장음표시 사용
341쪽
quos duces quos mirata est Graecia, quos Roma extulit. colignio tota belli moles incumbit, delectuque novo reparatis viribus in conspectu Regiorum metatur. In solo Mon- bello sperabatur post exhausta serro tot praeliis Sectariorum septuaginta millia; res contra cessit , resurgit ex strage Sericus & Condaeus patrueles: opitulatur, quae supra omnes in Calvinismo ardebat, Ioanna Labretana Henrici IV. mater , Catholicorum sui temporis flagellum , & Ecclesiae ter-
Santones, Pictones, una concurrunt renovando dissidio; Rex supplex pacem orat. Conclamatis rebus, ecce atrox Mcrudele conlilium t Proponuntur Henrici Borbonii cum Margareta Valesia nuptiae , solennibus festive transigendis Marg-eri η Sectarii turmatim nobiles, & sectae columina, primores,
Lutetiam conveniunt. Exit interea secretum a Rege edictum, quo jubentur, stata die Catholici una Sectarios internecione delere , ea mente ut in prima factionis capita Lut tiae patrata caede, dies eadem foret decretoria sectae per totam Galliam. Obstabat fides solenniter data; praevaluit vetus axioma, fidem violantibus,violari posse. Sanctam esse debere is inconcussam fidem qua subditio Regi suo tenetur, requa toties disce terat Secta quoties e re ipsius fuerat. Revoc tur Ambalianae, Meldensis,&aliarum proditionum memoriaqueis Gallia &Reges petebantur:addebatur nullam esse fidem qua hareticis datur. His persuasum Regi alias invalido, &inermi , dolo ut ageret. Specie nuptiarum ludicro in eam diem indicto vocantur Sectariorum praecipui , dant se in viam Parisios nobiles e secta, Galliae provinciis circum-ris sevisj. suit: illucescit D. Bartholomaei dies dicta in lanienam, pa- η S. sam rantur nuptialia: purpura & bysso vestiuntur Sectarii nobi-Ies , nuptiis sui Principis festive honorandis, ita Henricum appellabant tum Sectae caput: &ecce horresco referens Lutetiae & reliqua passim Gallia necantur uno omnes ordine : non sexus, non habita ratio aetatis, donec explerentur sqnguine & ultione lanistae, & vulgus cruoris avidum : t tam per noctem Lutetia impleta caedibus; postridie redintegratur acrius laniena. Colignius inter caesos magnum sui desiderium reliquit sectae: is paucis ante diebus,dum ex regia domum
342쪽
domum redit sc lopo e senestra disploso sauciatus seerat, privata, ut creditum , ultione ex nece Guisti, quam ipse procurasse creditus. Memorant questum pro tempore audentius, vultuque truci minas meditatum, dedisse caussam lanienae, quae transacta dum ipse adhuc a vulnere tardabatur ; caesus e senestra in visum projicitur : non satis occidisse, nisi ostenderetur. Horrendum spectaculum i natat in sanguine quanta est Lutetia, privatique per urbem rivuli dum de sanguine undique confluente in Sequanam exonerant colorem fluvii mutant: jugulantur noxii juxta & innocentes pro libidine percussorum , ut quemque res privatae agebant, aut odia. Nec caeli omnes, plerique asylum invenere in urbibus quas Secta occupabat ; quosdam assinitas cum Catholicis contracta salvos habuit, queis delitescere datum donec de-tavitisent ira & furor. Numerus per Galliam caesorum trisinta serme millia. Memorabile est facti atrocitate , quod ferunt Reginae Margaritae libri memoriales, ea Henrici Navarrae Regis conjux ignara mali. Inter proscriptos Ley- Leir , ranuS , vir nobilis, non procul regia habitans invaditur sub carbaseo indutio nudus; postquam vulnus acceperat exerit se cubili, fugitque in regiam ubi asylum sore sperabat ex Rege Navarro ; urget sicariorum globus , proripit se victima in Principis qui sorte tum aberat aulam: instabat jugulo serrum; venerationem locus amiserat, praevalente, quod vulgo per seditionem, licentia. Quid faciat infelix homos Quandoque optimum est ex necessitate consilium. Irrumpit iacto in stratum impetu , thorumque occupat Rege vacuum expergiscitur implacido horrore Regina, seratique hominis amplexu cruentatur tota, & letho eripit. Haec illa. Alii sub Principis lecto delitui e semivivum hominem scribunt, donec decederent 4ra & ultio. Navarraeo Regi & Condaeo, Principibus e gente regist parcitum , si Calvini errores exuerent; exuunt, redeuntque ad vomitum ubi primum data occasio fugiendi. Plerisque placuit ex toties laesa Regis per Sectarios patientia. suror legitimus placuit ultionis modus: praevaluere apud quos , pro crudelitate accepta ultio, pro scelere clades: quicquid id est, internecionem prodi dit effectus inutilem : neque enim , ut spes erat, ex caede concordia fuit inter indigenas, aut v ςneratio, & cultus erga
343쪽
prompti nuper capaces obsequii , in rebellionem inauxit Habet enim serri & flammae , vel in ipsos haereticos contra fidem datam saevitia id singulare, ut pereuntibus succedat progenies laetior , pullulantibus velut in hydra perniciosa capitibus. Armatur Secta jam justius, si quo iure defendi potest seditio in Reges: oblidetur Rupella Sectariorum in Gallia caput: Ionga obsidio est ; ingens Henrici Ducis Andium vis , expugnandae ; admoventur , dc quatiunt muros sexaginta tormenta bellica , unaque quinquaginta millia armatorum ; at irritus in expeditionem conatus: non Carolo,non Henrico fratribus, debita Ludovico Regi, in aliam aetatem expugnatio, Cardinalis Richelii labor , quem in tempus suum memorabimus. Polonia egente Francorum regia mutuatur Regem, non alio ambitaquam virtutis & spei maximae, quam de Henrico adolescente fama vulgaverat.
Iis serme temporibus Mommorancius & Cossaeus Marescalli quanquam erant ambo Catholici unam cum Sectariis caussam habent; captis vincla indita, donec in carcere scrocitatem exuerent. Danu illius inter haec is Mommoran-cii frater in Narbonensi provincia Prorex , spoliatur proregio munere, unde ira vecors Regem abdicat, & maiiente religione Catholica, quam nunquam exuit, auget Sectarios urbibus in Septimania inferiore Nemauso, Lunello, & Monteressulano , queis uti velut re sua Calvinistae, donec a Ludovico XIII retraherentur urbes in primaevum statum : sicyarta Danvillio salus, sic qui ex perduellione meruerat poenam, obtinuit gratiam ingenti rebus privatis augmento per crimen. Nec multo post nova clade affigitur Gallia per mortem Caroli Regis, de quo varie dictum , suone, an alieno fato perierit. Vbi excesserat revocatur Henricus Poloniae Rex Medicaea interim regente Raevi publicam quod amabat. Diu incertus est regni status , Sectariisque dubitantibus Re sena habitura Gallia, necne ; ecce nova factio, Perquam eius democratiae sundamenta jaciuntur, quam nisi hoc seculo Ludovicus noster excuteret, periculum crat ne superstruexetur popularis audaciae moles Batavae in Hispanum Regem rebellionis aemula. Dilapius furtim Cracovia Henricus in Galliam redit, inopinoque adventu oppresserat Sectam, ni
si primores regni quorum interest minui autoritatem re
344쪽
giam) novam Rcbellibus audaciam adderent exemplo suo. At seditio brevis: quippe Sectariis sub Rege, moribus Germanis assueto , libertatem sperantibus qualis in Germania pallim ; haud aegre conventum in pacem , quae ab anno
Μ- D. LIX- in annum M. D. Lxxv I. pax cum Sectariis de
cima numerabatur: ejus conditiones praecipuae in libertate Mommorancti de Cossaei , earumque concessione urbium insto d O-
politae, quas dein Secta fidei obsides dixit. Sic Reo i actum 'I .
cum subditis ex compacto, & velut desiderata pollicitationibus fide, interposita cautio. His accessere tot gratiae,quas obtinenda: Rex paci Sectae concessit, ut imprudentioris zeli Catholici Peronae, in Picardia, unitae factioni tunc primum La Ligua asiibscripserint, cui color a religione quaelitus, celabat regni ambitum: Guttianis imputata labes. Nondum eruperat Cata hi ' si tholica factio, eum bellum a Sectariis renovatur: opitulantur Sectae suae Henricus & Condaeus Borbonii Principes,
renovantur funera quam ante atrocius, grassantur licentia& furor, donec ad annum M. D. L xx x. grata affulsit dies is s.
qua sopito bello pax rediit. Brevior laetitia quam speratum. Quippe anno proxime sequenti iterum seditio Sc clades; ispo.& pax iterum post sex menses. Qujs haec legens non cre- Issia
dat Calvinistis habitos Reges in ludibrium Z Proditiones de
ferocem audaciam ejus gentis, queis accingimur memorandis , nemo certe mirabitur gnarus vulgo parentum
in filios cum sanguine transire affectus & indolem. Haud procul lethargia fuit Henrici III. patientia, is adeo Catholicus erat, ut vana scrupulositate, interdum in stiperstiti nem deflecteret,quae noxa parum in Principes cadit: oppressus tamen , cum aut illi cedendum imperio, aut pro libidino Sectariorum, regnandum foret, privilegiis auget ingratam gentem,adeo ut in suspicionem Calvinismi vocatus, Cath licae in se Vnionis arma provocaverit, cui, Lea, barbarum I a Ligurinomen : barbara certe factio in Regem optimum i Factionis autores & fautores Guilii fratres & Mayenius, qui vano Religionis praetextu coronae inhiabant, ii vera fides ejus aetatis Scriptoribus plerisque quanquam non desint qui contra scripserint, ut cuique in Guilios amor, aut odium. Haerebat inter Sectam & Catholicos Henricus, dubius quonam flecteret: pronus in Catholicos,Sectarios in se armabat contra Sectariis favens a Catholica saetione Religionis prae-
345쪽
textu opprimebatur: ita, quocunque flecteret, utrinque in- La Batullis cumbebat hostis. Praevalet Sectae , Catholica iactio. Bellum. de Cout rar. denuo in Sectarios: luctuola est illata Catholicis clades prae-ant', lio si utracenii, tuo Ious rei maritimae sammam habens ejus S. Gub is, que stater San-Salvadourius qui vix adoleverat caesi post pii Frer i. gnae aestum , cum inter captivos haberentur, destinata vit creditum nece; cecidere una quadringenti nobiles. Nescio an justa in Henricum III. procuratae cladis suspiciosuit; fuit certe. Is cum pro immenso in Ioiisam affectu uxoris suae sororem matrimonio illi copulasset, obtignatam audiens ab
i, sν. eo Catholicam in se factionem, excanduisse sertur , adeo unperdendo homini ingrato Sc nequam contulisse opem pleristaque sit creditus. Perduelli haud indebita poena, si vera postulatio, sed inique collata in immerentes, qui velut proscriptione periere. Eo praelio sub Henrico Borbonio vicit Secta Catholicos ingenti strage.
Per ea tempora inundat Galliam Germanus exercitus eui una cum Sectariis Galliae credulitas, una caussa erat.Vl- Eneau. tro occurrit Guilius externo hosti, instructaque ad Aliae
3 7 tum acie, licet impar viribus , vincit; unde Sectariis ruina Earricarii. Jc casus; nili iterum sub inani Religionis praetextu claustra Lutetiana , quorum Guilius autor, adigerent Regem Lute tia profugum auxiliaribus copiis ab Henrico Borbonio Sectariorum duce petendis. Sociantur sortuna Henrici duo C i tholicae factioni aeque suspecti, saevitur armis, serate adhuc bellum inter regni colas,donec Blesas generalia regni Comitia convocarentur. Praeerat comitiis Dux Guilius, aemulaque Uenrico autoritate trahebat in se affectus omnium ,& jura reo. gni; illi stater Cardinalis vir ingens animi,aulaeque haud rudis : placuit serro utrumque transigi: secreta conspiratio est,
et 1 s8. quippe Rex impar erat negotio, si patuisset. Postridie quam
Dux in regia necatus; in custodia detentus Cardinalis immisso percussore occiditur. Varie acceptum facinus pro diverso
cususque affectit: his proditio, illis justa ultio fuit, ut quisque
gratia aut odio agebatur. Sane , si data fides. servari debuit. Vnita factio Guisiorum ultura caedem in arma erumpit,Gal-isy, . itaque velut vidua Rege, layenium vicarium regno pronunciat; Henricis duobus opitulatur Secta. Lutetia obsidione
cingitur, urbs Regi perduellis, fida Mayenio; nec procul
erat ea pugnatio, cum caedis Guiliorum autor eidem fato
346쪽
LIBER s Ex Tvs. 3I3 subjacet ad Clodoaldi sanum & ipse caesus,percussore ab uni- S. ti, Catholicis immisso; statim bellum quo non antὰ atrocius, non injustius Victori praemium est corona Gallica, prima Europaearum. Henricum Navarraeum Sectarii , &pars magna Catholici potiorem habent, vulgantque scripto legitimum successorem his serme rationibus. Nihil roferre Catholicus sit, necne, qui jura janguinis coronam sibi vindicat; imperii se Religionis diversam esse rationem. Si
credulitatis quam conscientia vocant i libertas non aberit,
Calυinissam Regem Catholicis Catholicum posse imperaram insis r neque subditorum esse , curiosim indagare qua Rex religione tenebitur; spoliandos alioquin avitis possessionibus quoscunque Ecclesia hareticos pronunciaverit.Regna,maxime qua natura parantur, regum esse patrimonia qus quamcunque religionem professi, quidni jure suo possidean Haec pro
inaugurando Henrico Navarraeo Sectarii, haec Catholici quos a contemptu religionis dixere politicos. Ex adverso, Catholici, zelo in fidem ardentiore serventes, specie Cardinali Borbonio viro decrepito quem Carollam X. nominabant; re vera Mayenio Principi Lotharingo autores erant regno invadendo; utrisque illudebat Philippus II. Hispaniarum Rex , sublidioque augebat unitos in Henricum Catholicos, suturus ipse regno Gallico potior postquam exegissent legitimum possessorem, futurus & sortior postquam Gallia,.
mutua clade foret exhausta. Ea spe procurabat Gallis stipendia& militem. Vulgata dein scripta contra Henricum Na-varraeum in hanc sere summam. Regem hereticum orthodoxis imperare non posse. Regni fundamentali lege , ungendum in Dei Ecclesia Principem inaugurandum: Rhemensem Archiepiscopum ex veteri rim ei ossicio destinatum. Si ab Ecclesia ha- reticus exsul ,si indignus est quem sacra Episcopi manus con tingant , non posse in Regem assumi qui ungi nequit. Tacitam esse legem inter Gallia Regem is subditos qua libertatem hi suam non alio , quam fidei orthodoxa pretio vendunt. Dei gratia regnare Reges , qua si primo fundamento deficiet quale est Religio , deficere necessum es omne imperii Ius , quod
una Dei gratia nititur. Esse insuper ex veteri Gallorum ritu,
ut ipso inaugurationis die de pellandis regno suo hareticis sacramento solenni Rex adigatur, quod ut ab heretico sperare risdiculum,ita huyu odi Regem croari iniquum fore O .luctuo
347쪽
si 4 NisTORIAR vM GALI sum. Haee Catholici uniti contra Regem legitimum .dilayenius obtentu Religionis Dux partium, Henrico exili & pcne exsuli instat ingentibus copiis quarum numerus triginta armatorum millia, Regi vix quinque millia merebant: postillatas tot clades Sectariis genti suae : occurrit tamen superbo hosti, semel atque iterum vincit Arquetio & Yvriaco praeliis; nec multo post Lutetia obsessa, debellata Actione.
Parmensi sugato, uno omnium assensu coronatur. Certe proxime ad miraculum accedit potitum regno Henricum, rerum omnium penuria laborantem , quo tempore inundabat Galliam aurum Indicum, & Hispanus miles , quando sulgarabat acrius Roma in caput regium: illi rarus miles, Catholicae iactioni copiae ingentes; & , si caussam demisquam fovebat optimam, erant illi adversa omnia. Sectae tum immensa pro alumno suo studia fuere, unde laudem meruit, ast non plenam; quippe eo bello caussa ipsius vertabatur sub Rege Calvinista, quo praevalente, & Sectarii praevalebant Catholicis quod eo spiritu ageret Secta omnis prodidit ejusdem Henrici ad Catholicam fidem conversio, in quem atrocibus statim convitiis ceviit velut in hostem publicum ; unde ductum argumentum;Sectarios opitulatos Henrico ut Caia
missa, non ut Regi: quia tamen multum illis debeba alenricus, liberalitatem & gratias in ipsos contulit, queis posita seritate mitescerent. Renovavit in longos annos urbium possessiones , pignus fidei datae; urbes item quas matrimonii , foederis , securitatis appellitant ) numero Plures, loci genio & arte munitas ea illis religione conservavit, aut adjecit tanta munificentia, ut potiorem habuisse caussam Sectae plerisque sit creditus. Sic aluit pacem inter subditos Rex optimus , donec vixit. Post belltim sexaginta annorum, pax decennalis suit; restitutaque eo interstitio Gallia, divitiis, amplitudini , sertilitati, commerciis, qualia dc quanta fuerant, ante seditiones. Sequitur malo omnium nostro Henrici caedes , quo tempore post firmatam in Gallia pacem , extra limites regni sui expeditionem parabat, tremente ad bellici famam apparatus Europa. Non multo post sociatur Hispania Galliae, nexu duplici, quo foedus aeternum inter utramque gentem ; quo tota late Europa pax sperabatur ab unione inter Reges orbis arbi- os : nec vana spes erat, si valerent apud Principes vincula ,
348쪽
LIBER S Ε x T V s is quae privatos homines ligant: simultates 5: discordias inter utrumque Regem lugebit annis sequentibus orbis Christianus , cujus omnis tranquillitas in ipso*m concordia sita est. Certe summa rerum Europaearum penes duos Principes esse nemo ambigat: Hispanus auro potens; milite Gallus : multiplices ille coronas ; hic sub una Gallia plura diademata po1sidet: vasta illi regna, sed longiori terrarum intervallo disjuncta eoque invalida: huic unitae provinciae plures, uno tractu, nullo intermedio, quas inter, quae minima est, coronae dignitatem etiam cum splendore sustineat: illi possessio unde ortus Soli, ubi occasus est; hic orbem totum, ut Roma olim , in virtute Gallorum possideret, nisi quod
Gallia contentus, orbis capite, amat protegere, usurpare nescit. In his decedit Gallo Hispanus, quod Gallus primogenitus Ecclesiae est , quodque immenii quos Hispanus possidet
terrarum tractus, nova augmenta sunt genti Austriacae exacto seculo parta quoquomodo : Gallorum Regum possessio mille abhinc annis durat , qua non antiquius in Europa,non illustrius seudum. Francisco in Gallia, Carolo in Hispania imperantibus ita bello invicem saevierant oldii duo florentissima regna, ut theatrum Europae traficum non immerito dici postent: extinctis veteribus dissidiis novae irarum caussae successerant ex factione Catholicorum unita, cui se Hispanus La Ligurisautorem ostenderat: haec quanquam vetera, nondunt penitus exciderant animo. Sopiendis Henricus destinaverat lim novum per matrimonia foedus ', neque exsolv it votum , praeventus morte. Maria Ludovici mater, conjugis sit affectus amanter complexa anno M. D C. X v. destinatum opus Icu. perficiebat, cum Sectarii iniri in perniciem suam foedera rati, contra obnituntur; at haec & sequentia usque ad annum M. DC. xx. ab excessu Henrici IV. suse memorata superioribus libris: hoc qui Sextus est de Sectae origine de progressu
ideo scripsimus,quia de ejus rebellione & casu,quae vidit a tu nostra, dicturi fusius, haud abs re visum , per synopsin ante cedentia repetere quo magis in plano serent quae mox sequuntur. Redeo ad seriem annorum. Ab excessu Henrici IV. praecipua clero Gallico studia sue, re,restauratio divini cultus in Benearnio,& restitutio obven xuum, quos ab antiquo possederat in ea provincia Ecclesia
picus ordo: Comitiis Galliae generalibus Lutetiae habitis
349쪽
anno M. D c. xv. utrumque a Rey impetraverat clerus:
Ceterum haud erat facile pollicitis itare; quippe longo usiuin privata Sectatiorum patrimonia transierant decimae , Obventusque lacri, prisca pietatis Beneamentis monimenta ;& hic erat ab anno Domini M. D. Lx I x, ejus provinciae status. Ioanna Labretana Henrici M. mater; abacta, Benearnio seudo suo, fide orthodoxa; Mongommerio & sectae Mi---nistris prave suadentibus bona Eccletiae universa, fisco suo addixerat, Calvinistis pastoribus exhibendis, instituendoque Gymnasio in quo nova Calvini Theologia doceretur. Postquam illa excesserat, Henricus Benearnii Princeps Obdicato errore Rex Galliae , impetraverat ab indigenis , ut Catholicos in Benearnio serrent, ne tentata quidem de restituendis Ecclesiae reditibus quaestione , adeo supra vires credita tanti moles negotii. Demum post Henricum patrem Ludovicus aggreditur opus & perficit, quo tempore magna rebus suis augmenta fore sperabant Sectarii, ducto a tenera Regis aetate argumento.Restituta tum Ecclesiae patrimonia, quaecumque haeretici usurpaverant. Ceterum nequid esset
quod pastores Benearnenses de praerepto sibi patrimonio cita decimas appellabant) quererentur , edicto regio de praediis vectigalibus tantumdem repensum, quantum ea restitutione ademptum: sic restituta Ecclesiae dignitas, factumque pastorum avaritiae satis largitione regia. Renardus libellorum supplicum in regia Magister, edictum exsequi justus, in Benearnium a Rege praemittitur: ille Calendis Iulii in Senatum admistus , minorem dicit rei di
cultatem quam ut requirat roganda sententia formulam; m sicere , quod Rex ita mandat, regia voluntatis adesse interpretem se: ita cum subditis agere Reges optimos, quod summo jure exsequi possunt communicant, adhibentque siubditorum consiensum etiam in iis quorum tini Deo ratio reddi debeti nihil esse quod de edicio querantur provinciales: indemnes ut pro flentur quorum interest prospectum a Rege , hinc plenam obedientiam fore; ita Regem, itasserare Gallos omnes. Haec Re- nardus. Praeerat ei provinciae Forcaeus cujus autoritate praevalente , edictum pro non scripto habitum est. Paulo post
Benearnii solum tanto terrae motu concutitur, ut arcis,
mi Pauli Priucipum Benearniensium olim illustre palatium
350쪽
LIBER SEX Tvs. st Imagna pars quassatis Andamentis corruerit ;unde non incerta proximae ruinae praelagia, si quid apud indigenas Dei m nitiones valuissent. Ostentis tape & prodigiis secreta satimanifestantur, queis obluctari, contumacia est, quandoque stupiditas. Taedebat Regem belli intestini, & quanquam in promptu miles, & arma offensio, potior erat subditorum salus , iram molliente Mementia. Praescribitur penearnensibus dies, quam intra i paruerint, cavetur inultum fore quodcunque peccaverint, alias saeviendum in noxios . Grave illis erat praescripta longa temporis possessione bona , vi abdicare , quam judicii sermulam in eam diem Secta ignoraverat legem dare assueta, accipere nescia ; quia tamen eo ventum, ut serenda sponte aut armis vindicanda lex Regia, petitio in hunc modum eluditur. Forcaeus cui summa in Benearnio autoritas erat, Paratos edicis exsequendo Benearnenses, ad Regem scribit, nempe si habendi conventus potestatem fecerit, alias rem infectam fore. qua cum ex omnium consensu transigi debeat, necessum es in unum convenire omnes. Haec ad Regem Forcaeus ea mente, ut mollivus omnium voce in misericordiam flecteretur; sin miniis, esset infrequenti omiuum ordinum conventu, instruendi facultas exercitus, &spes defensionis quae aberat ex improviso Iacessitis. Annuit Rex consultus pessime: indicuntur Loduni Comitia Sectariorum generalia, conveniuntque sub anni finem provinciarum delegati, quo sequuntur ordine.
Tae nobilitate. Vicedominus Carnutensium,Lahayus,& Char-nius.
Blon tellus Houdant Minister. Ex plebeio ordine. Sudator, Bononiensis Advocatus.
BURGUNDIA. Eae Nobil. Villaria ovilius & Iariandus. Depreausius & Fossias ius, Pontis Vedaei Ministri. Ex pleb. ord. Granierus, in Divionenlr Partamento Advo