Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

581쪽

Noui Commentarii Academiae Scientiarum I perialis Petropolitanae. TOm. VI l. Pro an

Petropoli typis Academiae scientiarum. I 76 i. in Quarto. Alph. 3. tab. aen. I9. Tom. VIII. pro annis C IJ IJ CCLX et clo occLxi. Ibid. 1763 in . 3. Pl. 7. tab.

O inissis aliis disiectationibus, quae in duobus hisce Commentariorum Academiae Petropolitanue voluminibuS COntinentur, liceat nobis ratione consueta, eas tantum indicare, quae propius ad nos pertinere videntur. Ex his vero voluminis septimi classis physico - mathematica sequentes articulos cornplectitur. De quibusdam circa tenter eouficas et specula vf0- T. VII. ria emendatis et nouiter inuentis, Cl. I E. ZETHER P a 37 agit. Cl. Auctor exemplo CeL B vFFON, cuius ta-Oo a men

582쪽

men inuenta ad 1 EI ARRvM, hanc dissertationem elaborantem, nondum peruenerant, studuit, plura specula plana ita combinare, ut coniunila sphaericam superficiem obtinerent, quo lumen eo in reflexum, et in eundem locum proteitum, idem praestaret, quod speculum coneatium metallicum. Tabulis porro vitreis planis ignis vi curuaturam induxit, easque ita incuruatas retinuit, quibus vel ut speculo ustorio, vel binis coniunt his et cauitate intermedia aqua repleta, ut lente ustoria uti licet. P. asa. Phaenomenorum iridis f. arcur coelisis disquisito. Auctore Cl s. Ko TEL NIKOW. Originem, naturam et phaenomena iridis, ex principiis dioptricis explicat. P. 277. Desicrimis ac explicatio 7 rundam experiment0rum electricorum. Auctore Cl. F. V. T. AEPINO. Experimentum electriCum cum aeri magnetiCa, a

Patribus Societ. Iesu qui Vehini commorantur institutum, Cl. AEPINvS repetiit, et hic explicationem eius ex theoria electrica Frankliniana tradit. p. 3o3 Obstructio optica de mutabilitate diametri προ- rentis foraminis angusti oculo proFinqui, EODEM Autore. Singularem inter utramque pupillam, ratione mutationis diametri, Obseruauit Consensum, quo, vel uno tantum oculo fortiori lumini exposito, tamen su pupilla quoque alterius oculi, etsi multo minorem lucis copiam excipiat, contrahit. Deinde adnotauit idem, si quis oculo v. gr. sinistro, per foramen exiguum obiecta spei at, tunc multo maiorem visionis campum, se ipsi offerre clauso dextro, quam eo aperto. HUiUS vero ph Renomeni ractio in eo est sita, quod aperto oculo dextro, eiuS-que pupilla ob maius lumen coarctata, simul sinistri oculi pupilla contrahebatur, quae nunc dextro clauso

583쪽

clauso, ob minorem luei S Copiam, per foramen acceptam expanditur, maioremque visionis campum complectitur. Aous nouae declinatoriae descripti'. Auctore Cl. P 3Q9 et EI AER. Modum ille excogitauit, azum magneticam sine ullo capitulo suspendendi, quo se liberrime ad omnes plagas Conuertere, et vim se diriget, di sine ullo impedimento exercere queat. In classe autem physica sequentes occurrunt din P 3Is sertationes. Nitraria planta obscura explicata a Cl. CAROLO LINNAE O. PrimUS hanc plantam, Rusisiae indigenam, in vicinia ossicinae nitrariae Astra. chanensis obseruauit SCHOBERUS eandem que Mistrariam vocavit. Postea illam ad lacum quendam sal sum Sibiriae repertam G MEL IN Us nomine Guyine

fructu nigro descripsit, A MMANNO illius descriptionem publicante. Idem vero G MEL 1Nus in Sibirica fora, nomen inyridis fusiis obtusis ex L 1 N N A E 1 horto Vpsaliensi adsumsit, figuramque eius, malagam tamen. exhibuit. Cl. LINNASvS, qui per plures annos plantam hanc sterilem coluit, tandem post varia alia tentamina, sale radicibus adiecto, flores eius obtinuit, eosque, nondum accurate descriptos, verbis hic et figura depingit. Habet vero, yti ex descriptione eius patet, planta haee radicem ligno sum, fibrosam, patulam. Caulis eius fruticosus est, sesqui - seu bipedalis, diffusus, prostratus, ramosissimus, rimosus et cinereus. Rami alterni sunt, subadscendentes, ramosi, caulis longitudinem habent, et subincani sunt, atque ad solist dentibus truncatis et obtusis prominent. Praeteritorum annorum ramuli saepe apice arido, qui spinam fragilem mentitur, terminantur. Folia ramea, alterna, erecto patula sessiliaque sunt et bina, raro 3. . seu S. occurrunt, sed storalia et superiora in seri

584쪽

filiori solo terna sunt, tamen simplicia. Foliola sunt sessilia, lanceolata linearia, subcarnosa, integerrima, obtuso - acuta, auenia, planiuscula, Pollicaria, annua et superius magis a se ii micem divergunt. Stipulae duae minimae et acutae adsunt, inflexas, obscurae dentibus ramorum insertae.

Pedunculi saepius duo sunt solitarii, adscendentes, teretes, aphylli, ebracteati . laeves, virides, foliis duplo longiores. bifidique, altero ramo bifido. altero trifido, subracemosi. Flores habet subsessiles. e latere superiore ramulorum pedunculi prouenientes, alterno S saepe quinque vel sex. Calyx est perianthium monophyllum, semi quinquefidum. erectum minimum, acutum, persisten S. Corolla pe- tala quinque lineari lanceolata habet, canalicui ta, apice fornicato, inflexoque hamata et acuminata. Stamina: Filamonia adsunt quindecim, subulata erg-ctiuscula, petalorum longitudine. Antherae suboliatae sunt, et luteas. Pistillum habet germen conicum desinens in stylum breuissimum et stigma conicum scabrum. Pericarptum drupa est ouato - oblonga

monos perma. Semen nux Ouata, agula, trilocula,

ris. Ex hiS vero apparet, genus huius plantas estodistinctissimum, nec cum ullo alio facile confundendum. Pertinet autem ad pent etala regul tria

p 3ar. Pubpi marini Russis Grajatina, recentioribus Graeci; oκτα -ους dim descriptio. Auctore Cl. I. V.

NOE LRεVTER. Animalia haec exenterata et siccata, in Rustiam copiose importari sedent, cum palato tempore ieiunii gratum praebeant edulium. Pedes octoni, forma et longitudine inter se similes, et acetabula duorum ordinum, situ inter se alterna et sessilia Polyseorum genus a Loligine et Sepia distinguunt. Abdonasn quoque in Polypis ouatum oeconuexum molleque est, pinnisque lateralibus boos 'nus

585쪽

genus destituitur. Haec 'ero species huius gen vis, quam accuratius sibi describendam Cl. Auctor sumsit, dicitur ab eo Podipus pedibur octo, similibus.

intermediit quatuor er laribus: acetabul0rum altemnantium ordine duplici infrucius. Primo autem memsura magnitudinis polypi, eiusque partium, ex diaversis polypis desumta traditur. Substantia mus*losa est, durior tamen quam aliorum animalium caro. Cutis ipsa insignem laeuitatem habet, nequctvllis pilis aut squamis ornatur. In toto corporo nullum os verum delitescit. Color in dorso ex pu pureo nigricans et saturatus est, in supina vero pa te pallidus deprehenditur. Distinguit voxo Noster Polypum in caput, pedes et abdomen. Primum

autem podum situm diuersamque eorum crassitiem subtilius describit. Per totam Oorum internam sa-ciem acetabula distribuuntur, vascula scilicet conica, duriuscula, fundo eleuato, latexibus orbicularibbus strictis et mollioribus praedita. Varietatem longitudinis pedum, numerique acetabulorum Cl. Auctor ex comparatione duorum polyporum CognoMit, et in adiecta tabula Oxplicat. Ex Oa adpa-xet, acetabula, licet organicae valde sint structurae,

tamen cum corporis incremento numero augeri,

pedes polypis mutilatos redinte rari, ronatamquct partem nouis instrui acetabulis. Interiora pedum membranis satis validis ex cute duplicata ortis coniunguntur. In capite oris apertura est, in pedum centro posita, elliptica et exigua, dentesque bini nigrizantes prominent, ipsa vero oris labia plicat sunt. Ipsum autem caput in uniuersum paruum

est, imaeque pedum basi proxime iungitur. Oculi duo sunt, ad latera capitis positi, subrotundi, et

Praeter eos in capite tres quoque appendiculae cu-taneae deprehenduntur. Collum adeo breue est,

ut colli nomen illud vix mereatur. Abdomen Ver.

586쪽

ouatum, ef Vtrinque compressum, atque in eius dorso decem appendiculae apparent, qUae a ,Cute

elongata, suam originem ducundi Sed in inferiore abdominis parte aluei apertura est, tam large patens, ut facile pulmones peream conspiciantur. Nam abdomen saccum refert musculosum, in quo prae ter pulmones alia qu0que viscera, propriis inuoluta

membranis reConduntur. In summo ventre supra alueum, fissula caua super capitis faciem inferiorem antrorsum exporrigitur, quam modo in dextram,

modo in sinistram partem transferre, illi USque Ope mare transmittere polypi dicuntur. Refert autem V illst insundibulum coWicum et ouatum. Ad basin utrinque cum ea velum aliquod chnnectitur, quo expanso simis amplus se adspicientibus offert. In uniuersum vero non fistula solum, sed et vela illa, ex

tui 1cis musculosis et ferme cartilagineis componuntur In spatio inter imum fistulae et velorum, sum-iniumque aluei marginem relicto, duo lacerti musculosi ad latera positi conspiciuntur, qui ab angulo fistulae veloque communi. principio lato proueniunt, in cuius medio duo canales ad tres fere lineas profundi aperiuntur. Simile quoque ostium Noster aliquando in postica partes abdominis deprehendit. Ad illud pertinebat canalisaduriusculus et laeuis ipsus abdominis substantiam perforanS. 344. Mophyti murini e Corolliorum genere hytoria. Autore EODEM. Est hoc Corallium spongiosum,

teresti ramis tuberos, nutantibus; tuberculis aggregam tir, a L IN NASO autem vocatur Alayonium stillite arburescente, ramis obtusis. Monet tamen Noster, tantum ab Alcyonio distare, quantum AgariCUS R' Lye0perd0, atque sorma, substantia atque structura diuersissimum este. Externam internamque ZOOphyti huius structuram diuersasque, quae in eo OC Currunt Partes, Cl. ROEL REvTER ea, qua pol

587쪽

let, dexteritate et elegantia deseribit, variosque Autores qui de coralliis egerunt, inprimis MARSI L-LIvM hinc inde emendat, tandemque chemicam eius analysin, variorum menstruorum et ignis ope institutam, proponit Ex hac Patet, contineri in eo a Zoophyto praefer sal marinum, aliquod principium alcatinum bituminos im, nec non ferram Cal-Cai eam, bleumque animale volatile. Terrae, sa- lis volatilis oleique copia in variis eiusmodi ZOOphytis varia est.

Descriptio iubi orne mnris reni indigenae. Au- P. 37 ffore Eo D EM Est illa tub ora ramosia; intersit iis su in tundis dis mcta, tubuis ramorum confluentium nihil us, flexuVis, aggregatis et conglutiustis. Haec tu bipora ad hunc usque diem incognita sicli emice examinatur, etiam de intima naturae vegOtabilis et animalis unione testatur, Cum, Ut praece

dens Zoophytum, olei animalis volatilis alcatini indicia exhibeat. Continuatio historiae zoophyti marini e coralliorum p. 377. genere. Autore EODEM. Corallii Dirigiosi exemplum, quod in hac dissertatione describitur, cum specie, de qua antea dictum est, omnibus notis es sentialibus conuenit, sed accidentalibus differt. Insignis enim eius magnitudo ostendit, plantaS marinas saepe in tantam molem ex Crescere, ut magnitudine sua te ae arbores CX aequent. Zoophyto huic adiungit Noster descriptionem tuberis cuiusdam, quod pyriforme nutans que VOCat. Obseruationes meteorologicae factne Petro usi cn- p. 388. nis 17S . et i 7S 6. s. U. et confectaria. Auctore Cl.

I. A. BRAVN. Continuationem obseruationum,

quae in Volumine quinto horum Commentariorum continentur, Cl. Auctor exhibet. Singulare est, pri- imis Februarii a. i7ss diebus frigus in Germania eirca Goettingam magis intensum fuisse, quam fe-

588쪽

hropoli. Cum vero CL Auctor thermometro De- liliano usus sit, in eorum gratiam, qui illud non

possident, tabulam adiecit, in qua omnia thermo- metra maxime usitata, inter se exacte comparantur p. 39. In Summanio disper igilanwm, quas tomus hic continet, quaedam supplementa ad Beat. GMEONI historiam Dicis imperbis, quae in horum commentariorum volumine quinto exstat, communicantur. Ex

iis adparet, descriptionem animalis huius ibidem traditam, sestinationem, qua consecta est, quodammodo redolere. Quo vero clarius figura et habitus huius animalis patescant, marem et Deminam de lineari et aeri incidi Academi curauit. Omissi voluminis classis physico - mathemattea sequentibus articulis componitur. TVIII. Dilutidationes de re sentia fluitorum. Auctore EvLERO. Principia unde resistentiae fluidorum vulgo deducuntur examinat, et cum est hypothesimanifesto falsae innitantur, qua, ad similitudinem collisionis corporum solidorum, particulae suidi corpus in eo motum similiter percuigre assumuntur, illa , tanqualm omni fundamento destituta reiicit. Ostendit potius, in resistentia nullam plane collisionem , similem ei, qua solida se percutiunt, admittendam esse, corpusque in fluido motum ab eo non aliam vim sustinere, praeter prpissionem, quam fluidum praeterlabens, in totam eius superficiem ci eumquaque exserit, et resistentiam esse effectum, Ox omnibus his pressionibus natum, motui corporis eontrarium. Disquirit quoque, quom0do eognita ea pressione, quae corpus urgetur, ipse motus fluidi iuxta corpus defluentis definiri possit. p. 23o. Principia theoriae machinarum. Auctore E DE M. Non vulgarem machin rum ineoriam tra

589쪽

didi sed ea potissimum, quae ad effectum machinarum determinandum attinent, expli Cat. De motu et attritu lentium, dum super catinis po- p RS Euntur, IDEM disserit. In attritum, quem catinus a lento patitur, inquirit, et varia consilia artificibus, qui in hoc opere versantur, tradit, docetque, motum lentis super catino ita esse Comparatum, Ut imde necessario minimus attritus oriri debeat. De noua quodam vectis proprietate Cl. NVS agit. Considerat vectem aequalium brachiorum, quorum extremitates binae, ad bina virium centra infinite remota, singulatim, viribus quibuscunque sollicitentur, quaeritque situm, quo vectis sit in aequilibrio futuruS. Descriptionem instrumenti cuiusdam nautiis Baro- P I 274. metri ad instar inseruituri Cl. ZEI HERus exhibet. Cum barometra in nauibus, ob continuos motuS, vsum nullum praestare possint, ex ipsius aeris indole Noster mensuram elasticitatis eius excogitauit.

Commendat autem cylindrum Uinum, Omni aere vacuum, cuius basisS mobiles sunt. Inter eas vero

in ipso vacuo elastrum constituit, eas distendens, pressionique aeris exterioris ita resistens, ut tensio castri semper cum pressione aeris in aequilibrio sit. Aucta itaque aeris elastica vi, bases propius ad se accedunt, recedunt ea minuta, siriue ex earum distantia aeris pressio patebit. Duarum machinarum, υnius ad perficienda quam P πλdam in frumenta, germ. raen deleisen, alterius ad cochleas infinitar exscindendar idoneae, descriptio. Auctore

Aeus nauticae nomν descriptist. Auctore ε O D E M. P. 284 Superius iam proprietates exposuit, quibus effectum est. vi pertica chalybea, Vim ma imam magneticam, nec nisi popos duos acceperiti nunc

590쪽

beum isa suspenditur, ut se libere Circummoueat, et pyxidis nauticae instar inseruire queat. P 286. De aequisibrio virium c0r 'ribus applicatarum,

P. 3O . De commoda acus des motoriae fuissenssone dissertatiuntula. Auctore EODEM. Aliud artificium ex-C0 gitauit, commodae acus sine perforatione eius suspensioniS.Classis physica sequentes continet dissertationes: P. 3Is. Plantarum allust rariurum desίripti0nes comi ine. Adiectae sunt desinentiones fit. Auctore Cl. 1.

CHRIST. HEBENSI REI T. Prima ea planta est, quam AMMANNUS A g Iam, LINNAEus in

Q Horto Vpsaliensi Meferschmidiam, et in Speciebus Plantarum Tourn fortiam sibimeam in foliis lanceolatis, foribus corymbos . estute herbaceo vocavit. Calygem habet monophyllum, quinquefidum, laciniis lanceolatis, hispidis, conniventibus, dimidiam tubi partem haud attingentibus. Corolla monopefata est, regularis, insundibuliformis, tubo cylindrico in fundo globoso, limbo quinqui fido, segmentis adhorthontem diret is, sulco longitudinali excavatis, in aimbitu sinuatis, apicibus extremis deorsum fle-Σi S. Stamina quinque in medio tubi, filamenta sustinent antheras breuissimas, subulatas. Pistillum staminibus breuius est, stigmate globoso scabro, quod extremitati globosae tubi claui instar infigitur. Semina sunt duae capsulae osseae, substantia spongiosa

exterius vestitae, secundum longitudinem leuiter cohaerentes, quarum quaelibet in parte exteriore convexa, transversim disiecta, duos nucleos ob longos, incuruatos, augulatos, in loculamentis separatis includit. Ex his CL HERENS TRE IT con Clindit, plantam hanc a Tournes nin disterre, cum filamenta non sint longitudine tubi corollae, sed bre-

, vissima,