장음표시 사용
11쪽
ba facientem spcctare cas in Concreto ut loquuntur una scit. cum substantii es' radiis e co ρ νeii in quibus illae relident. Atque de Qualizatibus his Aero, hoc
leti su acceptis, nunc alias quaidam instantias commemorare pergam. D. Eicultas ilia, quam comperimus in eo, ut Flammae Sc ignis vitam, nou nisi parvo tempo iis stratio, sine Acie conservemus, me quandoque in eam luspicionem
propendete sacit, scit. per Atmosphaeiae residuum Lbilanti in quandam licteio clitam, sive Sol Mis sive Ait talis, sive alterius cujusdam exoticae indolis, cujus ratione t lata sit Aesis nec tilitas ad Flammae subsistentiam ; quam necessitatem maiorem compeii, minit hue a manifesta attributis Atiis dependentem, quam Physici hactenus observat Ie videntur. Deprehendi quippe ex consul id factis Experi-imentis, parvam istam mam Lampadis, nutritam licet subtili forsan tentiique oleo, in amplo Recipiente vitreo, ex inopia Aeris, longe breviori tempolis spatio quam quis credat, extinctam Dille. Nec multum inde minuetur diis cultas, si quis dicat, vel crallam fuliginem in vale clauso Amunam suffocasse, vel prelliq-i in Aetis ad alimentum in et lychnium impcllendum requiri: Ad occurrendi ii
quippe hisce objectionibus, adhibui in Recipiente capaci eliychnium perquam exiguum, uni cum ejusmodi iectificato spiti tu vini, qui omnis in libero te
si imma consumebatur; attamen, quando perparva lampas, illicio ad inoaum ut modo dixi et lychnio in bucta, accendebatur Ze hoc liquore impleta, & accenta, in amplum Recipiens immittebatur exigua ista limum, licet planὸ nullum vili bilem fimum emitteret, passim intra unum circ ter horae minutum, de non raro, brevi oti tempore, expirare solebat, idque factum suit, quando et lychnium ne quidem ait bustum a flamma suerat. Quin i md nec nec ellarium est huic experimento ellychnium , quoniam summe rectificatus vini spiritus citra illud in libero aere staminans absumitur. Et sane mereri videtur admirationem, quidnam stillud in Aere, quod virtute eum instruens staminam conservandi, sui tamen consuinptione vel depravatione , tam brevi tempore ineptum Aerem reddit ad flammam continuandam. Atque ex subita lubtilis hujus subjecti, quod demumcunque id Detit, dissipatione vel labefactione,videtur profecto, molim ejus nonnisi perexiguam ei se, habita ad Aerem , quem virtute sua gravidat,ratione. Post flam reae enim extinctionem, Aer in Recipiente alteratus visibiliter non fuit, de . quantum ex ludicandi modis, qui ad manum tunc erant, percipere potui. Aer vel omnem saam elasticitatem, vel laltem longe maximam ejus patrem retinebat, quam quidem maxime genuinam de discriminantem ejus proprietatem censeo.
Atque intracta haec Aetis Eiasticitas facere videtur, ut recentis Aeris neces liacas ad fatidorum Animalium vitam quorum pauca, quatenus ego post multa experimerit, contieere possum , . vitam per duo horae minuta tolerabant) magnam sui picionem iuggerat a uis cujusdam sibstantia, ut sic loquar, per Aerem diffuse, siue ea sit Nitrum quoddam viautile, vel potius , substantia aliqua etiamnum auonyma, siderea vel subterranea, ut non impiobabiliter disinis illi, quam nuper
adeo necessariam elle notabam ad flammarum aliarum conservarionem.
Nescio , an praesenti instituto congruere putaveris, si notem, quod asservando
corpora in putredinem abeuntia in vitiis, Hermetico sigillo ab externi aeria contactu
12쪽
tactu praemunitis, non potvelim ullum Insectum aliudve animal producere, quan quam interdum animales subitantias i plurnque sanguinem , isto modo conclusa,
per complures menses,eoiu nque unam alteramve diutius conservavelim;& quanquam etiam hae subitantiae mani sellam in consistentia sua, dum sigillatae manserant, mutationem pallae eliciat.
Hac occasione miram quadam observationem subjungam, quae in dissertatiuncula de admiraudis Hungaria aquis, ab Anonymo , sed ingenioso illius regionis Viro Nobili conscripta, mihi occurrit. Ille de nativo sale, quo illae regiones abundant , verba faciens, inquit, in praecipua fodina Defensii dicta Tran maniae, paucis annis priusquam haec scriberet, magnam Quercum , inge si trabi similem: ex medio sale suille ei sol im; sed, licet adeo dura ellet, ut sori eorum Instrumentorum ictus vix admittet et, Aeri tamen exposita extra fodin.:m , tantam contrahebat putredinem, ut ipse ait, ) ut quatuor dierum spatio ficile frangi de si ustillatim intra digitos comminui pollet. Et de hac Aeris, prope sodinas illas,vi corruptiva ac diliblutiva, idem Author alias commemorat In tantias. Cum invenit sem praeparationem qiundam Antimonialem ad ciendos vomitur, in casu aliquo ubi nequaquam id exspectabanx, postmodum curiositate ducebat quosdam sei scitandi Medicos Chymicosque mihi familiares, annon observa issent, A , ii mutam Diaphoreticum , quod, appellationi suae congruenter , operari solet pet sudorem de transpirationem, evaderet Emeticum, nisi ab Aere praemuniretur Cui quaestioni Medicorum unus, vir perdochus, respondebat, assirmando, di particulatia Experimenta in eam rem a se peracta allegando. Et similem non ab uno rei ponsionem alias hac de re accepi. Reperioque, expertissimum Zmeis amiplom alicubi cautelam tradere, ne Aeti accessus pateat ad Medicamenta haee Antimonialia, ne ea reddat, ut sore asserit, tractu temporis, non emetica solum, sed disposita ad Cardialias, Deliquia, aliaque mala symptomata producenda. Et sciscitando didici a solerte quodam Medicinae Doctore, se praeparato diligenter Antimatio Diaphoretico, aliquot clus dosos propinasse dum recens esset Jc in vase vitreo clausum altervaretur citra ullam vomitus in ullo aegro procurMionem; )aim uidem remedii portiuncula aliquamdiu asse tam vitro nonnisi charta negle-etim coopeto, Medicam clarum, ab Aere vitiatum I melicum satis sorte evasisse illis, qui neque temperie sua, neque stomachi vitio, neque ex ulla alia perceptibili causa, magis quam alia qui id hauserant dispositi erant ad vomendum. Ex quibus Observationibus, iisque quae supra de Nitro tradidi ex calce viva impenetrabili,studio Aeris addictus proclivis redderetur ad allicinandum, probabile videri, vel esse in Aete substantiam aliquam ita dispositam ut ab omnibus corporum genetibus assimiletur Aerem esse ingentem adeo ac locupletem innumerabit: um corpusculorum feminatium aliarumque analogarum particularem conflugem, ut quodvis fere corpus diu ei expositum invenire inibi particulas ei assines queat, idoneasque quae injurias 5e damna ejus reparent, illudque ad constitutionem suam naturalem reducant. Sed missa conlectura hac paradoxi a, commemo-zare pergam duo vel tria Naturae Phaenomena, quae favere videntur suspicioni no stra, secreti quorundam corporum respectu, in Aere qualitates dari.
13쪽
: o. SUSPICIONES DE LATENTI Bus
Ingeniosus Λοζί ordim in eleganti Naitatione quam tradit de fluctu arboris Iunipa , cuius i ucco ad denigrandam cutem tuam utuntur In , ut to majorem holtibus terrorem incutiant, observat, quod licet macula, sive, ut ipse loquitur, ciuetuta hujus f uctiis elui nequeat sapone, intra novem tamen decemve dies sua sponte evanescat. Id quod Pare se suspicionem possi , incile Aeri latentem quandam enicacem substitutam, quae eum constituat Menstiuum ipso smigmate potentius ad maculas obliterandas. Memini, me vidi se hunc fluctum , at non eo tempore quo satis erat iii cculeiuus ad experimentum de eo capiendum: id quod propterea dolebam, quia Auinor non diserte exponit, utrum haec tincturae eva-uiescentia pro injucue accidat corporibus ab ipsa in stis , an vero in cute duntaxath: Diana observetur. Etenim, uti illa in priori casu instantiam praebet institutono tuo piae lenti accommodatam; ita in posteriori suspicarer , t titisturae disparentiam non tam debeti Aeris in ipsam operationi, quam sudori de halitibus corporis humani qui cum abundent sale volatili, vel destruere vel abripere secum pos sunt coloratas illas particulas , quae in eorum transitu ipsis ob iciuntur. Notavi quandoque, non omnino sine admiratione, praestantiam Chalybis Damaseni melioris non enim de omni eo loquor, quod eo nomine venit, cum chal)be oldinario comparari. Et praeter ea quar alibi circa eum annotavi, unum datur Phaenomenon, quod licet non sim certus, ad latentes Aetis qualitates illud per inere, quia tamcn pertinere eo potest, illudque perire nolim, hoc loco in medium afferam. Sciscitatus igitur eximium peruumque artificem quem olim in arduis quibusdam expcrimentis capiendis adhibui, in de proprietatibus Chabbis Damasceni, modestus hic & bonae fidei homo apud me asseruit, se , instrumenta ex eo cudentem debitamque ipsis temperiem squae a communis chalybis temperie aliquatenus disscit conciliantem, passim observasse, quod licEt novaculae aliave
instrumenta ex eo recens cusa, nullatenus interdum praestarent, interdum etiam deletiora inciat, culis ex chalybe alio; asservata tamen per unum alteiumve a
num in Aere,etiamsi nihil ad ea melioranda adderetur, longὰ alia ejusdem generis instrumenta, & temetipsa, in statu priore constituta, excellere; adeo ut nonnubia eorum leposita pii mosuerint, ut pore exspectationem de ipsis conceptam tunc fallentia , cum tamen, lapsis duobus tribusve annis, eam stuperasse deprehensa fuerint: Cujus rei & ipse hoc icmporc experimen Fum paro. Pluites substantiam quamdam conseci, quae praecipue constat e corpore Metallico , texturaque instructa est satis compacta ut per multas horas in corrosivo Menstruo non- dissoluta duret, haec tamen substantia, quae fixa latis erat ut sus nem tolerat et, ab igne citra coloris sui jacturam, si eam Aeri consul id exponerem, colorem suum brevi lcmpote mutabat, partesque suas supeificiales in colorem nigrum conversas habebat.
Atque hoc in mentem mihi revocat perquam curiosam illam Observationem, nupet in Italia a viro quodam ingenioso factam. Animadvertit ille se ilicet, quod
ii a venae sectione sanguis missus asservetur donec concretus fuerit, excluseisique superficiale serum, etiamsi in serior pars communiter colore sit nigri cante si conferantur cum partibus supeificialibus ,proinde multo iaculentiores habeantur;si
14쪽
rimen singuinis mali. dilla cietur,internaeque de nigricantes partes ejus exponantur Aeri; partes illa: supelli. i iis post aliquod temporis i patium t quod praeci Enon assian tutὶ talem recipiunt ab Aetis contactu opertionem ut illae appareant aeque stolidae ac partes illa: superio ea nuper commemolatae quas sanguinis quas flocem esse alii supponetbant alite videbantur. Atq te hanc observa ionem in B urorum quorundam, de quibus id exploravi, sanguine obtinere deprehendi; atque in iis Gecedere illud mulid pauciosum minuto spatio comperi,quam Experimentum I ali, de humano sanguiue peractum, expectare me silebat E contra, sepe paravi substantiam, cujus effectus appar: t huic plane contrarius. LicEt enim concretum hoc fictilium , dum igni admotum tenetur vel diligenter adincidum secluditur ab Aere , colore si rubro , communem Hamasit opacum, in ossi inis venalem, quasi referente; si tamen eam diffringerem, ejusque frag nenta per tempus exiguum in Aese relinquerem , brevi quandoque intra horae quadrantem Isupeificiales suas partes admodum fuscas acquisivit, perparum, di interdum vix ullatenus,1 nigredine deficientes. Vit quidam solers, mihi familiatis, palato, distillationis ope, medicamento a semet excogitato, miram hanc proprictatem in eo sorte sortuna observavit; iqubdscit. illa anni tempestate, si rite obturata servaretur, coagulabatur, olei Seminum An si sere ad iustat; si tamen tolleres obturaculum , Aelique ad tempus accessium permitteres, converteretur in liquorem , & obturato iterum vase, liquot ille, licet segnius, recoagulabatur. Consectaria, quae erui polle ex hujusmodi Phaenomeno conjiciebam, cum me cupidum redderent majorem rei certitudinem, quam quae fide nititur aliena, consequendi, curiositatem potius quam dii fidentiam promebam; & medicaminis consectore mihi dicente, credere se, cochleare circitet
illiu 1 in parva phiala sibi adhuc stiperesse in conclavi proximo , copiam mihi ipsi
fieri rogabam illud contemplandi, quam cum extemplo obtinuissem, inveni illud, quando afferebatur in conclave ubi ego motabat, non liquidum, sed consistens, licet contextu pei quam levidensi mollique instructum. Atque exempto t. opeiculo subereo, phidaque ad senestram Polita, quae si bene memini, palcias erat, quamvis anni tempestas , hyemalis scilicet, frigida esset, exiguo tamen tempore quo cum Chymico illo sermocinabar,reperi, substantiam illam nuperrime coagi latam fere totam evasisse liquidam. Alioque tempore, quo coelum erat minus tigidum, cum sorte ibi essem ubi phiala illa bene obturata servabatur, & oculos meos in eam conjicerem, inclusam substantiam, more sere olei seminum Anisi coagulatum percepi. Cumqa'. haec substantia, consectore ejus allerente, nihil in se contineat minerale, nec ullum sal Chymicum , consistatque duntaxat ex duobus corporibus stmplicibus , uno vegetabili & animali altero, una distillatis, vix dubito Te mecum existimaturum, contrarias has operationes Aeris, quae vim habere videntur in quibusdam circum stantiis corpus ejusmodi coagulandi , de tamen idem dissolvendi inque fluorem redigendi quando tecentes Aetis paries usque diusque accedere ad illud permittuntur,ulteriorem considerationem mereti, habito scit. inter alia) respectu, tum ad opportunas illas operationes,
qaa exciste inspiratus Aer potest in circulantia s anguinis consistentiam de motum,
15쪽
uin ad recrementorum suliginosorum exoneiationem, quae a languine in ejus per pulmones meatu sum separanda Dantur alia duo Phaenomena, quae savere videntur suspicioni nostrae. T se scit Anonymas in Arre sub antiar malitate que : Atque illa hic occasione non sunt penitus piae ter m. tenda, quanquam de iis nonnisi siuccincte loquar, cum sui a deii ld in disieitatio multo plus temporis, quam mihi nunc suppetit, requira . Horum pha nomenum posteraim est, Metallorum , Mineratriam ve, effossorum e teria & aeti expostolum, gen cratio , sive productio apparens. Atque hoc quamvis sit ex duobus posterius, primo loco a me commemoratur, cum, ne longa nimis sit sermonis nostri interruptio, expedire videatur, observationes c , spectantes postponere, atque huic scripto subjungere. Id saltem hoc loco monete velim , ut caute quam an Ithac injeci de Salium in Nitrosis aliisque glebis Reg ne ratione , maloris securitatis gratia, applicetur, miMatu motanis , ilii Metai corum Mineraliumque corporum productioni, de qua loquimur. Alterum ex duobus illis Phaenomenis mihi suppeditam vatii isti exoticiquet Mirbi, qui nonnullis temporibus & locis multa luuta, modo hujus , modo illius speciei, invadunt necantque. Hujus rei multas habcinus ivstantias in probatorum Authoium, tum M cdicorum, tum aliorum , libris : cujus generis notabilia quaedam Exempla etiam , meipso observata Leiunt. Nec tamen hoc asterrem ceu fundamentum ivlpicionis illius, es e scit .aliquando & in aliquibus locis, ignota in Aete e stluvia , ignotas vires; nisi morbos hos distinguerem ab iis Anim lium morbis, qui oriuntiar, ut sirpius assis mare licet de lue putrida ovium , ea intempeii e Tempestaliam anni, ex immodico figore, calore,uliave alia Aetis qualitate lavio insta. Ac facile percipies, horum exemplorum nonnulla probabiliter arguere, partes subterraneas interdum c maxime post graves Terrae motus de inustata Soli chasmata) in Aet cm emittere peculiaris indolis exhalationes venc natas, quae novos si talesque morbos in hujus speciei Animalibus producunt, non verbiu animalibus speciei alterius; atque in hoc illo ve loco particulati, non veto ali bi. Cujus rei illustre habemus exemplum in rara illa Liae Anni isi . quam selisti narrat Feles invasit se. Atque etiam in Animalibus eiusdem speciei, interdum ii num genus longe re agis obnoxium fuit Lui contagiosae quam aliud ; Diον si Halica na svo teste, qui Pcstem commemor I, quae non nisi Vir sines corripuerat; cua e contra pcstis illa, quae grairibatur tempore Gentilis, celeb iis Medici, paucas necaret Foeminas, Se vix ullos Viros nisi robustos. Consimiliter gravis a Botero Pestis commemoratur, quae fere solos adoliebat ut 'violes paucis ultra tiices inum aed it is annum ea correptis. Quae postrema ob lovatio etiam a compluris Medicis recenti libus facta suit. inibus adlicere liceat, quod docti cx illa faculi te viii divertis ten poribus annotarunt de Pestilentiis , quae specialim hos ex hac vel illa Gente inva crunt. quanquam promiscue alii genti intermixtos: Vii Car da niti de l' este loquitur Baji ea exo ita , qua soli Heroelii, non veto Itali, Galli,
O Da ive inficiebantur. Atque Iohaunes et tenhovim mentionem facit se vaei cstis Has iae grassantis, quae licὸt suret et inter Danos, Anglis tamen, Belgis Ger mat iri ei erci, licet illi uisectra adcs sne di climine intraevii nec de vitandis.
16쪽
agris essent solliciti. Quas instantias dum iecito, iron id sentio, solis subterraneis halitibus noxiis esse imputandos: Nequaquam enim inficias ibo, peculiares corporum humanorum temperies mulium tibi de iis vendicate. Attamen minus psobabile videtur, venenum pestilentiale, per Aerem diffusum, vim suam enormem fatalemque debere qualitatum Aeris manipesarum excessui, quam peculiari indoli pestilentialis veneni in aerem ex locis iubter taneis emissi, quod quando dilutione vel dii spatione est enervatum, vel motu suo progressivo ultra Aerem a nobis inspiratum processit, vel a subterraneis aliisve adversae qualitatis corpusculis eluia be eli redditum, Pestis, quam venenum illud, ut concausa produxit, vel plan Ecessat, vel in quid aliud degenerat. Veiis non vacat, plura in conjecturae huius patrocinium afferre, num morborum illotum, qui nodi vocati solent, nonnulli, qui vel oriri coeperunt, vel saltem grassari intra duas ti esue Centurias novissimas, puta Sudor Anglicus in Centutia decima quinta, Scorbutim de Morbus Hungari-riciu , Lues Moravia, δε ovus Morbus Luneburgensis, aliique nonnulli, in Centuria omnium novissima, ex parte queant ab halitibus illis exoticis produci, de quibus in hac Diatriba disse tuimus, sed hanc considerationem lubens Medicis re
Iain vero, si duae praememoratae suspiciones, altera de subterraneis, altera desideret, essiti viis, firmo stare talo deprchendantur, Pandere nobis viam poterunt ad alias suspiciones, ultelloiaque de rebus non levis momenti cogitata: quorum tria
commemorate hoc loco non tergiversabor. Primo enim excitari inde possumus adpensitandum , an non complures mutationes Tempeii ei & Constitutionis Aetis, non modo quoad qualitates manifestas, sed etiam latentes, interdum possint ex parte, si non praecipue, ex paucitate vel copia, peculiarique indole unius vel utriusque hujus genetis cis uviorum derivari. Et particulatim, in probatissimis Autlioribus tam mira reperire est Phaenoma quaec venisse ab iis asseruntur in ditis pestilentiis & contagiolis morbis, fotis communicatisque, quin imo sex complurium Medicorum illustii iam fide coeptis ex latenta quadam Pestifcra aliave maligna Diathesi Aeris, ut multis ex eo tum doctioribus recuriendum suetit ad immediatam operationem Angelorum, vel potentiae de
indignationis ipsius Dei, vel saltem ad inexplicabilem quendam influxum stellarum: Quarum solutionem nulla praeserenda videtur illi quae colligi ex conjectura noltra potest; quandoquidem de agentibus Physicis, de quibus nihil ea per- spe etiam habemus, quam quod nobis invii bilia,ta heteroclita piobabili et indole
praedi tae sunt, non eli quod mirum nobis videatur, eorum quoque operationem abstrusam, & effecta insolita esse. Atque hac occasione considetari poteti, clariora dari argumenta q iae nos persuadeant, aliam Atmosphaerae qualitatem, ejus nempe Gravi a em, alte tali polle ab cillaviis invisis, qui ex subterra ne is globi nostri essiu- viis subleventur di & caepe percepimus ex Mercuriali Baio metio pondus Aeris insigniter aucti in , quando nec in Aere nec in superficie Terrae ullam deprehendere causam potuimus, cui notabilem ejusmodi mutationem tribuerei rus. Atque
hoc mihi ansam praebet adjiciendi, interdum me mi is indulsi te hanc cubitandi
libritatem, Annon Sol ipse subia de possit Atmos baerae gravitalcm alia rationet
17쪽
iura ad recrementorum suliginosorum exoneiationem, quae a tanguine in ejus per pulmones meatu sunt separanda- Dantur alia duo Phaenomena, quae iavere videntur suspicioni nostrae. T e scilia Anonymas in Arre si antias clualitatesque: Atque illa hic occasione non sunt penitus praetermittenda, quanquam de iis nonniti Luccincte loquar, cum sulti de iis do in disieitatio multo plus temporis, quam mihi nunc suppetit, requitat Horum pha nomeniam poteram est, Metallorum , Minerataimve, estollorum e teria & aeri expostolum, generatio, sive productio apparens. Atque hoc,. quamvis sit ex duobus posterius, primo loco a me commemoratur, cum, ne longi nimis sit sermonis nostri interruptio, expedire videatur, observationes co spectantes postponere, atque huic scripto subjungere. Id saltem hoc loco monere velim , ut cautela, quina antehac injeci de Salium in Nitro iis aliisque glebis Reg neratione , maloris securitatis giatia, applicetur , mutatis n. manis , ilii Metallicorum Mineraliumque corporum productioni, de qua loquimur. Alterum ex duobus illis Phaenomenis mihi suppeditant vatii isti exoticique. Morbi, qui nonnullis tempor: bus & locis multa Iliuta, modo hujus , modo illius speciei, invadunt necantque. Huius rei multas habcinus instantias in probatorum Authoium, tum M cdicorum, tum aliorum , libris : cujus genetis notabilia quaedam Exempla etiam , meipso observata fuerunt. Nec tamen hoc asterrem ceu fundamentum sulpicionis illius, es e icit. aliquando S in aliquibus locis ignota in Aete eilluvia , ignotas vires; nisi morbos hos distinguerem ab iis Anim lium morbis, qui oriuntiar, ut sispius affirmare licet de lue putrida ovium , ex intempeii e Tempestatum anni,ex immodico figore, calore,ullave alia Aetis quo litate laxu insta. Ac facile percipies, horum exemplorum nonnulla probabiliter arguere, partes subterraneas interdum maxime post graves Terrae motus & inustata Soli chasmata) in Aerem emittere peculiaris indolis exhalationes velunatas, quae novos fitalesque morbos in hujus speciei Animalibus producunt, non vcto in animalibus speciei alterius; atque in hoc illo ve loco particulari, non veto alibi. Cujus rei illustre libemus exemplum in rara illa Liae Anni i i , quamlim narrat Feles invasit se. Atque ei iam in Animalibus eii dem speciei, interdum unum genus longe re agis obnoxium fuit Lui contagiosae quam aliud ; Dion si
Halica nas:do teste, qui Pcstem commemor I, quae nonnisi Virgines corripuerat; cuit E contra pestis illa, quae gras batur tempore Gentilis, celeb iis Medici, paucas necaret Foeminas, de vix ullos Viros nisi robustos. Cons militi r gravis a Boiero Pestis commemoratur , quae fere solos adoriebat ut uitio ies paucis ultra ilice simum aed uis annum ea correptis. Quae postrema ob ivatio etiam a compluris Medicis recentiolibus facta fuit. Q ibus adlicere liceat, quod docti ex illa faculta te viii diversis ten poribus annotarunt de Pestilentiis, quae speciatim hos ex liac vel illa Gente inva crunt, quanquam promiscue alii genti intermixtos: Vti Cardanii de I 'este loquitur Baji ea exo ita , qua soli Heloetii, non vel b Itali, Galli,
e. n a iive inficiebantur. Atque Iehaunes Utenhovim mentionem facit saevae
Punis fias iae grail antis, quae licEt sareret intcr Danos, An lis tamen, Belgis Germa pi citi erci, licet iiii ii sectas adcs sne ductimine inta reat, nec de vitandis,
18쪽
agris essent sollicui. Quas instantias dum iecito, non id sentio, solis subterlaneis halitibus noxiis esse imputandos: Nequaquam enim inficias ibo, pcctiliatescolpotum humanorum temperies multum sibi de iis vendicate. Attamen minis psobabile videtur,venenum pestilentiae, per Aerem diffusum, vim suam enormem fatalemque debere qualitatum Aeris manipesarum excessui, quam peculiari indoli pestilentialis veneni in aciem ex locis subterraneis emisti, quod quando dilutione vel dii Epatione est enervatum, vel motu suo progressivo ultra Aurem a nobis inspiratum processit, vel a sub: erraneis alii ive adversae qualitatis corpusculis clumbe eli redditum, Pestis, quam venenum illud , ut concausa produxit, vel plane cessat, vel in quid aliud degenerat. Velum non vacat, plura in conjecturae hujus patrocinium afferre, num morborum illotum, qui novi vocari solent, nonnulli, qui vel oliri coeperunt, vel saltem grassari intra duas is esue Centurias novissimas, puta Sudor Anglicus in Centuita decima quinta, Scorbutus de Morbus Hungari-riciu , Lues Moravia, Novus Morbus Luneburgensis, aliique nonnulli, in Centuria omnium novi:lima, ex parte queant ab halitibus illis exoticis produci, de quibus in hac Diatriba dissetuimus, sed hanc considerationem lubens Medicis per
Iam vero, si duae praememoratae suspiciones, altera desub erraneis, altera desidereis estJuviis, firmo stare talo deprehendantur, Pandete nobis viam poterunt ad alias suspiciones, ultelloiaque de rebus non levis momenti cogitata: quorum tita
commemorare hoc loco non tergiversabor. Primo enim excitari inde possumus ad pen standum, an non complures mutationes Tempetiei de Constitutionis Aeris non modo quoad qualitates manifestas, sed etiam latentes, interdum possint ex parte, si non praecipuὸ, ex paucitate vel copia, peculiarique indole unius vel utriusque hujus genetis effluviorum derivari. Et particulatim, in probatissimis Authoribus tam mira repeti reeit Phaenoma quae evenisse ab iis alleruntur in ditis pestilentiis de contagioli, morbis, fotis communicatisque, quin imo sex complurium Medicorum illustrium fide coeptis ex tarenis quadam pestis ra aliave maligna Diathesi Aeris, ut multis ex eorum doctioribus recurrendum suetit ad immediatam operationem Angelorum, vel potentiae &indignationis ipsius Dei, vel saltem ad inexplicabilem quendam influxum stellarum: Quarum solutionem nulla praeserenda videtur illi quae colligi ex conjectura nostra poteti; quandoquidem de agentibus Physicis, de quibus nihil dideo perspectum habemus, quam quod nobis inviti bilia,ta heteroclita piobabilitet indole
praeditae sunt, non eli quod initum nobis videatur, eorum quoque operationem abstrusain, & effecta insolita elle. Atque hac occasione considerari poteti, clariora dari argumenta qnae nos persuadeant, aliam Atmosphaerae qualitatem, ejus nempe Grat ita em, inerati polle ab effluviis invisis, qui ex subie traneis globi noliti effluviis subleventur di ct saepe percepimus ex Mercuriali nnometro pondus Aeris insigniter auctum , quando nec in Aere nec in superficie Terrae ullam deprehendere causam potuimus, cui notabilem ejusmodi mutationem tribuere us. Atque hoc mihi ansam praebet adjiciendi, interdum me milii indulsisse hanc oubitandi
libet talem, Anaon Sol ipse subinde possit Atmolpi tae gravitatem alia ratione
19쪽
14 SUSPICIONES DE LATENTI BV s
alterare quam suis Radiis α Calore. Meminique, me Philosophos quosdam mihi similiates rogasse, ut in illa me inquisitione juvaren , Annon M. amiarum circa Solem apparentiam aliquae, subita earum facta dii Iolutione , quandam disci. ilae disset isque materiae suae portionem adusque Atmospharem nostram plojiciant. Haque tanta copia, ut sentibiles quasdam, qaoad Gravitatem saltem , in ea alter
Proximum, quod binae nostrae suspiciones supra- traditae, siquidem admittantur, nobis suggere it, hoc est: Non scit. omnino improbabile videri, quaedam corpora quae vel samus, peculiarem habete posse dialhesin aptitudinemque ut actioneni societatem a te recipiant quorundam ex essi iviis illis exoticis, quae ab ignotis coopotibus sub terra nidul .intibus emittuntur, quaeve ab hoc vel illo Planeta prodeunt. Quod enim vulgo Sympathias vel Antipathias vocamus, dependentes re pse a peculiaribus corporum , quibus tales amicitiae & hostilitates intercedere dicuntur, con extibus, & modificationibus ; non video equidem , cur impossibile habeatur, Cognationem dari inter corpus texturae congruae commodaeve praesertim quoad Pororum ejus figuram magnitudiremque & ullius alterius corporis, sive subterranei sive Astralis, Effluvia. Videmus utique, convexa specula ust xia vi figurae suae dispositionisque pororum accommodata ei te ut pervadantur a radiis Lucis eosque restingant, de hac ratione materiem combustibilem accendant: iidemque radii Solis Lapidi Boloniensi luciditatem impertiuntur, Et quoad Subterranea corpora, alibi ' duo Fotidia commemoro, quibus prae paratis juxta modum ibi indicatum P halitus unius, ascendentes sine calore adventitio, S per Aetem vagantes, sensin et agere renuunt in corpora alia; at si in id inciderint, quod nos praeparamus, protinus in illud operantur; ejusque actionis effectus de manifestus S durabilis erit.
Sed ad Tertium propero, quod praedictie nostrae suspiciones suggerere pol runt; consi derationi se l. posse, illis concessis, Annon inter corpora nobis hic interiis nota reperiri nonnulla possint, quae fuit receptacula, si non oc Attractiva, Astralium aliorumque e Aluviorum, quae ultro citioque in Aere vagantur. Non.
nulli ex Myllicis de Lapide Philosophortim Scit protibus magniloqui sunt in laudanda preteilantia. sagumi sui, quem vocant, Philosophici, qui, juxta sententiam eorum, attrahit, dc s juxta dictionem ipso tum P corporificat Spiritum Universa- 'lem, vols ut alii loquuntur9 Spiritum Mundi. Sed haec clim sint indolis abstrusae, quae scriptores eorum prosem sunt scripta elle solis Filiis Artu, ab eisque solis intelligibilia; Ego , qui lubens agnosco, me clare ea apprehendere non polle, suo ea loco relinquam , usurus solummodo, brevitatis gratia, Magnetis recepto vocabulo ; id quod facete meo ipsius sensu pollum, haud admitta tralatitio dogmate Attractis nu. Per talem enim Magnetem, de quo hic agere institui, non intes ligo
corpus, quod proprie loquendo cfiluvia nostra extranea valet attrahere; sed tale, quod idoneum eii ut ea detineat, iisque se conjungat, quando variorum motuum, quae ad Aerem ceu fluidum corpus pertinent, virtute, contingit eas ad Magnetem
accedere; id quod potest nota palandi olei Tartari per deliquium methodo eluci
me experimentum in Di scri u οι rata δε determinata natura Effaviorum.
20쪽
dati. Etenim, licet iupponant Spagyiici aliique , salem igneum ait, ab re sibi vapores aqueos , revera tamen nonnis istos ex iis, qui rex Aerem vaxantur
Et cura divortium a principiis Corpusculariis, largiri ipollumus nonnullis cor- Polum eo ium, de quibus loquimur, majorem cum Magnetibus similitudinem, ac en ea; quam commemoravi. Etenim non modb Magnes istiusmodi potest ob metam adlisionem per contactum detinere essi avia . quae ipsum alias praeteila--O ; sed eo situ qu uni per iacultatem quandam praecipitativam, qua instructus esse potest Magnes ille talium estuviorum respectu: id quod, si vacaret, instantiis aliquot possem illustrare. Quin imo, negare non ausim possibile elle, in quibusdam circumstantiis temporis locive, quendam ex Magnetibus nostris posse, ut sic dicam, arripere sive prensare eiusmodi iii via, quae ipsi equidem approximarent, tamen secus si esset eum non tangerent. Qua occasionem mini, potuisse me in certis quibusdam casibus essicere, ut corpora nonnulla, nec ea omnia murica, attraherent suti loquuntur citra frictionem excitantem, oci corpora multo leviora, quam sunt ι illuvia de quibus loquimur. Verum enim vero, haec delibasse hoc loco susticerit;cum instituti mei jam non sit, reconditis Chymicorum mysteriis me immergere. Id potius innuere visum eli, poste nos, citra amplexum vel repudium eorum, disserere ut Physicos de Em natiolaum coelestium aliarumque Magnetibus, quos nec Scholastici, nec ipsi Mechanici i'hilosopha considerasse, ne dicam, in cogitationem admisisse,vidcntur.