장음표시 사용
11쪽
tricies centena millia versuum a veteribus nulla ordinata serie effusa ex isterent, Imperator Iustiti ianus ea omnia opera sudio Triboniani viri excelsi magistri onctorum, ex quaesto bis sacri palatii & exconsulis, aliorumque virorum celeberrimorum diuino adiuti adminiculo, multis in utilibus usque ad centum quinquaginta fere millia versuum resecatis, in quinquaginta libros pandectarum,qui septem partibus ordine naturae artis seruato comprehenduntur, principalesque Constitutiones duo de. cim libris Codicis digessit ex quibus Iustiniani.Imperatoris iussu institutiones, quibus quasi elementis legitimae scientiae, incipientibus via plana ad difficiliora iura perdiscenda praestruatur,continuatae sunt.Cum igitur ad hanc formam totum ius ciuiae quod antea mille quadringentis annis consillam extitit diuino auxilio accedente, per viros celeberrimos redactum sit. Ne igitur denuo in immensum excrescat, vel ad ean, dem confusionem per dissentientium sorsitan interpretum sententias rodigatur,vel verbosis contrariarum opinionum allegationibus, ut antiquitus iactum est, ius uniuersum conturbetur nulli Iurisperitorurn
Commentarios, sed tantum παρατιτλα velat ταποιδεο scribere,&legibus
annectere licet. Si quid forsitan praetermissum fuerit, negotia contingere possint, quae certis legibus non comprehenduntur , cum res diuinae sint persectissimae, stabiles, humani verbiurisconditio vieissitudmi obnoxia semper in infinitum decurrat. Non tamen haec opera Iustiniani Imperatoris sacratissimi in ordinem certum redigendo ct compilando iure collocata alicuius reprehensionem incurrere debent:& hoc potissimum certas ob causas: nam omnibus perspicuum est, tantam esse ingenii mortalis infirmitatem,ut tam exacte, omni sua parte perfecte, ne quid desideretur, rem expedire non liceat. Deinde obstitit huius rei vitium, quo totum ius ita inuolutum nutricatum fuit, ut diliges lector vitiosapcrplexitate rei anceps detentus,se ex obscuris difficilibus inuolucris extricare minus potuerit. Accedit, quod satius sit, pauca idonee tradere quibus intellectus humanus ad comprehendendam rem propositamae lectaturo incitatur, quam multa inutilia, quibus vidensissimis tenebris acies obduciturin impeditur effundere. Denique quod sicasus ambi.
gui quorum decisiones,in legibus certae omissae sint, trequenter contige irint. Imperator penes que vigore legis Regiae, Imperatoria maiestatemtrassiatae potestatis,&legis condeHae ius, e m. maturo cosilio supplere, quia ideo impiale fortuna rebus humanis possit huc defectu Deus praeposuit, Vt possit omnia quae nouiter contingui, emedare, coponere,&modis ac regulis copetentibus tradere, Lia I. cum ipse tulianus legu edicti perpetui subtilissimus coditor, suis libris hoc retulci it: visiquid imperfectu inveniatur:ab Imperiali sanctine hoc repleatur. Imb D. Hadrianus in copositione Edieti,&Senatus.
12쪽
to, quod eam secutum est, hoc apertissime diffiniuit, visi quid in Edicto posito non inueniatur,hoc ad eius regulas eiusque coniecturas ct imit, tiones possit noua in struere aut horita. M. f.sed etsi a d sed indutae, ci
DE IURIS , ET FACTI IGNOR ANTIA.
4us probabit ignor. ERror siue ignorantia duplex est, alia liuis,alia facti.Haec regulariter non nocet, illa vero regulariter nocer uti ad hane tit f. eod. diximus. Non tamen si apices iuris ignor.ι,2 . ant .f. maad. non tamen inquir, Cui ac. lib.6.ο0.e.3g. exegimus, omnes IurisconsuIti artificia didicerint, sicut Patresf. Magonis vel Casiij Dionysij libros, sed communem eorum, quae in legibus continentur, intelligentiam in omnibus exigimus. Errat autem in iure, qui putat actionem nasci ex nudo pallo, vel non posse delegatis Falcidiam detrahi. Errat in facto qui ignorat patrem esse defunctum,vel se librum Iohanni dedisse Attamen licet error iuris noceat, tamen iuxta communem sententiam Dd quae in foro hodie obtinet , suum petentibus non nocet. Nec obstat quod re petitio ei non datur, qui ciuiliter indebitum errore iuris sol illi,quod naturaliter debebatur. ι.ro sottit. nam is non petit sic respondent illi Dd. suum dominium condictione indebiti, sed rem quam soluit, repetir,siquidem eius rei dominium translatum est in accipientem Nee obstat quoque quod res mea priscribi possit, licet arbitrer praescribi non posse unde videtii poterat errorem iuris nocere,suum petenti in amittendis rebus suis. Nam solus Domini error nullus possedisset, non perdidisset, sed mediante facto aut usucapione alterius priuatur re sua. Vter autem probabit ignorantiam' quaeritur et An is qui eam at Iega r in hac sententia est Couar. λ .ein f et Ratio est , quia quicunque quid allegat, id probare debet. s. t. . e ri- f.de probas.Gailiab.2.οU. 6. Non obstat, quod legatarius probare debeat testatorem rem quam legauit, sciuisse esse alienam e haeres vero probare non teneatur. .ntnasolam infine, Inst. ι . Nam hoc singulare est in legatario, cum praesumptio fit contra , eum testatorem ignorasserem alienam suisse,alioquin non legaturum. Nam ignotantia faeti semper praesumitur,
nisi probetur. ι erim22. Prob.
13쪽
I hoc titulo& seqq. agitur de precibus de rescriptis, quae ita distinguuntur, tu preces sint petitiones supplicantium rescripta vero ea, quae ad preces supplicantium princeps vel praefectus praetorio rescribit&respondet. O insem. Octit. pertit. M. io Regulariter autem seruus nequit preces offerre principi, quia absurdum est principem occupari petitionibus vilissimorum mancipiorum. Attamen cum reipub intersit maleficia puniri,cumque diligentia rides serui in dominum laudanda sit atque probanda, seruis permittitur preces offerre principi, quibus domini sui intersecti vindictam persequantur,LI.hoc tu. Imo libertate do. nabitur si quis aliquem accusauerit,&homicidij conuicerit,i. .mμε. M ex talis ber. nec obstat ἰ.6 A.t ubi dicitur,non referta quo sit impetratum rescriptum, dummodo a principe sit concessum. nam hoc verum est,postquam rescriptum est impetratum alias quando preces olfferuntur,dili. genter inquirenda est conditio offerentis,u.1 hoc tiι. Porro non omniare. scripta valent, utpote illa quae sunt contra ius, ι.7.Mc tis unde dilatoria exceptio per rescriptum impetrata Valet, non autem peremptoria, La. h. ιii puta si quis moratoriam exceptionem impetrauerit,ne ullo tempore possit conueniri, LI. 2. Item non valent rescripta quae sunt damnosa fisco, a citis nec ea quibus secunda supplicatio conceditur aduersus sententiam praesecti praetorio, L .bocti . quia ob splendorem praesecti praetorio non oportet saepius inquirere de eo quod pronunciauit.
TVS LITIS CONTESTATIONE DI FACIAT.TIT. XL albe in riscipi obivim perpetuat actιonem. Rescriptam principis duos veraιμ esse . Hic agitur de magno libelli oblationum effectu,sieut enim litis contestatio perpetuat actiouem propositam, ita etiam eam perpetuati libellus oblatus principi, .hociis unde Iason in I. t.α4. Metit.docet principis rescriptum vel supplicationem, orrectam principi, i meetrato desuper rescripto duos operari effectus irrimus est, ut quantum ad actiones annales praetorias utpote Iniur.&quanto minor. ast iupplicatioporiecta principi,& eius rescriptum habeantur pro lite contestata Se
14쪽
cundus, ut sirim petrans rescriptum antequam illud exhibuerit iniudi. oui, moriarur, nihilominus transeat ad haeredes ad quos de iure conim v. ni non transiret.
VT LITE PENDENTE, VEL POST PROVO
CATIONEM, AUT DEFINITlIVAM SENTEN, IAM NULLI LICEAT IMPE RATORI SUPPLICARE.
TIT. XXI. χω:raria supplicationi. pendere quando dicat r.
I conirarem iudicatam absque infamia supplicare ne adiere. IN hoc titulo traditur de contrarijs qua supplicationi obstant. Inprimis circuralitatia temporis non legitimi aduersatur supplicationii si lite pendente vel post sententiam definitivam, quae semel in rem ivilicata transiuit, quid supplicetur. Dicitur autem lis penderet iure ciuilia litis
hoc . Unde lite pendente si quid impetretur, nullius est efficaciae, quia lite pendente nihil in novandum, facult- c.de is fas hoc fallit si petatur copia actorum vel pronunciationis l. a. b. t. vel si supplicetur, ut mandetur iudi ci in cognitione causae procedere si si inegligens, vel si sit suspectus, peta tur vive remoueatur,vel ei ad iugatur alius. Gai lib. i. ab A. vel si princeps quid ex motu proprio rescripserit, rufind. t. r. qui motus exprimi debet in rescripto alias no praesumitur, neq; pro tu per testes t.' motu de praebendis in s. qua uis geminaturescriptum vim clausulae& motus proprij habeat, maxime si secundum rescriptum faciat mentionem de primo Bald in . 2.c. pet.bonors l.ub.Io Imo contrarem iudicatam fabsque infamiae nota praestatione aestimat.litis supplicare non licet, I i.Qhoctis. Vnde huiusmodi supplicans, si aliquando in testem producatur,poterit tanquam infamis repelli,castrolis inausia.
P vBLICAM, UEL PER MENDACIUM ALLQv ID VERIT POSTULATUM.
15쪽
EFfectus rescriptorum est varius nam aut sunt impetrata contra ius, utilitatem publicam per mendacium,vel ad ius,&declarandi iuris causa primo casu rescripta impetrata nullius sunt momenti, quia rescripta, sub conditione si preces veritate nitantur c5cessa videtur ιδLb.t. Inibtantum abest, ut valeant,quod mendax precator non modo carere debeat impetratis, veru metiam poenis legitimis sub ijci ι. --. Nec quis ad obseruantiam illorum obstringit. Et exceptione falsitatis legitime opposita, quodque rescriptum per mendacium sit impetratum querela facta,inquirere iudex diligenter debet,de veritate& falsitate precum. Aded ut decem librarum auri puniantur iudices,qui precum argui falsitatem ve
DE DIVERSIS RESCRIPTIS ET PRAG
plerumq; de rebuslsingulorum ex sola relatione petentis, acideo sine causae cognitione concedantur. Ista verbde rebus alicuius coum gi uniuerstatis vel reipub dantur eum causae cognitione, consilio sciprudentissimorum virorum adhibito,i. .'. boetit. Hoc est eommune omnibus rescriptis iragmaticis sanctionibus, ut iudici originalia o. stendantur, non exempla, ι.3.Motis vique sint subscripta, manu principis subsignata, .6.hoc ii utque in iis sit adiectus dies & conditio,i. .hoc tit.
Ti T. XXIV. Non possunt erigi statuae sine licentia prineipis, . . D. Me in. quando principe permittente eriguntur, proprijs benemerentium sumptibus sunt erigendae, da H.nam non vult Princeps,ut subditi contribuant, etiamsi statuae in ipsius honorem erigantur,l. . otii.
FvGIUNT TIT. xv. APud statuas principum soli sunt seeuri, qui adeas eonfugiunt,ut sint ab iniurijs tuti non illi qui eo confugiunt, ut alijs iniuriam inti.
16쪽
DE OFFICIO PRAEFECTI PRAETORIO
Ovamui Ite 8 caeteri seqtientes huius libri tituli ut soro nostro non id bitale , silentio a nobis pro hac vice praeteriri potuissent: ti n l ira lupra in is promisi de ijsali lud diceret ideo ea quae Dd. maximen rant. ad singulos tu dix 'runt, subi jcere volui. De principe qui caput esto Innium magistratuum, diximus. Nunc de aliis magistratibus qui sunt principis, tanquam capitis melnbra Horum alii sunt maiores, alit minores, alii medii Maiores ut illustres qualis est Praesectus praetorio Orientis, item lilyrici, item Africae, item urbi Romae Minore, sunt clarissimi, puta Praesides prouinciarum , Medii lunt, spectabiles: ut Proconsul Praefectus AEgypti,*ui dicitur Augustalis. Excellentiores praefecti sunt, Praefectus praetorio Orientis&m lyrici, quo. rum est, ut ab eorum sententiis non appelletur. ite Duar. lib. 2.dist. c. r. item nec contra eorum sententias tu restitutio, nisi ab ipsis, item condere possunt leges, ut tamen non sint contrariae generalibus legibus vel constitutionibus. Et sumpsit hic Imperator exordium ab illustribus, hoc est, a praesectis praetorio, quasi a maiori biis,qui minores sunt dignitate&4dministratione. Sed in F exordium sumpsit a super illustribus, hoc est a Consulibus, qui supe illustrem dignitatem habent .Lst autem Illirycii uel Illyris prouincia, cuiu fines latissimi sim t. quippe quae intra Italiam iuperioremque te maniam, Macedoniam,Thraciam Epirum Adriaticum sinum, Danubiumque continetur Verg. L Aen. vlyricos penetrare sinus &c.
DC OFFICIO TRAEFECTI PRAETORIO
ET hic illustris est, sicut superior,&est eius sedes Carthago tu tirs cis
Mium est, ut milites constituat, per quos prouinciae iudiccntur GH tendantur. Item si viderit castella de ciuitates nimiae magia t. idinis ess , poterit ad talem formam redigere, ut per paucos mel Has possint consera re si incoepit tunc piae fectus Africae constitui, cum a Gi illiis, Uuand lis Astac a centum c auinq; annos possessat captiuata, demum volente bomino, imperio recuperatacua dites ta est Romano impcrin Status autem dioec leos Africae est, ut m septe in proi ncia druis . scit et in
Cas thaginem Byzanitium, ii polim, Tingin,quae ante pro coiisulam vocabatur,. iam Idiam, Maur Itan lan ,α Sardiniata ui ludi in is dii ponan
17쪽
HIc quoque illustris est,ut superiores.Vrbis autem appellatio simpli.
citer prolata,pop. Ro. ciuitatem antonomastice significati de isto sa.
TIT. XXIX. Hic magister militum illustris est, scut&superiores rvt Quaestor; lecuius officio tractatur.infra..proxi.Et habent cognitionem conuento milieri&de ciuili causa.Si vero sit causa criminalis,de crimine militari, ut quia alienavit arma,vel quia vagatus extra castra est,similiter ad ipsum spectat eognitio. Si vero acccusato de crimine comuni,& enormi,conue. nitur sub praes de tantu. si non sit enorme: sub magistro militu Etsi conueniatur sub praeside, ipse remittit ad magistrum militum, hi & magistri peditum ti equitum appellantur.
TITULvx XXX. Vastorum,ut munus olim aliud fuit ita dignitas minor, cum pri mus ad maiores honores gradus esset Postea sub Augustis nouum quaestorum genus creatum, quia veste candida, Principis Candidati, a papellarentur non quaerendis pecunijs, sed legendis principum in senatu libris, hoc est,codicillis&epistolis operam dantes. Horum dignitas post ita creuit, ut in palatio sacro libellos supplices reciperent, ijs sicut & nouis legibus, mandatis,uiee principis subscriberent, responsa redderent,leges&mandata dictarent, minori laterculo, hoc est,Codicibus registras dignitatum, officiorum, administrationu, noticiarum,reddituum Massignationum Ini perij praeessent: omnear denique iuris ac iustitia potestatem in Aula haberent quam nunc penes eum, qui Cancellarius vocatur, esse videmus, quod nomen huic officio postea esse praelatum,Niceta testatur.lib. .
DE OFFICIO MAGISTRI OFFICIORUM
TIT. XXXI. Nunc despectabilibus, qui secundumst a mediam gerunt administrationem, sed Aro hune illustrem dixit, eo quod eius officium designetur inter illustres mamin sequentes tres illustres sunt.
18쪽
Et eius officium est, vestipendia meliora& labor prolixior eius iussu,dignis honoribus antecedant. Ad huius officium pertinet significare, quem. admodum militum: castrorum series procedat.
Hunc Pla spectabilem diei t. sed tamen lex aperte eontra illustris e. nim est, sicut comes rerum priuatarum .Et est ille,per quem princeps stipendia largiebatur:&hic forte erat procurator Reipublicae, qui graece logista, id est, rationalis nuncupatur.
PRIVATARUM. TIT. XXXul. rrniam hic illustris erat, ut priores. Et erat sorte procurator Caesarissc sue priuatae rationis, Torte architriclinus. Et est in eo speciale, quod seruus principis eius iussu adire potest haereditatem.
TITULUS XXX iv. xl Arrursus duplex est patrimonium, priuatum de quo superiorvs sa
crum de quo hic titulus.atque ita separatim legitur unu ab altero in edicto Iustiniani . 8.&in formulis Cassio dori. Quod attente obseruandum est alioquin prima specie idem videntur esse Comes rerum pri uatarum, Comes sacri patrimonij. Sed duo plane sunt diuersi Comites. Et Comes rerum priuatarum, ut dixi, gubernat, priuatam principis substantiam, per rationales scilicet praepositos, procuratores, atque etiam Comites quosdam speciales.Comes patrimoniisacri est,ueluti procura. tor penus,qui regias, ut Cassiodor ait, c.epulas sol icita ordinatione disponit, iudex aulici apparatus epularum cui, ut idem significat lib. ircommissae sunt apothecae enthecae aulicae, putem cellario principis dicatorum praediorum in Cappadocia prouentus quoque ad eum rediisse.Tres igitur erant principis νειφουσἰα quod &Grsci intera pretes notant, largitiones, priuatae, patrimoniales. Et hic quidem tit.nullam habuit latinam,Gre cam habuit constitutionem quae desidera.
19쪽
DE OFFICIO PROCONSULIS ET LEG.
TITULUS XXXV. PFrsecto tractatu illustrium, supponit de spectabilibus hic enim pro. consul spectabilis est quaesit differentia inter proconsulem praesiis
DE OFFICi COMITIS SACRI ATRlMON in
TIT. XXXVI. IN vulgar. deest, in emendatioribus exemplis, cum eius lex unica
TIT. XXXVi I. Comes Orientis spectabilis est, Melectus ad hoc officium a curialidi
beratur conditione.Et eratComes Orientis,procurator Caesaris earum rerum quas habebat in Oriente.
TIT XXX i X. MAgistratus qui appellantur praefecti quia illestres erant, ela antesta. ibant caeteris dignitatibus ideo habebant vicarios suos in ciui Iibus causis audiendis, Si terminandis Sicut&magister militum habebat vicarium in negotijs militaribus. Et ita vicarius magistri militiim, maior est vicario magistratus in negotijs militaribus, vicarius autem magistra ius maior est vicario vel comite magistri militum in causis priuatorum, Vel paganorum: Et videtur quod hi vicari; fuerint speciabiles, cum eorum officia ponat inter spectabiles.
DE OFFICIO RECTORIS PROVINCIAE,
NVnc de Clarissimis incipit. Praeses enim Clarissimus est ille enim dicitur Rector prouinciae, qui prouinciae praesidet. de huius officio dixi L eos'. preti
20쪽
UT NULLI PATRIAE SVAE ADMINISTRA
TIO Sa NE SPECIALI PERMIS sv PRINCIPIS PERMITTATUM
P rs hic titulus est superioris, nimirum derect ore prouinciae, ut nemo eius prouinciae fiat rector, aut praeses,ex qua originem ducit, vel in qua domicilium habet Anastasirconstitutio Graeca,em similis vi infdeer. De. vetustior Antonini apud iphilinum ἐκδενα τῆ νου, ολ - αρχουον lii δεχειν nisi scilicet, honos ab ipso principe ut tris ei concedatur, ut Cassiodorum legimus patriae suae Lucaniae ola Brutiorum, correctorem fuisse. lib. i. varia.ac similiter nemo potest in patria sua officium hiscale administrare vel praesidi assidere vltra menses quatuor,nisi cui id princeps speciali beneficio promiserit. Et rationem reddit Paulus.V. Sent ne aut gratiosus aut calumniosus apud suos esse videa tur Mattigit Cassiodorus supra dicto loco scribens, gloriosum esse in patria sua praesidatu fungi preclare, ubi necesIe est, ut aut gratiam paren- tela prouocet,aut odium longae contentiones exasperent. At contra praetores in urbe non fiunt, nisi qui in ea domicilium habent quia praetorum tum iurisdictio parua,&praetura onus potius,quam honos, adeo ut pleri. que eam detrectarent.eademque ratio magistratuum murucipalium, vel generaliter in urbe, ubi est sedes imperij&magistratuum ingens copia, eQ obseruatores actus cuiusque multi, ciuibus evincolis magistratum ea. perire licet, inprouinciis praesidatu fungi non liceti quoniam longemmius est praesidis imperium, quam cuiusque magistratusin urbe.
Nnon dest publicae functiones aquolibet debent praestari quod
si quis vel priuilegio vel praescriptione praetendat excusationem, raesectus annonae de hoc ipso cognoscit alioquin imponitur ei poena 3 lib.auri. Et dicitur Annona ab anno, eo quod anni est alimonia , nousolum frumentaria, sed etiam aliarum rerum. Cicero lib. i. de Diuina .Si Epicurus de voluptate corrosus esset, Putarem annonam in macello cariorem so-