De corporis exercitatione, remedio principe et ad valetudinem bonam parandam conservandamque, et ad morbas plures sanandas

3쪽

D E CORPORIS EXERCITATIONE, REM NID PRINCIPE ET AD VALETUDINEM BONAM PARANDAM CONSERVA DAMQUE, ET AD MORBOS PLURES SANANDOS.

GRATIONI ME DI C ORUM ORDINIS

UT SUMMI

RITE sIBI CONCEDANTUR

DIE IX. M. APRILIS A. MDCCCXLII.

H. L. Q. S.

AUCTOR

SILESIUS.

5쪽

VIRO CELEBERRIMO

PRAECEPTORI ET DUCI DILECTISSIMO

6쪽

HASCE

STUDIORUM PRIMITIAS

D. D. D.

AUCTOR.

7쪽

PROOEMIUM.

Ante annos nonnullos do nocente juvenum saluti insit- tutione in gymnasiis atque eruditione multum est disputatum. Me eodem tempore in gymnaSio Versantem contentiones hac de re exortae vehementer affecerunt. Quamquam bene intelligebam me nondum esse Satis potentem recte et persecte judicandi in re tanta, tamen tam celeriter et vehementer, magis quidem eX eo, quod Sentirem, quam ex judicio originem ducens, nata est in me Sententia, omne quod juvenes capiant detrimentum inde oriri, quod solus animus eXerceatur et corpus penitus negligatur, ut jam tum eXStinguere nUnquam pOSSem. Gymnasio relicto hujus opinionis veritatem probare constitui et nunc ex iis, quae mihi et ipsi inciderunt et quae in aliis Vidi, contendere audeo detrimenta, Ut corporis et animi imbecillitatem, voluntatis dissolutionem et infirmitatem, morbos etiam ex corporis exercitatione neglecta sola lare oriri, quod animus studiis operam danS fonte, ex quo fluat ejus vis, siccando privetur. Nequaquam quidem laudare potui ceteras detrimentorum saciorum caUSas, quas Uv. dd. in medium protulerunt, ut disciplinaS per-

8쪽

multas difficilesqlue, si equentes scholas, certamen ob eXaminum exitum, quae ultima absurdissima esse mihi videtur. Sed contra, persuasum habeo gymnasia reliquis omnibus in rebus ob institutiones maxime egregias et praeclaras omni Iaucle et imitatione adhuc per longum temporis spatium digna eS8e sutura, et animo pio gratoque beneficiorum, quibus gymnasium me assecit, Semper recordabor, nec ulla unquam oblivio delebit praeceptorum dignissimorum, do juvenum animorum Salute optime meritorum, memoriam. Sed horrore et terrore mOVeor,

quum memimi erroris illius maximi in institutione in gymnasiis et eruditione, ut animus solus doctrinis excolatur, corpUS aUtem pror8US negligatur, quia totam Suam vim insestissimam atquo perniciosissimam in me habebat et magnis doloribus ime cruciabat. Etiamsi enim, Deo sit gratia quam maXima, Studio corpUS et animum exercendi aequo in alma academia detrimentorum partem magnam delere mihi jam Successerit, tamen omnes radices inVeteratas evellere ViX Unquam potero. Unde lactum esse sa-cile intelligitur, ut res gravissima, qHae Saepe animum meum sollicitaret et perturbaret, etiam cogitationes nonnullas, excitaret. Ex quibus eas, qUae ad corporiS eXercitationis utilitates ad parandam consereandamque Valetudinem bonam spectant, in dissertatione inaugurali, ut gratias reseram, jam proponam et postea sermonem de vi medicatrice corporis exercitationis pluribus in morbis adjiciam.

9쪽

.loiudinis bonae notio complectitur organismi StaiUm,

in quo omnes functiones, Vegetativae, animales, hUmanae ratione prorSus completa, congruentiSsime persectissimeque procedunt. Sed est idea atque eam Ob causam USu DUS- quam haec Venit. Vulgo vocatur bona valetudo absoluta. Hominis vero bona valetudo relativa tantum invenitur, qua notione Significamus statum, ut brevi describam, sic compOSitum: remoto sensu ingrato et insuavi homo omni sua et corporis et animi facultate, si requiratur modo completo utitur et perfruitur. Forma corporis est bona. Cervix erecta, latus thorax, Venter non admodum amplus, eXtremitateS Valentes, sine adipe superfluo. Digestio, assimilatio, regeneratio, Secretio prompta; modica cibi et potus cupiditas; Sanguinis motus regulariS, DOr- malis respiratio, cutis recte Secernen S. Locum facile mutat et sero demum satigatur. Gestus agilis, systematis nervorum sensibilitas justa. Quiete dormit et somno recreatur. Oculi vigilant, animus est hilaris, laborem appetens et de praesenti laetus. Intelligentia subtiIis et eIe-

10쪽

gans. Phantasia ardens atque volans, Sed non alienata arationst. Adest sortitudo, constantia, temperantia, obedientia, patientia, amicitia, amor. Cujusque impetus, cujusque periculi vis adversa ex aliqua parte valetudine bona Dangitur, quod et corporis et animi viribus constanter et fortiter repugnatur. Quem Statum cuique homini, quomodo fieri possit, expetendum et parandi conservandique

exercitationem corporis remeditim princepS QSSe Cen Seo. Non dico remedium unicum, nec Omnium primUm, Sed remedium princeps, ut ex meo arbitrio non impediatur, qUOminus sint etiam remedia alia ejusdem qualitatis ad valetudinem bonam comparandam au SerVandam ne eSSaria, qUOrum nullo pOSSUmus carere. Quo modo maXima huic rei commoda asserat corporis eXercitatio, nunc eX plicare studebimus. Ad quamcunque utilitatem, aut necessariam aut delectantem assequendam mUSculorum Voluntati obedientium actione motum essecium corporiS VOCOeXercitationem. Motu, phaenomeno Omnis Vitae primaris, quo nec quidquam a Deo procreatum caret, nam ipsae mundi partes, Sidera, Sol, terra sese m OVente S, Vitae gradum infimum eo proserunt, hominem quam maXime completo persectoque instructum videmus. Rus organa motus, musculi tam eximii reddi possunt, quam nullum animal aliud habet. Quis est, qui neget hanc quoque indolem ut omnes indoles, a Deo sapientissimo homini esse tributam ut eam colat, confirmet, adhibere po88it, Si requiratur et conformata laeteturῖ Nam ad indoles colendas, conformandas, utendas et ad laetandum his de rebus