장음표시 사용
331쪽
Neresau. Mares Chaux de camp. canaptis
108 HIs To OARvM GA in Bus cogerinus eo praelio prae ceteris insignes: alariis imperitabant Duces Vindocinensis & Radelianus, hic sorte tum in castris, ille qua die commissiim praelium venturus sperabatur: castrametatorum ossicio desingebantur Marii lacus , Comesque Santani nus. Ligeri alluitur oppidi ponte duplici commeabile , unde illi nomen ; pontium longitudo, stadia duo facit: longitudini aequa est geometrica proporti ne latitudo : fluit circum haud implacidus amnis , clauditque in modum insulae ; supereminet castrum regia amplitudine , haud invalidum, extrema pontium utrinque in subii bana porriguntur. Andegavo pagus quatuor ferme milliaribus distat, planitie inter utrumque lata & aperta: oppido imminet fanum Albini ubi monticellos circumasperos na
tura posuit, cinericio lapide ardoliam vocant) fuliginosos & e longinquo nigri cantes: hῖe Regi castra , sex omnino
peditum millibus & sexcentis alariis compolita. Dignoscendo loci genio praemittuntur Creuuius , Baisona petrus , Tre-nellius, Nerestanus , castrametatorcs: atenim quia pessimo usu invaluit apud nos, statim ut ferro experiamur, ubi in conspectu sumus: hoste vix agnito velitatio fit inter rorarios, nec multo post tria peditum millia , quadringenti equites ador nant pugnam, cujus hic ordo suit. Praesidiariae cohortis centurias octo Canaplius C requii filius natu minor ejusdem co- hortis praesectus ;Picardiae& Campaniae cohortes Zametus& Comes Mon revellis , militiam quisque luam ductabant: alarios Hurraeus, Lopellus, Elbenus , Contenantius: posuerat in medio tormenta bellica Marchio Rhosia ius rei tor
mentariae in Gallia praesectus. Ab Albini fano arcta in plani
ciem via, nec semper aequa; assurgit media planicie monti- cellus cujus radices inumbra i lucus, luco tegebantur alarii nostri, necnon Monrevelli & Zameti cohortes : haec inter , planiciem occupant octo praesulii Regii centuriae, praesectis Musio, Bordero, Montignio Api in curtio, Brissaco, Campaniolio, Furillio,Toyrassio. Vbi aperta tenuit miles, nihil moratus Crequius committit se in aciem, centulus 'e Jc quin
quaginta rorariis praeire jussis sub Mustio de Mali ilio, distri
buit in cornua quinque, regii praesidii militem, medium tenente Canaptio ; dextra Picardicae cohorti in totidem cor nua divisae Duce Zameto, laeva creditur Campano militi,duce Monrevello. Zameti rorarios centum, velitationi facien-
332쪽
dae Pradaeus signifer . Monrevelii velites pari numero diacta- i 6eto. bant Campaniae cohortis legati duo; utrosque Guilautus Duprecsustinebat lecto milite; hic in velitationem ordo , quae mox G W-- . in praelium vertit. Ex adverso Mariliacus, Santanianusque, quorum hic au- Maritiae
dacia militari valebat, ille consilio & astu, legiones suas pro loco distribuunt: legio uus, quibus i egebatur castris erumpit ultro, planaque, sedit littori circum polita: non
ante laetior miles, non ante in praelium expeditior, exsul-rat spe inani, laetoque praesagio regiorum spolia dividit certae destinatione victoriae ; neque vanum aut irritum quod
sperabat, nisi Dux Rades ianus, & Baro Iosset inu pudet L Durda effari ipso pugnae exordio , post datum belli signum mille quingentis secum alariis dilapsi praelio abstiti sient, illati '' dato vel ipsis qui praevaluere diffugio: metu, an consilio id
gestum vix liquet. Tormentis bellicis adornat pars utraque praelium per ingentem strepitum displosis, unde fragor& nactus; ruina ,& strages levia suere: horariorum velitatio diu utrinque aequa, dubia pugnae initia; quod aegre ferens Rex c monticello non procul sito prospectans, ibat ipse in praelium morae impatiens, nili Condaeus &Luynaeus obstitissent. Nutante diutius victoria, retruditur tandem in castra sua legionarius Reginae miles pugnam extra ausus. Haec inter distribuenti imperia , & militiae ordinem Santaniano affertur dilapsos mille & quingentos alarios Radelia- no fugam monstrante; affertur item exspectari aetiamnum magnum Galliae Priorem cujus viribus inerant spes & fortuna praelii nescio an in via desecerat.) Ad haec ille furenti haud absimilis, desperatis rebus, colligit alariorum Regi-
nae matris ordinem centum cataphractos leve subsidium: Et quando, inquit, proditio victoriam invidet, non eripiet, commilitones, quod viris fortibus natura concessis, virtutem o gloriam in honora morte. Decesserat ejus animo victoriae spes omnis, neque ambitus viro quam cadere decora morte . non inultum.Redintegratur praelium donec immani vulnere
caderet ab equo praeceps saucius: Boyerio praeda est viro sorti; ah non lethale vulnus: una & sauciatur Sangerius vir stre- S. Germnuus: vana sane utrique virtus ex fuga sociorum. Receperat se in castra hostis, mqntemque & circumjecta tenebat cum Picardica de Campana cohortes facta in cuneum irruptione , castra
333쪽
a 6ao. castra expugnant; haud incruenta Regi victoria fuit. Gui Dure. lautus dum strenue dimicat vulneratur, cadunt Pradaeus si Le Marquu gnifer, Marchio Marelius, &Nerestanus , quorum hic in- M genti rei bellicae fama castrametatorem agebat: una in pa-λ gum irrumpunt, qui fugiunt, qui sequuntur. Dein ad pontem rentum, renovatur pugna per angustum locum ini-β istumn. qua regiis; pedem medio poni xerant Buscogerinus de F sit crς- lau chio Fosseti erus praesecti conortium , morituri antequam loco cederent, quo 'igna acrior : demum nulla in subsidium spe post multam caedem abstitere. Hic serro caeli aut undis absorpti hostium octingenti, Fosseti erus & Buscogerinus praesecti cohortium regiis in praedam veniunt, unaque centuriones quindecim , vexilla septem. Victoriae laus debita Crequio, Bassompetro, Trenellio, Nerest o& Marelio viris illustribus; debita item Marchionibus Nessio , & Humiero, Baroni Palilao, Rilsayo, & Boyerio. Pontem Regii, sed nondum victoriam tenent: supereminet arx unde in utramque ripam per medium pontem collimat praesidii miles infesta in Regios displosi ne dum hac illac vidi riae fiducia liberius commeant: non incerti scioporum ictus, non iactae in irritum tormentariae pilae, Sc niti cito expugna- . bitur arx, ingens editur strageς. Placuit oblideri: aperiuntur valla & sossae , muro succedit miles regius. Haec inter iret. Thierius vir strenuus cataphractorum reginae matris signi-ser, Andegavo viginti secum equitibus ad Pontem Caelaris remeabat nescius pugnae, nisi quod e longinquo displosiones , & murmura confuse audiebat: ratus velitationem esse, aut prima rorariorum certamina; explorando hosti accedit quo consulae voces vocabant, quo delignabat viam excitus pulvis. Iam planitiem tenebant Regii, qua illi in castra sua transitus erat per medios pontes ; pontes item insederant: id ubi agnitum, spesque omnis effugii adempta, mutuatur a dolo praesidium , vadoque transmeare quaerens mantitur te Regium, permixtus militi nostro velut contubernalis ; at
nec illi tessera in promptu , neque fascia albescens insigne Regis. Vbi patuit hostem esse displosione infesta excipitur, caditque una cum sociis duplici ad jugulum glande trajectus, neque occumbit quanquam erant immania vulnera. Postridie admotis ad muros tormentis nulla obsessis in Q
sidium spe, castro absistit praesidii miles , salvis vita, armis,
334쪽
impedimeutis : signa &tormenta bellica Regi cessere. Hic 16eto. Pon-Caesareano praelio exitus, qui & bello fuit. Rex victoria ovans ad Reginam coniugem statim delegat qui perserret victoriae monimentum ligna hostilia: quae matris stemma praeserebant Andegavum specie venerationis romissa ad Reginam, parentem: redditi item nullo in redemia prionem pretio qui e familia ipsius inter captivos inventi .
1unt: inhumata caesorum corpora prosecutusque sunera Rex quanquam hostium cum luctu; procurata sauciis medicamenta, menta aegris, nec triumphatum ex sanguine Gallico; laudati qui rem strenue gesserant, praecipue Santanianus: Radesiani dilapsum , aut sugam & ipli victores reprobabant. Ejus caussa in incerto est: quidam dixere ex rumore transactae pacis quo momento ibat in hostem temere sparso, revocatae gradum indignatum mactari velut victimaς viros sortes: erant qui vulgarent ita conventum cum Rege: qui- Ο dam timorem & ignaviam arguebant; nec desuere qui orta
privatim inter belli duces de imperio altercatione, dicerent detrectasse ipsum qui nudi Dux erat parere inferiori: plerique excusant factum alto secreto quod nec ipsi revelare au- dent, ut fieri amat in magnis negotiis, quae assectato palam silentio in majus audiuntur. Regina mater Andegavi, pugnae reliquias colligit, &, ut mollescunt in advertis mortalium animi, quam diu detrectaverat pacem enixe rogat; & pax Regi bello potior
erat, luctuosa in omnem eventum victoria. Interea affertur instare urbi Regem , proximaeque obsidioni parari in castris arma & militem , unde ingens metus: urbem impleverant sceminae, ex Resinae parentis 3c Comitissae Suessionen- La cimiussis familia, triste obsidioni propulsandae praesidium : aderat Suessio Princeps, ast leve in adolescente sublidium. Instat Rex quo citius de pace ageretur ; tractandae iidem qui prius
delegantur , Dux Bellegardius, Archiepiscopus Senonum, L Graia Praeses Ianinus. & Pater Berullius pro Rege; pro Regina ma- datre Ricbelius Episcopus Lucionensis unus instar omnium : M' nec diu cum in pacem conventum sub certis legibus quarum haec summa. L. P re I. Concedendum a Rege diploma Regina matri , Principibus, runc
nobisibusque, o quibuscumque tandem qui idi adheserint,
ruo noxa ilia , hi debita pinna eximentur.
335쪽
III. Pr fecturas, ct ossicia militaria , nisi de quibus disso siuit Rex, restituenda doliatis IV. Pensiones se stipendia, Regina partes sequutis, si qua ante debita, numeranda non secus acsimeruissent Regi. V. Publicam si quis pecuniam in privatos usu conmertit,re petundarum minime reum fore. VI. Ire, redire, transimigrare , morari ut liceat pro arbitrio nulla urbium . nulla provinciarum exceptione, iis qui Mauna fuit caussa cum Regina matre. VII. Gratis sine redemptionis pretio dimittendos utrin
V III. Pontis Casiarai castrum Regieta parenti, Comiti Suesse Doux. soni Drocum, Vindocinensi castrum s docinense is Verno. V meμ ι 'tium. Busicodelphino Sablaum, Mayenio Fertebernarrium . resiluenda. ι. h. 2' Ι X. Revocandos in ossicia quemque sese militia prafectos ipso facto. Concessum Regina matri diploma ipsius partes secutis quibuscunque profuturum. LesCONM X. Cataphractorum ordines bello juxta se pace conductitios snte Comiti Suessioni, Principibus, necnon , regni primoribur, prout a Rete olim concessi. non obstantibus abrogationibus e quia ibis, valituros pshq
XII. Sexcenta librarum millia Regina parenti numeranda, queis exsolvat nomina per malignitatem temporis con
XIII. Restituenda iniicem castra, urbes, arces. Diruenda munimenta qualibet ab exordio belli constraleta. XIV. Pensiones, stipendiaria annonae, isse quid aliud. militum out nobilium ordini a Rege munifico pendi solitum, solvenda in proens ct in futurum, prout fori ante id belta invaluerat: neque in opprobrium aut ultionem . oppone dum nobilitati posehae , aut populo quod a Rege defecerint secuti Reginam , aut Principes. Hic finis bello civili parum exspectatus. Post pacem ita transactam, visum e Republica sore, si privatum foedus Luynaeum inter & Richelium miretur ; eo tum deditetis Galliae rebus, ut ad salutem ipsius spectaret unio inter aemu
336쪽
LIBER ι N T v s. Ios. Mutuo suspectabant se viri sis minam utriusque aulae tenentes : Regem Luynaeus,& cum Rege imperia rerum : Richelius Reginam possulebat, nascente etiamnum sortuna nihil modici cogitans; unde aemulo metus: nec sperabatur concordia matrem inter & filium duratura, nisi duo rerum arbitri inter se convenirent. Luynaeo ex sorore nepos erat Convaletus vir nobilis , ex antiqua Comitum Royrensium
prosapia: Richelio neptis item ex sorore, illustris virgo
Poncorlaeo e stemmate: par utrique sortuna per avunculos:& si Convaletum urbana mitate fortuna dotasset , selixerat utrique nexus. Securitati, & potentiae consulunt duo regni columi ya, nuptiasque inter nepotes meditantur. Pon-corlaea prima inter virgines aulae regiae, jungitur Convaleto, debita meliori fato, ob seritatem & barbarieni viri. Certe eo nexu virgo innocens tranquillitati publicae victima, Luynaeo Sc Richelio fidei pignus fuit: rara iliter conjuges carit 3 , & si vera quae tum temporis multum invaluit
fama, inane conjugium, enervi viro. Ita Luynaeus, ita Ricbelius sociato sanguine invidiam declinant, ita libi consulunt, dissidentia praesentis sortunae, suturae anxii. Non multo post Rex. Doni. Gasto, Condanis , Luynaeus, effusaque in gaudium aulae nobilitas Brissacum veniunt; huc se item conseri Regina parens , sanciturque altum foedus matrem inter & filium. Misium ex in ad Partamenta diplo ma regium, quo Reginae partes sequuti restituebantur bonis& dignitatibus, quae perduellione amiserant: actum id xv I. Augusti. Haec breviter de exteditione Poncaesareana cujus prosperos& properos.successus debuit Rex praesentiae suae. Matri instare poterat, injuriaque lacessitus in manu babebat legitimam ultionem, praevaluit caritas.
337쪽
ECTARIOR I in Eo cum XIII. rebel Iσ-nem, o bellum in secum atrox aggressimur; eo carisa est, cur eo ubro ab origine tua in aetate nostra Ha deducatur. Henraco II. regnante insinuatJe Gallorum animis Calami simus. Ab excessu Regis nova in Juccessorem 1actio. Proditio basiana. Condaei detentio ct periculum. Fr risitis II. vita excedit. Rebellat iterum secta, pugnatur in agro Droeensi, Gisius victor dum Aureliam obsidet. interscitur. Pro i-ris Meldensis: ad fanum Dionysii praelium, victoria,ct caede 3Dmmorantii victoris illustre: Iamacaeo Condaeus interfectus : Monco mroreo Col nius victus. Laniena San-Bartholomaeana perfringitur. Rupesia obsidetur. Henricus Andium Dux in Poloniae Regem et Do ' sonit obsidium. Rebellant una cum Sectariis Mom rancius se Cossaeus. Carolus I X. fato unitur. Succersor Henricus Poloniae Rex, de pace cum Sectariis agit, hine Catholocorum in ipsum uuio, e .s ditio praetextu religionis deterrima. Pereunt Cutracensi pug a Iou- se duo, quorum alter Praesectus maris prima apud Regem gratia floruerat. Cladem ulciscitur Guisius ad Alaetum. Vniuntur Hremi Galliae, O Navarrae Reges. Guisii tres suspecti Regibus occisi tur. Belga iterum. Necatur Henricus III. De successione controve sta inter Carolum Cardinalem, ct Henricum Boi bonios patruum se nepotem. Praevalet Henricus ut jure, ita ct viribus. Post Henrici excelsum, agitur de faedere cum Hispanis ineundo : Regis Hilapani cum Galli comparatio. Sectariorum odia in His anos. Beneamenses Episcopi Ecclesiae patrimonium, quod Sectarii indigenae invaserant, repetunt jurejuo. Resitutioni procurandae delegatur a Rege Re- nardus, frustraque instat. Lodunum sectae Comitia convocantur ,-- do conventus, series petitionum, protervitas. Iussi ab ere negant δε abstituros, ct tandem Glusa suis ab uni. Expeditio in Benearnenses. Belti contra Sectarios principium est in Sept ansa. Privatiensis seditio resinguitur a Mommorantio pos captam inbem. Ro
338쪽
fecta receptum pro itione oppidanorum,iterum a Mommorancis expugnatur. QiemanturBeneamenses ad Regis adventum. Navar- eae areis deditio.Con si tutio nomae legis in ea provincia. Regis Lutetiam reditus. Indicta Anultimi Sectariorum Sy nodus Beneamen-
ouere bis excipit, de rue si, ingit subito inferendo. Comitia pelia habita. Litterae ipsorum ad Regem contumacesct superbae. diguerius pro Rege rescribit o pernitur. Leges futuro mox bella a Rupellanis Comitiis perscribuntur, per quas quidquid regii juris es usurpatur. Desciunt Uecta primores in quiίω pem locaveraς.
Vc deducti modo Annales nostri ubi bello iii Sectarios principium est, quo civile S intestinum,eo atrocius. Regina mater, seditiosa saepe molitos per Regis infantiam , auri profusione immensa adegerat ut serre pacem vellent, neque ea regente saevitum armis atrociter, bellum umbratile fuit, restinctaque seditio quo momento exarserat. Nunc serio in arma prorumpitur. Opus aggredior plenum variis casib , discors per seditiones, praeliis infaustum,&sparsa ubique mortis imagine horrendum. Video e longin quo ins sta caedibus de naufragiis maria ; video insectum sa- .nie, tabo, cadaveribus solum, mutuo succedentibus bello, fame, & peste. Denique historiae tu milii materies sertilis miserae ct luctu olae, Gallia infelix, orbis caput, commerciis MIitterarum cultu dives olim & illustris, nunc per vires ipsa tuas exhausta viribus. Excidii & ruinae quia pars magna sunt in Gallia Calvinistae , ejus Sectae originem, prima rudimenta , & progressum , ut insinuavit se Gallorum animis , ut crevit in immensum , ut diu stetit suspecta Regibus autoritate dicam : mox ut Ludovico aetate nostra bellum intulerit; ut continuata rebollione Galliam desolaverit caede, incendio, & ruina; ut ocii & pacis impatiens uno nobi cum casu ceciderit; nam & victores velut Cadinaea victoria exhausti eo bello Haec in tempus suum digesta fideliter referam; in praesens de ortu Sectae & igcremento in compendium d issero. Gallorum promptam in arma alacritatem nemo est externorum qui nesciat: Galli experimur malo nostro per bella
civilia. Post restitutam saere Sedi Apostolicae dignitatem, post . V bella
339쪽
bella feliciter gesta qua oritur , qua sol occidit, vivebat inco splendore natio invidia, ut remotas late gentes in sui admirationem impelleret, plerunque in invidiam ; quando irruptione se bita inundavit Galliam nova Secta , qua animi lethaliter amicti , pars magna Deum & Reges abdicaverant; nisi aetate nostra Ludovicus qua consilio, qua armis Dei cultum vindicasset , & regnum. Bonum hoc factum tentaverant olim infeliciter in ipso sectar nascentis exordio Henricus II. Franciscus II. Carolus I X. Henricus III. &ii pari animo Henricum IV. non perhibent historiae monimenta. institisse Sectariis, credo quanquam a teneris arma tractaverat,metu negotii dissicilioris dubitasse magis de eventu belli, quam reprobasse bellum. Iam in eam audaciam evaserat
fastus, ut pacis & belli arbitria sibi arrogarent Sectarii: saepe La Lisierit ab ipsis ea conditio paci adjecta , si libertas ut loquebantur
G ςρ'si ' eo cientia si Miniserorum annua de publico pensiones ,s ur- α ι, bei cy β -obsides, matrimonii, is securitatis anesia neae. t. d. permitterentur; alias bellum atrox sore & pereetuum. Quis mariage, de credat Ludovicum vix primam aetatem eg ilum , aggredisμrtε. ausum vi aperta quos Henricus pater metu improsperi even
tus intactos habuit, postquam insenuerat bellis Qui sint, Sin quibus disserant, Calvinistae, Puritam,
Protestantes, Huguenotti altercatio est inter Autores , illis ego rem totam remitto ; meae partes sunt gesta ipsorum persequi, credulitatem ignorare , aut spernere. sn Galliam sq*- sub Henrico II. vehisse constat, ex insectae perniciem insinuatam animis ut nova placent. Quia tamen per ea tempora Calvini sinus adhuc in cunis erat, vagire , non loqui permisium ; clandestinis per noctis silentia conventiculis , processit recens, & surtiva credulitas , donec sub Fran- Ambase cisto II. adolesceret: adulta palam loquitur. Ambaliae ad Dr Lq ς' Ligerim castro regio Franciscus hibernaverat , cum Sectarii
specie libelli supplicis, lectis clam tota Gallia copiis pulsant
Regiam, & ni fama praevenisset scelus, perierant Rex, ipsius fratres, Medicaea mater, & Guilius, hic praecipue pete- Qq batur: haec ad annum M. D. Lx. Calvinianae sectae prima rudimenta. Non multo post Rex edicto damnat perduelles , destinatumque scelus aperit Principibus externis, nec ultra saevitum. Apertius eo tacto eruperat furor, quam ut secreto transigerentur retitua. Lugdunum aperto Marte
340쪽
tentatur,proditionis Lugdunensis rei in surca finiunt; auto ratae rebellionis postulatur Condaeus, moxque amovendae invidiae venit Aureliam, & capitur : etsi jurisdictionem constanter declinabat, a delegatis judicibus condemnatur, tjamque imminebat poena capitis, cum repente Rex moritur. Succedit Carolus IX. decedit Guilio summa rerum, quam sub Francisco tenuerat: restituitur vitae & libertati Condaeus, magisque injuriae memor, quam beneficii, gratiam nova rebellione rependit. Vocatur e Germania auxi- t scriliaris miles. Drocenti praelio capitur Sectarii imperator exer- Dreu . citus Condaeus; incerta diu alea, tandem inclinat in rcgios victoria, tanta clade ut a victis victores parum distingue rentur. Aureliam praelii reliquiae fugiunt, oblidetur urbs invalida, instat Guilius, jamque urbem tenebat , cum a Polia Put i troto interficitur. Sicarius per alta noctis silentia nisu va-Ientioris equi abreptus, nocte postquam tota laxis habenis fugerat rarescentibus ad primum crepusculum umbris , fato
suo sistitur ubi pridie commiserat scelus , quod miraculo haud procul visum; suit crimini & poenae idem locus. Sequitur proditio Meldensis, cujus scopus Regem intercipere, Meau
ipsumque & matrem habere in vinculis, neque procul aberant meditato facinore; nisi Nemorolius , unaque Helve- Lη Du otiorum sex millia periculo praesenti eximerent regiam do 'ρμ i. inum, quo facto Nemorolio & Helvetiis multum debuit δ=q7 Gallia. Erumpentibus qua facilior accessus a fronte, a tergo, in latera Calvinistis , serunt secundum viam Helvetios , itinere tu praelio continuis obit itis Ie , donec medius inter septa hastarum Rex, Lutetia exciperetur: hinc aperto Marte disceptatum. Ad Fanum Dionysii manus conseritur acie in- La BataIlla structa; strages est utrinque maxima, Mars aequus, nisi quod Qtenditi
Sectarii decessere loco Catholicis : his ingens jactura in
Mommorancio Comestabili,cujus vita per varios belli casus La mori darransacta vix gloriosius finire poterat anno aetatis. Lxxxia. O'
Caro constat Regi id quodcunque victoriae, quod fieri a t' '' 'mat in bellis civilibus quorum exitus luctuoli quocunque is sue. inclinet fortuna. Nec multo post praelio Iarnacaeo Condaeus Iarnae. Occumbit resurgit ex funere rediviva rebellio post cla- La Mori dudem sortior: Condaeo succedit Colignius vir natalibus &militia clarus, qui, nisi Regi suo moveret bellum distidii so-mes & caput, virtutis heroicae exemplar erat, supra anti