortu, Tanta sit eximio gratia grata viro. Noe te, dyctor Adam, durisconsulte relinquam βCui gratas amplas innumerasque damus. Nec to sollertem, doctor Wcrnhoro, silobo 'i l 477 War roetor Johannos Louber s. Vischer s. 324. 2 Niholaias Frimen, bis hos vOn Tripolis vgl. Vischer s. 218; eine notig liber thn in Baster chroni hon I Od. Vischur u. Stom, Lpg. 1872, s. 334 a. 4. 3 Matthllus Miillor molitor wurde naeli Athenae Rauriose a. 100 l. im Jahre

352쪽

Sit tibi pro meritis gratia digna tuis.

Quemque colunt artes sanctae, tua grata, decano LΝos tibi subdita gens gratissicamus idem. Et grates, Jacobo, damus. praeceptor amande Bis centum geminas ter quoque mille tibi. Namque tuis opibus monitisque salubriter aucti Hoc quodcunque scimus, teque deoque scimus. Vos etiam insignes quos clara licentia nutrit Vos immortales gratia jure docet At reliquis Mates in post retulisse magistris

Qui vos praesentes condecorare solent, Denique damus grates cunctisque ' scolaribus amplas Nos demum offerimus omnibus ad placita.

M. Jo. Beuctilin M. Conrado ' L. Optat.

Accepi nuper e discipulis nostris, Conrade vir colendissime, quod postquam insinuassem me doctum iro Virgilii Mar nis eneyda, tum mox ille noster Jo. Gegeribach omnibus pu-

millesimum quaterque centesimum etc. peragente sacrosancta ecclesia romanRBeatorum Philippi et Jacobi apostolorum sestum. Electus est in rectorem celeberrime universitatis Basiliensis: Diis Johannes de Gengenbach bonarum artium magisteri sacre theologie hac laureus: Iuris pontificii subtilissimus interpres: divineque poetice ordinarius peritissimus. sub cuius regimine hi sequentes intitulati leguntur: vgi. Athenae Rauricae a. 102 u. 247 Mitthei-

353쪽

blicavit ouit leni se Virgilium ordinaria lectione tandem egressurum esse. Quem ejus Rmentem animum non parum acerbe admirarer, nisi legerim apud Theocritum in eo libro quem ad Persen conscripsit hujusmodi sententiam:

Invidus est figulus sigulo Vel egenus egeno.

Quapropter ubi libet unicam lectionem non decet ambos explanare, velim in ea re tuum deliberatum judicium, si tibi placuerit. Sinamus eum doesere poeticam, at nos oratγriam prosequamur. In qua quidem arte quanta possideam secretii, quanta generosa praecepta, ne unquam mihi credideris, nisi dum exp0riaris. Sin epistolas vero cujusdam antiquissimi Romani, cui nomen est Symmacho malis, eas ego quoque s0lus habeo. Sed ad summam: quippe mihi videtur conducibilius ac omnibus discipulis ad artes quascumque generaliter utilius, ut si Gegen bach poeticam, ego vero rethoricam, equidem Bihil incipiam sino tuo et consilio et judicio. Vale, colendissime magister et rescribe quid in ea re me facturum velis. IIandschr. m St. Gallen, Vad. bibl. nr0. 569, unpagg., i Selle.

Quod me plus aequo laudas, seram tollerantius, modo, caveas assentationis δ vicio labores. Do inopia quereris; id velim intelligas, ab aliis pecuniam postulari quin habentia te nullam quia non habeas. Ρraeterea duo sunt quae mρ ad hoc allexerunt, ut vel tantulum precii velim: primum se vel ille quem viae modernae constat esse perosum adversurium scis enim quem intelligam) me calumnietur si gratuito legerem; alterum ut sanctissimae poeticae dignos ab indignis Secernerem discipulis. Nam qui propter aliqua fortuita bona

354쪽

quae habet relinquit divinam poeticam, is haud est ea dignus;

qui vero non est ea dignus, et nolim misteria Virgilii orthographiamque communicare. Tu Vero, cum et sine pecunia

dignus sis Maronis discipulus, ego a te non aliud praemium petam nisi quod non minorem upponas operam lectioni meae si modo faciat multitudo auditorum me continuantem) virgilianae quam solet qui pro salute sua militat. Adhuc et illud abs te velim, ut condiscipulos tuos in studia poetica

cohortari et armare non cesses, cum tu scias nulla nos aliare posse fieri nomine immortales. Fac sis attentus et tuos sodales in latinitate confirma. Baccalaureo Gerster scribere constituisse sed quia hora resumptionis Salustianae venit, ego posthac saepius ad eum dabo literas. Hoc ei dicito, Se

Non possum non admirari, Jacobe Hugonis, philosophiae magister gravissime, quorundam discipulorum ingratitudinem velut Euathli cui Protagoram suisse pricceptorem perhibent, virum inter primates rhetorum sophistam et perfacundum et perdoctum ut qui Democritum in disciplina sit assequutus, eum Prothagoram, cum esset Euathlus ab ipso longis annis eruditus, uti jam haud inelegantem oratorem so profiteri coram

355쪽

possit, garrulis cavillationibus delusit, mercedem negavit, nihil debere magistro propalavit. Ego vero cum et apud te philosophiam et honores adeptus sim, non Valeo negare nihil me tibi debore, vir apprime celebris, Sed potius quo pares reseram gratias nihil habere. Νoc id apud te confiteri plane ve

reor ac o ruboseo cum et Aristotelem hujuscemodi praeceptωribus suis consessum intelligam caeterosque philosophos non indoctos. Tantam enim benevolentiam, tanta non dicam off-tia, sed et benesitia in me contulisti, simul et accessu temp0ris conseres, o colendissime magister, ut beatum me saltem

reputaverim, Si non paribus, sed imparibus meritis non ill- quam) redigere neque referre sed vel rehibere saltem aliquid aestimarem gratiae. Quod placitum aliquando sore censuissem,

igitur cum viros graves hactenus semper amatos a te videam et imprimis Socratem, de quo saepiuscule verba sacere solitus es inter discipulos tuos adolescentes ingenuos, admodum animo tacitus mecuni illso volvebam, haud ingratum tibi sore munusculum tametsi minus minimo, sed tamen ejusmodi quod ex praecordiis amoris erga te mei videam proceSSisse; n0n, inquam, ingratam tibi rem sore sum arbitratus, si quas in sedibus tuis pridum litoriis graecas discere coepi, eas hoc paelo tuae beneficentiae ostenderum, ut Orationem quam Xen0ph0n

tis perhibent pro Socrate apud judices in qua prope studi

orum meorum initia sumpsi eum y ex graeea tibi latinam ub

356쪽

cumque potui consecerim. Speravi namque te tanto minus aegro laturum esse ubilibet ullam facundiam vel adeo paucam in ea latinitatem agnoveris quanto me minus Oratorium onus subiisse jam tu magis quam caeteri non nescires. Et est praeterea manifestum quod a paucis admodum ea possit elegantia verborum Omnino servari traducendo, quam graecitas prae se tulerit. Quapropter, Jacobe vir clarissime, praeceptor mi amantissime, non acerbo vultu quas tibi studiorum meorum primitias ostero Suscipias velim, tamquam vinitor cujus

agolli diligenter consiti tum in percipiendo scutu non abest j

cunditas. Vale meque commendatum habe. ΙΙandschr. St. Gallen. Vad. bibl. nro. 569, uia Pagg.; 2 Selten.

Jo. Beuelisin phoroen Si8 s. d. M 'liolnsti Mes Suis. Cupitis x ad summa et quidem brevissime litteras missiles quas Graeci θpistolas appellant, quasi extempore η comminisci. Gero vobis morem. Qui cum eam a me rem longius ' tractatam 3 audiveritis, itidem in quoque compendio postulatis. Vos igitur ante satis imbutos grammatica decet latinum Sermonem imitatione vigilantissima ' venari saepiusque fictas narrationes conscribere, tum cecum ' medituri quamlibet inanem liypotesim, id est causam, Sive potius peristasin, idest negocium.

Est autem negotium congregatio pei Sonarum, locorum, temporum, causarum, modorum, CaSuum, tactorum, inStrumentorum, Sermonum, Seriptorum et non Scriptorum. Ex his ponere suadeo Κephaleon quidem latine vero propositionem ' cum firmamento, deniquo discutiatis V velim ejus qualitates, propterea nihilominus post rei medii aliouom. Jubeo personarum habitudines acri judicio metiri et scribo utis et cui scribitur; enimvero ex quibus singulis diuitur intentio quae sullicient exordium et nar-

357쪽

rationem. Nam quis est qui non exprimat ex habitudine et dispositione intentionem personae scribentis, personae ad quam scribitur, reique Scribendae; tum principium literarum, tuae

etiam expositionem sive narrationem praesentis materiae. Postea vero quam festiviter in inchoaverimus et lucide narraverimus, opus est ut fides rei fiat. Eam possums loco, temp0re, modo, persona ratione, denique ipsa re atque negotio consequi. Simul ingeniosa commenta et evidentes prop08itiones ex his quae rem praecedunt quae insunt rei quaeque consequuntur investigando. Sic ejus inventionem principio in partes epistolae disponere: exordium, narrationem et fidem et subjungere denuo brevissimum epilogum i. e. succinctam complexionem. Quae ut melius agnoscatis, addam ejus artis quinque idolum i. e. latine spectrum et exemplar.

Salve et deinde valo nec non ignosce scribenti, Mos rudibus rudia ost scribere scripta, Vale.

Daraus solgi die lassi: Α: persona scribens, B: cui scribitur, C: res ipsa, mit kurger darstollung dessen, Was in dereinleiiung aussithrlicher gesagi ist. Dann wird ais bEispieibenutgt Q. Aurelius Symachus Menio s. ans. Tantum tibi sup

habitudo personarum; intentio, exordium, narratio, fidos rei. Zuni schlusa heissi es Ordinem rectum sequimur, si omnia ex institutione artis disponemus. Est autem alia dispositio quae cum ab ordine ossicioso suco dundum est scriptoris judicio ad tempus accomindatur, ut, Si ab narratione scribere incipiamus aut ab aliqua firmissima argumentatione aut literarum aliquarum recitatione, aut si secundum principium fide utamur, deinde narratione, aut si quam eiusmodi permutationem ordinis faciamus quorum nihil nisi causa postulet fieri oportebit. In confirmatione et consutatione urgumentationem dispositione hujusmodi convenit habere firmissimas argumentationes in primis et postremis causae partibus collocare, medicores et neque inutiles neque

358쪽

tamen necessarias ad probandum quae si separatim ac singula dicantur infirmae sint, cum caeteris conjunctae firmae et probabiles fiunt) interponi in medio et collocari oportet. Daraus, init dorsolben hand aus dersei ben seite sol gendo kleino Acherge

Si vineis, tonuris ex pacto =; si vincerta teneris ex sententia. Si vinco, non teneor ex sententia 7; si vincor non teneor ex pacto. Si ducis pulchram, ducis curam, Si dueis difformem, ducis poenam, Ducenda igitur uxor non est. Si duco pulchram, non duco Poenam, Si difformem, non duco curam, Ducenda est igitur uxor.

XXXVII

AEnigma Joalitiis Ileuchli11 In Thermis Herciniis a Nymplia Speciosi8sima oblatum. iij. id. Sept. anno MCCCCXCII

Inter Hamadryadas, et aprici pascua saltus, Dum spatior, turba me comitante mea, Cospes erat, viridique suo de gramine campus Illic visa fuit nobilis effigies. Obstupuique videns blandae simulacra figurae. Nana nee erant Lemures, nee Vel imago nocens. Sed simul ad fontem, quo saepe lavare solebam, Se , mihi noscio quid, obtulit intor aquas. Dumque redire domum propero, comitata puellis, IIoc, quod nescio quid, so dedit et comitem. Jamque videbatur, mox se post Saxa recondit. Nunc visum est longo, nune prope adesso mihi. Denique conatur oculis illuduro nostris, Et lateri nostro jungere sorte latus. Quin ociam studuit mecum concumbere lecto. Nudatunique salaX exuperare thorum.

l Am rand M. Prothagoras. 2 Am rand Euathlus.

359쪽

Νil magis ac phoebo gaudet moestumque tenebris, Occulitur subito; die modo quid suo it 2 3

Aldo Mniautio λ Romano utriusque linguae politissimarum

literarum at lito librorum parenti. S. d. p. Plane sim impudens, mi Alde, si tui rerumque tuarum ' ubi loci me jussisti ' non meminerim. Nam me simulatquo domum β de te redii confestim ad Maximilianum '

imperatorem contra Gallias tendentem proficisci oportuit in Mediomatricos, quando maxime gallici belli versabatur metus. Quo scio miraberis sortem meam qui una prosectione Italiam,

360쪽

Galliam Germaniamque peragravi; a summo animarum Pontifice ad summum mundi dominum; Boma in Sequanos.

Sed tum quid de litoris in medio armorum 7 de Phoebo in ventre Martis 3 de Helicone in castris 3 Dixi quidem causam

tuam, uti Venetiis coram egimus, αλ λχ τί ovoς 'ρος λυραv; Non desui quin rem omnem ad quosdam etiam doctos deserem qui sibi tum videbantur columnae esse, sed nosti Germaniam: nunquam desiit esse rudis. Mi Aldo, paucis habe: non sumus te digni. Neque tamen est animus deinceps a negocio ceSSare, cum videro temporis opportunitatem. Jam enim rex majus opu8

movet, ignobilis cujusdam vulgi fluctu quasi decumano obruimur ' De libellis ad ino missis δ habeo tibi relaturus etiam gratas gratias, sed qui quotidie pro incumbentibus tuis curis

multa Versus animo, certo oblitus es desectuum Aristotelis in ultimo volumine quos tu mihi Supplere promiseras; eos Oro te vehementer bibliopolae huic cognomento Remo ' tradas; equidem mancum et egenum impendio meo cum integro Suo commutavi. Utque reminiscaris qui sint defectus, chirographum tuum huic epistolae adjunxi M. Tu me quam commendatissimum habeas et valeas seliciter opto. Ex H0ydelberga Palatini Rheni 9 kal. majas nam tuae ad me venerunt 7 kal. apr. β anno l499. Joannes Reuchlin phorcensis, li. doctor.

Hesiodum quondam Musas secere poetRm, Qui sino doctrina pastor ovilis erat.