장음표시 사용
341쪽
opiam puluinni, in eoeui ab Amea, si ut ad ha heorint, bes- Romani eum Carthaginisi bus gerim , ne infici eremo eos minibus orirensam aque aut hae aut illis ab inalem horam mei Me aequi neeesse sit si non abstineat Meie ieipio a Carthasis exvitiatum adnisulat sibi ne marium sero et in lavrae Asriea, in qua trapsa sit eiultus a pr. patula eoniugis suae proque parente a penati in dimimum XXIV. Cum iis mandatis a rogo legati ad Selphinein m a Syra loe is eum eouvenem Selpis, Munquam magno momeat. -- in Αω ea gerendarunν,--- spe destitutas torias propere, pris q.- - ωgaretur, rem Muran meam, litteras via ad regem, quibus
eidem ne simul eam es et Carthaoniensibus laret bellandum, a solis .. -- latiis prae eupana mentis hominum, et vomitis ad eoationesvmin 1,as non aura esse eumetandum est inviam, ut in Aseleam a primum valeant, oes Nasissimam, i um prius ad Laritum v nissae 'mentem, qu. eunetamdo e a tereretur nullae Syphauem mi, leae. Imalo idem admirantem, postulantemque ut aut emidiae Prias inmiti Asrieam exerenus, aut, si mutata eo in iant, eruor fiat, ut et ipsa sibi a regno suo posset onsuleret itaqem, sati paratis iam omnibus ima et sque in re iam non inra recipiente em elationem, in aulam siMess. I. aemu lasse tradaeta eodemque omnibus peditum, ait museo xiv eontractis, quae prima dies ursum Mibus daret, in heae ia-- .antitas in Ahleam ut ero. interas ad M. Pomponium luit ut, si e vidεretve. Lilybaeum veniret, ut eommuniter eonsulerent, quas potias murn legiones et quantum militam numerum in Alcleam me et I ameseotam oram maritimam misit, ut naves onerm is eum ausae Ialybaeum omnes eontraherenine. quidquid militum naviumque in ruinis erat, eum 35 Lilybaeum Mnvenisset, et ne urbs in utitudinem hinninum neque popina navos aperet, tantus omnibus arων erat in Aseleam traiiaend a non ad inaniravia viderentur sed ad eorta vietori e prasinis ue Mavera an ex Cannensi exercitu mistas, illo non ali duos Mede σων navata rei publiea opem finire se militiam ignomimosam posse e Sel. - minime id genus militum aspernabatur, in qui nequa ad Cannas ignavis eorum ladem ae μ m oriret, neque ullos aequo veteres milites in exemitu Romano esse, expertosque non variis proeliis modo sed arbi-hua eltim oppumandis. quinta et sexta Cannensos erant issiones eas
342쪽
ctisque quos non idoneos redebat, in ,-- -- ubiecit quo Meum ex Iudia ad arat, supplevitque ita a legione ut singulae sena milia et dueenos pedites tre nos haberent equites. ooiorum item Latini no- minis pedites equitesquo do exercitu Cannensi Iesit. XXV. Quantum militum in Africam transportatum sit, non arvo numero intae auctores disere L Iibi do in milia peditum duo milia et dueetitas equites, alibi sedecim milia peditam mille et sexeentos equites, alibi parte itis dimidia ram uetam, quinqua et triginta milia mis datum equitumque in naves immuta invenio quidam non ad uereo merum, Inter gno me ipse in re dubia poni malim Coinus ut abstinet numero, ita ad immenaum inultitudinis speciem auget: viauere ad terram alapam Minore militum in atque omam multitudine eo mendisse naves, ut nemo mortaliam aut in Italia aut in Sicilia relinquiis videretur. Nilites ut naves ordino a m- tumultu eo tenderent, ipse eam sibi euram sumpsi nauti a C. Laelius, qui e sis praefretus emi, in navibus ante eo oendere eoacto eontinui uommeatus imponendi κει--io praetori eum data quinque et quadraginta dierum cibaria, eae quibus quindecim dierum meta, imposita. ut muM. iam in navibus aut, suaphas ireummisit, ut ex naribus abernatoresque et magistri navium et iani milites in eum eonvenirent ad imperia auripienda. pos, quam sanuenerunt, primum ab iis quaesivit, si aquam hominibva lamemtia. in totidem vias quot ruin tum lin auissenti ubi revonderantae quam distriam quinque et quadraginta in navibus es e tam edixit militibus, ut siloatium quieti nautis ine inrtamine ad minis oria exsequenda bene obedientes praeclarent eum viginti rostra iis se ac L. Scipionem abderum oenu laevum, totidem rostratas, et C. Laelius praesectum viamis eum M. Porrio Catone, quaestor is tui erat onerariis sui as rum Naesidio . lumina in navibus singula ostratae, hina semeiae haberent in praetoria nave insigne noctumum trium lumium fore Emporia ut peterent, gubematoribus edixit sertilissimus ager eoque abundans omnium opia rerum est regio, et imbelles, quod plerumque in uberi asis evenit, barbari sunt, priusque quam Carthagine subveniretur, Mopprimi videbantur posse ais editis imperiis redire ad nave tumi, et postero die deis bene iuvantibua igno dato solvere naves. XXV Nullas Maisos Romanae a Sicilia atque ipso illo portu Pr hetae erant, eterum non eo helio solum, nee id mirum, praedatum enim tantum modo Heraeque asse ierant Hae ne priore quidem Mulla prosectio tanti spectaculi suit quamquam, si magnitudine es se amaumares, ex bini eo ules cum binis exemitibus ante traiecerant, et prope totidem rostraiae in illis classibus fuerant quot onerariis Scipio tum traiciebat: nam praeter quadraginta Iongas naves quadringentis serine onerariis exemitam travexit. sed et bellum bello secundum Uriori ut atro-
343쪽
eius Romanis rideretur, eum quod in Italia bellabatur, tum ingentes atra. secto exercituum simia aesta ducibus effecerant, et Scipio dux partim factis sortibus partim suapte sortuna quadam ingenti ad incrementa gloriae celebratus converterat animos: simul et mens ipsa traiciendi nulli ante eo bello duci, ad Hannibalem trahendum ex Italia transferendum. 5que et finiendum in Africa bellum se transire, Vulgata erat. concurrerat ad spectaculum in portum omnis turba non habitantium modo Li- lybaei sed legationum omnium ex Sicilia, quae ad prosequendum Seipionem officii sinus convenerant et praetorem provinciae M. Pomponium feeutae suerant. ad hoc legiones, quae in Sicilia relinquebantur, ad pro-10
sequendos commilitones prodesserant, nec classis modo prospectantibus Eterra, sed terra AEliam omnis Mirca aeseri turba spectaculo erat.
XXVII. tum Scipio silentio per praeconem laclo, divi divaeque imquit se qui maria terrasque colitis, vos precor quaesoque uti, quae in meo imperio gesta sunt seruntur, ea mihi populo plebique Romanae sociis 16 nominique Latino, qui populi Romani quique meam sectam imperium
auspiciumque terra mari amnibusque sequuntur, bene Verruncent, eaque vos omnia bene iuvetis, bonis auctibus auxitis, salvos incolumesque Letis perduellibus victores, spoliis decoratos, praeda onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis, inimicorum hostiumque ulciscendo aerum viam saxitis, quaeque populus Carthaginiensis in ivitatem nostram saeere molitus est, ea ut mihi populoque Romano in civitatem Carthaginiensium exempla edendi acultatem detis secundum has preces cruda exta victimae, ut mos est. in mare proiecit tubaque signum dedit proficiscendi. vento secundo vehementi salis prosecli celeriter e eon 25 spectu terra ablati sunt: et a meridie nebula occepit ita, vix ut concursus navium inter se vitarent: lenior ventus in alto actust noctem insequentem eadem alligo obtinuit: sole orto est discussa et addita via vento. iam terram cernebant haud ita multo post gubernator Scipioni ait non plus quinque milia passuum Africam abesse Mercurii promonto 30rium a cernere si iubeat eo dirigi, iam in portu sore omnem classem. Scipio, ut in onspectu terra fuit, precalus uti bono rei publica suoque Africam viderit dare vela et alium infra navibus accessum petere iubet. vento eodem serebantur: ceterum nebula sub idem serme tempus quo pridie exorta conspectum terrae ademit et ventus premente nebula ceci 35dit nox deinde incertiora omnia secit: laque ancoras, ne aut inter se concurrerent naves aut terrae inferrentur, iecere ubi illuxit, ventus idem coortus, nebula disiecta aperuit omnia Asricae litora. Scipio, quod esset ProXimum promontorium, percunctatus, eum ulchri promontorium id vocari audisset, placet omen inquit, huc dirigile naves eo classis 40 decurrit copiaeque omnes in terram expositae sunt. Prosperam navigationem sine terrore ac tumultu visse permultis Graecis Latinisque auctoribus credidi. Coelius, praeterquam quod non
mersas fluctibus naves, ceteros omnes caelestes maritimosque terrores,
344쪽
postremo abreptam tempestate ab Asriea lassem ad insulam Aegimurum, inde aegre eorrectum cursum exponit, et prope obrutis navibus inium imperatoris graphis haud secus quam naufragos milites in armis eum ingenii tumuli in terram evasisse. XXVIII. Expositis opiis Romani astra in proximis tumulis metantur iam noli in maritimos modo agros conspectu primum classis dein tumultu egredientium in terram pavor terrorque pervenerat, sed in Psas urbes neque enim hominum modo turba mulierem puerorumque .gminibus immixta omnes passim compleverat vias, sed peeor quoque Prae 10 se agrestes agebant, ut relinqui subito Asricam diceres urbibus vero ipsis maiorem quam quem secum adtulerant terrorem inserebant, mecipue Carthaginis prope ut aptae lumultus ait nam post N. Atilium Regulum et L. Manlium eonsules annis prope quinquaginta nullum manum exercitum viderant praeter praedalorias lasses, quibus eaeensio-i ne in agros lactae erant raptisque, qua obvia sors seeerat, prius meursum semper ad naves, quam elamor agrestes eontiret, uerat eo maior tum iuga pavorque in urbe fuit et hercule neque exercitus domi validus neque dux quem opponerent erat Hasdrubal Gimnis filius, genere fama divitiis regia tum etiam adfinitate longe primus civitatis erat eae sed eum ab illo ipso Scipione aliquot proeliis susum pulsumque in Hispania meminerant, nec magis ducem duci parem quam tumultuarium exercitum suum Romano exercitui esse itaque velut si urbem extemplo adgressurus Scapio foret, ita conclamatum ad arma est, portaeque raptim clausae et armati in muris vigiliaeque et taliones dispositae, ac 25 noete insequenti vigilatum est postero die mille equites speculatum ad mare turbandosque egredientes ex navibus missi in lationes Romun rum inciderunt iam enim Scipio lasse Uticam missa ipse haud ita multum progressus a mari tumulos proximos ceperat, equites et in stationibus locis idoneis posuerat et per agros miserat praedatam. XXIX. hias eum Carthaginiensi equitatu proelium cum ommisissent, paucos in Psoeertamine, plerosque sugientes perseeuti, in quibus praesectum quoque Hannon a nobilem iuvenem occideranti Seipio non agros modo circa vastavit, sed urbem etiam proximam Afrorum satis opulentam epit, ubi Praeter etera, quae extemplo in naves onerarias imposita missaque in ab Siciliam erant, et milia liberorum servorumque capitum sunt eaPt.. laetissimus tamen omnibus in principio rerum gerendarum adventus fuit Nasinissae, quem quidam eum ducentis haud amplius equitibus, plerique eum duum milium equilatu tradunt venisse eeterum cum longe mariimus omnium aetatis suae regum hic suerit plurimumque rem Romanam Miuverit, opera pretium videtur exeedere paulum ad enarrandum, quam Varia oriuna usus sit in amittendo reenperandoque paterno regus.
Nilitanti pro Carthaginiensibus in Hispania pater ei moritur Galaenomen erat regnum ad fratrem regis esaleem pergrandem natu, itumos apud Numidas est, pervenit. haud multo post mesale quoque
345쪽
mortuo malo ex duobus filiis eius Capussa, nero ad modum estem -- paternum imperium accepit. ceterum eum magis iure gentis quam auctoritati inter suos aut viribus obtineret regnum, exstitit quidam Magaetulus nomine, non alienus sanguine regibus, samiliae semper inimicae aede Imperio varia fortuna eum iis qui tum obtinebant ertantis. Is eon Ieitatis popularibus, apud quos invidia regum magnae auctoritalis erat, castris palam positis deseendere regem in aciem ae dimicare de regno coegit. In eo proelio capvssa cum multis principum ecidit gens Maesuliorum omnis in dicionem imperiumque Mazaetuli concessit. regio tamen nomine abstinuit, contentusque nomine modico lutoris puerum La-10eumallen, qui stirpis regiae supererat, regem appellat Carthaginiensem nobilem seminam, sororis filiam Hannibalis, quae proxime Oesales regi nupta suerat, matrimonio sibi iungit spe Carthaginiensium societatis, et eum Syphace hospitium vetustum legatis missis renovat, Omnia ea auxilia praeparans adversus Masinissam. et Masinissa, audita morterili patrui dei nee s atris patruelis, ex Hispania in Mauretaniam Bucarea tempestate rex Maurorum erat - traiecit. ab eo supplex infimis precibus auxillum itineri, quoniam bello non poterat, quattuor milia Maurorum impetravit. eum iis, praemisso nuntio ad paternos suosque ami- eos, eum ad fines regni pervenisset, quingenti serme Numidae ad eum reconvenerunt. Igitur Mauris inde, sic ut convenerat, retro ad regem remissis quamquam aliquanto minor spe multitudo, nec cum qua tantam rem adgredi satis auderet, convenerat, ratus agendo a moliendo
vires quoque ad agendum aliquid collecturum, proficiscenti ad Syphacem Lacumagae regulo ad Thapsum occurrit. trepidum agmen cum in murbem refugisset, urbem Masinissa primo impetu capit, ex regiis alios tradentes se recipit, alios vim parantes occidit pars maxima cum ipso puero inter tumultum ad Syphacem, quo primum intenderant iter, pervenerunt. dama huius modicae rei in principio rerum prospere actae convertit ad Masinissam Numidas, adfluebantque undique ex agris vicisque 30 veteres milites Galae et invitabant iuvenem ad reciperandum paternum regnum. numero militum aliquantum Mazaetulus superabat: nam et ipse eum exercitum, quo Capussam vicerat, et ex receptis post eaedem regis aliquot habebat, et puer Lacumage ab Syphace auxilia ingentia adduxerat. quindecim milia peditum Magaetulo decem milia equitum erant, 35 quibus cum Masinissa nequaquam tantiim peditum equitumve labente acie conflixit. vicit lamen et veterum militum virtus et prudentia inter Romana et Punica arma exercitati ducis: regulus cum tutore et exigua Masaesuliorum manu in Carthaginiensem agrum perfugit. Ita recuperato regno paterno Masinissa, quia sibi adversus Syphacem haud paulo maist 40 rem restare dimicationem cernebat, optimum ratus cum fratre patruele gratiam reconciliare, missis qui et puero spem lacerent, si in fidem Masinissae sese permisisset, suturun eum in eodem honore quo apud Galam esalees quondam fuisset, et qui Mahaetulo praeter impunitalem sua
346쪽
omnis eum Me restitui spondaren' ainbo praeoptantes exsilio modieam domi fortunam, omnia, ne id sieret, Carthaginiensibus de industria gemtibus, ad aes perduxit. XXXI. AEasdruba lum sorte eum haec gerebantur, apud Syptia
6 eem erat qui Numidae, haud sane mulium ad se perlinere redenti. utrum penes Laeumagen an Masinissam regnum Maesuliorum esset, allieum mah opere ait, si Masinissam eisdem contentum fore quibus patrem Galam aut patruum eius Oesalcem credat multo maiorem indolem in eo animi ingeniique esse quam in ullo gentis eius usquam suisset saepeio eum in Hispania rarae inter homines virtutis specimen dedisse sociis pariter hostibusque et Syphacem et Carthaginienses, nisi orientem illum ignem oppressissent, ingenti mox ineendio, eum iam nullam opem ferre possent, arsuros adhue tenera et fragiles vires eius esse vix dum omIeseens foventis regnum. instando stimulandoque pervincit ut exercitumi ad sues Maesuliorum admoveat, alque in agro, de quo saepe eum Galanon verbis modo laueptatum sed etiam armis certatum suerat, tamquam haud dubii iuris sui, astra locet si quis arceat, ut quod maxime opus sit, acie dimicaturum si per metum agro edatur, in medium regnum e dum aut sine certamine concessuros in dicionem eius Maesulios, autae nequaquam pares suturos armis his vocibus incitatus Syphax asini me bellum infert et primo ertamine Maesulios undit sugatque Nasib nima eum paucis equitibus ex acie in montem Bellum incolae voeant, perfugit familiae aliquot cum mappalibus peeoribusque suis ea pecunia illis est persecuti sunt regem, etera Maesuliorum mula litudo in dieionem Syphacis concessit quem ceperant e sules montem herbidus aquosusque est et quia pecori bonus alendo erat, hominum quoque eam a lacle veseentium abunde sufficiebat alimentis inde no-etumis primo a furtivis ineursionibus, deinde aperto Iatrocinio infesta omnia ire esse maxime uri Carthaginiensis ager, quia et plus praedaeao quam inter Numidas et latrocinium tutius erat iamque adeo licenter eludebant, ut ad mare delatam praedam venderent mereatoribus adpellentibus naves ad id ipsum, pluresque quam iusto saepe in bello Carthaginienses aderent caperenturque deplorabant ea apud Syphacem carthaginienses, ineensumque et ipsum ad reliquias belli persequendas instim sabanti sed vix regium videbatur latronem vagum in montibus onsectarit XXXIL Buear ex praelaetis regis vir acer et impiger ad id de- Ioetus, et data quattuor milia peditum duo equitum praemiorumque ingenti spe oneratus, si caput Masinissae rettulisset aut vivum, id vero inaestimabile gaudium fore, cepisset, palatos incurioseque agen Maes improviso adortus, pecorum hominumque ingenti multitudine a praesidio armatorum exclusa, Masinissam ipsum eum paueis in verticem mon in eompellit inde prope iam ut debellato, nec praeda modo e rum hominumque apiorum missa ad regem sed copiis, ut aliquanto maioribus quam pro reliquiis belli, remissis, eum mille haud amplius peditibus
347쪽
dueentisque equitibus des essum iugis MasiniMam perseeutus in valle arta
sanethus utrimque obsessis inclusit, ubi ingens aedes Mamuliorum laesar Masinissa cum quinquastata haud amplius equitibus per anhaetus montis ignotos sequentibus se eripuit tenuit tamen vestigia Buear, adeptumque eum patentibus prope Clupeam urbem eampis ita ictumvenit, ut 1 praeter quattuor equites omnes ad unum interficeret eum iis ipsum quoque Masinissam saucium prope e manibus inter tumultum amisit ineonspectu erant fugientes ala equitum dispersa tolo eampo, quibusdam ut occurrerent per obliqua tendentibus, quinque hostes sequebatur. iunia angens fugientes aecepit - neque enim unctanter, ut quos maior ine-10lus urgeret, Immiserant equos, raptique gurgite et in obliquum in latit duobus in conspeetu hostium in praerapidum gurgitem haustis ipse perisse reditus ac duo reliqui equites eum es inter virgulla ulterioris ripae emerserunt is finis Bucari sequendi fuit, ne ingredi numen ausone habere credenti sociam quem sequeretur inde Vanus auctor absum. 15pti Masinissae ad regem rediit, missique qui Carthaginem gaudium ingens nuntiarent, totaque Africa fama mortis Masinissae repleta vario animos adseditimasinissa in spelunea ceulta eum herbis uraret vulnus, duorum equitum latroiani per dies aliquot vixit. ubi primum uota cicatrix uo patique posse visa iactationem, audacia ingenti pergit ire ad resnum e petendum: alque in ipso itinere haud plus quadraginta equitibus olimetis eum in Maesulios, palam iam quis esset serens, venisset, tantum motum eum favore pristino tum gaudio insperato, quod quem perisse or diderant ineolumem cernebant, secit, ut intra paucos dies sex milia pe-25ditum armatorum quattuor equitum ad eum convenirent, iamque non in possessione modo paterni regni esset sed etiam socios Carthaginiensium 'populos Nasaesuliorumque fines, id Syphaeis regnum erat vasta.
ret inde irritalo ad bellum Syphace, inter Cirtam Hipponemque in i
sis opportunorum ad omnia montium consedit. XXXIII. maiorem igitur 30 eam rem Syphax ratus quam ut per praelectum ageret, cum filio iuvene nomen Vermina erat parte exereilus missa, imperat ut circumd elo agmine in se intentum hostem ab ergo invadat. nocte prolaetus Vermina, qui ex occulto adgressurus erat Syphax autem inter diu aperto itinere, ut qui signis ollatis acie dimicaturus esset, movit castra. ubi 35 lempus visum est, quo pervenisse iam ireummissi videri poterant, et ipse leni clivo serente ad hostem, cum multitudine fretus tum praepara. lis ab tergo insidiis, per adversum montem erectam aciem dueit Masknissa maxime loci fiducia, quo multo aequiore pugnaturus erat, et ipse dirigit suos. atrox proelium et diu anceps suit, cloe et virtute militum 40Masinissam, multitudine, quae nimio maior erat, Syphaeem iuvante. ea multitudo divisa, eum pars a fronte urgeret, pars ab tergo se circumsudisset, vistoriam haud dubiam Syphaci dedit, et ne effugium quidem patebat hinc a fronte hinc ab tergo inclusis itaque ceteri pedites equi-
348쪽
tesque caesi aut apii dueentos serme equites a Minissa ire se eon-ψobatos divisosque turmatim in tres partes erumpere iubet, loe praedi-eio in quem ex dissipata convenirent laga ipse, qua intenderat, inter media tela hostium evasit duae turmae haesere altera metu dedita 5 hosti, pertinacior in repugnando telis obruta et confixa est verminam prope vestigiis instantem in alia atque alia nectendo itinera eludens, tam dio et desperatione tandem sessum absistere sequendo eoegit. Ipse eum sexaginta equitibus ad minorem Syrtim perveni ibi cum eonaesentia egregia saepe repetiti regni paterni inter unica Emporia gentemque Ga- o ramantum omne inde tempus usque ad C. Laelii classisque Romanae adventum in Africam consumpsit haec animum inclinant ut eum modie potiusquam cum magno praesidi equitum ad Scipionem quoque post ea mnisse Masinissam eredam quippe illa regnanti multitudo, haec paueti
exsulis fortunae conveniens est.
15 XXXIV. Carthaginienses ala equitum cum praesecto amissa, alio equitatu per novum dileetum comparato, annonem Hamilcaris filiumpeaefieiunt. Hasdrubalem subinde ac Syphacem per litteras nuntiosque, postremo etiam per legatos arcessunt Hasdrubalem opem serre prope circumsessae atriae iubent, Syphacem orant ut Carthagini ut universae 20 Afrieae subveniat ad Uticam tum astra Seipio serme millo passus ab urbe habebat tr lata a mari, ubi paucos dies stativa coniuncta lassisuerant. Hanno, nequaquam satis alid nsu modo ad lacessendum hostem sed ne ad tuendos quidem a populationibus agros equitatu accepto, id omnium primum sit ut numerum equitum augeret nec aliarum gen-25tium aspernatus, maxime tamen Numidas -- id longe primum equitum in Africa est genus, conduci iam ad quattuor milia equitum habebat, eum Salaecam nomine urbem oceupavit quindecim ferme milia ab Romanis astris quod ubi Scipioni relatum est, aestiva sub laetis equi. latus ' inquit: sint vel plures, dum talem ducem habeant L eo minus 30 sibi essandum ratus quo illi segnius rem agorent, Masinissam cum equitatu praemissum portis obequitar atque hostem ad pugnam eligere ia. bot ubi omnis multitudo a effudisset, graviorque iam in certamine es, ae quam ut facile sustineri posset, cederet paulatim ae in tempore mgnae obventurum tantum moratus, quantum satis temporis praegressum visum ad otiolandos hostes, cum Romano equitatu secutus, tegetatibuari mulis, qui peropportune circa viae senus oppositi erant, oecultus proee si Masinissa ex composito nunc terrentis nune timentis modo aut ipsis obequitabat portis aut edendo, i m timoris simulatio audaciam hosti s erest, ad insequendum temere eliciebat. non dum onmes egressi erant, M varieque dux satigabatur, alios vino et somno graves arma capere et semuare equos emendo, aliis, ne sparsi et ineonditi sine ordine sine signis omnibus portis excurrerent, obsistendo primo incaute se evehenteam, sinissa exeipiebat, mox plures simul conserti porta effusi aequaverant er- lamen, postrem iam omnis equitatus proelio eum adesset, sustineri ultra
349쪽
nequiere non amen essus saga Masinissa sed cedendo sensim impetus Eortu accipiebat, donec ad tumulos tegentes Romanum equitatum pertraxit inde exorii equites, et ipsi integris viribus et recentibus equis uannoni Afrisque pugnando a sequendo sessis se circumfudere et Masinissa nexis subito equis in pugnam rediit mille sere, qui primi agminis fuerant, quibus haud facilis receptus suit, cum ipso duce Hannone interesus atque interseoli sunt ceteros, ducis praecipue territos caede, Lfuso sagientes per riginta milia passuum victores secuti ad duo praeterea milia equitum aut ceperunt aut occiderunt inter eos satis constabat non minus ducentos Carthaginiensium equites suisse, et divitiis quosdam is et genero illustres. XXXV. Eodem sorie quo haec gesta sunt die naves, quae praedam in Siciliam vexera ut, cum commeatu rediere, velut ominatae ad praedam alteram repetendam sese venisse. Duos eodem nomine Carthaginiensium duces duobus equestribus proeliis intersectos non omne auctores sunt, veriti, credo, ne falIeret bis relata eadem res Coe. 1.lius quidem et Valerius captum etiam Hannonem tradunt. Scipio praesectos equitesque, prout cuiusque opera ruerat, ante omnes Masinissam insignibus donis donat e firmo praesidio Salaecae imposito ipse cum cetero exereti prosectus, non agris modo, quaeumque incede- sat populatis sed urbibus etiam quibusdam vicisque expugnatis, late suso 20 terrore belli, septimo die quam prosectus erat, magnam vim hominum et peooris et omnis generis praedae trahens in castra redii, graves ollarum hostilibus spoliis naves dimittit inde omissis expeditionibus populationibusque ad oppugnandam Uticam omnes belli vires convertit, eam deinde, si cepisset, sedem ad cetera exsequenda habiturus simul et Ha asse navales socii, qua ex parte urbs mari adluitur, simul et terrestris exercitus ad imminentem prope ipsis moenibus tumulum est admo tua tormenta machinasque et advexerat secum et ex Sicilia missa cum commeatu erant, et nova in armamentario, multis talium operum artifi-eibus do industria inclusis siebant Uticensibus tanta undique mole cir Meumsessi in Carthaginiensi populo Carthaginiensibus in uasdrubali ita,
at is movisset Syphacem, spes omnis erat sed desiderio indigentium au. xiiii lardius cuncta movebantur. Hasdrubal intentissima conquisitione eum ad triginta milia peditum tria equitum consecisset, non tamen ante adventum Syphaeis castra propius hosterii movere est ausus Syphax Meum quinqua in milibus peditum decem equitum advenit, confestimque inolis a Carthagine eastris haud procul Utica munitiovibusque Romanis consedit quorum adventus hoc tamen momenti secit, ut Scipio, cum quadragiula serme dies nequiquam omina expexiens obsedisset Uticam, abscederet inde irrito incepto. iam hiems instabat astra M. Mherna in promontorio, quod tenui iugo continenti adhaereus in aliquam
tum maris spatium extenditur, communii uno vallo et navalia castra amplectitur iugo medio legionum castris impositis latus ad septemtrio. nem Versum subductae naves navalesque socii tenebant, meridianam val-
350쪽
lem ad alterum litus eqvilalus haec in Ataca usque ad extremum autumni gesta. XXXVI. Praeter convectum undique ex populatis eirea agris rumentum commeatusque ex Sicilia atque Italia advectos, Cn. elavius propraetor ex Sardinia ab Tib. Claudio praetore, cuiua ea pro-ο vincia erat, ingentem vim frumenti advexit, horreaque non solum quae iam saeta erant repleta, sed nova aedificata vestimenta exercitui dedirant id mandatum elavio, ut cum praetore ageret, si quid ex 'Ea provincia omparari ac mitti posset ea quoque haud segniter curata res: mille ducentae togae brevi spatio et duodecim milia tuniearum missa. 10 Aestate ea, qua haec in Africa gesta sunt, . Sempronius consul, cui Bruttii provincia erat, in agro Crotoniensi cum Hannibale an ipso itinere tumultuario proelio conflixit agminibus magis quam cse pugnatum est Romani pulsi, et tumultu Verius quam pugna ad mille et dueenti de exercitu consulis intersectis in castra trepide reditum, neque 15 oppugnare tamen ea hostes ausi ceterum silentio proximae noelia r sectus inde consul, praemisso nuntio ad P. Licinium proconsulem ut suas legiones admoveret, copias coniunxit ita duo duces, duo exercitus ad Bannibalem redierunt ne mora dimicandi lauta, cum et consuli dapibeatae vires et Poeno recens victoria animo esset. In primam aciem suas
20 legiones Sempronius induxit, in subsidiis Ioeatae P. Licinii legionea consul principio pugnae aedem Fortunae primigeniae vovit, si eo die hostes didisset, omposque eius voli fuit sus ac sugati Poeni, supra quattuor
milia armatorum caesa, paulo minus trecenti vivi capti et equi quadraginta et un decim militaria signa perculsus adverso proelio Hannibalae Crotonem exercitum reduxit. Eodem tempore M. Cornelius consul in altera parte Italiae non tam armis quam iudiciorum terrore Etruriam
eontinet, totam serme ad Magonem a per eum ad spem novandi rea e fiam eas quaestiones ex senatus consulto minime ambitiose habuit, mul.
lique nobiles Etrusci, qui aut ipsi ierant aut miserant ad Magono de
30 populorum suorum defectione, primo praesentes erant condemnati postea conscientia sibimet ipsi exsilium consciscentes, eum absentes damnati essent, corporibus subtractis bona tantum, quae publicari poterant, pigneranda poenae praebebant.
XXXVII. Dum haec consules diversis regionibus agunt, censores allinterim Romae M. Livius et C. Claudius senatum recitaverunt princeps iterum lectus Q. Fabius Maximus: nolati septem, nemo tamen qui sella euruli sedisset sarta tecta acriter et eum summa fide exegerunt viam e soro Bovari et ad Veneris circa soros publieos et aedem matris in gnae in alati saetendam locaverunt. vectigal etiam novum ex salaria 40 annona latuerunt: sextante sal et Romae et per totam Italism erat: Romae pretio eodem, pluris in foris et conciliabulis, et alio alibi pretio praebendum loeaverunt id vectigal commentum alterum ex censoribus satis credebant populo iratum, quod iniquo iudicio quondam damnatus esset et in pretio salis maxime oneratas tribus quarum opera damnat