Vota et motiva curiae D. Iustitiae Aragonum in processo D. Martini de Bardaxi, super appretensione Baroniae de Antillon

1쪽

dicti appellitus confrontatorum contenta in propositione Iuratorum, Concilij,& Vniuersitatis, singulariti personarum, vicinorum,& habitatorum loci dePon*ano,prin. eorundem proc.demto de arti c.9. eiusdem propositionis iure prohibitivo venandi Respctu autem bonorum,sub num. .praedicti appellitus confrotatorum, contenta in propositione Iuratorum, Concilij,& Vm' uersitatis,singularium personarum, vicinorum, & habitatorum loci delas Cellas,princ. eorundem proc. demptis de artic. 9. iuribus prohibiti uis lignandi & venandi. Et respectu bonorum,sub num. 3.ptaedicti appellitus confrontatorum, contenta in propo sitione Ioannis Cauero, prin. P. Murillo pro c. pro quantitaxς o 8. solid. Iaccen. pro quatuor pensionibus instrumentorum censualium in praesenti processu exhibitorum decursis,& debi'

durantibus, dempto, quo ad dominium uniuersale,& iurisdicti' nem domini temporalis.Et eis finitis respectu eorundem bon0 'rum tantum, contenta in propositione Iuratorum, Concilij, Vniuersitatis, singulariti personarii, vicinor hi & habitatorulo deAbiego,princ.eorundem proc.dempto de art.9.eiusdem p positionis,lure prohibitivo venandi.Et respectu bonorum, si,'nu. 6. praedicti appellitus confrontatorum contenta in propoli tione Iuratorum, Concilij, &Vniuersitatis, & singularium pς sonarum loci de la Almolda, princ. Hieronymi Abena, Dio 'Pilares,&F.de Berbegal pro c. demptis de arti c. s.&6.di et py positionis, iure prohibitivo,& de artic.9. eiusdem propositi' nis iure prohibitivo venandi , & de articu. o. iuretiuo contra dominum temporalem dicti loci de la Almolda 1 de art. Iq. dempto iure exhigendi 1 s. agnos determinate, solum,tot, quot erunt necessarij ad cenam, quam praestare d pH' S tenetur praedictus dominus teporalis dicti loci. RespectVro bonorum, sub num . . prGedicti appellitus confrontaxQyy contenta in propositione Iuratorum, Concilij, & Vniuersi δ 'ac singularium personarum loci de Castelflorit, princ.Hj xψμ' mi de Abena, & Francisci Ramiχ pro c. dempti S de xxὲς , S 7.eiusdem propositionis Molendinis: & de artic. 8.jUrς p hibendi las panaderias, tabernas,molendina, de macella. ExMς

Ptis ijs rebus, &iuribus super quibus recipiunxWx p

2쪽

propositiones respective mandare fieri, contenta in propositione Oblata pro parte Don Ioannis de Torressas &Bardaxi,priniacipalis Petri Murillo,& Antonij Latasia pro c. pr stita prius per

p rtes respectute cautione forali, saluis &reseruatis iuribus, reseruari supplicantibus, caeterisque propositionibus repusis, neu partium in expensis, demptis praedictis taxandis condemia Rando, caetera supplicata locum non habere. Vnus ex dietis quatuor dominis Locumtenens dicti Domi iii Iustitiam Aragonum, fuit ex motiuis sequentibuS. Ex eo enim alias,recipiuntur propositiones Iuratorum, Conciliorum, &yniuersitatum,ac singularum personarum, & locorum de Anti i,Bespen, Ponsano, las Cellas, & Abi ego respectives, prin-ςjpalium Braulij la Muela, &Martini de Lierta pro c. respectu h0norum sub numeri S I. a. 3. . F. appellituSpra entiSappre- sionis confrontatorum, quia constat de uniuscuiusq; legiti- 'a possessione, seu quasi rerum & iurium, in Unaquaque propo- sione deductorum , limitantur autem praedictae propositiones

ψ rebus& iuribus supradictis, quia super ijs minime adest pro ta possessio.

Recipitur autem propositio Ioannis Cauexol, princ. Petri rillo proc. respectu bonorum sub num. s. confrontatortim, Via constat de eius legitima inclusione,&instrumento censua-ψδ,& obligatione Concilij , & univcrsitatis loci de Bespen, &ἰς x possesso bonorum unico solum teste pro ipsius parte pro 'tur, manet tamen legitime probata confessione & clara dicti 'dciiij,& Vniuerssitatis probatione facta in sua propositione, q0d suffcit ad obtinendum, saltem contra dictos Obligato S. Recipitur similiter propositio eius de Ioannis Cauero,princ. xxi Murillo proc. respectu bonorum sub num. 3. praedicti ap-ῖς litus confrontatorum, quia constat de eius legitima inclusio-M PS de instrumentis censualium, & obligatione Concilij, &piuersitati; dicti loci de Abiego, & quamuis possesso bono i dicti Concilij, unico solum teste a praedicto Cauero pro Vr,manet tamen legitime probata confessione, & clara dicti Vpkj iij & Vniuersitatis probatione facta in sua propositione, 'd sufficit ad obtinendum saltem contra dicto S Obligato S. 'ςςjpitur autem propositio Ιuratorum, Concilij,& Vniuer A a sitatis,

3쪽

sitatis,& singularium personarum loci de la Almolda,principa liu Hieronymi de Abena, Didaci Pilares, & Fraincisci de Berbe

gal proc. respectu bonorum sitit, num .6. appellitus praestentis apprehensionis confrontatorum, quia constat de legitima possessione , seu quasi rerum ,& iurium in sua propositione de ductorum , praecipue tamen constat de iure libertatis absolutae potestatis, quam habent domini temporales huius Regni in suos vassallos, satis enim ex processu apparet semper hos hO'mines de la Almolda,secundum dispositiones forales, fuisse per

dominos suos tractatos numquamque cum absoluta potestate

Nec his quicquam refragatur, quod licet no constet in processu de aliquo actu absolutae potestatis, constetque de multis secun dum sorales dispositiones, non inde per necesse inferatur haec libertas absolutae potestatis,cum bene liet, dominum habere absolutam potestatem, eamque numquam actu exercere,at certum

est eam penes temporales dominos ex fororum dispositionibu eo quod domini sint temporales inesse, quod sussicit,ut consti to de dominio constet etiam de eadem absoluta potestate. Liccx enim ex hac fori praesumptione dominus debeat habere has absolutam potestatem et Verumtamen hac non solum eliditur ptaesumptio, sed omnino tollitur inspecto principio, & ingrcs su domini j huius oppidi in dominis temporalibus, in quo, p/ cto speciali dispositionibus foralibus, derogari, nouaq; lex RI' poni potuit,ut actum est in trassatione domini j huius loci fact/ mediante donatione concessa per serenissimu Rege ac drim Fς

dinandu L in fauore Berengarij de Bardaxi in villa de Mobi βψI. die mensis Octobris anni 1 14. & proprij Regni tertio j j '

abant, que si los po blados, e pol,ladores de los Castillos, V Lμg res sebi edichos, por vos,& los vilestros successores, o CΨέλ' les en causas, e judicios, quales quiere defeyros, assi ciuile ςQ mo criminales de ballantes, se sentianagraui ados contra j Vi

Lia en alguna manera,pueda apellar de uvestros ossiciales a V Q 'Τe apres de VOS,a nos,e nuestros successores, Sc. Quibus Vςynon sine iusta causa sertiauit praedictus Dominus Re inxς

4쪽

multa, quod praedicius Berengarius, & eiusdem successores perpetuo foros & libertates seruarent , habuit enim praedicta loca dela Almolda,& Castelflorit, praedictus Dominus Rex ex confiscatione bonorum Comitis de Urget ob eiusdem rebellionem Q demptioneque possessionis duo stipulatus fuit mediante IoaFerdinando de Heredia Regente Ossicium Generalis Guberrationis eius commissario ad hoc designato.Primum,non aliena virum praedictum locum in alium dominum. Secundum,seruatu'm foros,priuilegia,&libertates dictorum hominum. Vnde li-

ςt non ad impleuerit primum, sed alienaverit in fauorem dicti rengarij, & successorum, cum expressa reseruatione, quod de Hentibus omnibus successoribus,& descendentibus eiusdem,' Regiam Coronam reuerterentur,adimpleuit secundum, quia Iphiper voluit tractari mediantibus dispositionibus foralibus,&quod daretur recursus ad dominum temporalem loco- qm, S ab eo ad Dominum Regem,actus quidem omnino con- absolutae potestati, a qua nullus adest recursus grauameq; 'r eam illatum vas allis, solum Deum habet ultorem, quod ag- i entes dictus Berengarius, & omnes alij domini temporales: isdem loci semper secundum praedictos seros cognouerunt& personis eorundem Vassallorum , unde tot fora- - processus etiam ad instantia domini actitati sunt, tam ciuiles, criminales, de quibus in praesenti processu apparet,nec v- ς is actus denotans absolutam hanc potestatem in processu de ''dstratur, ut sic merito dicendum sit hos omnes actus, gesto Sm in vim illius donationis, per quam interdicta videtur haec si luta potestas, elisaq; praesumptio, quam alias haberet domi- δ in vassallos,si per suum principium non constaret absq;ea abr*xὸ potestate translatos esse, quod quidem Vltra testes a praedi 'Qco in sua propositione adductos, insinuare videntur aliqui& Don Ioannis, & Don Martini,limitatur autem praedicta 'positio , & super iuribus & rebus pr dictis non recipitur,. 'R RDn constat per aliquos actus de legitima possessione, aut si ' φ ςorundem.Recipitur autem propositio Iuratorum, Concii 'niversitatis,ac singularium personarum loci de Castellio KI mc.eorundem proc. respectu bonorum sub num .7. appelli P ῖsentis apprehensionis confrontatorum,quia constat dele

5쪽

gitima possessione,seu quasi reru, & iurium in sua propositione deductorum, praecipue quasi possessionis libertatis absolutae potestatis,quam habent domini temporales huius Regni in suos νδ salios, quae libertas satis deducitur ex supra dictis in receptionς propositionis oppidi de la Almolda, quia eunde titulum incor porationis & donationis Regiae habet sicut locus de la Almol

da, cum uterque eodem die , eisdem conditionibus, verbis, Scausis,& in eo de instrumento donatus fuerit a Serenissimo Re ge ac Domino Ferdinando I. praedicto Berengario de Barda ieodemque modo ab eodem, & successoribus possessus sine ali quo actu absolutae potestatis , ut sic fateri cogamur domino=temporales horum oppidorum illa absoluta potestate non suis

usos,quia in vassallos a principio non habuerunt, non aute quod habentes, nollebant exercere. Limitatur autem haec propositiq)& non recipitur respectu Molendinorum deductorum in 3. 67.articulo eiusdem, quia non constat de possessione illorum,psqui nec de iure prohibendi deducto in octauo articulo,scilicet:-panaderias,tabernas, molendina, & macella. Recipitur tandem propositio Don Ioannis de Torrella FBardaxi,princ. Petri Morillo,& Antonij Latasa pro c. quia coh stat, de eius actuali possessione, & insistentia in bonis apprς hensis tempore oblationis appellitus apprehensionis, & sic xς 'pore motae litis, Ut ideo merito in hoc summarissimo litis pς' dentiae iudicio obtinere debeat.

Repellitur vero propositio Don Martini de Bardaxi Torrellas, quia non apparet de aliqua eius possessione, sed ' de legitimo & essicaci titulo eiusdem ad obtinendum in boς dicio possessorio: Propterea quod pacta dotalia Ioannis 4ς V hdaxi,& Serenae de Moncayo, quibus intendit,&nititur py DO Martinus de Bardaxi se includere in dominio & posses V lhorum bonorum apprehensorum, minime fuerunt prodW ''serma probanti: Duo siquidem exhibita apparent instrumς' dictorum pactorum dotalium, & ambo inutilia, &qVαημφ'

fidem faciunt, primum lebatum a solo Martino Vicent, qWψstrumetum nullius utilitatis esse potest.Nam in signatur δ oxur praedictus Martinus Vicent se extraxisse in publicaim dictum instrumentum, ut successorem Dominici infanx Q. L

6쪽

publici ciuitutis Cassiaraugusta,cum non reperiatur in protocculo Dominici Infant illius anni 14 6. ad hanc Domini Iustiti

AragonumCuriam ducto continuata, & ingrossata concessio illius instrumenti pactorum dotalium, ita quod existente per manente protocollo Dominici Infant illius anni,Mapud AntoniuMirauete notarium de numero ciuitatiSCHaraugustae,successorem Dominici Infant,& non solum in eo non reperiatur continuatum dictum instrumentum ed nec vel minimum eius vestigiunt, ulla profecto habenda est consideratio instrumenti te batati a Martino Vicent, ut successore Dominici Infant, praesertim cum in dicto proto collo Dominici Infant continuatum Scingrossatum,reperiatur quoddam instrumentum iub die 8.mensis Februarij eiusdem anni 1 46. concessum,receptum, de testificatumin statim ac immediate in dorso eiusdem folij subnectitur,& collocatur aliud instrumentum receptum die 23. Februa iij eiusdem anni, nullo relicto loco ingrinationi alterius instrumenti, cum tamen illo tempore intermedio constituto inter diis eos dies I 8. de a 3.Februarii,scilicet,die a 3. Februatij dicti anni , huiusmodi pacta dotalia, quibus Don Martinus de Bardaxi includitur concessa fuisse, proponatur pro parte dicti DonMartini. Id quod euidenti, ac irrefragabili argumentotest, vel quod nunquam talis contractus intercessit, vel certe si in-xercessit, eius tamen instrumentum in nota non exarauit:DO-minicus Infant, de utroque casu omnino , de penitus periclitatur ς0rruit, Sc deficit fides, de authoritas transumpti lebati a Martinis Vicent eius commissario, iuxta receptam Regni nostri, de R tiquam illius praxim, qua non creditur instrumento te bato a notario successore deficiente nota, dc proto colo Notarij roga-x', nisi quando constat pro locollum esse deperditum, vel laceraxum, & vitta id concurrant multa alia adminicula veritatis. At quando apparet de protocollo, dc matrice scripturaNotarij ro-gin, absque signo lacerationi , tunc instrumentum, si in illa no

'δ non reperitur continuatum,nec papiri locus relictus , in quo mgrossari, de continuari potuerit, non solum tale instrumentum R dotario successore lebatum, non meretur fidem, nec ei, fides,

uthoritas adhibenda est ed imo ex productione protocolli' 'xδrij rogati illius anni, dc diei, oritur suspicio falsitatis con-Aq tra

7쪽

tra instrumentum lebatum a notario successore. Signanter, qraia iuxta forales huius Regni dispositiones anteriores dicto anno I 6. dictuSDominicus Infant tenebatur intra sex messes immediate sequentes post diem receptionis, & testificationis, instrumentum illud in protocollo sub eo die ingrossare,& continuare sub poenae foralis incursu,si contrafecisset,scilicet, quod ossicio

notariae, seu tabellio natus, perpetuo esset priuatus , non enim credendum est dictum Dominicum Infant adeo extitisse sui muneris,& rerum ad eius offitium tabellionatus pertinentium oblitum, & immemorem, ut desineret ingrossare instrumentum illud continens donationes, & vincula bonorum tanti ponderis, maxinadeque aestimationis, & valoris, & concessum a personis,

ita egregijs, & illustribus. Nec iubare potest intentionem DonMartini de Bardaxi, fuisse dicta pacta dotalia sub diuersis die bus,& mensibus illius anni,vt dicitur concessa, nempe ab aliquibus ex partibus contrahentibus, sub die a 3. Februarij,&ab alij sub die et . Aprilis: & in protocollo dicti Dominici infant illius anni sub aliquo ex dictis diebus nulla fit mentio huius instrume-ti,&non est minus, quin Dominicus Infant sub die a 3. Februarij, quoi die incepit, ut ex instrumento lebato a Martino Vicent

Colligitur concesso horum capitulorum matrimonialium aliqui mentionem in protocollo eius rei fecisset, cu tamen ulla mentio ab eo in dicto proto collo no reperiatur facta,nec eo nec alio djς

dicti anni I 6. Quibus omnibus conuincitur illud instrumens a solo MaritinoVicent in publicam formam extracto,nullius estis momenti, authoritas enim dicti transumpti,leuati a Martino vi cent, ut successore,& comissario Dominici Infant, tota pendex δnota dicti Dominici Infant,nec aliam potuit habere fide, & V thoritatem, nisi qua a protho collo Dominici Infant. habitisset, si ter aperiretur lata, & ampla via committendi falsitates, in gr/ψς damnu personaru comorantiu in hoc Regno, quod summopς ς euitandum esse nemo est, qui non videat. Similiter corrobor xς minime posse censemus praetensionem Do Martini de Barda i)illud aliud instrumetu exhibitu in processa , quod reperitus ς tractu,&lebatu ab eode MartinoVicent,ut successoreDominis Infant, & commissario suaru notularum, & etiam subsignatum)RR subcriptu manu propria Antonij Carui notarij, habitatost'

8쪽

illae de Fraga, successoris, & commissar ij Arnaldi Carui no-x-iij dictae Villae, alterius ex notarijs rogatis, ambo enim Dominicus Infant, & Ainaldus Carui, vi ex signaturis illius instrumenti expresse deducitur, illud ,ut dicitur Iecep ei unt. Namque x ex tenore , & lectura dicti instrumenti apertissime dignosci tur illud instrumentum extractum fuit in publicam formam ad icto Maltino Vicient, vi successore: Dominici Infant, & ex ψnsequenti , hoc secundum instrumentum eodem, me eicie Rin Dibo laborat, quo, & illud primum , de quo iam in superio bus praediximus. Neque vires, robur,& tificat iam sume te po- ζst ex signatura,& subscriptione Antonij Carui, successoris hi ualdi Catui, de cuius Arnaldi Carui testificatione, S receptione huius instrumenti pacto tum dotalium contendit Doninuinus de Bardaxi, reperiri notam, S prothocollum in pro-ςςssu manifestationis scripturarum Ioannis Mir, per hanc Cu- i iii Domini Iustitiae Aragonum factae, sub anno I 343. Esto'him, quod fateremur, quod ex dicto processu Ioannis Mir ap-y' et legitime, & prout expedit de tali nota, & protho collo

h daldi Carui, tamen existentibus, & concurrentibus tot cau-

φδ, S rationibus, de quibus latum desuper habuimus sermonem 'ilentibus, & diminuentibus fidem illius signaturae, & extra, qj0ni in publicam formam huius instrumenti capitulorum ma ' /0ioni alium factae a Martino Vicient, ut successore Dominici. -'t, non sat est reperiti s gnaturam Antonii Carui, succello φδ Hrnaldi Carui, ex ratione ad id validissima, nempe, quia priores lineae instrumenti leuati, nec calendarium, non sunt, m/nu Antons Carui, ut ex visura dicti sumpti leuati eiusque 'ura, & tenore, absque hanitatione aliqua deducitur, S li 'hi dissuine infertur. Vnde caret instrumentum leuatum solem ' intibus ratibus, qua consideratione infringitur, & omnino xuitur fides illius sumpti, S eius autholitas, licet secus fuis- si duas illas priores lineas, S L lcndarium , sua propia a ma-z qictus Antonius Carui scripsisset. Quapropter remanet in Vmentum in solemne,& absque solemnitate a foris dc siderata,r 'β duae priores lineae,& caled. tium sint scripta manu proprias 'xij, tiam successoris, S commissar ij extrahentis in publica instrumentum, qui desectus notus maxime est.

9쪽

Praeterea antiquit*s temporis,&-coincturς,S praesump tiones, quae considerantur pro parte Dod Martini de Bardaxi,ad

adiuuandam fidem dictorum instrumentorum non potuerus nos mouere ad impelandum animum, ut nunc adhiberemus illis fidem, & authoritatem, quippe, nec antiquit4s tempori , nec aliae coniecturae, & praesumptiones iubare, nec adminiculo est possunt, quando contrarium aperte legitur, & elicitur ex te no re, & coptextura eorundem instrumentorum, ultra quod multat ex dictis praesumptionibus, &coniecturis, non deducuntur es processu, earum autem quae sunt extra processum, ratio aliqua, nec consideratio hyberi potest, ultra superiora, ALH vero tresDomini Locumtenentes dictiDomini Iussilia Aragonum ex dictis quatuor, fueruiit etiam ex motivis superiui infestis,& continuatis, ac etiam ex sequentibus, ad exclusionem

dictae propositionis Don Martini de Bardaxi, mirum in modum sequentia conferunt. Nam omissis aliquibus articulis, an scilicς necessarium foret, ut prius praecederet sententia declarato si

priuationis, & an dispositio fori, A vetes,de apprehensionibuit hoc casu procedat eo, quod contendit Don Ioannes de Torso has minime deueniri pro parte Dan Martini de Bardaxi ad bu na defuncti , & sic non posse eidem suffragari regulam did

ruri: Super quibus articulis non intendimus nunc iudicium sqqstrum interponere,nec illos decidere. Esto enim,quod regula sqralis , quae desumitur ex dicto foro, A vetes, de apprehensior ν' potuerit opitulari praedicto DonMartino de baidaxi, ut quia Vceretur venire ad bona de cii. Obstat tamen illi exceptio iis μ' fori nam Don Martinus non venit inis annum, & diem, pii y contrauentionis Don Ioannis deTorreti post interpellatiψης Qidem factam per praefatu Don Mattinum,sed mulinquide pψ

ac Proinde P. Ioannesiluitus est exceptione ijla forat L Nς οue e potest,quq d enixe contendu D. Mattinus de Bardaxi,Πςφpe,quod cu post requisiuionem sedam eidem Don Ioanni, j.

por, SVsq; ad tempus apprehensis nis cottauenerit praecepi 0 y culatiS,habeatq; contrauentiocilla a Ioannis, tractum q*Tdam successivum,& contractum,ita ut credendum sit D*ΠΜ triuS Π0n magis pso primat, quam, pro vhima contrδυς'VR ADbtulisse appellitum. apprehensionis, cumi semper ini R δημω

10쪽

venisse dicendum,& asseverandum sit. Respondetur namque

Rrgumentum illud non procedere, ex eo, quoniam alias nunquam exceptioni dicti fori, A veetes, locus soret, cum enim a die interpellationis factae a dicto Don Ioanne, pro parte DonMartini, qua mediante monuit eundem, requisivitque, ut nomen, & insignia de los Bardaxis, sine mixtura alterius nominis, S armorum deserret, eligeretq; intra triduum alterum ex duobus maioratibus incompatibilibus, quo ipse uti vellet, aliter enim renuente dicto Don Ioanne, eligeret in eius renitentia dictus Do Martinus, passusq; fuerit idem Don Martinus, quod ipse Don Ioannes nomen, & arma familiae de los Bardaxis deferiet, cum mixtura nominis,& armorum de los Torrellas,nec intra annum post primam contrauentionem subsequutam,post interpellationem eidem Don Ioanni factam, & in processu exhibitam,appellitum apprehensionis bonorum obtulerit, imo multo post illud post annum a prima contrauentione computandum, tran-isictum, & elapsum, utique praucriptioni sun datae in exceptio ne dicti fori, A veZes, locum fecit,obstatq; Don Martino,exceptio, de qua ei in cedula replicae DonIoannis,extitit facta obiectiodi replicatio. Nec obstat, quod ille actus contrauentionis, habet, ut contendit Don Martinus,tractum quendam continuatum,& successivum, ob idque multi actus contra uent onis concurrant, quo-yum respectu intra annum venerit, ac propterea obstare eidem ηψn videatur exceptio fori, A veχes, de apprehensionibus,quasi δd minus, minus, ultimus actus contrauentionis cosiderandus sit. Nam hoc argumentu ineficax prorsus,& inutile est, vel ex eo in

primis, quod attenta praetensione Don Martini de Bardaxi, quaqsierit, quod ocasione, & causa illius prime uae contra uentionis iubsequutae post interpellationem Don Ioanni factam ipso iure, facto fuit translatum dominium, & etiam transfussa possessio

hQrum bonorum apprehensorum in dictum Don Martinum de BRrdaxi, essicitur profecto, Ut deinde in Don Ioanne de Torre hq. contrauentio aliqua considerari non valeat, saltem ad impe- ςndum huius soralis, & annalis praescriptiones cursum. Acce- insuper, quod etiam si diceremus Don Ioannem postea con-

yyRenisse, verum, sicut quando plures fuissenu contia uentionesi