장음표시 사용
21쪽
Aecusator reum arguat facti quod in con-- uovcrsia positum est. Depellat defensor
non eam autem ratiε, vim, non inten-
bere vfenso talis non id ris deis
criminetur. . Iure id . essen.
scitur Status iis Reperto statu, subjiciat Reus rationem, quam depellendi causa aufeIr. Accusator contra adferat firmamentum, quo Rationem illam infirmet. Ex rationis autem dc firmamenti confectione Judicatio constituituri in Finitivo di Qualitatis statu. cνma ' I. Status Conjecturalis, in quo quaestio est, An res facta sit nec ne.
.iως. Hermoge es νοῦν Aut . ad Heren. Quint. 3. Iib. cap. 6. M. Capell. s. lib. Fortunatianus. l. r. Sulpie. Vict. At cui nus Cassiodorus. Soare L. Iib. 2. o. c. Alst. Or. . lib. q. cap. Voss. lib. r.
22쪽
Impulsiva: ira, odio, avaritia, invidia. inimicitiis, aliisque affectionibus. Atque hic persona cum suis circumstantiis diligenter excutiatur.
Spe bonorum; praemii, V - Ratio ei- luptatis, honoris, &c. nante Cui bono fuisset. l Evitatione malorum, in-L commodi, infamiae, &c-Facultate; in occasionibus, spe perficiendi
celandi, impunitatis: circumstantiis rei, Arguat loco, tempore, nec non circumstantiis aecia la- l personae, de quibus supra in Demonstra-Ior a tivo genere. Signis; quae sunt dicta aut facta antecede nistia, consequentia, vel cum ipsa re cohaerentia: quae nocentes comitari fere solent, quasi indicia & impressa facti vestigia. Fuga, trepidatio, verba ter lata, vul- ius dejelius.
soLInfirmet Causas & Facultates. Diluat & refellat Signa 8t Consequentia Absolutione vel Inversione. 2. Status Finitivus, in quo quaestio est de nomine rei
Definiat uterque , quam maxime potest , ad comm nem Densum ac vim vel bi : deinde adcuctis similibus eXemplisque aliorum qui ita locuti sunt, suam definitionem , lententiamque confirmet, di contrariam infirmet. Accusatori loeus est: Minime concedendum, ut is, quid re confitetur, verbi se interpret&tione tueatur. Defensor aequitate nitatur: & ca cum se eum faciat, non rei sed verbi depravatione se urgeri queratur. Quo in genere Metur Similibus. Contrariis, Consequentibus. I. Status
23쪽
3. Status Qualita- Rationalis, de iure facti. b)tis seu Iuridicia. - Legalis, de sententia legis aut
Absolute: eum simpliciter quod factum est, recte factum esse defendimus: jure scilicet naturae, legis, consuetudinis, judicati, aequi, pacti.
dat Reus Comparatione e cum alterutrum De-eesse fuerit fieri: hoc satius. Relatione: cum culpa transfertur in ipsum qui malum accepit. Remotione : cum culpa rejicitur in rem aliam , legem vel perso- a M. 3. Purgatione: quae X-cusat factum esse Concessione et non Voluntate, cum non de- sed Necessitate.
fendit iactum Fortuna, vel Im- sed ignosci si- prudentia. i bi postulat Deprecatione: a meritis & spe latu L ra. Leges eontrariae: cum lex eadem secum , vel duae leges inter se videntur
Scriptum & sententia: cum scriptoris voluntas a scripto videtur dissidere. . e Legitimi i Ratiocinatio: cum quod nulla propria species sunt a lege cautum est, ex aliis conjicitur.
Ambiguum: cum scriptum plures accipit sententias, dubii accentus, aut vocis divisae junctaeve ratione. Τranslatio : cum res accusatorem, judicem, tempus, locum mutando S. dicit.
24쪽
Atque hactenus quidem de tribus generibus Mniverse dc in genere : habent tamen 1 ibi subje- 'ctas alias species , ques particularem considerationem de disciplinam desiderant. vide Di Ponegyrica vetus , In qua laudatur qui ludo ui s. Hali-
praeest. 2. G ns vel urbs. 3. Certamina & lu-earea isendi cum ortu eorum, comparatione cum aliis, si Ioci de tempori S ratione. q. Praem Ia. s. Prin παναγο Ceps certaminum praeses. 6. Voto denique clau-κοῦν. Me
clitur. Panegyrica nova exorsa ab occasione quae ζ i., nos ad dicendum movit, progreditur ad Psine i- ,i,i 3' , pis laudationem ex locis Demonstr. ad publicae felicitatis praedicationem, clauditur voto dc eX- hortatione ad laetitiam, obsequium dc conco
3. I. Poet. I . . c. N. Caussia. o. I. s. cap. 8t I. Ger. Vossium lib. a. In Bitutio. r. c. x I. & I. 2. Partitionum. c. I T. VernuI. c. s. l. 2.
Nuptialem , ut 8c Epithalamium auspicamur a Diis Genialibus, naturae , dc legum instituto ; conjugii mox enumerantur commoda, privata , publica : laudatio sequitur sponsi. desponsae: concipiuntur vota utriusque nomine, ut feliciter cedant nuptiae mutuo amo Ie constantique iunctis, ut videant liberos, nepotes, de qui nascentur ab illis , luper quibus etiam O
men, praesagium dc votum. In Natalitia, sive quis lit prole recen S auchus, sive provectus aetate mactetur oratione anniversaria , respicitur tempus nativitati S, annus, mensis, dies, hora, locus; vir tu S parentum;
familia Subsequitur spes, gratulatio , precatio
Funebris orditur a querimonia , exclamatio. ne, aut interrogatione, ratio deinde personae,
ad quam dolor pervenit, habetur, laus defuncti ex locis Demonst generis, mortis genus ;desiderium, cujus testes dolor dc luctus, his subjicitur consolatio. Gratiarum ac io beneficium acceptum laeta agnoscit , amplitudinem dc commoditatem ejus
25쪽
2O PANEGYRICA, &c. ejus praedicat atque amplificat: spondet vicem referendi parem gratiam: aut id si minus suppetat. animi grati me merisque ossicium : au- coque ad vota confugit. Propem plica, Apopemptica, Hodoe potica , Μonitoria, Suasoria, Adhortatoria , Consolatoria, Consultatoria, Petitoria, dcc. carmine Deu uentius ec epistolis quam orationibus celebrantur. Eorum itaque praecepta cum
exemplis expressis aut citatis videbit qui vo- Iet apud Menandrum Rhet. Dionysium Halicarna T. Erasmum, libello utilissimo de con
scribendis Epistolis: Julium Caes Scaligerum. 3. lib. Poetices cap. 3o3. & IOq. J. Liplium . de
Ie Epistolica. Bar. Kees er man. lib. I. Rhet. Specta I. cap. r- dic. J. Ger. Vossium lib 2. Institur. Orat. cap. I . di Partiti Ov. lib. 2.
Invenire praeclare, enunciare magnifice, ln-λ terdunt etiam barbari solent: disponere apte...hiloh.' ς in 'de , Varie, nisi eruditis negatum est. I. i. & ail Pulsaris itaque omnibus omnium locorum, eum Ma- tam qui circumstantiatum & causarum singu- , his, e ld J-rum proprii sunt, quam dialecticorum &de orato, e communitim foribus, lustrataque omni ma-l. 1. Parti-teriae sylva; ubi supellectilem congesseris va- riam , eamque vel memoriae firmiter impreni 1 rosa sem , vel una chartae facie, quali synopli, deli-tunatiamis. neatam tibi subieceris; acie adhibendum est viti. 'φρ' judicium . consiIium solidum, & electio ac
. 1 Mah curata. Rejiciantur omnino quae levia sunt. tistus Ca- utpote vitiosa, aperte salsa. contraria, compella. s. I. L .. 79. exed. H. Gratii. Soare 2 2. lib. I . cap. Dresserus lib. I. pag. 31. Hi perius. q. qos. Necher. Saest. Rh. lib. I. cap. s. Caullinus. σ. lib. v ossius . Iib. I. cap. vallad. Iib. . disp.
26쪽
DIs POSITIO. agmunia, futilia. In iis etiam quae adhibenda videntur vel ad probandum vel ad movendum, delectus est habendus, proprius cuique locus assignanous : ut firmissima quaeque sint prima
ad conciliationem , ubi auditor maxime ar- tendit expectatque: aeque valiua reserventur in eXitum ad victoriam ; quia quae postremo dicuntur maxime inhaerent: mediocria in medium agmen conjiciantur, specie Zc nume-το pugnatura. Discernendum itidem, ut 'De ispi quod boni habet causa, id exornes, ibi taber-Daculum constu uas ; ibi commoreris si quid Iulius sese habet causia vitii, id vel dissimules ; vel si quid vςriRou . causae fauces premat , totum illud bono tuo exaggerando obruere labores ἰ caveasque ne ronem 1.de tanquam praevaricator in hostium castris ver- oratore. seris, neque veluti desertor terga vertas ; sed vel locum strenue tuearis, vel cum specie quadam & pompa dicendi recedas; teque eo conferas . quo vel argumentanti, vel concilianti,
vel ex Arte; quae, perscribente ipsa Na-eio itura docet praefari, eX ponere, silio minis
nostra probare , contraria Iesutare, concludere. tianu'3 I
tia, artis superstitionem & Paria Vrctor. p. tes, prout postulant circum- I. ΤΑ stantiae, transponit vel etiam e. is. Vata
Orationis parres traduntur sex: Exordium, i sunt qηi Narratio. Propositio , Confirmati O , Cons latio, Peroratio. parte: sunt
. . qui quatuor, & in contentione includunt propositionem , confirmationem &confutationem.
27쪽
Cie. 1. de Causa diligenter perspecta, locisque inventis, Crat. prae considerandum ultimo loco quod in primo ponendum est, quo sit utendum Exordio. Ni- Exordio mirum, ut non sit alienum a causa & quaestio-Cogitan- ne, non commune, quo adversarius uti potest ;: μ ζζ'' non grande & inflatum, non vulgare, non a Di ii. 'ti sectatum, non longum et neque vulgi senti-Vall. I. . nam, neque tamen artificii oleat myrothecia: ais 3 q. verum ut ex re nata & ipsis causae visceribus
zzz sumptum , sit accuratum, acutum, instructum sententiis, floridum verbis, causae proprium.
ων verecundum, conciliationi natum, circumstan-S.'. 'tat tris accommodatum, tequentibus connexum. ωιωι, καουα- Vestibula honesta sint, aditusque illustres.
De ratione confieiendi Exordii &
s Principium ; quo in causa Honesta
statim dc aperte Benevolentia, Attentio, di Docilitas parantur. Insinuatio; qua in causa Turpi, Du- hia, Humili vel obscura, turpitudi-Estque', nis partem diluimus, prolemque nos dicturos de rebus magnis, necessariis, novis, utilibus, jucundis, praeparamus Audii ores, reddimus. que benevolos, alterdos, docile S. Iudiciali, a Persona oratoris, Rei AE Judicum, Auditorum, i Adversarii; a Prolepsi , cum ea quae obstare possunt orationi, praeoccupantur, amoventur', &solvuntur; vel etiam ab ipsa Re .
re, ted pene testis fidem. Existimetur venisse ad astendum ductus ossiciis aliquo, vel necessitate , Ac. Quintil. 4. I. . c. t In Reo cismmendaturdi initas, infirmitas, merita. Multum agit sexus, aetas, conditio. . Mores judicum velim nosse. Nam prout asperi, lenes, iucundi, graves, duri , remissi erunt, aut a mere in causam naturas eorum, qira competenti aut militare, qua repugnabunt, oportebit. Τ Advertarii persona prope eisdem omnibus , sed contrario ductis , impugnari solet. Nam& poten- ea sequitur invidia, & humiles abjectosque contemptus, 3c turpes ac nocentes odium.
vit bonus dicredatur, ' non stu- 2 dium Adin B vocati videtur affer- Ω
28쪽
NARRATIO. 23 Deliberativo, a Criminatione, Deinpulsione, Amplificatione, Dimia nutione, vel ornatu. Ducitur Demonstrativo , a Laude. Vitupe. que in ratione, speciosa aliqua historia, genere naturali observatione , Fabula , . Similitudine. Contrario, Apo-phthegmate, Sententia, EXem- plo. Allusione. vel generali pronunciato ; unde ad propositam . Quaestionem commode transea
Narratio est rerum oestarum utilis ad persua-NRrrati dendum id quod intenderis commemoratio; se se: QIita des & fundamentum fidei, atque argumento- typos ex rum seminarium . presibs at- In Deliberativo, ubi de futuris consultatur, ' supervacua est Narratio, nili quae extrinsecus apud Cau incidat: ut & in Demonstrativo, quae continua i si quasi Narratio est. In Judiciali etiam omittitur, : 'μ sicubi parum pro nobis iaciat, aut ante inno- a) si ad-- tescat a . versarius
xaverit, non ita ut qllae acta sunt, nude, sed rem exasperavit, adjecitque invidiam : nos eadem, sed non eodem inodo exponemus, alias causas, alias circumstantias referemus. verbis elevare quaedam licebit.
Perspicua ; verbis propriis&usitatis, ordine temporum prout res gestae sunt servato: non interrupta. Velisimilis; circumstantiis naturae, legi& moribus consentanea , ad rumorem Sit- α & opinionem accommodata. que Suavis; quae contineat nova , ineXpectata, magna, gravia, exitus jucundo S. Brevis; re non altius petita, non extra
29쪽
. Ak,α οὐ Narratione exposito: licebit excurrere ins S i φ- laetum aliquem & plausibilem locum , ciuaestioni praevium, aut rea amplificandae animi lique exisdie. Lonei- citandis idoneum, sed caute 5c modeste, ne manus e. teriae modum excedamus, aut taedio auditores
satiemus De Beret i. Jeu μS.Iione Fabius q. l. 3. e. & Vall. I. .dit. 3. quaest. 3I. D eundem de Transitionum varietate. lib. q. disput. Σ. qtiaest. IO. Παρ Ἀπις est alienae rei, sed ad utilitatem causae perlicientis , extra ordinem excurrens tractatas a raint. I. q. c. 3.
saeIllime auditor diis scit,& quid aetatur intellieit ; si
meque prudentiam ejus impedias confvsone par-
simplex ; qua satus & summa totius causae breviter comprehendi
Sejunctio; quae tantum in genere Judiciali adhibetur ; per quam flatuimus quid nobis cum adversario con- est uel s veniar, di quid in controversia re-
. linquatur. Partitio : qua in omnibus causarum generibus uti licebit: qua enumeramus quot & quibus de rebus simus dicturi, atque is ut plurimum in dicendo servabitur ordo, qui hic ex - ponitur. Partitio commendatur brevitate, absolutio iane & paucitate partium; trium scilicet, aut, summum, quatuor.
Et si fidem tantum facere prae se ferendum sit oratori: quoniam tamen duae sunt animi auditoris partes in quibus tractandis versatur flexanima & ψυχα Pe Πειθ , Intellect- , qui , quasi animae oculus, reficiendus est colore, illustrandus
30쪽
CONFIRMATIO. 2sdus est lumine rationis & veri, quod proprium est Intellectus pabulum ; ec Glun ι.
quae, tactus more, mollium rerum aut durarum oblatione flectitur trahiturque: usu venit ut causa quandoque cadat orator nihilque consequatur, si Voluntas, quae libera est, neque statim obtorto collo in jus rapitur, cervice quasi obfirmata non obsequatur. Quocirca ca-ouceus iste geminis armandus est anguibus, qui inter vestes lapsi& levia pectora, volvam tur attactu nullo , fallant sensus, se in mentis intima praecordia insinuent, & quem volent affectum ossibus ae medullis implicent. Neque enim oratori satis erit Dialecticis Iacertis . utcunque validis, mittere ferro praefixas hastas; nisi de eas artificii nitore exornet, a Μotus amento instruat. Arida illa Ut argumentorum ossa, corpus firmamentorum iis exangue, horridum quasi nudarum rationum audit, mo- sceleton, ne taedio sint& terrori, 'Argumen-ondi suntiationum carne investiat orator, Μotuum t ζ' 'nervis firmet, Delectationum musculis so-Dolor, Iidet , Artis succo de sanguine distendat. spes, Ti- Confirmandi itaque sibi comparet cum Ma- o. ': ' 'teriam tum Formam. Materia, sunt νὶ Ar-Ira, Mati gumenta, hoc est, probabilia inventa ad fa-suetudo. ciendam fidem, quae non secus atque metallae fodinis, aut pharma ea ex Apothecis suis sin-ν TVM gula, petuntur e Locis Insitis & Assumptis, dis, Com- Artificiosis & artis expertibus, Dis lecti eis, & mill r xio,
Rhetoricis certis, probabilibus atque verisi-zia ' Vmilibus, e Circumstantiis, de quibus su- ιγ uuid 'era in praeceptis Inventionis & generum, Argumen- singulorum dictum. Neque solum ex armamentatione , 3e de speciebus Areumentationis , Ut de Iul. Scalig. l. 3. poetie. o. De Inven. are. & Locis, Cic. de Inveni. l. I. & 2. Atque ad eum Marius Victorinus.1. de oratoTopica ad Trebatium . Aut . ad Hereri. I. & χ. Quia xii. S. i. Io. e. 3c 1 I. Mart. Caperi . . . P. I 4. Soare L l. I. c. a. &c. Dres serus i. r. p. 46. Hi per . c.2. vos . I rist. I. I. c. 2. Caussinus l. 4. c.2. Vall. 3. dis. q. e Hermogenes , uita νεώ γ. c. πιιι ι'πι πινου-- Theon. πιtὸ Vall. 3. l. disp. I. qu. I. & Rhetores omne. .