장음표시 사용
651쪽
bra enim nostra epitritam proportionem ad Romanam libram ha- Lu bet, id est tertia parte maiorem. Hanc symmam si ad culeos duplares redigere velimus, qui trimodia nostra essiciunt, hoe est quatuor dc viginti amphoras, & in culeos singulos bina millia pondo statuamus, id quod hodie nauicularii faciunt qui anniuersarios commea. tus meritoriis naui iis suscipiunt, ut statim videbimus, sent non. genti culei trimodiales et quibus si mille ducentos & quinquaginta modios illos addideris, erunt in summa mille trecenti sedecim cu-lei. Nunc si exquisitius persequi velis, & semuncias in singulas libras addere, summa librarum quinque & septuaginta millibus excrescet, quae additamentum septem & triginta culeorum di semissisessiciunt. Et haec omnia praeter aquam dulcem, praeter piscinam, praeter tot diaetarum intestinum instrumentum, praeter annonam ve- orum, dc pabulum equorum. Hanc tamen nauem longe magni ficentia dc splendore apparatus antecessit nauis fluuialis Chalamegas nomine, quam Philopator supradictus in deliciis habuit Nilo per- nauigando, longitudine sexcentorum pedum, latitudine quinque I
, ct quadraginta: ab infima parte ad editissimum diaetarum fastigium '
altitudine pedum paulo minus sexaginta: in qua diaetas dc cubicula& atia aedificia voluptuariae vitae accommodata,ambulationum por- ticus duplicus ambibant, proram&utrumque nauis latus complectentes quingentorum pedum ambitu. A puppi autem nauis patens, e regione prorae vestibulum habebat ex ebore de alia primae notae materia constans, per quod ingredientes porta quadriforis excipietat,&ex atrio iri oecum, id est in praegrande conclaue serebar, vaginti lect*rum capax: cum utrinque per vestibulum ingredientibus patentes crebrae senestrae auras perflantes commode admitterent. Reli qui sunt eiusmodi, ut si quis omnia ad verbum prosequi velit de possit, fidem sint excessiira. Illud autem quod de C. Caesare
memoriae traditum est, ut reliqua eius aeta, non magnificentiae esse puto, qui fabricatus effecedrinas liburnicas dicitur, gemmatis pibus, dc versicoloribus velis, magna thermarum de porticuum dc μή ina cujcliniorum laxitate, magnaque etiam vitium de pomiferarum 'horum varietate, in quibus discumbens de die inter choros ae symphonias littora Campaniae peragrabat. Nostrorum autem temporum opera, quae maximo magnifica esic creduntur, si cum illis con
652쪽
tendantur prope est ut perinde esse videatur ac si formicam elephanto compares. Sed principes & opulenti hodie priscarum rerum i et nari, sese in rebus mediocribus & paruis admirantur, sola igno. rantia beati, si argumentari velimus. Quo magis despicari & no ripendere eorum sortem licet, iis quidem qui felicitatem nec pondore nec numero metiuntur. Haec ideo retuli, quod musti opinantur ideo apud historicos munum numerum nauii a lectit: quod ant, ut nauietolis uterentiir prae iis nauigiis quae memoria nostra Visa sunt: sed viaelicet eorum est id censere , qui prisci aevi niagnificentiam memoriae. Idae finibus circumscribunt, vetera male aestimantes : quota si quis hodie nauem Demetrianarum nauium similem videret, id est Quindec remem vel sedecim,ut Graeci appellant rem omni aeuo inauditam videre se existimaret. Le titur&apud antiquos nauigia triarmena,id est tribus velis vis ia. Athenienses autem classiariis opibus & copiis claritisse, cum ex Maucydide, tum ex Plinio nouimus,qui libros tum de iis loquens qui Varra metium speciminibus editis enituere: Laudam inquit,Ctesiphon Gnosius aede D sianae Diana ad1m infinicata, Philon Atheηu armament mά hiauium. Legimus apud eundem Plutarchum in Antonio, in bello Actiaco Antonium praeter copias terrestres circiter qIlingentas nainues pugnaces habuisse , in quibus permultae octonum ordinum Te
etiam denum Rerunt,alioquin omnibus .armamentis egregie instructae. ex quibus cum optimas elegisset a triremibus ad decemreme , duo & vis vinti millia pugnatorum imposuit,cum classe conflicturus esset. σας I
rum nauium electarum ex eo apparet,quod cum Cleopatra cum LXm,uibus,& Antonius quinqueremi anfugisset, trecentae captae In eolio esse narrantur a Plutarcho : quo fit ut pauciores centenis militibus in singulis nauibus fuerint. Hodie nictiorem numerum stipant, ut dio in aciem maritimam prodituri. Verum onerarias naues primae mastilitudinis duntaxat negociatorias, sed tamen quae tormentis min niuntur, non vltra centum & octoginta culeos sene dicunt, id est nonaginta tonestoMut nauiculariorum verbis utar. Minimae enim a Iudinis onerarias quadragenarias est e aiunt: mediae notae septu
genarias & octogenarias: marimas aurem quae in mari Occiduo videa
653쪽
antrur,fere centenarias, raro maiores esse. Tonellum ego trimodium Col in m
suleum appellauerim. Tres enim modii nostri tonellum unum ei mo ν. elimi, id est culeum geminatum. Ita fit ut maximae onerariae nostri temporis plerumque non maiores sint illis quas Cicero in Lycia fuisse dixit. De nostris loquor : nam Germanorim naues dupIices& triaptiees hostrarum .ine dicunt. O genariae enim naues ducenta & ., quadraginta modia nostra capitini: at duo millia ampla rarum,ducemia dc quinquaginta modia notitia aequasse docuinius. EF autem ea fo 'mula nauiculariam factitantium , ut in singulos culeos duplares bina millia pondo numerent. Tanti enim pendere vini tria modia nostra. die itantur,sic fit ut salis aut alterius grauissimae mercis vectura ad bina millia pondo hac appestatione nuncupetur et ut si nauis centum dc oetiis. ginta millia pondo ferre commode possit cum inficiamento machin rio,ea octogenaria vocitetur. Ex his igitur pater quantae fuerint antia quorum naues, etiamsi pauciores olim milites pro portione in napes imponebant,quam pira nostri temporis more, quantum coniectura a seqvi ex historicἰs possiunus. Etenim si quis omnia quae commemorauimus,diligenter animaduerterit, iudicabit ut spero non fallaci me . . coniectura ductum esse in mensuris indagandis. Non me latet apud Aeginetam legi minam Atticam sedecim uncia be re Romanam viginti di sed nec Pauli autoris adnotata illa esse puto, nee si Pauli sint, ad rem quam agimus,pertinere. Sumptum est enim illud diebim ex medicorum usti, ut supra ex Celse adnotauimus, non ex antiquitate. Nune ad id redeundum, quod pene praeterii. Diximus supra duode quinquagenos nummos ex auri libra percustas , cui dieio pugnace via Lura aηνα
detur id quod dicitur libro decimo codicis Imperatorii.in is a styotiens, i
tis acceptam ferri libram auri debere. . Quapropter adnotanduin ha- buimus id non de aureis priscisintelligendum, qui ad formulas primas nummi aurei exacti sitnt; aut paulo ab iis imminuti. Nam imminutum postea esse pondus sormarum ex his verbis Isidori intelligimus. doli. Selid'-inquit, Latinos alis nomine fixtula dictus est,ideo quod his sex omela compleatur. Hunc autem vulgus solidum aureum vocat: qui solidus dicitur ideo quia nihil illi deesse videatur. Solidum enim antiqui integrum dicebant, & totum hoc dictum Isidori adiuuat pomponii a toritas in lege Nomis alum,in titulo de σε ructu, in Pandectis, his ver
654쪽
ois mi natum aureorum vel argenteorum veterum,quibm progemmu viislent, i ructus Mars potest, immisera enim forma percutiendinum , qui veteres nummi extab. int, non nummi vice, sed gemmarum de rerum in deliciis habitarum censebantur : quo modo fit h6dle Ah-tiqui aurei ut diximus binas drachmas pendebant,hoc et Henos scru-petuos,& quaterni in uncias signabantur,sic ex librinomaria duodequIisquaginta nebant, hoc est ex duodecim unctis: pondere autem imminuto ex binis drachmis terni aurei nummi fieri coeperunt; hoc est seni ex Ita si ut auri libra duobus &septuaginta aureis impleretur,
licet antiqua libra nummaria centenas drachmas caperet, ut mina Atti ea , ut saepe iam dictum est. Nomisnatis aurem tantIEullo eo tempore facta est , quo Romani imperii opes remitares fustae sunt principum multorum nequitia , qui luxu perditi, priuatorum opes tributis exhauserunt. Quanquam Ronialiae Nares sese ipsae confecerunt, eum Augusti plures eodem tempore ab exercitibus facti,ciuilia bella & intestina pro externis gereres' si dus ad inopiam redactus, tenuiore pecunia uti coepit tu quod nece se fuit, cum multum pretiis rerum decessisset. Hoe idemFrancia experta est, si quis enim huius temporis nomisma eum antiquo ex Aminet exploretque,dimidio uberius illud hoc inueniet detis ei indicatione, atque eo etiam amplius. Nos enim phili pids h mimus geniatos plui sesqui solato pendentes. In his genius est ira, quales dAini statores pingi solent, liliata insignia tenens, extant ac alii Philippei, sceptrati nonnulli, alii etiam siliati, Rege inlux in beato iura pro potestate reddente. Ibi maiestatem regiam piam eis pressam agnosceres, qualem hodie nemo meminit, Rege viro usetastigio leonibus innitente. Hi tripliei forma percussi isti sed Ominima signati sunt, binos solatos trahunt: qui maxim. de graui ma, ii pondus habent secundum Eduardeos Angliae maximum in que proximum, hoc genus omnium quae vidi tametsi nullius Oniaris non habui, quod quidem hodie extet scite formatum erat. Ho&Rosatos Eduardeosque pondere superant CaroIei Aquitaniae qὼ Fortes appellantur: in quibus dux armatus genu nitens leonemnibiis Herculis more elidit: sed superiorum indicatura Pecuatorum bonitate par est, quos Ioannes Rex signauit, triplici & ip s stadia dc magnitudine, omnes primam auri notam obtinentes. . Quantis
655쪽
hodie iAunior sit dc exanWio ital 'uar res numma ita, eo terre eonstare potest quod vi Franciei extant aurei ςqui- ,enreditesque viginti solidis valentes sunde Francicos hodie quo e appellamus nunc Midis quadrati ta aedist* etiam princia
s, Muruntur, pluris etiamMforo permutuites Quod si inqui-
e in finitimas nobis prouincias institeris,eandem apud eos,ut apud nos olim dei die rationem reperies, pirisus quφ'onfinibus pro- 'vitiis Frane in stituendae rei numiuisiaclae ration ad ψω it, id quq -unia ratio iudicare quis potest. Neque enim con- si A commercia potuissent; -'Abiscum semper finitimi miscue-
isent, nisi eandem auri notam, eunt quam acciperent . Itaque iuamdiu aurum primarium sistatum est inFraneia,tamdiu ipsi quumve finitimi populi eodem genere usi sunt. autem dc nostra litis & externi pulla uncia nisi consteti visitur de aeros. Verument, Maero qui ho te extant inseratorii ὀc augustales aurei, post priscosinos didrachmos signati, ponderi praedicto non resendent a san-P ctione imperatoria taxato. Vidimus enim & nstantini Magni &Iuliani & Magnentii, & alinum recentiorum . sed in omnibus quos expendimus, ita minutum D us erat, i sint &semis noni plane V layi Uuarent, seri 'Medςrent.. Vnum e am Iustiniani principis vidimus. quem msi, ostendit Christophoius Longo- Z-ν-. aius, vir egregie doctus, dc rerum antiquarum studiosis, sed ne is .. quidemiam dictis grauior erat. Quare supradictam legem de duo- aias 3c septua ima solidis ideo latam puto, quod imminuto pondere
. . nummi, librae quoque aureae aestimatio & pondus sensim imminue. Mur, quapropter ne inmiYninux Rinua rem nummarum comurbaret Imperator certum mmdum imponere voluit, quanquam quislei mulam dili senter consideret n lavi in visi niuersum statuere Mauro signato videtur, quam de auro tributario rvt fortasse indulgentia principis aliquid antiquis pensitationibus reis innittere lege illa voluerit. .i Henim ut maneant *ntiqua, melisah inpensuatio uinoe in v dc tamen minore summaraut haistinuitio stipendiarii deiungam . r autem aures silidi quoquet, ditantis, s verbis Dii ridii declarait in is exam, r Veni aba, ut qui decem missio Hehoetabati prae erant, . FILI a
656쪽
mumsimis es aureorum formatisunt. Atque etiam cum ad tertiam par- rem aurei vectigal decidisset, tremisses, dicente Alexandro etiam quarta- riossuturas,quando minim non posset : quos quidem iamformatos in m
neta detinuit, expectans vis vestigal contrahere potuisset, oe eosdem ederet et sed cum non potuisset per pubiscM nec stater,co ri eos iussit,es tremissis tantum solidosque sormari. Hactenus Lampridius. Intelligi
mus igitur aureos integros appellatos esse itidos eo tempore quo 1 misses & tremisses fieri coeperunt, vel trientes potius. In iure autem Aurri astis ciuili quod nunc Uibemus,non una aurei aestimatio est, ut multi existis mant,nec semper septuagenos binos in libras accipiendos censeo, sed pro tempore aliquid staflientium principum aestimationem faciendam: ut verbi gratia in ripite primo de variis S extraordinariis cognitionibus, Vlpianus de honoraris aduocatorum loquens ita inquit : Lacua autem Honorari- quantitas intelligitur pro singulis causis usque ad centum aureos. Centum m μἀπο- aureos hoc in loco pro duobus auri pondo intelligo. am Vlpianus Alexandri tempore scripsit, nondum imminuta prisci nomismatis io ma,nisi si pauca scriipula auaritia temporum legitimo ponderi detraxit,ut sit pra docuimus. Vis hiatur enim hodie Mantacae nratris eius no- sinata,& ego omnium Imperatorum vidi eadem forma ab Augusto ad Commodum Caesarem. Sed & hoc quod diximus, non selum a gumentis,sed etiam Taciti autoritate comprobare possumus; qui lib.ILM tempore Claudii principis loquens: Continuin inde, inquit, Usum accusandis reis Suillius,multique audaciae elici aemuli, nam cundia legum smagis tuum munia inse trahens princeps , materiam Hadandi patefecerat,non quicquam publica mercis tam venale fuit , quam aduocatortim perfidiar adeo ut Samius insignis Eques Rohianm quadringentis numm rum mitibus Suillio datis,s cognita praeuaracatione, ferro in domo eluu im cubuerit. Igitur incipiente Caro Silio Consule desig/rato, consurgunt pa I ex Ciniii: tres egemque Cintia agitant,qua cauetur antiquitus, nequis A eausam orandam pecumam donumve accipiat. Deinde obstrepentibis iis quibus ea contumelia parabatur , discors Suillio Obm acriter incubuis, veterum oratorum exempla referens H qui famam in pseros praemia eloquentia e
gitauissent pu berrima : a quis es bonarum artium principem sordidis ministeriis surdari : ne fidem quidem integram manere ibi maenitudo quaestuum διctetur. Quod si in nussim mercerim negocia ineantur, Duciora fora et nunc immisit lac μι- Φ,iauasi ria incri, ut qua modu
657쪽
roga emistaret sublati stu torumne iis, etianistud aperiara, οι decora. , Hac ita ἡ ' Ρι ra icta princeps rat capiendis pecunii aruit modum tuque a. aetasistertia, qua egres, re uindarum tenerentur. Qui locus tribus vetbli corruptus est in exempIaribus quae circumis feruntur. His verbis Taciti apparet Vlpianum licitam quantitatem appellasse eam quae Claudiano senatusconsulto praesinita erat, eo tempore quo aduocati inuidia maxima flagrabant ob delationes& perfidiam praeuaricantium. Dena autem sestertia, dena millia nummum sestertium valent, ut satis ostendis , hos ea centies O tenos sestertios . Atqui nos alibi docuimus ti ratione & autorii te singulos aureos centenos valuisse nummos, hoc est vicenas quinas drachmas, ita ut auri ad argentum proportio maior esset duodenaia. ria. Quare planum fit dena sestertia & centenos aureos eandem fuisse summam, sed Ulpianus aureos d 'ndo , temporis sui consuetudini seruiuit, iam obsisteto more loquendi per sestetua. In cap. Nonnulli, de accusatombis, Didistis, pauper dicitur, qui minus quam quinquaginta aureos possidet. Quinquaginta aureos auri libram intelligo, propter Hermogenem eius dicti autorem, qui aequalis Alexandri Imperatoris suit. In tris S duobus, ιον smunia de legatu, Iustinianus varie pretia mancipiorum taxauit: minimum autem pre lium non infra xx. solidos, maximum non supra octoginta intendit. Solidos non dubie aureos eius temporis intelligere debemus, qui iubsesquipli erant priscorum aureorum, ita ut triceni solidi vicenos aurcos valorcnt, Qua rationς fit ut minimum prςtium strui, tri-
658쪽
ginta nostri aurei fuerint, summum autem centum & viginti: quae aestimatio longe minor est illis quas in praecedentibus ex Plinio & aliis collegi, pretiis scilicet iam rerum omnium deminutis. Sed nec illi aurei recentiores auro obryzo signati sunt, ut antiqui: ex quo a paret recentiores principes nomisma bifariam minuisse, pondere scilicet, dc auri indicatura: quomodo dc nostri fecerunt, & totus denique Occidentis orbis, id quod institutum aiunt, ne aurum mollis simum,& argentum purum, quod duodenarium appellant, usu ac collybo detereretur. Plinius autor est Liuium Drusum in Tribunatu plebis octauam partem aeris argento miscuisse. Et rursus alibi: Mischu, inquit, denario Triumuir Antonimferrum, miscentur Masa se moneta, alii e ponderesubtrahunt. Inde est,ut opinor, quod hodie mutio nari- ti denarii antiqui huiusmodi extant e materia miscellanςa. Dena- noster. appellamus Caroleum nummum argenteum, qui anu-ρ Ne quum sestertium nummum valet. Assem autem appellare possu-bst i mus, quem duodenarium vocamus, dc ita in partes diuidere, Ut antiqui suum assem diuidebant in sui generis partes, quadrantes sex- . tantesque dicentes. Sic unciae loco erit denariolus, quem Graeci Chalcus. chalcum dicunt, sic quinarius & senarius, vel quincunx dc semis, qui quinos & senos denariolos valent. Sestertios dudum signa ubmus, qui duos solidos dc semissem valerent, sed iam rari visuntur, fuisisti enim non placuerunt. Extant dc trepondii pridemsgnati, groscentussis, si Curii vocitati ab autore praediuite avorum memoria. Centussem dicere possumus pro ea summa quam alternis prope verbis negoti tores centum solidos appellant, ut decussem pro decem, ut qui hodie Caesariati vocantur. Licet enim verba antiqua in usum nostrum Nomisma- interpolare, quae quidem aeui situ non putida facta sint. Vidimus post quadriennium edictum praeconio promulgatum, quo omnibus nomisinatis priscis usus abrogabatur, tam nostratibus quam exter- ην. ι.--nis: perindς. quasi nullus nummus locabilis estet, qui non aequalis re ab- nostrae memoriae fuisset, quod edictum unius hominis impotentia' μ' principi extuderat, qui omnia pene omnium magistratuum munia η U- ae potestatis fecerat, quum muneris sui vices proprias Vix tertio quoque actu obiret. Sed quamuis minax ac tumultuosum praeconium, consensus hominum iure optimo neglexit, praesertim
autore sublato de medio. Quod cnim tandem edictum iniquius
659쪽
excogitari potuit, &in maiores nostros magis iniurium, quam monumenta memoriamque Regum perpetuo deleret Eo enim manda to id agebatur, ut optimum quodque nomisma conflaretur, & inde pecunia notae Omnino deterioris quassaque signaretur. O improbum inuentum, & s fieri posςt, memoriae hominum eximendum. Olim magistratus Romani, & post eos Repub . sublata principes, iconicos se fingi in nomismate volebant,quasi nomen suum latissimeto: gissimeque prodituri: quo nomine ad nostram usque aetatem permansit eorum memoria, velut statuis per totum orbem erectis.
Quod cum nostri principes olim imitati essent, similem eis gloriam
aetas nostra inuidisse olim dictitabitur, unius hominis vel paucorum crimine: tametsi utinam ipse seeulum suum nostrumque hac una nota inussisset. Huiusmodi hominum vel temeritatem vel rusticitatem arguit lex prima de veteris nomisinatis potestate, umiecimo bro Iustiniani Codicu, His verbis: Glidos veterum principum venermione frematos, ita tradi ae suscipi ab tmentibiti ta distrahentibus iubemu , ut nihil omnino refragationuomitur, mori si debiti ponderis sint ,s θσις proba: scituris iis qui aliter fecerint, haud leuiter in se vindicandum. Vς-irum ea quae diximus de amphora & mensuris caeteris, rursus in dubium vocabuntur, cum locus ille Plinii suceurrerit ubi de vino Prumiano loquitur lib. XIV Quare etsi procul a me abesse suspicionem illam volo, quasi more hominis obtrectare gestientis, S delatoria ut dicitur curiositate in commentarios inquisiverim scriptorum
nostro seculo clarissimorum, atque existimatissimorum, facere tamen nequeo, quin in operis eius coronide Hermolaum Barbarum virum summa laude dignum, iterum ad disquisitionem doctorum hominum reuocem : non quod manibus virorum doctorum diem dicere gaudeam, qui vadimonium obire apud superstites nequeunt: sed quod veritatem asserere in lucem volens, locupletes eius rei vades, quos nobis vivens reliquit , citandos omnino ad hoc hidicium duxi. Praevaricationis enim insimulari aut certe obliuionis possem, si locum illum Plinii silentio praeterirem, qui ut ab Hermolao intellectu est. l quod nos diximus de Hicia, euertit: ob quod omnino fuit res in iudicium deducenda. Pluinus iratur tib. XIV. ous generibus loverisupraae naziutoria late fuerunt:Alicui anno,inopuiti fuit omnium generum bo-
660쪽
aura. rasis interemptiu,ea coeli temperieffulsit cocturam vocant) silis vere, natis Orbissexcentesimo tragellimoquarto, durantque actuc vina ducentus re annis,inoeciem redacta mellis asperi. Benim haec natura vinis in v 'tustate est : nec potari perse queunt,nisi per uincat aqua, vsique in amaria
iudinem earis indomita, seia caeteris vinis commen andis minima aliqua mixtura medicamentasunt: quo fit m eius temporis Uimatione insingulas amphoras centeni nummi statuantur , ex iis tamen usura multiplicata
semissium,qua ciuilis ac modica est η C. Caesaris Germanici sibi principaru, annis centum sexaginta figulis uncivi vini constitisse nobili exempla d
cuimm,recterentes Utem Pomponii Secundi vati cor namque quam principi i i dedit, tantum pecuniarum detinent vini aporbe . Hunc locum ita legit Hermolaus, & ita se emendasse testatur, quem in altera ed
tisne enarrans, explicatam de Uuris retractationem: Vt redeamus,im
quit, adpropositum si amphora dest is Festo placet 3 octoginta vini his .
. pub Opimio centum nummis valuit, faciunt autem octuinta librae nongentas sexaginta uncias e licitur ut siemisses usu ,hoc est nummi sieni annorum centum sexaginta,nongentos sexaginta nummos inferant, atque ita petulaviniunctasingulis nummis urae nomina coninterint. Haelenus ille cum dixisset,quasi penso suo absoluto ad alia transit,cum magna
ut videtur securitate compertae rei defunctus. Primum, siue hoc, dixerit Festus,sue non : id quod datur, accipio, id est, vini ampli ram octoginta librarum esse hac enim ratione efiicitur, ut sextariussit unciarum viginti. Nam quum duodequinquaginta sextariis amphora impleatur, si libris duodequinquaginta totidem besses adis das, ut sint duodequinquagies vicenae unciae fiunt octoginta librae. Quin & ipse Hermolaus in priore editione: Amphora, inquit, Cini qum draistat crine dicta Tem Pompeio,congios octo continebat,id est, sextari s XLVIII. sextarius uncias viginti Festo, sed Africano libras duas aest tres, nunquam tamen plures duabus heminis, ita fit visingulae amphorae L T. FHo,vel TUM. Africano,aut certe CXLIV. vini pondo capiant, quibus in XII. uncias resolutis,essiciuntur aut nongenta sexaginta unciae, si octoginta pondo sum et aut miis centum quinquaginta ae,si nonagintasex : aut milleseptingentae vigintiocto centum quadraginta quatuor. Ex quibus verbjs tametsi ambigere magis quam rationem colligere doceamur,
tamen cut dixiὶ quod a me stat, id cupide accipio , dc in rem meam verto,hac enim autoritate probo sextarium vel dipondium fui se ita