Ioannis Pierii Valeriani Antiquitatum Bellunensium sermones quatuor

2쪽

LITTERIS . AMPLISSIMIS . HONESTRUIT UTIQUITATUM . SPLENDIDISSIME . PATRIAS . SURA COMMENTARIUM . ADEO . RARUM

A . IOANNE . PIERIO . VALERIANO . V. C.

DOCTORES . LYCEI

4쪽

uando ita vobis videtur, viri Bellunenses, ut de Patriae nostrae antiquitate disseram , deque eius conditore, et nominis causa, quae apud veteres tradita repererim, historiam longa annorum serie latermortuam Suscitem, minime gravabor ea omnia memoria complecti, quae hinc inde conquisita ad rem ipsam facere videbuntur. Quamquam id me non parum angit de origine urbis, scriptorum dubioprocul omnium testimonio antiquis simae, et a Romanis, ut palam vobis faciam, in primis ornatae; quam scilicet eo ipso tempore, quo illi maxime rerum gestarum gloria florebant , vel ampliarint, vel Diuitigod by Cooste

5쪽

Coloniam deduxerint, vix unum apud Latinos auctores

extare verbum, coacto ue esSe nos rerum nostrarum

peritiam, atque cognitionem a Graecis mutuari. Usque adeo a circiter ducentissimo post Octavianum Augustum anno exaruisse videtur scribendi vigor, immo quoddam quasi taedium litterarum , aut contemptio per tot aeta- ites Italorum mentes detinuisse. Ac ne de patria nostra solum queri videar . Quot nunc in universa Italia urbes Summa celebritate censentur, quarum origo penitus ignoratur 3 Commemorarem aliquot in nostra Venetia, multas in Insubris, atque Liguria; plures in Etruria et Latio, innumeras in Campania, in Apulia, in Brutiis, et

universa Calabria, nisi vererer eos ossendere, qui sabulis quoquomodo confictis aliqua sibi speciosiori origine applaudendum instituere . Id enim sere omnibus accidisse video , quod in Atheniensibus Pausanias notatos ἀττικῆς ἐσεμνολεγησας. Allienienses quippe in Attica laudanda magnisce luxurioseque lasciviisse. Quo circa nobis eo magis laetandum, quod quod de nostrae urbis, si non prima origine, certe quodammodo renascentis celebritate dicturi sumus, non scriptorum tantum testimonio comprobantur; verum etiam antiquorum monumentorum inscriptionibus, atque operibus testatissima

relinquuntur. Ut nulla mihi reliqua fiat dubitatio, quin haec fidem faciant, quae Scriptores Graeci litterarum in

numentis tradidere, Romani cives in marmore conscripsere , maiores vestri sculptis historiis, quae superata ve, iustatis iniuria vestris omnium oculis ObVersantur, agno-

Scenda curavere ; quae qualia , et cuiusmodi sint; quisque sibi velint, iam cognoscite . Illud primum omnium constare vobis crediderim, quod veterum aliquot Scriptorum conaemu traditum, re-Diuili do by Cooste

6쪽

reptissimae fidei landamentum iecit. Herculem Argivum illum ut nostri praedicant , multarum Coloniarum auctorem , re bene in Hispaniis gesta, per seracissimam hanc Italiae partem Civium suorum copias traduxisse, qui cum ad Mincii vada pervenissent, regione ea omni, quae in tra Mincium, et Arsiam, et Maris Adriatici littus, et Alpes Rhaeticas, Noricasque media est, perlustrata; numinibus tot, quae et magna, et frequentia per oram Om nem dilabuntur, inspectis: neque agri tantum fertilitate,

verum etiam et tumulorum atque convallium amoenitate,

si tu , opportunitateque comprobata planicie, quae inter montes, et mare late porrecta interiacet decursa, dixi se eos, naturam locum alicubi quempiam uni oppido

commodum exhibuisse, nusquam regionem unam multis,

et magnis urbibus aedificandis ita idoneam, uti quam

tunc admirabantur, comparasse, orare itaque omnes Ducem suum; ut quoniam satis iam terrarum peragras

sent, longisque et laboriosis itineribus defatigati miserrima quaeque pertulissent, rebus tot gloriosissime gestis daretur tandem aliqua sessis quies, liceretque illis in tanta locorum opportunitate considere, condere oppida, metiri agros, et novum hoc regnum magnis Graecorum adoreis applicare. Nulla iam superesse pericula, quae se Herculi recta in patriam conferre volenti obiicerent, pacatam esse Liburniam, Illyricum, et Epirum omnem ad Ionium, ad Egeum et Pontum eorum esse colonias, aut parere Graecis: consectum denique esse quicquid armis effici posset, reliquum unum esse, ut hoc laborum suorum et fidei praemium assequerentur. Ad haec Hercules, qui videret nobilitatem suorum omnem id precibus deposcere, nihil gravatus, in arbitrio omnium esse respondit, mallent ne ibi considere, an secum in pavlriam triumphum agere, utrum praeoptarent, gratum si Diqiligod by Cooste

7쪽

hi aeque suturum. Consedere igitur quotquot in eo exercitu nobilitate praestabant, et quoniam Graecis generositas natalium ιυγινεια dicitur, quo nobilitati honos haber tur, regionem Euganeam appellari placuit. Partiti mox inter se loca, montes, flumina, Mantuam alii in stagnis Mincii, ubi spatiosi lacus iustar dilatatur , alii Veronam inter Athesin et collem proximum, alii Vicentiam ad Erethenum , Bassanuin ad Medoacum alii condidere . Nonnulli Taurisium, Felli iam alii , alii Bellunensem agrum multis oppidis munivere. Quamquam h dec non tune nomina erant, neque eo oppidorum facies , quae nunc

conspicitur ; verum ab aliis atque aliis ampliata deinceps

eum forma nomina etiam commutarunt , aucta a Mantho Etrusca valc Mantua nomen ab ea mutuata sempiternum. Producta trans Athesin a Breno Gallorum Rege Verona, Brenona tunc, ut nonnulli produnt nomine, mox Verona dicta, quam alii Catone de originibus citato Veronam a Vera familia Tuscorum nuncupatam volunt; sic aliae quoque pro temporum vicissitudine statum et ipsae suum expertae . Sed enim quae aliarum urbium origo, incrementum aut vicissitudo fuerit, iis ego quaerendi negotium relinquam, quorum magis interest, nostrae Civitatis quod quaerimus nomen unde venerit, mihi cura fuerit investigare, curque Anaxus fluvius ea de causa ita olim appellatus, quod retro navigari non pateretur

id enim significatum Graeco inest vocabulo in aliud

nomen transierit, aperire . Ita siet, ut quae inter eruditos controversiae temporibus his obortae sunt, rei veritate cognita, Sopiantur, et conditoris nostri, sive restitutoris potius nomen ad haec usque tempora diu Sepultuin non Sine vestra omnium commendatione, ini meritos illi honores decreveritis , aetate vestra reviviscere videatur.

8쪽

Sed anteaquam ad Romana tempora deveniam, quae fuerit prius Euganeorum conditio breu ter repetendum.

Nam illi cum otiose satis res suas composuisse arbitrarentur, perque summam tranquillitatem vitam agerent, sorte accidit ut An tenor Troia capta extorris factus, cum magno Paphlagonum Venetorum exercitu, qui amisso Pylaemene Duce huic adhaeserant, magna etiam Troialiorum vi auctus classem ad oram hanc appulerit, egressusque cum armis, Graecos hic habitare praemonitus omnes incursu subito ex oppidis, quae per universam planiciem ab Adriatici ora ad Padi usque sontem, Vesulique iuga, et alpes caeteras con- Structa erant imparatos, et secura nimium pace demollitos eiecerit, sibique regnum id asseruerit, et regioni omni Venetiae nomen dederit. Profugi Euganei, nam hos nunctantum attingemus in montes proximos confugere, et eo rum multi valles, quae supra Vicentiam amaenissimae sunt, occuparunt. Alii per Medoaci ripas evadentes Bassani r Cessus elegere. Bona pars Anaxi faucibus superatis in amoenissima valle , ubi nunc Fel tria , Bellunumque urbes habentur, delituere, neque his contenti locis interiora etiam Alpium penetravere, secutique Anaxi ripas per iuga

Norica, et Carnica tumulos plerosque castellis communivere, inter qim id praecipuum suisse olim dicitur, quod

ad Anaxi principia licet deletum, Euganeae tamen nomen adhuc retinet, nisi vocabulum barbara incolarum vitici nunciatio, dum Agoniam vocat. Frequentia haec loca i colis et vallibus montibusque quoquo versum admodum populosis. Εorum autem qui propinquJores sunt nobis originem esse Graecam, etiamsi non saceret historia fidem Sermo indigena comprobaret. Est enim is bona sui parte Graecus, magisque in sceminis quam in viris depraehenditur. Viri si quidem sinitimorum commerciis partim a Teutonicis, partim a nostris aliena .voeabula mutuantur, sin Diuili do by Cooste

9쪽

minae, utpote quae vel raro, vel nunquam peregrinantur, linguae patriae incolumitatem diutius seriavere . Commemorabat mihi Urbanus patruus Civis vester, qui Alpes has omnes animi gratia perlustrasset, Homerica se vocabula in montanae huius regionis aniculis frequentissima reperisse, quae nobis interim dum eius linguae poetas interpretaretur, non sine conservatae apud nos vetustatis admiratione designabat. Nam πασαλος pro extante clavo in pariete, eo

lumnave, cui vestis, vel quid aliud appenditur, pro viribus, Homerica locutio, pro Percutio, γραν Pro Avia, et alia plurima, tum herbarum nomina Graecis plurimum nominibus hic vulgo scemellis agnita, et huiusmodi Pleraque eodem apud eos significato, iisdem vocibus, quibus apud Graestos usui sunt, enunciantur, quae vobis a me ideo memorantur, ut Euganeos apud nos praecipue consedisse non levi comprobem argumento. Quo vero Pa cto Euganei Troianos, qui se iam Venetos appellaverant, saepius infestarint, quotiens facta e vallibus eruptione oram omnem devastarint, praedahumilique in tuta se receperint, puto saepius recitari vobis ex antiquis historiis audivistis: Antenoremque annis iam gravem, ne Suorum tranquillitas totiens interturbaretur, coactum eos in societatem partemque Regni adsciscere, atque ita populus unus, una eademque regio ex Euganeis, Troianis, et Venetis, qui Paphlagones erant, auspicatissimo nomine Venetia nuncupata, nos omnes Veneti. Ante Herculem vero Phaetontem huc Colonias deduxisse tam Poetarum figmentis aliquot, quam Historicorum veterum testimoniis apparet; Nam et saxa id indicant, quae Taurinensi regionc iuxta Padi ripas Phaetontis aurigae signo sculpta magno numero reperiuntur. Quod vero omnis ea planicies, quae inter Appenninum Ligusticum et Alpes Graias, penina iuga, et Vindelicos, Rhoeticos, Noricosque montes multis it

10쪽

minibus alluitur et a Pado dissecatur Venesa fuerit m nisestum cst, quod Eridanum Poetae Venetum vocant. Meministis Propertianum illud. Quantum Hypanis Veneto dissidet Eridano.Quod vero ad negotium hoc pertinet, Venetos illos antiquiores per nostrae huius regionis tractus habitasse, et superatis Alpium verticibus in Pannoniae usque fines proces.sisse, si quis antiquae nolit historiae fidem adhibere, testimonio est antiquissimus terminus litteris Graecis incisus, qui se nostro itinere, ubi Iuliam Albam versus, At pes transcenderis, ostentat. Quatuor is est lateribus i signis, quorum in primo litterae hujusmodi leguntur.

. 3.

, ΤΟΥΤΟΣ Quod si vobis latinis verbis inscriptionem explicari quo ritis, ea est hujusmodi. Dola capta terminus Voeneti progressi . Est vero ἡ ινιτον per diphtongum prima syllaba notatum, aut eius temporis usu, aut imperiti, castrensisque scriptoris indiligentia, cuiusmodi pleraque passim in urbe est Roma conspiciuntur. Vel ἡπινέτου factum a Scythica sorsan, atque adeo Pontica, et barbara pronunciatione ; ut medio inter Augustum et nos tempore scriptum, sia λιριος et similia plerisque publicis in monumentis aspicimus illa politiores mox ad eruditi tem Poris usum reducentes correxere, et quid ad nostrum hoc nomen pertinet, Ov diphthongo v digammon esse voluere, et altera di longo, set licet explosa eiusque loco, e sub atitulo, Venetus, quod in usu permanet secerunt. Quam tale Disiligod by Coos e