장음표시 사용
411쪽
. Quare secundo Delio legerem, ipse hic auctor ostendit cum ait, Vti
nota . si idem faceret, prietem ill et Pliniit in Italiae alioq r in laudes s it Heu asus 3 tanta autem temperaturae illius erat gloria. ut te iste lusimo ex Trogo Pompeio, inter Hispanos nulla arma in pretii fuerint, praet ea iiD Bilbilis aut Chalydis aquis erat te inperat .i. Seil praeter serta gloriam , auro etiam gloriabatur olim, teste Martiale lib. XII.
Sed satie, extra carcercs euagatus sum; Manil Ni hoc optimi Poetae datum sit, ne patriae iiis hominum memoria cxsularet. Citit uti vero ex Bilbilitanis ruinis accre-t.:lle viemitas loci tacit ut credati . Dimidia enim leuca tantum abiit adulat. Ex praecipuis Atag., nix hoc aeuo urbibiis et , subdita Turia sonenti Episcopo: solum habet fecim. l. m, .umenti, vini olei, Dugiferar inui arbori inpatiens: Oinnis generis opificu Ac. Q iod ad nominis originem spectat. Bruterus at foret , quendam e Punicis Iesibus nomine, Bilbilini bellis dirutam restitu ille,& nomine sito vocaste C Dis si Veritas sit penes auctorem. Incola: quoque etiamnu .u hodie armor uiri siese ii lii. praestantia, bc gli ita iachim.
CAp. LXXVI. TVa I Asso II ODIE TAR AZONA. FERRI
Non incelebi s est Tarar mi, in Aragoniae, e Castelluli miti uis sita, quam Ptoletnaeus inter Celtiberos , Tum Auli omina collocat; Plinius Caesarau astant il- . Turia sulam conitentus facit. Vrbis huius incunabula Lucius Marineus, Rodericus Tolet, nus, aliique Hispaniae Scriptores ad T, in referunt, qui cum Hercule si cando in Hispania venerunt. Beuterus, Ioannes Mari et aliique non ad I ris, sed ad Turios Italiae populos in Tarentino sit quo loci Herodotum suam uer ipsisse Hii oriam au - cit Plinius) originem reserant ed quia laxe nullius clat ici auctoris sanisrmata suffragiis penes Lectore sit iudiciti. Romano aevo non obscurinum: nis urbs: liquidem egregia ferri temperies, quxnaquae illi subininistrant non secus ac Bilbili, L . ut modo diximus j tenebris illam c emit, ut auctor Est Plinius lib. XXXlv. cap. X lv. m acipi ut risu Letoici nobilitauis Acas, ias i, Purigis tim
phonsus vi I. una cum latara alii que urbibus lautis eripuit circa annum cI . CX.ν Sira est urbs non procul a monte Cauno, quem incolae .lso et alio, recentiores veroi montem Cici vocant a Caco: llo Vulcani silio, qui ab Hercule postea in Italia caecusi sirit, nomen obtinuisse serunt : sed meras nugas ei suadere hos, qui T. Liuium obiter legerit deprehendet: qui lib. XLlX. refert, Gracchum cum Celtiberis a prima luce b.ti xtam lioram diei signis collatis ad montem Caunum, incerta victoria pugnasse. Ain vero b c mons Oznus idem sic cum monte Ciso, vel cit', variant enim cxemplaria apud Marii aleni ib. I. Epi . ad Liciarium:
Steril mi Cimum mollies stam sacrum Vada Veronem motatibus. non abhorret animus ut credam,& Catinum potius legendum . nam Caratu vel Cui mon
ti in Celtiboria non vidi qui inciri inerit. Camporum glebis felicini na, &annonae copia abundans: Episcopali dignita-
te a multis ieculis ornata, atque intersitos Praesa es s. Prasutim liaburi, imperante
Gratiano, ut resert Tara plia: quia Poeta Prudentio diuersus fuit. Scripsit non pauca ad tersus Sabellianos, & Iudaeos, quo etiam temporc claruisse Rufum Feit in Avienum, cruditum Poctam Hispanum, auctor est Ioannes Vas usin Chronico.
412쪽
C A p. LXXVII. c EVNIA HODIE CRUNA DEL CONDE. MUNI Cretiom olim Sulpitia dicta. Plutarchus emenduιυ Omanorum tempestate, praeclarum fuisse oppidum nemo vel leuiter in λ historiis vetiatus negabit; utpote in quo iuridicus Conuentus agebatur, ut auctor est Plinius, qui in Arcu acis illud esse, &Cchiberiae finem ait. vi&Ptolemaeus, qui Si Cobniam Cismum vocas. Ant. Αtigiis inus Dialogo VIII. ex Tiberii Caesaris nummo docet olim etiam Municipium fuisse Iunωm. Cl. vir Lae uinus Torrentius in Suetonium ex antiquo numismate, Chimam . u=Itiam dicta refert. In Antonini Itinerario meri do se legebatur hoc nomen, coniunctim, cum duae sint mansiones,&sC- paratim legendae, ut m Onct Hieronymus Surita. Apud Plutarchum etiam in Galba deprauate legitur Keraniat pro Κλουνία, cuiuS haec sunt vcrba: εἰς Κολουνια άναχωρησας. i. Rursinete cum amicis in Colamam mssama urbem recessi. Ex
Suetonio enim in Galba Cloram css elegcndu in aperto est, ubi loquitur quod secundii simis auspiciis ad imperium capessendum Confirmaretur Galba: Ianio magis, inquit, quod in carminasacerdos Iouis Clans ,expenetral somnio monitin eruerat: an educenIos annos ii ierastuscapuestupranunitata. Auctor est Dion lib. XXXIX. Metellum Nepotem a Vaccaeis, oppugnantem Cluniam, superatum fuisse, M urbem obsidionc liberatam Hoc aeno tam adrea me antiquam credit Iosephus Moletius , sed perperam i liquidem cludadreat prope Alcantaram est, quae procul admodum ab Areuacis distat: Antonio vero Nebri lcensi, Floriano Occampi o&Ioan. asaeo Crannadu vocatur ad differentiam Crunnae, quae est in Gallaecia) quae ab Uxama, seu Oima sex leucis differt, nec abludente multum vocabulo. Facilis enim Iaplus est a Clunia in Crunnam. licet nonnulli suspicentur locum urbi vicinum, ubi nunc D. Virginis aedicula est, de Casero vocatur, Cluniam olim Radstra. Fidem faciunt dirutae urbis vestigia,& spat-sae quaedam amphileatri, aliaeque non spernendae antiquit iis reliquiae. Auctor est i annes Vasaeus hoc in loco repertum mille ante paucos annos sigillum conuentus Clunientis: quod penes oppidi comitem adseruatur. Non proces ab hac urbe feruntur lauadatillimi iaspidis feraces esse latumiae. CAp. LXXVIII. NUMANTIA D IVT IS.S IM E ROMANIS RESTITIT G Eiarundensis Episc.duplex error. Udicula opinio de etymo. Non esse Zamor vised Soriam. Pompon Ilaia defensin. ψεOCelirrit nunc summum illud Hispaniae decus,& urbium si viros spectes, princeps
Numantia; qui licet multis Hispaniae urbibus, murorum ambitu, opibusque inferior fuerit, bellica tamen gloria, M vera virtute cunctis superior nam sine muro S tu ribus ciues patriae erant propugnaculo, non secus ac prisci Spartani. Et cum tantum quatuor acinatorum millia essent, teste L. Floro; seu ut Appiano placet, octo millia maximos exercitus P. Romani, non solina per viginti annos, Strabone teste, sustinuit fortisti ine, sed magnis cladib',&pudendi sis deribus freque ter affecit: ita ut Numantini viri non vocem, non conspectum serret Romanus miles. Sed tandem a fuali urbium eruersore Scipione Africano victa fuit: si victa dici pollet, quς nullum de se hostibu
gaudium, ncc spolia quidem reliquit. Vnde Florus: Vπω enim vir Hum ta1nnus non fui qui in catenu teretur: praeda,videpauperibus, marma cremauerant triumphus t tanta denomine. Graeci tamcn Scriptores a Romanis liac in redissentiunt, Strabo paucossit
permitte dicit, qui cedentes murum dediderunt, Appianus vero: sesitaque Scipio naarbitrio permisi1le, eumque quinquaginta triumpho rcferi rasse, ceteros sub hasta vendidisse. muliercs vero etiam libertatis retinendae adco pertinaces fuere ut rcferat Petronius Aibiter in Savvrico: Inuentas esse matrer capta urbe,qua liberam uoru emescor diram simu tenerent. Sed satis extra orbitam.
Sita erat in Pelendonibus Celtiberiae populis, teste Plinio non procul ab amnis Darii
413쪽
Durii exortu, modi edico in tumulo: Ptolemaeus in vicinis Areuacis statuit. Ambitan o. teste Appiano in Ibeiici; complectebat tir M. P. bis mille octingenta &octuaginta : Oros is ais tria ni illia extundit. Non pollum non mirari Io. Marga inuin Epis. --t.:ud cui cra . hominem Hii paniam, i .imsbluto animo fuisse, ut alterat,
,ram Euri ilumini, litam de urbis radices ab hoc am ne rigari repugnanti bi omnibus c latvriis aueloribus. Idem allerit a Numidis conditam, quae opinio ne scintilial .ina quidem v critatis prae se furi, praeter nominis aliquam alii nitatem : cum starinae est,
quod ab Am. Gucuaraim p. Caroli V. Historiographo dicitur, a Numa Pompilio II.
. . olim fit iste, ubi nunc Soria est, melior Scriptorum pars asserit: licet nonnulli cred. ni fit fle. ubi nunc ignobilis vicus est Gara' dictus,ibique per antiqui pontis L cs a bi adhuc seruantur. ut austri Ambr. Morales ; sed cum exigua sit admo-ύum dist uitia, uolim de re nauci anxie rixari. Suisciat in Soriano agro fit iste nobilem N..m qu bd Luc.is Tudentis aliique imi subsellii auctores asseram Zammν.tm O l i nunc cile, quo priscis seculis mantia, praeterquam quod Plinio nimisi lare iem inii et qtii dicit prore Diarii exortum illam suisse,a quo se a rea procul admodum d sit aest. e sellit hos dilis entissimo Ant. Ncbiissensis decadis I. lib. V.cap. IV. Non poti .m, qti in hoc loco Pomp. M clam optime de Hispaniam critum a stigmate male illi ab Epi: . Dpo Guiuiidi iiii ii Histo, vindicem: ait enim lib. I. Paralipomenon, Melam δ' essercre . Caetar..ui stam nunc cise, quae olim Numanti.riciun ne per Gmnium hoc illi excidcti . Sed lubet tabulis resignatis agere: sic enim hic lib. l I. cap. V l. In Tarraconensi v les cLir -.es terra to Nunc est Cisramrusta. Non dicit Caesarau-gullam Numantiam, sed lis aeuo clarissimam esse urbium Tarracoriensis prouinci ut olim fuere. mantia se Palentia. Qitis serat tantam oscitantiam in tam grauiau.
Morc reprehendendo. Paulus quoque Orosius A Unantrum Metropolin olim uniuersiae Gai cia fuisse asserit. Tamor censes testimonium hoc Hispani scriptoris sibi patrocinari credunt, sed tivo caelo aberrare eos facit diuisio Hispaniae, tempore Orosii, quo
Gallaeciae termini Nuitontiani usque cxtensi erant : ut bene obseritavere Hieronymus Susata de Ambr. Moralcf.
tarim. Sut or desii tis. QV A: vernacule Bisso, antiquoru crodunt esse,Moletius rapha qua Ptolemaeus inter Autrigones recenset. Io. Maricita caiiit Ant. Nebrii tensum, quod putarat Tiati olragam olim dictam; dicitque non antiquam cile,utpote exi ructam a Dida co Lot et de Haro. Cantabriae Domino an. M. CCC.cia loci, ubi olim Aio: d tui iri potius titit, nescius a Plinio statui Imuisndam , ubi Amanum portus olim fure lib. lV. cap. XX. auctor est Tarapha, in vespasiani honorem praeno mcn Ida ui inditiini: i , n delibere qtii hanc urbem Martialis patriam Bilbisem nimis impudet 'er asi eruetini: sed hoέ somniare clarii; quare hos ad Atlantes relegandos auctor sim,
ubi memorantur somnia non videri.
Viosc It Cantabri e praecipua, non solum obsitus opportunitat cm, sed&ob
berem annonae copiam,& mercatorum insignem concutiunt. Siraclito plano: a mari distat duobus milliaribus, loco egregie portuo io: acro vi citri Enai crato S s lubria sit, odi in ., qua Palic continentem spectat: Magnos habet Obicctos montes ut nec fil- ' gori nimio obiu,xia ut nec calori: annonam luc tanta ait lucro copia aiunt,ut nulla pene in Hispania urbs sic hac in re illi compalanda. piscium omne genus vicinum mare la ga matrii Rippedits. Lanae hic commercium lemmopere viget, ut quotannis circiter quinqHag:nta nauci, in varias partes hic onerentur: pucllς hic passim incedunt cairae nudo A: tonio capillitio. ncCvirginib'fas est, antequam uti piae sint, alit capillum alere, aut caput peplo velare: Lacedaemoniorum liciae in ore, li: ς inlccto corpore donec nupserant, incedebant.
414쪽
Irim ri tropham Isi hac ex m. Occuparara Tex mansis Rege.
SVblato perdomesticas insidias insertorio, sedatisque Hispaniae motibus , Cn.
Pompeius ad optatum triumphum scilinans, Pem Anem urbem inter Vaicones condidit, quasi vocans, teste Strabone lib. Ill. quam etiam a Ptolemaeo ro putant quidam dictam, hodie regni Nauarrae metropolis est. ridictilii inest Lucae Tudcnsis figmentum, de vibis etymo. Refert enim Pompta uam dici.quasi Elambae Lunam,quod Rex Bamba ciuitatem ampliauit, nomenque antiquum G Iam oblita ratum. Conuentus ciat olim Caesaraugustani, teste Plinio, qui cum initio capitis III.
lib. III. dixerat Pompeium in Pyrenaeo tropliaea statuisse, quibus testabatur DCCC. XLvLoppida ab Arpibus, adfines vlterioris Hispaniae in ditionem a te redacta, credidit Pet. Alitonius Beuterus, haec tropba a Pompeii nihil aliud fuisse,quam a Pompei,
exllauctam urbem Pompe am inmemoriam rerum ab se gestarum: led comentitium
hoc est e quis non videat cum code modo colet, Aligusto Caesari victis Alpinis genti bus,inipiis Alpibus erecta trophsa: cuius inscriptione videre est apud Plinium lib lli cap. XX. Addo Ponipeii trophetorum adhuc hodie non ob stura vestigia exilare. R fert enim l'annes Mariana lib. III .cap.XVI.& Ambr. Morales lib. 8.c. 21. in Amiare de dissua Pyrenaei convallibus, exstare circulos ferreos, liquato plumborupibus as xos, deeem amplius pedum ambitu, quibus uligi trophaea solent: cui rei fauent trium-ptialium fornicum imagines, ut Emeritae conspiciuntur. qua de caussa diligentissimus Abr. Ortelius in antiquae suae Hispaniae descriptione, Pompelonem inrcr Ualcones, tr phata vero Pompeii, prope Ruscionem dc Salsulas collocata Strabo trophaea Pompeii prope Iuncarium campum statuit, qui non procul a Ruscinime est. Sita autem est urbs, non procul a Pyrenaei radicibus in sertilissimis Nauareae campis, ad flumen Argani vocatum: civitas est magna, & opulenta. Auctor est Beuterus, io & Ioannesvasaeus vi bem hancChristi religione in ipsius Ecclesiae primordiis imbutam. ess), idque as..iatarnino, quia D. Petro Roma missus, XL. amplius hominum millia, septem dierum spatio, ad Cliristum tradux t,&in his Arminum, ciuem Pompei nensem, quem de Ecclesiae privsacisse,& Ambionensi in urbe postea martyrio assectum ferunt sacrae Muturum tabulae. In hunc usque diem Episcopalis dignitas permansit. Vrbs haec olim vnnierso Nauarrae regno, anno LII. D. Xu. a Ferdinando Castellis.& Aragoniae Rege occupatur: Ioanne primum Rege a Iulio II Ponti Max. habito sinisi naticin oC A p. XXCI. DUPLEX CALAGURIS. TARA PHAE ERRO Ama sitas Acim. Egregia iis riptio. FID ISSADVas in Hispania citeriore Cal seu nomine fuisse urbes auctor est Plinius: quartim
vnaxfica cognominata, interNasci spopulos collocata prope Oscam qua:n MCutiguram Iuba P a cisam ex antiquio nummo dictim vocari, Amb. Mores
& Hieronymus Surita: cuius hodie ne vestigia quidem Lip sunt. Altera veto cis Prus utina voeata vero Ptolemaeo; nostro uo Cim sera dicta. Conuentus erat 1 α olim Caesaraugustani: Franciscus Tarapha hoc C Caligula illianduuinputat. non credidissemTarapham,tam obesae naris suisse, vita tricas adstrueret: cum leg
rit apud Iulium Corem bello quod aduosias Petreium Ati nium ges et, mentionem. T. Liuius etiam lib. XXX.meminit magni prati prope Cal gurim colimmissi inter Celtiberos & Romanos, duce L Manlio Acidino Pi aetore citerioris Ampa. niae : in quo ad XIl. Celtiberorum milli ac sis, capia ad duo i, filere. quae sane omnia multis lustris ante Caligulam gesta fuere. Silaautem est vita ad Ibcri amnis ripas, de quidem in monte, unde plutinus ad Ausenium: .
415쪽
morte eitis interrupta fuit. qui, ut auctorcst Val. Maximis lib. VlI. cap. VI. . vem fecerantius interemis seno tWribiu, obbsidionem Cn. Pompei 'Ubantes, Arim prae rent, quia nuΔm iam alΠι in urbe rem pererat uxorci 'ta, natosquear et um nesaria da pis venerunt,quo i diutius armata iuuentή,vi crasuavi binsualerer, i, cadaueram re misitiren d buauit. Hoc etiam iuuenalis Satyra XV. innuit his versibus tδO I usiones: et Gama est, eamentis: obm t si
Iremi, ougaiura ob idonisegesias. Iugi tandem obsidione e.im Afranius Cn. Pompeii Iegatus occupatam, Cede incendioq; deleuit. Publicum illud & infelix exemplum,& cum quouis prisci qui comparandum, pccultare Bebricii Calaguritani confirmat: quod prope Lauronam Lur no hodicὶ antiquus cippus,referente Ambroso Morales, ostendit.
Cuius fidelitatis memor Aug. Caesar Cohortem Calaguritanorum, in corporis sibi custodes delegit,ut auctor est Suetonius in Augusto. Fabii Quintiliani Rhetoris praestantissimi natalibus nobilitata;qui sub Nerone, a Galba Romam sciit adhuc adolestens perductus. Is cum eatissis agendis magnum sibi O nomen comparallet primusRomet publicam scholam instituit,atque ex fisco salarium accepit, ut testatur D. Hieronymus ad Eusebii Chronicon his verbis: ras πω GDDruanuserimus Romapublicampiam tenuit, orsiario cohonesatuspublico c&rmi. Vndeoc Aus ius in commemoratione Rhetorum Burdigalensium: Asserat quel et Fabiam Calaguris alumnum, Non sis Burdigati dum cathedra inferior. Episcopatum habuit non incelebrem olim, nec hodie eci caret. Non defuere, qui Crederen urim, B. Dominici patriam, vocum assinitate decepti: nempCillius patriam, & Gibhorre eadem oppida putantes. Martyres patronos habuit Sy. etrium es Chebdonium, milites legionarios, Marcelli Centurionis
1 o filios,quos Aurelius Prudentius Hymno peculari prosequitur.
416쪽
CAESAR AUGTST. COLONIA IMMUNIS. S A L D V B A.
rem. I am opiniones se fabuia depristo nomme refutantur. Colonia hac ob i mrusto deducta. INter nobilissimas totius Hispaniae urbes iure referetur Casiraugusta, Aragoniae Metropolis : quam Ptolenta: his in Edetania collocat, ut 5 Plinius ; qui etiam Coloniam linmunem, M primo Saltabam vocatam dicit. Pomponius vero Mela, suo tempore nobilissimam Tarraconensis prouinciae urbem, ex Mediterraneis dicit fuisse. De antiqua cius appellatione multa neoterici Comminiscuntur, qliae libet breuiter refellere, ne aliis ostiicias di huius faciant. Lucius Marineus, quia apud Plinium legerat, olim vocatam, dicit a Rege Mauritaniae Iuba exstructam fuisse, unde illi nomenba, tamquam Iuba domus. Sed nullius haec opinio momenti est. Nam cum duos tantum tubas constet suillic, patrem scilicet, quia C. Iulio Caesare una cum Corn. Scipione,&sus fugatusque seipsum interemit: & filium eius,qui Romanis litteris ita liberaliter in tiatus tuit, ut clarisssimus apud Afros sui aeui scriptor sit habitus, Mab Augusto Caesare in auitum rcgnum restitutus. quorum neutrum in Hispania quidquam post edisse constat, quo sublato totum Marmei commentum in auras evanescit. lo. Margarinus Episi copus Gerundensis hanc urbem primo eri pama conditore suo dictam asserit, dein suam sentetulam vocatu clinuitos, Strabonem & Plinium, apud quos tamen ne verbum quidem hac de re. Rodericus vero Ximenius Toletanus Archiepisc. lib. I. cap. li I. Caelaraugi ista in primo Auripam vocatam fuisse autumat. Sed pari in errore cum Gerun lensi versatur. Io. Annius Viterbiensis litabam principem urbem fuisse tradit, quam Tub.il in Hispania exstruxit. Addit etiam in Baetica ab eodem urbem ex linidia, quam Pomponius Mela Dubal vocavit. Non tam anxie ab Hercule quaesitus Hylas,
quam mihi hic locus; sed frustra. nam passim Salduba legitur. Quamobrem credo Annio Vnerbiensi glati comam ob oculos obiectam fuisse, ut quod non viderit, id se vidisse putarit. Nisi forsan deprauato codice vi us fuerit. Gaspar Barrerius elimenatis hisce fabulis portius a salinis frequentibus nomen fluxisse crediti montes enim salis 'cundos, non procul ab hac urbe distare in conses est D. vero Isidorus a Caesare Augusto exstructam & nominatam dicit. Vero tamen propius est,ante Augusti tempora ignobile oppidum fuisse,&postea Coloniam huc deduistam. Pro bat hoc aereus Augusti nummus, in quo vexillum erectum, hasta in base adfixa visit ut
quod signum erat deducendae Coloniae ab una parte Augusti effigies, inim hoc titulo:
AvCVSTUS. D. F. auersa vero part : CAESAR AUGUSTA. M. POR. CN. FAB. II. VIR.
Sita est ad amncm runx a quo uniuersa prouincia nomen sum sit loco campestri, S: patenti, in qua sue soli ubertatem, siue situs armemtatem, urbis nitorem, &ornamenta requiras nihil in ea deesse comperies, aedium splendore, nulli Hispaniarum urbi secunda: quam tamen Barcino audet aemulari, e laterculo coctili plurimum sunti vicos, plateasquc latas,& apertas, ac pontem habet egregii operis, quo Iberus transitur.
Inter multa templa, quςI7 maiora numeratur praeteri . Monasteria,&alia minoras
na de Saceella, celeberrimu est&magnae religionis, D. Virgini ad columna, incoI I Mura Semrade'stir vocant. Posteris transmissum est,aedem hanc sacram prima esse, quae in orbe in Seruatoris nostri honorem exstructam it,idque quo tempore D. Iacobus Hispanias obibat,cui ferunt D. Virginem hac in urbe apparuisse, caelesti fulgore cinctam dedisse qtie Apostolo ex iaspide columnam,una cum sacrata effigie, utque hoc intemplo locaretur mandasse. Conspicitur hic imago exigua Dei parς Virginis, undique cancellis inauratis septas coram vero quindecim argenteae lampades perpetuis lucent
ignibus. frequentia hic edita miracula loci pietate auxerc. hac in urbe martyru frequentia tanta quanta vix alibi integris in prou inciis, ut innumerabilium assa, dc eius nominis moliasterium ostendit Diocletiani enim&Maximiniani temporibus. Prς ses Dacian vi fim diciis Christianorum in Hispania nomen deleret. per praecon m dc mintiauit, ut qui vellent Christiani, CHaraugusta stata hora excedere tuto S illaesos discessuros: qui eum summo gauclio comi mio se portis effundercnt, repetite militum copiis cincti, ad unum omnes pro hristo obtruncati sunt. Credebat nimirum immanis ille Dei hostis hoc Cluistiani sanguinis torrente, noli ardorem fidei se inlimcturum. at frustra fuit
417쪽
tyrannus. Celebrati enim hi martyres innumerabiles, quos Prudentius libro de Co ronis decorandos putauit,Hymno,quo CRiaraugultae urbis sic meminit:
Soti in occasum numerosiorest tartyrum turbas Domi parasi, Setipraedura mate musta Iuce eris.
Omnibuspertis suer immoliri Sanguis, exclusit genm mutirem . Daemonum, se nigri pepulit tenebrauio Vrbe'ir. Hac etiam urbe D. Encratis vulgo Enratim Dynastae cuiusdam Lusitania: filia, a duei limitaneo Rhodani, prouincia Narbonensis Galliae desponsa, cum XIIX. comitibus, ab eodem Daciano martyrio assecta sitit: quorum etiam omnium ibidem mcminit Prudentius: postea vero ita subdit de S. Encratide: His es Encrari recubant tuarum se virtutum, qui bis errai
Dedecora ii Lambertio indigena, hic martyrio assectus sui . Episcopatus est anti λο qui sitimis: tempore vero Alphon si XI. aloanne XII Pont. Max. in Metropolitanam dignitatem nati Otiis: cui quatu ir subditi , Turta ne i ,ει- 'Ione se, Aguritantis Inter Episcopos habuit S. fraudi nem, cui l idorus libros viginti Originum cruditum sane opus inscripsit: doctrina vcris coni picuos viros protuliti fratouium regu mum Archiepiscopii in Tarraconensem, de Hispania omniq; adeo antiquitate optime meritum, & Hieronymum Suritam, Pii Antonuit Itinerarium emcndaciit, SI Aragoniae concinnavit. D. vero Vincentii martyris natalibus praecipue sic tollit haec urbs. licet aliqui Olbae natum volunt, qui de sub Daciano Abulae mari' rio affectus. clare enim Prudentius & ipse Caesaraugustanus cum pro cive agnoscit hymno citato. 3o reo terra, quamuis ecul hinc in urbe
Gloriam et ictor prepelisus actae F Ie Sagunti.
OSCA VICTRIX COGNOMINATA. A SERTORIO
Lesbiolamor . Vesicius Paterculus correctu . QVAE priscis Geographisosia, recentioribus IIurgi leuiter nexo nomine dicitur: rbs erat olim regionis Vescitaniae lSurita vero Votta vult legi, Notis ad Antonii alchaerariuml Constemus vero Caesaraugustani telic Plinio: Ptolemaeus autem Ilici getum csse, Francisciis Tarapha ex Manethone, dicit ab Oico Ver ili nenii, quilla: a imperabat, exstructam suisse: Episc. vero Gerundensis lib. Il. Paralipomen ma C. conditam credit, S vocatam, tanquam O caeci, multo ante Herculis in Hiipanias aduentum eundemq; asterit Cacum,qui ab Hercule interfectus sit in Italia. vectatum admisia r sum teneatu amici.
sed cum de illiuς origine nihil liquido mihi constet, satius de illa tacere putem,s quan aiug. s. isserere. Antonius Augultinus de Hieronymus Surita ex antiquis nummis aiunt urbem Vi Tricem cognominari. Hac in urbe olim Q. Sertorius Latinae, Graecaeque linguae Academiam erexit. teste Plutarcho in vita Sertorii, quo nobilissimos Hispaniae. lolcscelites, cruditionis causi aeuocauerat; reips a vero ut obsides haberct, Crudici di praetextu, quali cum maturuisset aetas, in partem administrationis, in cru cos adna: isurus: qui c. idein in vi be inter cpulas a Perpenna aliisque coniurati, occisus, teiic Velleio Paterculo lib. Il. Tvim: CPerpen praetorius, ὸ pro riptu,
t.Hoc si lcg. ndum clarum est. Nusquam enim Aet caemcntio; licet Plutarchus Ap-
418쪽
pianus, 3e Sallustius in Historiarum Fragmentis urbis nomen praetereant, ubi Sertorius interfectus fuit. Claudius Puteanus, quo loco Strabo dicit Sertoriam morbo exstinctum. ἐπι--- felicitcr ex Velleio emcndat ἰώλωm δ' e. i. Exstis eis OG apud Strabonem etiam lib. III. corrupte Iuina legitur, loco Osa his verbis, ouitur delaccetaniae: Haca ais radicibin inchoans nωmpos orae ut extenditur,o Ilerda ac te Hr rearum locua inureuur, nonprocula, Ibero. Nusquam enim apud Pt inaeum, aliumve clatsi cum scriptorem, flemia mentio inter Illergetas, sed Osca palsim. Hoc aeuo ex Cataloniae praecipuis urbibus, Episcopali dignitate praedita, Tarraconen. si Praesuli ex Constantini diuisione subiacet. Academiam etiam habet antiquam, &i Sertorio, ut dixi, iiistitutam : ted nulla re magis gloriantur incolae, Larures i. tiam eluem habuisse, inuictum illam Christi Athletam, qui Romae sub Decio Imp. martyrio affectus fuit. D. etiam Orosium, D. Laurentii fratrem.
1nium se Pe eium Pompeii diices gellas. Ptolemaeus inter Illergetes annumerat, quos Fulvius Vrsinus apuὸ Abr. Orteliam, eosdem esse cum Illurgavonensi in Cattri, facit Sed exactius rimanti, non si ibsistit Fulvii contacturai dicit enim Caesar Ilia turpavonenses si umen Iberum attingere, quo Illergetes non pertingunt, ut ex Ptolemaeo liquet: potius credo hos mirgavonen s eosdem esse, cum I tolemaei Illernaonibus, qui ad Iberi ostia sunt. Plinius libio temo capite tertio: --ῆ, ait, Surdaenum graπu, iuxta SicorM 'Min. Sed quo loco Surdaones I uix illorum proer Plinium meminiti Felicitet Gaspar Bartecius mendosum hunc loeum sanat ab Hermolao Barbaro, de Ferdinando Nonio Pintiano maximis
visis oraeteritum, de Sardonum legendum censet. Erant enim --α, Ruscinonensis 3 aeomitatus incolae . qui hasce in pari s fortς se effuderant, ut etiam monet Beutere Pomponius sane Mela horum meminit lib. II. cap. V. Ina Rinquit, oram elis-Thicu ubiacerevere sua: Coisma Iti Ono. i' linius etiam lib. eao iv liis verbis tan ora regio Sardonum ni queo uarnstrum, se a Nelu, ct Obru . .' --ρμoicinem etiam hodie, Camposia Cerdanta nuncii pari idem auctor est Barre-
huici, vibis originem loannes Gerundentis Epis c. lib. II. ad Illyricos refert satis.
herculὰ remote, de n ore suo inepte. Nonnulli ex Stephani Byzatina obscuris verbis,ad Tentanos refer utar, quo/addat, iam autem Tmanus νι bdicitur. Vibius Sequester ab: zamne urbi nomen inditam dicit, sed ubi gentium hic amnis vel quis Sicorim
ab iliis . ocatum scribi 'VidςriR - Τ' . o a n . a ci . . Sita verbest modico in colle, qui paulatim in vallem desinit, ad Sicoria amnis ficias ob auriferas, quas vehit arenas, Celeberrimi, vL t runt Tarapha, 6c Lucius Mati- neu, l b. X v. sed q r graphico eius si um Lucanus cxprimIt, non pigebit eius vorsus 4x lib. IV. adduccie; ἰCEge tumet madiso, semque excreuit 1nauam Pinguesilam tumuis Ur a fundata vetusta Surgit Ilerda moti, piaciaispraelabitur dis
Hestrios inter Sisaris non visimus amnes. Suom ingenis quempons amplectitur arcu;
quae deiectis iuga persi vase minu
rida torrentem Sicorim despcitat Ilerda: A quo amne nonnulli credunt Siculos primuin Sic nos Thucvdides lib. VI. qui amnem hunc Sicaretum appcllat. Vrbis muri ex vivo saxo structi: ades non contemnendae. suburbano agro Ba chus Ceres ta Pomona mirum in modum fracm ; nec Pallas fecunda oleam inuidet. Cathedrale templum astabre exsiluctum, editiori urbis loco litum. nde iucundus msbbiectos campos prospectus patet. Episcopali dignitate a multis icculis ornata sui si& sub Sergio Euius urbis Episcopo an . si1 prouinciale Concilium celebratum luit,
419쪽
spiub Thec datico rege. Antiqua etiam Academia hic excitata an. cla CCC quae lieet nec opulentis reditibus tunicat, nec splendidis aedificiis superbiat, uberes tamen hine ingeniorum rivuli emanant, qui uniuersam Cataloniani stomdant. Et licet urbs f. l. citatis sit solo, uberes etiam quaestus ex salsamentis, M salitis piscibus, qui undique hae uehebantur, percipit, unde Horatius librum suum alloquens I it , aut unctus mitteris Ilerda quasi diceret, ubi neglectui habebitur , folia eius cessura in piscium aut calament rum tectoria: non secus ac Persius alibi scribit,
Linquere nec combros metuentia carmina nec tui.
Refert Lucius Marineus lib. X. Ilerdenses valentiae pondera, mensura ,dc monetam dedit se; idque lito temporc lacobus i. Aragonum Rex anno cII. CCXX vlli valentiam obiediit et, sanciens ut cuius ciuitatis ciues primo urbem .rupissent, illorum moneta ponderibusque Valentini uterentur. Ilerdenses ante omnes in urbem irruenies eo Coloniam deduxere, unde in hodiernum diem valentia publicis in litteris iam
TARRACONIS ORIGINE S C IPI O N U M o P r s. ED Colonia Iulia Victrix Tyrrhenica. Strabonu D us. Circi vesti a.
Nobilissima est Hispaniς Citerioris urbs Tarraco', aqua&uniuersa prouincia Tarraconensis vocata: de cuius primordiis, & conditore varie senti in t Hispanicorum rerum scriptores. Annius Viterbiensis,altim triuiales ex opinione Beros a Tubale filiolaphet, conditam fuisse asseuerant, &lingua Aramea dictam fuisse Tharatu quod pallorum congregationem illis significat: quorum ego opinionem nauci non
ecerim, cum apud doctiores adulterina esse Berosi scripta haec in confess. sit,& nuga. toris Annii ii ipposititium partum, ut Ioannes Goropius Becanus in Hispanicis, & ici Originibus non temet ostendit. Gaspar etiam Barrerius, peculi ari libello, Berosum, Manethonem, Metasthenem, ceteros. eius farinae, quibus Annius tantopere innititur,ita excussit ut impos iuram, laruam cuiuis detractam ostenderit. Franciscus I a rapha AEgyptio duce quodam Tarra ne, in Hisp.anias venis te, atq; ibi urbem in illius memoriam condidit se refert. Episcopus vero Gerundensis ad H crinilem eius originem refert, atq; a Phoeniciae populis, quos Aconisas vocat qui nus pia sunt: conditam, uictainque Tareaconem, quasi torram scom sed mittamus hos nugivendulos, & seacundioris famae Scriptoribus innitamur, eis me Mulvio Anxit praecordia Phobus. Plinius itaq; Solii ius, de Martianus Capella, unanimi voce, Scipionum opus esse Tarraconem sciat Carthaginem Poenorum ascrunt, non qubd prima urbis sui damina iecerint. Constat enim ante Scipionum aduentum ex T. Liuio vibem ni isse, sed quod ex obscura in claris limam ciuitatem illorum opera euaserit: nam de primis eius initiis apud fide dignos auctores altum silentium. Colonia igitur fuit Scipionum Tarraco, cognominata Iudia et Irax Drrhenica, ut ostendit doctissimus Ant. Augustinus, Antiquitatum dialogo VII ex antiquis inscriptionibus tum Tarracone, tum Barcinoue re periis. Tarraconensis Euiutinodi est:
Barcinone vero pluribus in locis haec conspicitur inscriptio:
420쪽
Id est. Semri custatis Cotinia Iubaeeti bicis Tyrrhenica Tamconis, o Conia M. nimia lata clusi Barciusuis. Scio nonnullos legcre o litari Vlpiae omnis vel D. gata, sed ααμ ανυσο est, pr eriim cum S Ausonio T1rrhenica dicatur. Epistola est apud Paulinum: si reae 'staque domu , 70'hen: propter
Pomponius Mela opulentissimam esse dicit, inter illius orae maritimas urbes, quam Thinis modicinamni per, ingens Iberus deor mittangit. quam Strabo ad principum peregrinationes excipiendas comniodissimam, & natam esse, si amque in unu quodam maris,sed portu carere. rcclamat tamen T. Liuius,qui lib. XXII. Scipionem i. magnaesasse portum Tarraconuex alto tenuisse,militemque ibi exposuist e scribit. H dierna certe die multa indicia antiquitus portum fuisse ostendunt. rudera enim non pauca obie, mons, quoa ventis tutiores essent naues,visuntur ; de hoc aevo, non ra. rb uiremes hinc soluere compertum est. Locus hic est quem incolae cariti sente vocant amplitudine, A latitudine insignis.qui ex non obscuris vestigiis Circus olim fuisse creditur: quod ut facilius et dam faciunt binae inscriptiones antiquae, Aurigis nobilioribus dedicatae, quarum prior in templo D. Virginis dii hae dest a tigro conspicitur: quas lubet attexere.
D. UM. Factionis Veneta Fufio sacrauimm aram is De nostro: cmesiuius, or bene amantes. irent cunctimonimentumWpignus amoris, ut rasmatibi, laudem cursus meruigi, Certa timuisu, Eumpaupertimuisti.
Tortunam metuant omnes, ae est oen unum:
Altera inscriptaest statuae . quae sinistra manu palmam, in victoriae signum con- unet,quae in hortis exstat doctissimi Ant. Augustini Archiepiscopi Tarraconecit D. M.
Hoc rudis aurea requiescum Astro. Nec tamen ignari licteretura manu. qui quadri Nos auderem an execurem. Et tamena bisum non remouererer . se Inuidere meis annis crudes fata, Fata qui in nequeasvppo Fem m. Ut mihi conresa sntiri iturogloria cim, Donaretiacrymas nem turba mihi. I sereardentesm mea vi fera morbi,
Vincere quos medicae non Aere mous.
Spar precors re permea busea, viasor, uisti vivo fors ian ipse mihi. Et ne quid urbanis deliciis splendorique deesset, Theatrum olim egregii operis habuit, ut ruinae testamur, eo loci, ubi nunc templum etes, virginis dictae A i licet nunc deforme, & incultum sit: siquidem in templi structuralia pulcerrimi lapides sunt ablati, eratque ab una parte in vivarupe excisum, undeta sedilia, de gr. luti Suburbanus ager frumenti, oles, pecorisque abundans admodum, vini laudatis sinu sero, vi testis Silius Italicus lib. II l. belli Punicii