Vota et motiva curiae D. Iustitiae Aragonum in processo D. Martini de Bardaxi, super appretensione Baroniae de Antillon

11쪽

nes,sciente,& patiente Don inuino successore, magis completa, & validior foret praescriptio . Ita quoque, ubi a foro solus

annus, ct dies desideratur eo transacto, quanto magis patitur scriptio diceretur, & appellabitur. Id quod varijs exemplis mirifice comprobatur. Si nitar acquirere ius immittendi lignum in alienum parietem, mediante praescriptione, & ad eum effectum incipiam hodie immittere lignum,& cras iterum immittam, S sequentibus etiam diebus animum immittendi lignum piosequar immittedo etiam illud, cum effectu licet diuersis, & varijs diebus plures& diueris factae fuerint immissiones ligni in alienum pa- Iietem, 'praestriptio tamen ab illo primo actu missionis ligni in cepit,& aliae immissiones,postea post primam interuenientes, &subsequentes, tametsi diuersae ab illa priori tendunt me ercle in

confirmationem illius prioris actus, a quo pra scriptio initium suum, O principium accepit, similiter si te admonui, ne assicias luminibus in eis, aut ne festram aperires, & tu,me sciente,& hο- die, & mane,& mdies, & quotidie luminibus ossicis, &fenestras aperis, ita quod a die admonitionis tempus legitimum effluxit ad legitimam praescriptionem complendam , quamuis actus ij

tractum habeant successivum, praescriptio a primo actu compu tabitur,non a posteriori, nam si aliter diceremus, nunquam prae scriptioni locus foret, maxime in iuribus negati uis, & prohibi

liuis, quod quam sit ridiculum nemo est, qui non videat. Quibus consonat iliud, quod decisum reperimus in supremis huius Regni Tribunalibus , quod si possessor bonorum vinculatorum distraxerit, &alienaverit aliqua ex bonis vinculatis, & fidei

summisso suppositis in personas extraneas, in quas alienario Vςxii , S prohibita erat, si personae vocatae in casum contrauen

xionis patiantur possidere emptorem , vel personam in q0-m extitit f/cta alienatio per annum, di diem, post alienation Vm factam emptor ille, seu persona in quam fuit alienatum, qὴ per annum,S diem reperitur in possessione, S detentione bo norum,obtinet, & victoriam reportat in hoc summaristimo imi Pendentiae iudicio,tutus exceptione dicti fori,A ve aes,aducis.

Pςxsenas vocatas in casum cotrauentionis,licet actus ille contrR

μςxi0ais, seu alienationis subsequutus tractu habeat succelli in Vi

12쪽

cum per singula momenta,quibus res alienata extra familiam maneat, contra ueniri videatur, non igitur Don Martinus iure contendit annum a die ultimae contra uentionis computandum, cum p 0xius a priori, a quo, data scientia, & patientia admonentis legiri me pia seribere incepit D. Ioannes sit computandus,& quale eiusdem Don Martini desidiar, & negligentiae, non vero con-ῖiZuentionibus Don Ioannis imputandum, ut sic merito citis propolitio repellenda,& reij cienda sit, prout repellitur ex pice

dictis,& alias, atten.conten.

Alius vero dicti Domini Iustitiae Aragonum Locumtenens, espectu omnium propositionum desuper mentio natarum , fuit Liusdem voti dictorum Dominorum quatuor Locumtenentium,

ς eisdem moti uis, dempto quo ad receptionem propositio US Don Ioannis de Tortellas S Bardaxi , nam respectu eius fuit Q. i ta opinionis, quod debet paonuntiari, & mandate fieri conyonta in propositione Don Martini de Bardaxi, princ. Dominici 4 itan pro c. praestita prius per partes cautione forali, salvis, & seruatis tutibus reseruari supplicantibus, caeterisq; propositio Vbus repulsis, neutram partium in expensis demptis praedictis

yὸ andis condemnando,caetera supplicata locum non habere,at- R. conten. ex motiuis sequentibus.

Recipitur tandem propositio Don Martini de Bardaxi, princ. D minici Adrian pro c. reiecta propositione Don Ioannis deI9rrellas,princ. Petti Morillo pro c. quia in pactis dotalibus ini-

'βdie 23. Februarij anni 14 6. inter Ioannem de Bardaxi Mili-Wm & Camartengum Serenissimi Domini Regis dominum Va- 'diar de Antillon , & Domnam Beatricem de Pinos eius uxo- Ioannem de Bardaxi scutiferum filium dictorum coniu- SV ex una parte: & honorabilem,& circunspectum virum Ioanhςm de Moncayo, Militem Consiliarium Domini Regis, ac R. Gen.Guber. prassentis Regni Aragonum, & honorabilem

D mnam Serenam acosta eius uxorem , & Serenam de Mon ς'yo domicellam filiam dictorum coniugum, ex alia parte, super δἰ imonio contracto inter dictos Ioannem de Bardaxi,& Sere- m de Moncayo, quae fuerunt testificata per Dominicum In- x notarium ciuitatis Caesaraugustae, & Arnaldum Carui nota-

'Mm villae de Fraga, inter multa pacta, vincula, ct grauata ina in

13쪽

eis posita, illud continetur, sub tertio illorum, Con tal empero, manera,& condicion, que et dito filio dela dita silla dei dito luande Bardaxi, que suce dira en los ditos bienes,lieue las armas dieytas de Bardaxi,o aya a nombrarse,e se nombre, det sobre nona brede Bardaxi, sin mixtura, & de to sol, redito no fir tesse, que ven gaenet segundo filio mascio dela dita filia dei dito Iu an de Bardaxi, con la dita condicion & carga,& assi successivament enlos Otros filios delas filias dei dito Iu an de Bardaxi, de uno en otro, seruando orden de genitura. Quieren empero, que los sillos mascios dela primera filia,sin de aura,sian primeros en et grado de la succes sion de los fallos de la se guda: e a quello me sino se serue en los fili os de las Otras,sin de auran, seruando las formas, e calida des destis o puestas, e os denadas. Et en et casse que y de aura filios masseclos de las filias,seruando las formas,& calida des de sciso pue stat,

ε or denadas dei dito Iu an de Bardaxi, que en et dito caso los di-tos Castillos y lugares se an, torne ,e finquen de & alos filios masscios delas filias dei dito Pedro de Bardaxi,& a los descendiente dellos por recta linea mascios legitimos,& de legitimo matrimonio procrea dos, es a saber, de mayor en me nor, seruada entre elisior den de genitura,& enla manera, forma,& co las calida des, O dificaciones, e retenciones de sus o ditas,& que de la parte de sigso es ordenado en et dito Iu an de Bardaxi, & descendientcs d lie con la manera, condicion, e carga de auer de lleuar las arma , ςsobrenombre de Baldaxi de sus o ditas,sin mixtura alguna, seg. 'desu solarga mente es recita do. Et en casse que no y deaura fi lios mascios de las lillas dei dito Pedro de Bardaxi , o de sic ς' dientes de ellos mascios legitimos, & de legitimo matrimoni qprocreados, en et dito caso los ditos callitios , e iuga res t Oss ς' alas sillas dei dito Iu an de Bardaxi, & alos descendiente ellas. Et si no aura filios de las filias dei dito Iu an de Barda i , qdescet dientes dellos, que tomen a las filias dei dito Pedro

Bardaxi,&a los descendietes dellas. Quibus verbis a coli ab ζης bus gravamen conditio,siue modus fuit appositus eoru succς β' Iibus, geredi nome,&arma de Bardaxi, sine aliqua alterius cog η' minis,& armoru mixtura, cotta facientes,& inobedietes priVR qdictis bonis, eademq; in successorem proximiore contra ueni ς' xi xi serendi, quod praeceptu,& strati amen tanquam iust .m: μμ honestum

14쪽

honestum,& quo familia conseruari solet obseruandum,& ita ut si ut appositis quibuscumque alijs conditionibus, eisque non impletis, inobediens excluditur a comodo ita grauatus, hac conditione non adimplens amittat successionem, S haereditatem dax-m sub ea, transferaturq; dominita, & possessio bonoruin sequetem in gradu. Constatq; Don Ioannem de Torrellas & Bardaxi,h0norum apprehensorum possessorem, & fidei comissat tum suc-

esitatemque dictorum contrahentium, non Unica tantum con- xx uentione, sed multiplici,& enixa, non solum ante admonitio

h m,& requisitionem ei factam a Don Martino die i8. Octobiis ynni 161 1. sed post eam, & non solum ante apprehensionem in-yr annum, sed oblato iam appellitu ei res dem , imo , & in suam etptu politione, in mandato exhibito in processu , ct in responsio pepereum facta articulis eius iuramento relictis, varijsq; alijs ocumentis initrumentarijs, & non instrumentarijs, expresse cOI uenisse: quo casu, successio bonorum transferri debet in DonMartinum de Bardaxi ministerio legis, ex contrahentiumq; dissep isitione ob deficientiam filiorum Don Ioannis contra uenienes aliorum qui proximiores illi sint. Probauit namq; Don Marymus propriam ex dictis contrahentibus descendentiam, proxi- 0remq; altu propinquiorem no extare. Ex quo legitimam etia, & in eis dicti Donisi proba

it Don Martinus) necessarium fuit hanc contra uentionem py bare instrumentis inducentibus notorietatem , cum suffciat in m probare testibus, propriis epistolis,& alijs documentis, quia 'φqui dantia factum,testibus probantur, bene etenim contrahen- 'ς , aut testatores apponentes gratiamina contra uenientes pii

μὴ te possunt, aliosq; in casu contra uentionis,sequentes in gradu 'ς re: Quod quidem,siue piluatio sit haereditatis, siue eiusdem ς una persona,in aliam translatio, simpliciter, & sub conditione xi potest: neque ad id eo in casu aliqua admonitio, S interpel-yyy D extra iudicialis necessaria fuit. Nam etsi hanc priuationem )0dorum,& translationem eorundem, poenam contra uenientiSyypςllere vellimus, prout in nostro casu , non eist ea tamen a die

μ' propter factum , nec exposcit admonitionem, sicut quae apponitur

δὴ clusionem demonstrauit ad obtinendum dicta bona. hi cedendum, ex tam notoria,& clara contra uentionei 4nnis ultimi eorundem bonorum possessoris . Nec e

15쪽

ponitur ob negligentiam, quia non facta latent sacta autem ipsa

se manifestant: priuatio autem haec, & bonorum translatio in Don Martinum ob factum Don Ioannis contra uenientis cense' tur, videlicet, quia Don Ioannes gerere debebat nomen, & as m a de Bardaxi sine mixtura, non tamen adimpleuit, imo Torressas,&Bardaxi, vocatur, utriusq; Stemmata portauit, in quo non solum negligens fuit, ita ut actus ab eo gesti in negligentia con 'silat,sed in praecepto post uo contra uentionis, gerendo nomeν& arma aliena, & contraria dispositioni vinculantium , retinen

doq; alium maiora tum relictum a Gabriele Sancheg eisdem fere qualitatibus,& vinculis, quibus presens, & cum hoc incompati' bilem. Quod si necessaria foret dicta admonitio, & interpellatio extrajudicialis constat, factam illi fuisse sub dicto die i8. Octobris. Quae interpellatio,& admonitio, si necessaria non fuit, mul to minus iudicialis sententia, & declaratio desideratur, cum si' mus in casu, in quo S adest dies,& poena, quia conditio geren di nomen & arma sine mixtura, habet durationem, & continua tionem perpetuam, quae non solum per dies, sed per momeni interpellat, praecipue cum vinculantes possessorem contra ueniestem priuent,& deferant successionem in sequentem in gradu, ad quod superuacanea erit diuersa iudicis declaratio,imo nec pastii admonitio consistens in quadam aequitate, qua indigni sunt tς

stantium, aut contrahentium iudicia subertentes, ac obruent i=qui plenum iuris rigorem in uertere ad seq; attrahere merent. Τcum ingrati penitus natum legibus,ac iustitiae, acceptorum qihς neficiorum immemores existant. Translata ergo sunt in Don,

tinum ex inobedientia Don Ioannis dominium & possessio, qx habebat absque aliqua declaratione iudiciali super priuatio βςinam sicut manitione iudicis haeres inobediens ipso facto insti .

xione priuatur,sic, non minori r tion ς ubi testatoris,aut conix- hentis monitio praecessu secuta haeredis, vel successoris in Obς

dientia, inducitur priuatio , inobediens'; haeres esse desis Uxi μaliqs incipiet, cu hominis prolusio faciat cessare legis dispoiixiq

nem: Qua ratione itidem non semel in praxi hoc in nostro Rςgno habuimus in fidei commissis contra uention ii ex alienario ης bonorum, in quo nulla adequatur differentiae ratio, in eo x in s*bsque aliqua Iudicis declaratione in his articulis possesso Hyi

16쪽

tentia est, ex capite contrauentionis, & inobedientiae alienationis: ergo similiter,& in hoc potest obtineri ex alio capite inobedientiae,scilicet, non deferendi nomen,& arma sinapi iciter, & sit

ne mixtura, imo maior contrauentio est ratione morae commissae, quae contrahitur ex eo, quod non geruntur nomen, & arma,

quam quae cotrahitur ex alienatione bonorum, cum haec forsam eae necessitate possidentis maioratum committatur, illa vero sollam ex pura contumacia, inobedientia, & ingratitudine,sicque videmus, quod in casibus,& prouiniijs, in quibus princeps dispensat in maioratibus, dispes at in eorum alienatione, minimeq; in armorti,& cognomine, delatione,& quemadmodu contrahes ut testator potest vocare successorem in casu mortis alterius, &ΠOnest necessaria declaratio iudicialis mortis illius, sed sola probatione obtinet vocatus, ex vi praedictae vocationis,ab sq; aliqua

interpellatione, aut declaratione, ita, vocatu S in casu cotrauentio dis ex alienatione, ex dicta probatione alienationis obtinet, &ςX probatione cotrauetionis non deferendi nomen,&arma, de-het obtinere, qua eade resoluta coditione per cotrauentione,&purificata propriavocatione, nihil superest, declarandia, nisi solumeliore titulit,& causam habere ad obtinendii, quod fit in prς senti processu,medianteq, eius de legitima sententia,nec dici poxζst , ex hoc spoliari possessorem sua possessione, eo non audito LQntra iuris,& fori apertissimas regulas, quia in pleno eiusdem yrticuli iudicio iam auditur, proponitur causa litis, ob ij ciuntur

ς latrauentiones,adducuntur iura, & inclusioneS partium, constituitur, hinc inde tempus ad replicandum aduersuS ea, quin propDnuntur, de tempuS aequale ad probandum, & cum processus sit realis omnes sunt actores Omnes'; rei,Vt sic obtineat, qui melius sit in possessione,aut meliori titulo potiatur; Quomodo er-g0 dici potest non audiri, qui praeconijs publicis vocatur, audi-xur,&si melius probat,tuetur in sua possessione, quod etsi virtu-ῖς dispositionis legalis in crimine, Vel contrauentione commissa RQn fiat,nisi data prius Iudicis declaratione, secus in dispositio 'ς, pacto, vel conuentione hominis, cum qua, & mitius agi de-hςx, & proprie poena dici non potest, quia licet priuari, quem hyςro iam quaesito poena censeatur, si tamen priuetur ab eo, qui virum dedit,pacto conditione,vel modo adicto, tunc ista pri-B uatio

17쪽

uatio poena non est, ex quo nihil mirum si resoluta conditione,sub qua in nostro casu a contrahentibus data sunt, Don Ioanni de Bardaxi,& Serenae de Moncayo, eorumque successoribus ex contrauentione sequia adimatur possessio,& in vocatum pro

Ximiorem transfundatur, ex expressa contrahentium Voluntate,

sine aliqua noua Iudicis declaratione , quae superflua esset, cum in hoc processu exceptionibus defendi posset contraueniens, non contrauenisse demonsitando,aliaq; replicando, quibus eneruare posset intentionem apprehendentis, & sicut multa proposuit Don Ioannes in sua replica, potuisset demonstrare, qua ra' tione gravamina, pacta, & conditiones dictorum padiorum dotalium obseruasset, nec conditionibUS,aut modis eorundem contrauenisse, quo minime facto, probatisque legitime dictis contra uentionibus merito succumbere debet Don Ioannes, & obtinere Don Martinus, ex dispositione fori, A ver es, 3 o. sub titulo de apprehen. cuius dispositio tantum abest nocere Don Marti no, quod imo eius vi, & ministerio ex dictorum contrahentium voluntate, dispositione , & vocatione reportare debet sententiam,dato, &supposito requisitionem factam Don Ioannia Don Martino, dicto die 8. mensis Octobris,anni 161 1. habuisse duos effectus. Primus est, quod cum D. Ioannes haberet duos maioratus, qui incompatibiles videbantur fundatum, videlicera Gabriele SancheZ,& fundatum a dieiis contrahentibus in di'ctis pactis dotalibus,admonuit eum Don Martinus, ut eligeret=quem ex eis voluerit, & sic appellaretur Bardaxi,& conseruare bona huius cognominis, Stemmataque portaret eiusdem, auxSancheZ, & cum huius nominis, armis retineret bona eiusdem Vinculi. Secundus, quia cum essent horum maioratuum institu riones tam antiquς, eas potuit ignorareDon Ioannes, ad tolles damque hanc dubitationem caute requisiuit, demonstrauit, cerrtiorauit, Unde ex dicta requisitione, mora, ante illam commissi a Don Ioanne, fuit remissa per dictum Don Martinum concc dentem illa electionem faciendam intra triduum,& sic non pQ

tuit apprehendere ex contrauentionibus ante requisitioncm

quae iam fuere remis , sed ex sequentibus, quae non solum d sunt intra annum immediate sequentem, propter quas non pol istx pprehensionem petere cum ex dicta requisitjone, saltem liquod

18쪽

quod videatur tempus concessum ad implendum , & dilatione

durante, mora committi non potuit,poteratqueDonIoannes intra illos tres dies nominari Bardaxi, sine mixtura, & remittere alium incompatibilem maioratum Gabrielis SancheZ , quo non facto , sed intra annum, antequam oblatus fuit appellitus praesentis apprehensionis , datis contrauentionibus vltimis oriata est actio Don Martino, contra Don Ioannem, ex quibus ius habuit ad eligendum,& obtinendum, cum ab ijs debeat num e rari,& non ab antecedentibus, contra quas adest praescriptio disti fori, A veres, iniui secunda parte,& quia poterat Don Ioandes ex dicta requisitione facta a Don Martino eligere, non ob stantibus contrauentionibus immediatis, ideo recte in eius renitentia elcgit Don Martinus die I .mesis Ianuarij,anni I 613. cognomen,& maioratum de Bardaxi,& Baroniam de Antilion, di loca de la Almollia,& Castet florit,ut sic ex hac electione,simul cum contrauentionibus,non esset locus electioni faciendae, per Don Ioannem, nec posset ignorantiam pactorum dotalium, α contrauentionis vinculorum allegare, & ex utraque, electi Ο-de, scilicet, & contraueratione simul obtulit appellitum apprehensionis die s. eiusdem mensis&anni. Neque id mirum est, um haec conditio, gravamen,siue modus gerendi nomen, & arma,sine mixtura, non momentaneus, sed successitius sit, & per- p tuus, & quamuis conditio momentanea, momento finiatur, yζluti, si nauis ex Asista venerit, post eius aduentum, nihil adhuc spectandum, secus in conditione successiva, quae semper,& quo-ςVmque tempore adimplenda est , non ergo sussicit hoc anno

grauatum gerere cognomen,&arma,nec id praulare,sed semper ζbet praestare,sicut qui tenetur viduitate seruare, aut alimenta Riteri praebere, non satisfacit seruando viduitatem per annum, Rutper eunde alimenta praestando , quia hae omnes conditiones perseuerantiam, & continuationem perpetuam requirunt, nec 'Dmentanea assumptio habetur in consideratione , quando

iis cessivum tempus requiritur, unde Don Ioannes hac cond1- δ*de grauatur quocumque tempore, A quacumque Ocasione mutare nomen, & arma de Bardaxi,sine mixtura, contraque fa-ς ςns comittit moram, &culpam, a qua de nouo computatur te-y lege praescriptioni constitutum, quia in his non principiti,

B a nec

19쪽

nec medium inobedientiae,sed sinis consideratur, ita enim fit in delictis continuatis, in quibus, si1 adsit statutum, quod si intra

annu non proponatur,actio prςscribatur, annuS no computatura die primo commissi criminis, sed secundo,uel tertio itidem comissum est, sed ab ultima commissione eiusdem delicti. Vnde

flante statuto, quod maritus uxorem adulteram intra annum teneatur accusare,aliaSnon, quamuis tempus computetur respectu

primi adulterij, a commissione eiusdem,ut ex eo, transacto dicto anno, Uxor non possit accusari, tamen si pluries commissit, ab ultimo actu adulterij computabitur, & quamuis de primo actV,

contra quem erat praescriptum, non accusetur , accusabitur tamen de ultimo actu, cuius annus non erit impletus, nec praescriptio completa, & hac simili ratione proceditur in gratiaminibu sucue siluis a iudice illatis, in quibus licet decem dies ad appellλ' dum sint transacti respectu primi gratiaminis,si tamen postea in feratur , & continuetur, computabuntur ab eo, alij dicem, S ab altero,alij,&sic de singulis successi uis,veluti,si quis aliquem grJuando in carcere detineat a detentatione hodierna dantur de cem dies ad appellandum, quibus transactis si etiam detineatur, poterit appellare, quia adhuc grauatur, ita similiter in prohibitqalienare licet aduersus primam alienationem obstaret,praescrip tio annalis,si tamen secundo,uel tertio alienavit praescriptio pς fecta, contra primam alienationem, non operabitur contracundam.Vnde in nostro casu, etsi foralis dispositio in sui secun da parte, ibi, Sino es que aquei que primero octipo la possessi0'Va posseydo los ditos bienes , sin contradiction de aquei, q*ς

contadero dei tiempo quelamuerte dei posseedor de los dixQΤbienes fue publicamente sabida,entos iugares en do son los ii qnes sitios, procederet, prout procedit, non solum in casu mox tis, sed in alijs, ita ut verba haec sint posita a foro exemplifς'

tiue , & curreret respectu contrauentionum commissarum δDon Ioanne ante requisitionem supradictam , aduersus PQR Martinum , secus vero respectu contrauentionum in Lux sarum per eum post admonitionem intra annum, tamen λβ ς0bi tam apprehensionis, contra quas, & ius ex eis Don Marxx RQ resultans,minime Don Ioannes praescripsit, sed legitimo V q

20쪽

ηλῖtinus potuit petere apprehensionem,& obtinere in ea. Nec cedere debemus ab hac solida, & verissima sententia ex subti-DRὸdam ponderatione praedicti fori, A veZes, videlicet, illius p0siuionem correctoriam iuris communis, & sororum. Item:'r dar forma,&Aiustando, eodem titulo de apprehensionibus, esse interpretandam, ut contineat duas specialitates. Pri- 'Riquod deueniatur,ad bona defuncti immediati possessoris. Se

ς da, quod qui meliorem titulum habet, obtinere debeat,con- qctualem posses rem,& detentatorem bonorum.Vnde licet Pon Martinus meliorem titulum demonstret , ex praedictis pa- dotalibus, iuncta contrauentione Don Ioannis, non debetetinere in vita eiusdem , cum non veniat ad bona defuncti., m praeter quam, quod specialitas,& correctio praedicti foti so

consistit in eo, quod contra actualem possessorem bono. x in obtineat in hoc summarissimo possessorio, qui meliorem ti- habeat , secundum quam interpretationem prouisa fuit 'ς apprehensio, ex communi voto huius Senatus, & a Regia dientia confirmata, dicendum est, istum forum insinuan- quod quando quis venit ad defuncti bona,&c. certe lo- . de immediato , aut mediato possessore bonorum, quod

immediato, & actuali possessore intelligatur, solum pro rit exemplificatiue, non quod praecissa sit eius dispositio' in immediato defuncto possessore , sed ex eo, quod fre- 'ςds sit ille succedendi usus. Nam cum frequentius successo' qmpus mortis ultimi possessoris conferatur, hoc in ca- tus apposuit exemplum , cuius decisio correctio, &spe

''litas unica , non duplex reputari debet, haec etenim dis- praecipue in vinculis bonorum continet iustitiam, & q0rabilis est, fauorque iste ampliari debet, non restringi,' hqc ratione melius, vincula , Vinculantiumque voluntates 'l ruentur , quod iustissimum fuit , ne obedientes vocati Vontur intentare remedium plenarij possessorij , aut pe-j xij , relicto inobediente in possessione , quam vinculantes h ς cessorem transmittere Voluerunt in fideicommissio , si , i y l contractu , siue in ultima Voluntate relicto , quod in ' 'mis legis quadragesima quinta Tauri, similis valde nostro