De corporis exercitatione, remedio principe et ad valetudinem bonam parandam conservandamque, et ad morbas plures sanandas

21쪽

uxorcitationum. Quibus principiis medici illustrissimi, c0luberrimi omnium temporum, Galenus, Mercurialis, Fu li 0r, Sydentiam, Boerhaave, V. SVieten, ΗΠ seland , Dei pecti, Siro me Ter ob Sequebantur, pliaribus in morbis sanandis corporis exercitationem remedium

princeps hahentes. Principia, quibus medici illustrissimi

ducebantur, haec sunt. EX 0Xeroi talionibus natura divorsissimis aptissima e St eligenda. Hoc in morbo mulio rost exercitatio lenis, in alio Sirenua, tum eXercitatio, quae totum corpus concutit, thim quae ad parteS Singulas Spectat, tum utraque neceSSaria eSt. Semper est respiciendum, quae eXercitatio clam Summa utilitate aegroto quoque paret maximam delectationem. Non in omnibus morbi stadiis sex ruit alio instituenda est. Dolor ex causa instaminatoria Ham semper vetat. De Statu v0ntriculi

quod attinet cibum, in quo instituenda sit eXercitatio, ait Celsus: MPost satietatem nihil agendum. - Si quis in-t 0rdiu se implevit, p0St cibum neque frigori, neque aesiui, neque labori se debet committere: neque enim iam facile haec inani, quam repleto corpore nocent. Igitur ante coenam et quidem aliquanilat Iam antea, qua de redidit Morcurialis in libro de arte gymnastica: MN estatim post 0Xercitationem cibUS asStimatur, Sed modica interjiciatur mora, quoia Sque serVOr remittatur et agitatio corporis jam sedata appareat. Quam diu et quam strenue instituenda sit exercitatio, metiatur aegroti aetas, genus, animus et anni tempus. Non ad satigationem ni in iam fiat exercitatio, sed semp0r moderata esse debet

22쪽

In adolescentia et Asenectute non Sic Sireniae eXerceatur, ut aulaio juvenili, virili. Sexus semineus oXercitationes leniores ianium patitur. In aero calido sit exsercitatio modoratior, quam in frigido. Motui exercitatione corporis in summum fastigium avecto non subito finis ponatur. Exercitatio sola, aut cum remediis aliis conjuncta adhibeatur, sed saepius illa sola susscit. Νosiris temporibus corporis eXercitatio ad mori, OS, qUOS Vocant, chirurgicos Sanandos praeScripta est. At non solum his in morbis chirurgicis pro deSt, Sed majorem adeo vim habet medicatricem in aliis morbis, ut in asili male sanguineo, haemor rhoidibus, hypochondria et hystoria, scrophulosi. Primum disseram de exorcitationis corporis utilitatu in morbis commemoratis, tum in desormitatibus, donique in animi morbiS. Asthma Sanguineum, morbus brevibus intervallis rudiens, cujus natura est pleihora ad spatium, in organis respiratoriis cavitatis thoracis coarctatione movetur. CO-

stae, quae a mUSculiS intercos talibus non satis levantur,t0gulis similes, altera super alteram Sitae sunt, et hoc situ thoracis cavitatem coarctant. Pulmones satis inflari non possunt, Sanguinis motus et decarbonisatio retardatur,

sanguinis multitudo nimia in vasis dii ficultatum spirandi efficit, nonnunquam denique nervi assciuntur sanguinis quasi stagnatione et dolores vehementiSsimi cum spirandi difficultate junguntur. IIoc in morbo corporis exercitatio hab0t effectum eximium. Non in morbi Statu, quo apo-plexi a jam impendet, Sed praeterea, quum placet, adhi

23쪽

beri potest. Indicatur inprimis natare. Naiando thorax et pulmones lenius, aequabilius, quam Omnibus exercitatiOnibus reliquis. tamen satis potenter expanduntur, ita ut costarum levatione thorax amplificetur, pulmones persecie instentur, Sanguinis motus acceleretur, et Sic causa ess-

ciente remota morbuS Sanetur.

Haemorrhoides, pristinis temporibus morbus rarior ut is quidem in viris tantum apparens, nostra aetate frequentissimus jam in adolescuntibus inveniuntur in sorma optima. Hic morbus molestissimus, qui duntaxat ex motione negleuta, ex sedendo per totos dies, ex abdominis compreSSione eXOritur, etiam exercitationis corporis au Xilio sanari potest. Nam remedia interna, resolventia gravissima, ut sontes Caroliba denses, Mariae ba denses, deficientibus corporis exercitationibus eum impersecte tollunt. Et quot sunt homines, qui ne curam quidem resolventem internam assequi poSsinti Eorum morbus est insatiabilis, nisi corporis exercitationibus utuntur. Ad

haemorrhoides sanandas omneS corporis exercitationes

adhiberi possunt, quod omneS Sanguinis confluXum in in testinorum vasis ad alias partes derivant. Quum morbus

versatur adhuc in Statu moderato, exorcitationes motione modica comitatae sui sciunt, frequenter ambulare, equitare, natare. Morbo autem jam eXquisito requiruntur exerci talioneS, quae corpUS Vehementer, etiam vehementissime concutiunt, ut Vehementer equitare, Satire, eXercitationes, quae vocantur Reck- U. Barrentibu ngen ei v. Complicationem cum inflammatione et aliis morbis, mariscas

24쪽

inflammatas, in carceratas 0Xercitatione corporis sanare in mentem veniet nemini. Hypochondriae causae Sunt duae primariae: altera, quae, Ut eXCeSSUS in Venere, labores immoderati, Systema nervorum directe debilitat; altera, quae aut motione ab Solute eXigua, aut motione relativo exigua, ut sit in hominibus, qui cibo et potu ad

concoquendum dissicili vescuntur, ut liquores in abdominis cavitate contenti stagneni, et eorum Stagnatio nervos aegrOS reddat, nervorum Systema indiructu afficit. In hypochondria, quae est provocata nervis diructu dubilitatis, corporis exercitatio nil potest valere ad sanandum, nisi forte aer purus, in quo corporis eXercitationes saepissime instituuntur, nervos paullulum reficit et recreat. S0d in hypochondria, quae est nata nuruis indirecte debilitatis, est remedium unicum, quo morbUS penitUS OX- pelli polust. Aetiologia egi Simple X. Liquorum Stagnationes, inprimis SanguiniS in Vena portarum Solvuntur. Materia in stagnato depravata Se cernitur. Sanguinis Stagnatione et mixtione morbosa solutis nervorum assectiocussat ut nervi mox ad statum integrum recurrunt. EX-0rcitationes ad hypochondriam curandam aptisSimae sunt, quae inprimis ad abdomen spectant. Praeterea autem animum tam alienium tenent in res ab individuo aegroto alienas, ut in meditationes de se ipso relabi non possit. Hujusmodi 0Xercitationes sunt: equitare, qUOd eqUitando abdomen Vehementer concutitur et qui in equo Vehitur, semper in iter et equum attentus esse debet; venari, qUod in Venando praeter molionum etiam intentio

25쪽

in seras adest; proficisci, inprimis pedibus, sed cum amico hilari, labores enim, quibus pedes serviunt, ad abdomen

spectant, simulque liquorum motum et secretionem accelerant, ut ex Sedibus et urina copiosioribus et frequentiOribus in itinere cognoscitur. Terrae et regiones pulchrae, homines eXieri, aegroti animum ad s0 vertunt, hilarem reddunt. Sed amicus comitetur necesse est, quod poli S-Simum hypochondria laborantes, ut plurimi homines de re nulla hilares esse possunt, nisi scientes, hominem alterum eadem re affectum eSSe. Sunt inSuper multa eXercitia, quae ars tornaria docet, ad antecedentium exercitationum utilitatem parandam apti SSima: currere, eXSilire, exercitationes in apparatu, qui Ruck vocatur et illae, quas Germani appellant: Soli Wingsibiangen. Quae omnia exercitia liquores stagnanteS, quibUS nervorum stinctio aberrat, solvunt et animum a loco assecto ad rem externam traducunt, quod, ut mihi quidem videtur, est momentum in hypochondriae cura graViSSimum. Ita etiam hysteria, quae non eX nervis directe de bilitatis proficiscitur, Sed ex ple thora abdominali et se Xuali, corporis eXercitatione Sanatur. Commendanda est ambulatio, moderatus saltus, labor in negotiis domesticis ut rusticis, natatio et eXercitationeS iornariae, quae nostris temporibus n0nnunquam jam colunt puellae. In scrophulosi corporis exercitatio est remedium princeps, et Sine corporiS eXercitatione omnia remedia antiscrophulosa reliqua frustra advocantur. Allera puerorum pars hereditate Scrophulosin acquirit, altera motu

26쪽

neglecto. Pueri, qui motu neglecto Scrophialogi correpti sunt, brevi tempore corporis eXercitation0 Iiberantur. Indicatio in scrophulosis cura primaria est, mutatio, correctio lymphae et Organorum lymphaticorum. Lympha depravatur Daliritione aberrante. Organa lymphalica relaxantur lymphae depravatione et secretis oX lympha morbosis. Motio digestioni ut nutritioni ita favet, ut ex nutrimentis malis etiam maturias solas, qUae aSSimilari possunt, extrahat, et lymphae de pravationem sic tollat. Lympha bona autem iterum vasorum lymphaticorum iunctionem debilitatam in int0grum resiliuit. Indicationi primariae exorcitationes aptissimae

sunt: natare et tornare. Νatatio praeterea cum molione

aquae frigidae vim incitandi et recreandi conjungit, sed

sola non sufficit ad Sanationem. PuerorUm corpora, in quibus ante pubertatem surophul OSis frequentissime invenitur, labores poscunt majores. Hoc loco imprimis indicatur tornare, nec omitti debet. Morbus tenetur in aetatis spatio, in quo operam tornando datam eVenius secundissimi rationibus Omnibus sequuntur. - Tis Sol juvenem scrophulosi imbutum arte arma tractandi sola, cui juvenis operam navare deberet, SanaSSe Se prostetur.

In morbis chirurgicis adhuc sa0pissime adhibita est corporis exercitatio, quod ab omnibus remediis reliquis in morbis pluribus frustra est auxilium petitum. Tamen, ut mihi quidem videtur, nondum satis est cognita vis

rius medicatrix, quia, nisi res ita se haberet, non iam saep0 adhiberentur lecti et machinae ad corpora exten-

27쪽

denda et torqu0nda in orthopaedia, quas reS, iat Vocem corporis eXercitationem, longe absum. Inier omnia corporis exercitia in orthopaudia excellunt exercitationes tornariae et natatio. Det pecti sine exercitationibus tor-

nariis orthopaediam esse inutilem et plus nocere quam prodesse existimat. Primus idem exercitationum tornariarum usum ad deformitates sanandas utilem demonstravit. Temporibus novissimis Stro meyer eventus prosperrimos eXercitationibus tornariis institutis animadvertit. Ex omnibus de firmitatibus columnae vertebralis clarVatiarae, scolio Sis, gibb Osis, lardosis certissime resit iuuntur exercitationibus tornariis. Plane sanari curvaturae in Qipientes, novae, inveteratae autem exercitatione

corporis in statum meliorem redigi possunt. Et quidem

non Sol iam curvaturae musculorum debilitate, parest novae eXortae plane curantiar, Sed etiam CVrvaturae, quast

in ossibus, ligamentis, cartilaginibus assectis sunt positae,

partim removentur. Inter columnae vertebralis causas

praecipue musculorum debilitas appellari debet. Autato puerili, qua OSSa magi S creSeunt quam mUSculi, propterea quod musculi cervicis debiles caput satis Su Stinere ne queunt et ligamenta rela Xantur, gibboSin eXisiere animadvortimus. Aetate pubertatis, qua pulmones et musculi ex omnibus organis maXima capiunt incrementa, ut thOraX in omnes partes, praesertim autem in anteriorem dilatetur et musculi validiores nunc fiant, columnae Vertebralis sorma justa redit. Si vero pulmonum et mUSCulorum conformatio impeditur ea aetate sive morbiS, Sive

28쪽

quiete perpetua, clarVaturae per totam vi iam relinquuntur, nisi coiporis oXercitatione cum aliis reme diis et vitae genere apto conjuncta vires perditae restituuntur. Natura ipsa curvaturas aetate puerili Obortas aucta corporis eXercitatione, quae clam pubertatis aetate est juncia, sanat. Quidni medicus utatur corporis eXercitatione a ljuvandam naturam iii curvaturiS Sanandis, quae aliqua causa reliciae suntῖ Corporis eXercitationibus pericula, quae sunt in corporis eXiensionibus ut compressionibus in Iocto set in machinis, tolluntur. Periculum venae jugularis aut pulmonum compreSSione e X Ortiam, itaqu0 3pOplexi au ropellitur. Tamen minime dico sextensiones plane esse rejiciendas, sed earum uSum multo rariorem esse debet, quam adhuc nostris temporibus. Remotis omnibus doloribus in curvaturis, quae exempli gratia mUSculorum debilitate aut spondylarthrocace essectae sunt, medicus ad corporis exercitationes methodo varia transeat nec osse est. Multarum eXercitationum tornfriarum, quae inprimis eXtensionem firmant, vis modica tri X est optima. Ut

Karren aus uinem Suile , quem non modo in deformitatibus ex Ossium, ligamentorum, cartilaginum morbis

coortis Saluberrimum, verum etiam tanta in musculorum

debilitate, ut aegro ius jam stare non possit, adhibendum dicit Delpoch. Primum in situ hori ZOntali 0Xercetur. Viribus auctis, sun is obliquus redditur, ut e Xtra totius

corporis, igitur eXtra omnium sere musculorum eXtenSio nem in situ horigoniali, etiam extremitatum Superiorum

29쪽

musculi corpus in alium trahunt. Si a0grotus stanto pede exercitationes instituere potest, primum Dei pecti commendat Scalam Spiralem. Initio exiremitates superiores una cum exiremitatibus inferioribus exerceantur, postea autem uXiremitatibus superioribus solis ad corpus

in altum trahendum uiare. Praetorea ad exercitationes, quibus lotum corpuS 0Xienditur, plureS pertinent, quaS vocamus Rechii bunguit, imprimis Hangelia, Klim men, at ille Omnia eXercitia in scalis e milibus complicatis. Exercitatio utilissima insuper est natare. In natando vorsatur corpus in Si tu hori ZOntali, quamobrem columna vertebralis corporis pondus non sustinet. Motus tamen est talis, ut columna vertebralis lenitur eXi0ndatur in directione naturali. Additur, ut jam supra est dictum, in natando aquae frigidae vis refici sens. Del pecti porro suadet eXercitationes, quas vocat jeu duCa Sque, cUrrum rotantem, Cymbam rami S propellere, pondus in capite positum per longius tempus sustinere utu. Nocere dicit saltare, e initare, eXSilire, quia his eXercitationibus pondus, quod columna vertebralis sustinere debet, augeatur, alat concUSSionibus vehementissimis vertobrarum luxatio et deformitas adjuvetur. His eXercitationibus diversis columnae vertebratis curvaturas plurimaSD0lpech restituit. Ad curvaturas singulas SanandaS habui exercitationes Varias, quae non Solum ad corpUS totum, Sed praecipue ad locum assectum spectant, quae mothodus optima mihi videtur, quamquam alii eam reprehendunt. Ita Stro muyur in libro: BUebur Paralysu der

30쪽

cujuscunque animi partis intentione in aliquam rom sunt nati. Ita in melancholia, inania. Antagonismum effficiunt contra animi labores perniciosos, qua in re eorum vis

mudicatrix his in morbis est posita. Aegroti ad hanc utilitatem sibi parandam ad sodendum in hortis, ad aquam

antlia exhauriendam et ad multos alios corporis labores, qui omnes prosunt, Subinde et Severe commoventur et adstringuntUr.