장음표시 사용
21쪽
contrarium. Proh quoi salsae criminationes super hac re venditantur, gliscente praesertim sae culi vortiginei Verum enimvero Galilaeum a citum quidem fuisse a Romana Inquisitione, ut illius systematis rationem redderet, sed periminaniter, omnibusque observantiae significalionibus exceptum, ipsemel latetur in suis Epist lis, quas evulgavit Fabbronius. Colorum si quid molestiae ob eam causam passus mi Galilaeus, id ex sua imprudenti mordacitato repetendum. Nam Nicolaus copernicus , a quo i illud Plano-iarium systema nomen accepit, quique etiam in Italiam venit, ac diu Bononiao moratus luit ,
nihil quicquam fastidii expertus est, et in Gemmaniam rediens canonicalu auctus suil in Cia vitale Warmiensi. In insequenti vero anno in illis cum Galilaeo exorsis quaestionibus, quum Bononiae, quae in ditione est Romani Ponlisucis, Cathedra Astronomiao in illa Studiorum Universitato vacarei Prosessore ob Maginii moditem , ad eam moderandam ac regendamia Llus fuit Joannes Keplerus licet is poculiaribus
do causis munus illud recusaverit); atqui Κωplerus non modo ejusdem opinionis, atque Galilaeus , sectator exsilii verum Eliam primus suit qui aperuerit Ieges molus orbium. cacIestium, quae coperuicano systemati praecipuum Suppeditant sulcimon. Quin et ante Kosorum, Gali- laeum, ol copernicum duob retro sacculis Ni-
22쪽
colaus Cardinalis cusanus Calaber quod pro i,atria nostra momoratu dignum cu) primus suu qui ad vitam revocarci eam Pythagorae sontentiam; Pythagoras enim ex votoribus Solem fixum esse atque immotum, Terram vero , ali quo Planetas circa ipsum circumvolvi, atque in hilas Suas peragere, existimavit: neque vero cusanus
aliquid metui passus est, immo perhonorifico habitus, ei a Nicolao V. Cardinalis Sanctae E clesiae creatus suit. Videte igitur, Auditores, quid ex Galilaei casibus colligi possit contra
. Quid autem de Physica dicam3 Sufficiat hoc
unum memorare, Ioannem Iacobum Scheuch, Zerum edidisse quatuor pramrandis molis volumina ad pertractandas non alias quam physi-CaS quaestiones, do quibus in Sacris Bibliis sit mentio; quod quidem opus inscripsit Physica Sacra. Item Franciscus Vallosius librum odidit de iis quae scripta sunt physice in Libris Sacris; Ioannes do Moy Opus elucubravit cui ibi ulus aeo sacra Physiologia, ubi pariter omnes Physicas quaestiones pertractat, de quibus iii S cris Ulleris Occurril incnlio ; Levi ilius Lemnius erudissimo disserit de planiis, quae in Sacra Scriptura commemorantur; Francisciis Ruaeus de gemmis , de quibus ibidem si sermo ; Samuel Bocliarius doctissimo disputat de animalibus sacris in suo ΙΙieroetoico. Quot nuclibus
23쪽
24 Scriptores hi, aliique Physicas ' disciplinas in
omnibus earum partibus non cumularuni
Quid quod Chemia per Christi Religionem aucta et ipsa suill Hujus quidem rei ne longus sim
unum exemplum si ecimiliis Ioco adduco. cum
in Exodi Capilo XXII. legatur, Mosen contrivisse vitulum aureum, quem Hebraei in deserto adoravere, ipsumque in pulverem redactum Sparsisse in aquam, atque ex eo dedisse potum siliis Israel, Georgius Emesius Stahlius nobili simus Chymicus omnes animi sui nervos intemdit, ut rationem invenisset qua 'aurum ita solvi possit, ut potabile redderetur; factisque op
mentis, id per sulphur fieri posse, detexit: quae
quidem ars antea Chymicis ignota erat, sed p tuli aetate Mosis nota esse in Myplo. Ροrro Slahlii inventum, repelitis experimentis, probavere alii recentiores non insimi subsellii chlamici, ut Senacius, Baronus, Maequerus , RO- vellius , aliique. En igitur nova accessio climmiae lacla ex occasione explanandi Sacram Scripturam. Sic et aliae, quas silentio praetermitto.
o Ad Medicinam quod spectat , quantum ipsa progressus suos Christianae Religioni debuerit, i quisque intelligere poterit, qui perpenderit. per
eam Religionem faciam fuisse potestatem dissecandi hominum cadavera, quod aequo velitum fuit Hobraeis ob legales corum praescriptiones, oi Pagauis ob suas superstili es. Porro quan
24쪽
lum anatomicae dissectiones ad Medicinae mere-menium contulerint, nullus est qui non videat: iis enim ablatis, neque humani corporis suu iura salis cognita esse potest , neque passisl meavi abnox lates, nempe quae in eo a modibis derivantur, perspeelae haberi queunt, proindeque ipsis morbis minime apta possunt applicari remedia. His adde, apud Graecos, et Romanos exercitam non fuisse Medicinam, nisi a servis, quod mire quantum hanc salutarem scio tiam penes eos depresserit. Ipsa autem suam o,
linuit dignitalem beneficio Christianao Religi
nis , quae maximi quidem momenti eam rem emo praedicat, no medicum honore dignum esse', ut
Scriptura hortauus Me LXXXVIII. δ insinuat Accedit quod quum in Sacris codicibus de aliis
atquo aliis moriantum generibus fiat mentio sapientissimi quidam arsis medicae Scriptores opportunitatem inde arripuerunt erudite de iis disserendi, ui Franciscus Vallesius, Thomas Bariolinus, Christianus Varilae, conradus Johren,Guillelmus Ader, Georgius Wol angus Wedesius, Valentinus Henricus Vogler, Jo: Simeon Lindimgor, Richardus Mead, aliique. Ipsa quoque Architectura mullum emolumenti ex Christi Religione percepit, tum quia in construendis Christianorum Templis mirifico resulsit; tum quia Scriptores plurimi in describendo Salomonis Τemplo doctissima ediderunt ope-
25쪽
ra, in quibus sperbelle architectonices rogulas Exposuerunt, atque aedificio illi applicarunt; inter quos eminent Hierouymus Pradus, et Ioannes .Baptista Villalpandus. a . Silentio praetereo Gereraphiam, quae nou Parum incrementi accepit ium ab iis, qui ad disseminandum Christi Evangelium alias atque alias mundi miones: inaccessas, ei antea igno-ias Penetrarunt, ac peragrarunt; tum ab iis qui loca sancta perlustrarunt, aut de ipsis erudito scripserunt. Taceo Historiam, quae non modotolius humani generis originem , verum etiam ipsa diversarum Nationum primordia ex Sacris dicibus hausit. Nihil addo de Archaeologia, quae primaevas origines rituum, consuetudinum , morumIue diversorum i Populorum , frequenter ex ritibus moribusque Hebraeae gentis, aut veterum Patriarcharum, repetit, ac deducit. Domum quod ad humaniores litteras perlinel; nonno Ara Oratoria mirum in modum aucta suti per Sacram Eloquentiam, id est per verbi Dei praedicationem, praesertim in Sacris Concion bus 8 Ad mentem revocale illa eloquentiae sim mina , nimirum inter Graecos Gregorium Ny senum , ac Batilium ; praecipue vero Ioannem Clausostomum, qui Demosthenes Christianus suit nuncupatus ; atque inter Latinos Hilarium, Ambrosium, Augustinum, Chrysologum, Leonem M guum, aliosque. Rememoramini Tertullianum ,
26쪽
qui in Mologetico, ut in aliis suis , quos e tholicus scripsit , iracialibus, novo quodam discendi genere vehementi et concitari , singulis verbis , veluti sagitiis, aculisque telis adversarium configere videtur. Quod vero ad Potaim Spectat, nonne iIHa probe exculta fuit a Christianis Scriptoribus , praesertim Gregorio Naaianaeno, qui plura edidit haud spernenda. carmina ) , Damam Romano Pontisice, Ambrosio, Prospero, Paulino, Prudentio, Iuvenco, Sedulio, , Venanlio Fortunato, Draconuo, Theo-dulpho Aurelianensi, aliisque Post litterariimvero instaurationem nonne ex Christianao Rcligionis penu dinumpta suero primae celebrita- iis Poemata, qualia sunt illa , quae ediderunt Danihes Aligherius , Torquatus rassus , MillOnus , Elopsiochius, aliique Τ Neque vero Christi Religio sprevit profanos illos Scriptores, qui
in suis operibus exemplaria nobis reliquerunt ad eleganter poliisque scribendum , quae Ηο- rasius in Arto Poetica hortabalur, nocturna
vorsare manu, versare diurna. Ei sane ipso
Paullus in ea, quam habuit in Allieniensium Λreopago, allocutione , et alibi pro re nata , non indignum judicavit Ethnicorum Poetarum, Λrali videlicet, Menandri, ei Epimenidis testimonia proserre. Nonne prolaum illos Scriptorcs
diebus ac noctibus manibus versarunt, eorum
quo testim mia saepenumcro in suis operibus
27쪽
adduxerunt Ecclesiae Patres, praesertim Clo- mens Alexandrinus, Hieronymus, et Augustinus 3 Scio , Bruherum criminalum suisso Gr gorium Magnum Romanum Pontificem , quod comburi jussisset omnes Paganorum libros, qui in Bibliotheca Vaticana asservabantur ; quod quidem ex Ioannis Sarisberiensis tostimoni evincero nititur, ut Pontificem ilIum eleganti res politioresque litteras flocci sucisso suadeat;
sed mm criniluationem omnino salsam osse, invicte domonstrarunt, fabulamque exsibilarunt Gradmigus, et post eum Tiraboschius. Neque Vero ullius ponderis hac in re aestimari debet auctoritas Ioannis Sarisberieusis, inpolo longo sequioris aetatis, nec satis emunciae uaris; quum citra in ipsius Gregorii elacutione , eum moeniores nou respuisse litteras, neque in Dium , rudemque suisse, constet. Fuerunt nomnulli hac nostra tempestate, qui intemperanti quodam erga Religionom ardore abrepti, eou-lendebant eliminari e manibus adolescentium
Ethnicos Latinos Scriptores , illisque substitu re quorumdam Patrum Ecclesiae libros, in quibus mulla quidem utilia, ac pia continentur, sed frustra quaereres Latinae linguae puritalem, ac Sermonis elegantiam, quae in Cicerone, Livio, Virgilio , Horatio, aliisque aetatis Augusti Scriptoribus inveniuntur. Iam servenies super hac re controversiae agitabantur, praesedi
28쪽
lini in Galliis, ubi plures esse solent, quibus
ex propria indole modum in rebus excederohibet. Tandem res perducta fuit ad judicium Romani Pontificis ; ac Pius m. qui nune Ρωtri cathedram tenet, et quem Deus diutissimo bono Ecclesiae sorvet incolumem in Epistola Encyclica ad Galliarum Episcopos missa pronuntiavit, haud eliminandos esse ex adolescen-'lium manibus Ethnicos illos Latinitalis Scriptores , dummodo a suis oti enitalibus, si quas habeant, expurgentur , ne quid detrimenti morum innocentia capiat
. Ecquis igitur, Auditores, ex his quae hactenus in medium protuli , non colliget, aut quisnam erit , qui adhuc allirmare subdubii, bii , Christianam Religionem omnibus scientiis ae disciplinis incrementa dedisse ' Quae cum ita sint, optimi adolescentes ad vos enim mea nunc convertitur oratio, vosque compello strenuam in studiis anus in doctrinis perdiscendis navale operam : simulque amor erga
Christi Religionem vos inflammei, ut animum ad piolalom inducatis. Ob oculos ponite Ferdinandi II Pii Felicis Augusti Regis nostri providam diligentiam, qui totus in eo est, qua praesidiis comparandis, qua praemiis proponendis , ut in scientiis ac disciplinis proficialis ; sed pari sollicitudine studet, ut pietas , atque amor erga Christi Religionem allas in a-
29쪽
nimis vestris radices ngant. Hinc sacrum So. desilium in ipsis hujus Archinmnasii aedibus orectum esse voluit, ut pabulo verbi Dei, aeSacramentorum alimento pictas in animis vostris indesinenter nutriatur et creScal. Quo vinro ante oculos Vcrearetur exemplar nostralis ,
qui doctrinam cum pietate mirifice coniunxit , hanc Studiorum Universilaiem sub lutela poni S. Thomae Aquinalis , atque ejusdem Prosessores argenteo numismate aurato , in quo illius Angelici Docioris effigies sit sculpta, condecoratas esse, nuper jussit. Has igitur patris amantimimi curas excipite, huic sollicitudini respondete. Illud autem vobis persuasum habeto-ie , eos viros, in i quorum animis servet Christi Religio, haud quidem ex ea praepediri ad stu. diorum curriculum conficiendum ; quin potius ad cujuslibet generis disciplinas excolendas, ab ipsa incitari , ac promoveri. Dixi.