장음표시 사용
81쪽
Terra regione. O7 mcliuque donec Sole ad verticalem redeunte, Aeris frigus paulatim expellatur, Terrae que superficiei pori reserentur: Tunc enim vapor , exhalatioque diu retenta libere exeunt: ac Terra calida frigidusque Aer vere pedeten- c*Ratem.
rantur. Hisce igitiir cuilibet sussicien- να regio-ixor constare puto, quod, & quomodo NMI haec suprema Terrae regio, modo sit calida, modo frigida, & modo temperata : quod que astra hujus minime sint primo & per se causa, ut in Aerei sedeantum per accidens. Quaecunque siquidem causa Aerem per se calefacit,
aut refrigerat : eadem per accidenS .
Terram 11mul tempore rerrigerat, auzgacitas calefacit;Tanta fuit in Mudo codendo Primat Naturae omnipotenssiagacitas.. Huius regionis crassities existit adia supremae modum parua. Etenim ex It e. leucis. Egioni quas secundum Ptolemaeum, aut ISIT. Gies varia
quas secundum alios Terrae semidiamiter continet ; vix quibusdam in locis, ad 8o. profunditatis hexapodes h c regio extenditur n multis circiter ad roo Inlpaucissimis vero ad IIo. Idque pro i
locorum diuersitate , In loc1s si quidem
82쪽
Teriae. re gio cur reliquis fer tilior.
montosis, minor reperitur crassities, iii planis vero, ut plurimum maior, prae 1ertim si Terra sit pinguis, dc argillosa, Haec enim aestate quo tempore tam Terrae, quam Aeris regiones sensibiliter admodum distinguntur )frigori excipiendo , retinendoque ob aquea qua turget humiditatem , caeteris Terrae differenthsest accomodatior. Quae vero hic refero, me docuit experientia quae incredulorum etiam magistra esse se non recusabit: neque tam exiguam huius regionis crassitiem mirabitur, qui infimae, mediaeque regionis Aeris crassitiem attente perpendet. Caeterum haecTerrae suprema regio, ob caloris, & frigoris statas vicissitudita nes,reliquis multo fertilior extat:Nam animalia permulta, plantae omnes, lapides praetiosis,&generis cuiuscuq ;mineralia, in ea producuntur, & educatur, quorum tria priora caeteris Terrae regionibus denegantur.Praeterea eX Vaporibus in ipsa astedetibus aquaru sub
terranearum pars maxima generatur:
Indeque fit, ut in fodienda Terra pro puteis, non longb a superficie aqua reperiatur ue quae non tam est aqua pi
83쪽
Terra regione. Osuialis , per Terrae poros trans colata Iicci hoc saepe sit) quam aqua C Vaporibus passim, continuoque aseendentibus concreta: qui enim putei Huuiales tantum aquas excipiunt: cito arescunt: aquaS Vero e vaporibu S concretas, rarissime: idque tantum circa finem aestatis siccissimae, feruidiis mariaque: quo tempore tota Tertae suprema regio, impense refrigerata, prohibet ascensum vaporum, e quibus aquae it
lae puteales generari solebant: Et de hisi puteis hoc notatu dignu est, quod eo usque implentur, quo usque ipsorum aquae superficies , & locus in quo aqua ipsa generatur, sint ambo in eadem linea circulari, cuius centrum est Terrae
centrum sed de harum generatione ic motu fusius lib. de generationum mysterij s:Iam pergamus ad fumosam Temrae regionem.
84쪽
De Terrae media region'. Ed iaTerrae regio, & Αα
ris media in eo conueriniunt , quod eandem utraque perpetuo seruentemperaturam: In eo veri
quod Aeris media regio perpetuo frigeat, media vero Terra perpetuo caleat: Qu9d sane prima vice qua in hanc descendi, non exiguam mihi peperit admirationem: Mirum siquidem videtur aestate potissimuua, postgo .velio o. frigidissimarTerr hexapodes i quod Terrae supremam regionem superiori capite constuimus ) in aliam Terrae regionem valde,neque m insis hypocausto calidam descendere:
sit experie, si vero hac de re quisquam dubitet, eo ' usque anni quovis tempore se costratinosque veraces experietur. Ne autem quibus non est eo usque fodiendi otiu, ceu commoditas, toto vitae surriculo incredulitate laborent,praesertim cum
Hypocrates lib. de veteri Medicina, xext. 3. asserat Quod si quia de subli
85쪽
Terrae regione. 7Idimus in Aere rebus , de subterraneis dicat , quomodo habeaηt sciant
tamen neque dicenti , neque augentibus manifesum satis fuerit varane sint an secus e neque exim e t ad quod quisse conferat, cuique innitatuν t -- ratem cognosiat: Tales ad intellectita Tandem is
Ieira nosae relationi assensum, sic pla- cet compellere. N isi daretur haec regio, L nulli vapores, nullaeque exhalationes . ad pluuias, ventosque iussicientes ETerra aestate ascenderent, quia in nulla Terrae parte generari possent: Aquae enim in vaporem, & Τerrae in exhalationem attenuatio, resolutioque, fieri ne- queut nisi ab actuali calore valido, qui aestate non reperitur ea in regione, qua supremam diximus tunc temporis frigidissima, Ergo sub hac alia regio actu calida est admittenda , in qua talis
. fiat resolutio. Dicent forte non pauci vapores illos, exhalationesque at Sole obiectio.& caeteris astris, attrahi: e Terrς superficie. At huic errori huc usque vixissessissiciat id enim duplici de causa est fal- huilo,'. sissimum. Prima qua neque Sol, neque pore aur Astra vapores vllos sursum attrahunt, eo. λοω iquantumcunque Philosophiae Princi . toxegeae-
86쪽
nesque ad plumas,&ventos sufficient triogeneratur.
pes, illud passim asIerant: Nequo id
minus ridiculum mihi videtur , quai camini fumum qui vaporem exhalationemque continet) vel aquae bullieris fumum, a sole, vel astris attrahi asse serere. Etenim statim atque ta in elementis , quam elementatis pars aqueain vaporem, & terrea in exhalationem ab actuali calore quocunque retoluta sunt hae seipsis suapteque leuitate asiacendunt, non secus ac lapis propria
grauitate verius Terrae centrum deicC-dit. Secunda quia et sit in Terrae stiperficie a calore Solis, vapor, dc exhalatio generari : haecque deinde ieipsis vediximus eleuari queant unda errat superficiei siccitas aestiua) id tamen est admodum paucum , Vixque ad nubis, aut pluuiae concretione pertingit, quia tum paucitate, tum tenuitate, est nimium dissipabile a calore Solis, dc infimi Aeris tunc feruentis. At copiosi cras . sique vapores, post longam siccitate, R. aut .horarum spatio Coelum densis nubibus, ventisque furentibus,Terram vero nimbis, & grandine operientes,& riuorum,fluminumque alueos aquis
replentes, interdum ad prodigios
87쪽
Terrae regione. T vsque inundationes, in Terrae superficie generarI nequeunt. Etenim ad tam subitam tantae vaporum quantita R' kψης iis generationem, deest in Mundo calor fiassiciens. Ad haec deest materia in Terrae tu perficie, dico Terrete a Mari , lacubusque longe dissitae, ne eo quisquam reiugiat, indeque vapores hauriat. Denique quia per tam copiosae aquae , tam breui tempore , a terrestris Τglobi superficie separationem, rivos huminaque aeque iensibiliter decrescere, exsiccarique deprehenderemus, Terraque ipsa penitus aresceret, ut Chymicis evaporantibus satis innotescit, cuius tamen contrarium CX perictia probat. Dum enim eleuatur talis vaporum copia, hi Terrae superficiem quam ascendendo penetrant, solito reddunt humidiorem; eiusque contractam a calore aestiuo siccitatem tem terant: quod signum est euidens, eos e profundiori loco ascendere, profundiusque generari: Non enim ascendia nisi prius alicubi geniti: neque generari queunt, nisi a calore valido, Terram N Aquam calefaciente, attenuante,derarefaciente, qui cum aestate non de-
88쪽
turin suprema Terrae regione, sub ea necessario admittendus est. Nullus siquidem ut aiunt j fumus est sine igne, id est calore: & ibi calor, unde fumus: At fumus e Terrae profundo ascendit ibi ergo validus calor existit. Confir
matur omnino ex materia Terraemoturi
exhalatione scilicet&vapore,quae si aestate copiosior gignatur, quam pOD sit exhalare , Terra frigore constipata exitum denegante , carceris impatiens terram stupendavi ad hanc usque mediam regionem aliquando distumPit, ingentisque profunditatis abyssos, no .minu ob oculos ponit. At quis eam materia, vel in stiperficie, vel in suprema Terrae regione in qua frigus dominatur genitam asseret 8 Id denique probant Ter e speluncae, cuniculi, puteique profundi , per quos Vt per caminos seu tu bos, spiritum magna vi erumpere, cuiuis facile est obseruare. Quod autem
hyeme quoque, tum Vere, & autumno
calida sit haec regio, noa dissicile est aporum , exhalationumque ijsdem
temporibus ascensu etiam probare. Vera tamen ratio a priori dabitur, infra
Ac proinde breuitati studentes, Com
89쪽
Terra regione. IIcludimus dari hanc mediam Terrae regionem perpetuo calidam, in qua prima omnium mineralIum mixtoriique rudimenta continuo elaborantur; nec est praeci
non meteororum, quae in media deinde Aeris regione semper frigida ,suae botati u. perfectionis complementum, maiori ex parte adipiscuntur. Caeterum per totum anni tempu no Mediat ei. aequaliter calet haec regio: Nam aesta- tae regiore diu feruida, & sicca, maxime incalescit, quod ob totius supreniae re- ..iei '' fionis frigus intensium vapores, &CX-
alationes que continuo in ipsa geneia Sio 3-sti-
rantur impla cohibeantur & coacten- tutio,iiu-tur, Term supernae poris a frigore co- iuriuος-
strictis: Hyeme rigida, qua Terrae sola '
superficies constipatur, valde adhuc, sed tamen non aeque calet, quod va- H ' si
pori, oc eχhalationi, malus Vagandi Do & ca spatium concedatur: Vere aute autumno minus calida extat, quod V v. nilis poti, & exhalationi, libera tunc in Ae- autunalis. rem ascendendi via, egressesque pata que odiis' teant, Unde ijs temporibus, in AeriS causae. suprema regione frequetiora esse ignita meteora,ab antiquis huc usque ob
seruatum est: Quod etsi de multis co-
90쪽
cedatur, de Cometis tamen omnibus falsum esse, testatur Cometes nobis adhuc hodie rI. Decembri S i 6l8. Inter Bootis humerum sinistrum, & Helicis caudae ultimam conspicuus: Cuius motu paulo attentius obseruato : Οmnino iam assero', ipsum extra Mundum sublunarem existere. De eius autem
in motu versiis Polum, contra signorum meta Viso successionem, qui Coelorum soliditati hoc anno solidorumque Coelorum motibus vulgo creditis compati nequit: Tum an ipse Cometa eo altitudinis ex terreis exhalationibus, iuxta Priscorum sente-tiam queat generari, mentem nostram aperiemus Tib. de generat. mysterijs Ideoque his tantum obiter dictis, de hac media Terrae regione concludendum stiperesse videtur, quod semper ita Caleat, ut fossores metallici etiam inter aquas in ea nudi operentur, ut pluri-- bus fodinis conspexi. ilosophi Priusquam autem caloris huius per-mpori , di petui causas statuam, valde mirari su-ie haneidi bit, quod nullus Antiquorum,tam nouisionem tabilem, sensibilemque caloris, & fri- . . . Soris subterranei, ab ipsa Natura diui erunt. lionem animaduerterit,cum tam multi