장음표시 사용
431쪽
mam non conficiet ; cum necessitatis non ornatus ratio. iniri tantum positi. Sextus transeat. Septimus examen habet, tan famulos 'conducit ad exercitium suum idoneos, quorum csiditio- ne norit: si enim sua vel illorum stupiditate vel culpa da mna accidant, sibi imputare debet; ior te& aliquid fortunae, quam ipse ferre non alius debet, nec fraude, culpa vel odio Petri, grauari Paulus : sed ex εmκεια, quia omnibus debet mutuo dare, & isti se periculo subi jcere, ii id non potuit vitare, non solus luat. rAd Octauum, an necessarium, quod ordinarie non ex ' nponitur, & in tanta summa de in bur a continuo haberi Potest, dum c. ccditur ordinarium capi tale: deinde si haec acans pecunia sumitur ex capitali tenentis, articulo I. illius intereste est positum pro toto capitali: si vero ex alia
. Pecunia, de ea ad articulu 9. dicetur. Deinde animaduer' rendum, si magnum mutuum petatur, ne excedatur Verii ab Qris, expensarum,&onerum aestimatio. Unde inmensa mutuataria quam ipsa Resp. Amstero da mensis erexit, minores usurae praestantur ab ijs, qui I Oo- flor. excedunt, ecquo magis excedunt, certa proportione minus iuunt:
Certe valde rationabile est, ut quoad eius fieri potest, qui pignora magis onerosa deterunt, plus soluant. quod plerunque in paruis accidit, non in pretiosioribus. Ad Nonum: prcti si assecurationis si vere praestare no cogitur quia ei creditur) non potcst tibi adscribere, nec si a se habet pecuniam, cius capta quicqua recipere: qui
Ilon porcit excedere 12. in ioci. ex edicto, quae tan am aDercatori art. i. asscripta sunt. At vero cum certum sit, tenent lS pecuniam, verbi gratia, aso oo. libras sepe non' 1ufficere, sed aliqibus annis in menta erogari; verbi Sra' 'tia; SO OOO. aut 6O OOO. libras; cum a pecunia tenentis iam id educti sitiat omnes sumptus,& onera, S tamen a quantitate supercrescente nihilominus accipiatur 21 . in t Ooquo titulo lucrum hoc habetur quod Ir. in roo. superat. praeterquam quod quando, sq; od saepe usu venit tantu
6.T. 8. Q. IO. I i .loluit,non possit sumere 12.& certe summa alienae
432쪽
essenae pecuniam magna esse constat, si salariu proxenetae
sit 6 Q. librae ex 2. in Io O. Hunc quide errore metia com-
mitte dum esse ab illis institutoribus Montiu , timendum H nocuriose ad uigiletur, prout nec animaduersio cesi 'sare poterit, ne & sub alijs supra scriptis titulis quippiam subrepat. Id tamen quomodocunq; se habeat, ut pleraq; F rerum magnatu principia aliquid imperseistionis solent habere, quς postea lambendo abstergitur,eam utilitate in Montes habebunt ut spondetur quod Vtiamnunc mi ,
ia nores sunt qua m csariorum usurae quotan nisi nicius uritit decrescet donec deueniatur ad 4.m I O o. q, magnum eriti Reip.beneficium. Quod vel bad quaestionem nostra spectat; in gratia tenentis non aliud hic copensari potest quat labor recipiendi, S expone di,& ratio fideiussionis vel a D securationis,dum ae se agit,ab obligatione mutuidi, cu-f e. ius in proximo articulo mcntio,absorbetur,Vti&alia quJ it Cod. pri.Io .enarrantur:Pi terqua quod animaduertendu. sit, quantu ex poriculo ibi relato cuiusq: fortun asscribe - duiit,quantumq; suorum conditione nolle debeat,ut ads 7.dixivivi. Caetcrum pecunia quae necessario impeditur in L proxenetas, qui mercatores quaerunt, qui pecunia teneti nautuo dare velint, sine damno eius haberi debet. Et haec qui de omnia in absblutione&restitutione Tenentium t Isexpendenda sunt de iure, vic5ltet quantu iuste retinere, quantu restituere dcbcant: quia c. 2. devsur. in mandat ut ple Barie satisfaciant, vel caueant,si quantitas est certati . alioquin iuxta arbitrium cautionem recipientis; ipse tume, inquit,non minorem scienter,quam versimiliter creditur mode-
retur; isecusfecerit,adsatisfiationem res ut teneatur. Sed L ni ulti Episcopi in his locis accepta aliqua nummaria cO i possitione squae forte centesima partem restitutionis non attingat. Reuere diff.Mald. in copositione Potificia nimis
, leue censet restitutione, silex Σ3O .im2. luantur. ego nec
3o .puto sussicere debere, nisi ob paupertate aut faciliore conuersito lac de qua in f in usum Seminari, seu alteri' piet causae absoluunt. Sed semper dubium apud me fuit,anis Rufus, axis firma cosuetudine vel pr scriptione cotraCon Ce 4 stitutio- -od
433쪽
stutionem Conciliarem munitus esset: nam inter plures absolutiones quas vidi, nullae antiquae erant. At dicunt, Romanos ita solere. sed replico:
ac supra lege etiam Conciliarc esse, non Episcopos. Unde nisi legitime praescripserint, non eis copetit. Reuerendist .
.ctenus vidi, nisi cu ea clausula: Ininctu qua de iure fuerint iniungenda. Forte quod de Iudaeis Paul. III. sanxit, ut supra diximus,ut incertis restituenda, eis conuersis relinquantur; optandum esset ut ad alios usurarios tralatilium fie-Tet, ex eadem causa, ut& horum conuersio facilior foret:
sed est aliqua differentia: hi ut Christiani credunt illud,
Muisium dantes, nihil in sterantes. illi adhaerent adhuc illi sententiae&illius interpretationi prauae,ndiali ustatri tuo ad Uuram,sed alienigenae. ob quam licite putant laquam bono dolo ab inimico se eas accipere: omnes enim alienigenas pro hostibus habent, ut animaduertit Tacit.lib. 3. Hist. apud ipse inquit, des obstinata, misericordia in promptu eda versus omnes alios hostiis odium. Enimuero nunquam satis
mihi placit, quod Episcopi in absolutione non curant
moneri per proclama, seu in concione absolutum paratum restituere,ut incerti creditores quoad repetendasv- suras,ture aut arbitrio suo uti possint. Iuxta Sylus.inctum. de Uur. 6.num. 6. Qi dolim quidem minus necessarium, cum liceret semper contra promissa usuras repetere: at hi tenentes ex indultu Principis ita usuras exercuerunt, Vt repetitio non detur: ergo necessarium est, ut publice constet eos huic priuilegio renunciare,& impedimentum repetitionis tollere, praesertim cum multi priuatim longo tempore sint absoluti, ante qua publice sciatur. Nec mouet quod venditis in mensa pignoribus quotannis, id quod superest ex pretio deducta summa mutuo data, Musura, sine proclamate eleemosynarijs loci detur ; quia id fit iuxta indultum Principis , aut saltem eo conceditur istius residui repetitio , siue maneat apud Tenentem, siue sequestretur apud eleemosynarios, & hoc i
434쪽
notorium est; qui suo iure ibi non utitur, imputet sibi: alterum est contra indultum&ignotum, ut diximus: vnde creditores ignari suo iure frustrantur. Incidit his annis i grauis quaedam contentio ob testamentum alicuius, qui in his ditionibus mensam publica, ut vocant,tenuit s eu omnibus petentibus sub usuris mu- stamenta tuo dedit, quos Lombardos vocamus ab iis qui primum an valeati ex ea natione illud exercitium huc transtulerunt. Ioan . Dux Brab. anni Isia. Lombardos sub sua salua guardiacos ituit. Tabulis legum Brab. den Landis haerire. de formam proculdubio exercit ij , etsi non exstet, praescripsit. Philippus Pulcher anno I 99. quibusdam mercatoribus Vt vocat, huiusmodi mensas&exercitium permisit, sub pluribus derogationibus eorurn, quae contra exercentes V su- ras, praesertim manifeste,iure constituta sunt. Inter cae- tera facultatem eis fecit testandi, & quod curaret per suos ossiciarios, non toleraret tantum) prout testati essent, voluntas eorum executioni mandaretur, non ob stantibus priuilegijs, iuribus, consuetudinibus, & usibus patriae & ciuitatum contrarijs, qualis concessio a subsecutis Principibus huc usque continuata fuit. Qt sirum, inquam, fuit, an testamentum validum esset, an testator intestabilis ellet ex c. quanquam,de Uuris in s. an vero illius constitutionis effectus in hac causa cessaret quaestio ut ex suis principijs decideretur, maxime con trouersum fuit: An supremus Princeps t cum tali exerci tio permittere possit, ut valide manifestus usurarius re- An Prin- steturi Non dicam quod c. I. de usur. in 6. non nominat ceps p. se Principes supremos Regalia possidentes , adeoque subse: excommunicatione non esse comprehendendos :. dicit quidem, cuiuscunque dignitatis sint, & exprimit Patriar leant. chas, qui videantur eis aequiparari: quod tamen apud Nnae non est: certi iuris, tantui' hanc rem tractabo paucis.
Itaque Princeps I permittere potest, ut in suis ditionibus usurari j habitent, saltem in singulis urbibus aliquis, ergo factionem testamenti similiter permittere eis potestinam quoad habitationem,
435쪽
4 II De Usuris ea est ab eodem Pontifice & Concilio prohibita, nempe
in c. I .de Hur. in s. quod ibi connectitur cum c. quanquam 2.
Et quidem sub poena excommunicationis & interdicti, nisi infra tres menses eiecerint, ipso saeto incurrenda. Ergo aut Princeps noster, qui notorie permitti nec Cijcit, iςst excommunicatus, & omnes hae urbes in interdiccto, quod vel audire absurdissimum, cum no appareat quod Pontifex in uno magis relaxarit aut dispensarit quam in altero aut Princeps haec potest, seu i me seu immemorabili consuetudine, in utroque aeque ab amplius 3OO. annis
usurpata. Quinimo date mutuo est contra naturam; testari iuris ciuilis si id potest, ergo hoc magis. od habitare & mutuo dare Princeps permittere pollit, habemus
edictum impressum anno 16Oo . ... Maij, quo reuocatur
commissio Superintendentis: ubi Princeps disertis verbis praefatur , quod etsi de iure canonum nota usura prohibita sit, tamen propter necessitatem, & populi indigentiam necessarium riterit mensas fenebres permit tere, idque& maiores suos, aliosque supremos Principes lfecisse, & facere ; quasi facultas haec ad Regalia & supre- linam potestatem spectet: quod &Nauar. censet d. cons. 3s. 34. Vnde inuenio in Concordatis Ducis Brab.& Dominorum de Grimberghen anni 1297. hos stipulatos, ut in i sua ditione eis ius foret habendi Lombardum. Igitur Princeps in eo edicto expresse ob necessitatem contra ic. non es facere aut dispensare ex suprema potestate pos se se&debere dicit negabimus nos Z si illud; ergo & te
standi facultatem dare: nam cisdem canonibus id est inhibitum, neq; in una legis parte maior aut horitas, quam in alia: praesertita cuusus ille, qui trecentorum annorum probatur, facile conuincat d. c. quanquam hic eorum respectu nunquam fuisse publicatum. ut videatur nimis esse scrupulosum ab eo canone audere recedere, ob antiquitatem: cui similiter antiquus usus tamen contrarius docetur ; cum hodie tam multis extra uagantibus ne
soccum quidem deferant .. ob defectum publicationis. in prouinci , quasi alia olim, alia hodie Papae & Princi- ruim
436쪽
pium potestas fingi possit. Dices, habitationem necessitatis esse, facultatem testandi priuilegi j. Imo non est priuilegij, sed sublatio tantum poenae : nam intestabilitas poena politica, & ciuilis quidem: unde intestabilitatis ablatio perinde se babet, ut in meretricio permissb poenae stupri ablatio; in homicidio remissio, abolitio poenae:
Citractu hic permissb, poena manere possit, quasi antecedenti sublato subsistat consequens λ praesertim cum
Princeps semper stipulatus sit, quod casu, quo aliqui sub
leuiori usura credere vellent, tenerentur illi cedere. Adcundem modum infinita sitiat nostrorum Principum placita, quae ius canonum impediunt, derogant, moderantur. Quid quod Eccles relegari, haeres institui, immobilia sine Principum & populi consensu acquirere nequitὶ an haec cum canonibus. stantὶ Singulatim tu ubi &possessione termittendi Lombardos cum huiusmodi priuilegiis speciatim ic standi, sunt Principes: ut dictae tabulae Ioan . Ducis,exstantia adhuc indulta astruunt a scio. ec amplius annis. de tempore anteriori non aliud iudisium, id ,etsi, alias non liceret, satis. Non obstat quod haec constitutio iit Conciliaris , ideoque minus confra eam
Principem videatur posse. quia Resp. in dubio nonccnseri tam facile Conciliaribus Constit. derogari, quam alijs Bullis; aequalis tamen esse aut horitatis cum de potestate agitur: naip de Conciliares constitutiones a Papa confirmante robur habent: nam Concilij authoritas a Papa pendet. Ulterius est sentire cum semischismaticis, Conciliares constitutiones si qua parte extra forum animae ad politica dilabantur , et sit ad finem spiritualem, quam in multis non recipiuntur. Adeo ut solemnissimu post aliquot saecula Concit. Trid. praeterquam in solo saeculari itatu Sed is Roman. receptum fere nulli bi in omnibus sit . . Limitationes in Belgio adscriptae extant in Epistola Margaretae regentis: Galli quoad Concit. dicunt se eam fidem quὰm Concit. Triden. declarauit, ab initio suae conueisionis habuisse ; decreta reformationis quatenus antiquis canonibus consonant habere:
437쪽
ulterius omne ius nouum odio su me sse. Vt cum de tot annis constet quod ea constitutio d. c. I.&2. de usu .in s. non sit in his ditionibus recepta, Altem ut excludat au-- thoritatem Principis, quo minus permittat unum publi-τ : cum usurarium cum priuilegijs seu derogationibus poe-e narum , quod ni dicere possumus, inde colligi,iam ab initio non fuisse receptam Cum receptissimum in simili argumentum sit, ut laicus docens se so .annis decimas pose bsedisse, praesumatur author es eius ante Concit. Lacerari. Imagnum acquisiuisse, adeoque ut patrimonium liberas iesse ab oneribus Ecclesiasticis. Concordata inita inter . Episcopum Leo die n. Cameracen.& Imperatorem pro-
mittunt Principi,quod quoad eos usurarios qui sunt sub lsalua guardia Principis, Ecclesii a se non intromittet: cum: in alijs quoad incursum absolutionem censurarum': possit. Haec stipulatio verisimiliter fit intuitu d. c. i. de v- lsur.in 6.8c c. quanquam solicitantibus tunc Lombardiscum ea Concordata fierent & intuitu priuilegiorum v- surariis concestarum. At dices, haec Concordata tantum
sunt Episcoporum: qui ne quidem expresse ipsi possunt
d. c. quanquam derogare. Resp. habent Concordata qstipulationem, quod Episcopus procurabit Papae autho-
ritatem,seu beneplacitum & confirmationem: qua praesumendum est iam pridemurieruenisse, I. propter Epi- .scopi promissionem, 2. propter diuturnitatem temporis 8 o. fere annorum, s. quia stipulatur Imp. quod ante i Confirmationem non obligabitur ipse aὸ illorum ob - seruantiam: atqui ei otiis docet obse luantiam : Igitur inferimus praecessisse hanc causam. De effectu nimis notum , quia infinitae sententiae iuxta ea latae in omnibus fConciliis,&vsus quotidianus euincit.
Nunc altius repetamus,&a priori videamus paucis de
potestate Principis uno verbo. Pono crimen usurarum t esse mixti fori .Et quanquam
iure dici possit magis esse Ecclesiastici, tamen hic est magis saecularis. Iuxta d. Concordata, quae tantum cognitio' nem accessoriarum censurarum relinquunt Ecclesiae, . .
438쪽
Liber V. IIt . non punitionem usurarum. Item factionem testamenti est e iuris ciuilis. Nec mirum huc Pontificem porrigere manum, cum territorijs eiici, habitationem non permitti velit, domos vendi ,locari vetet: qtiod maxime iuris gentium & ciuilis eo sensu est, Δ ad saecularem statum spei etat. Dutisium 1mperium cum Ioue Caesar habet. i. Eegum timendorum in proprios greges, Reges in ipsos imperium est Iouis.l c. per Penerabilem, extra qui silijsiit legitimi, sec. I Dico itaque Pontificem tin his poenis pontificia non uti, sed Pi incipum potestat et mutuata,id est, quam vocanti potestatem Pontificis in s aeculatibus in directam, seu casualem, ut mel loqimur Innoc. III. in da. per venerabllem,
extra qui fili int legitimi. qua uti potest, cum ita expedit Ecclesiae &finis spiritualis id requirit.Nam is solus Pon-t tificias fimbrias extendit. Coelum Coeli Domino; terram autem dedit si ijs hominum. Nolo Barciaij arguimentis aut ignibus Parisiensibus indire istam hanc Pontificiam auferre.) Vnde sequitur, cum Ecclesiae&Rci p. expediet super constitutione generalia Pontifice lata, vigore huiusmodi potestatis a Principibus mutuatae, dispensari inspeciali, non es se per mutuatione ligatas Principum manus; sed sua potestate rursus uti posse in dispensando, reperita mutuata vel commodata potestate. vel eo jpso quo ces e sat finis spiritualis, cessare legem, poenam, potestatem, Omniaque te uerti ad sitam originem, quae haec Regum, Rei p. autem utile esse, saltem unum esse Lombardum in urbe, ex Principis edicto patet.& usus docet. Ipsi omnes Principes permittendo similes censent,&ipse Pontifex in suis tetris permittendo similiter. Nauar. ubi se . , Rudio, obisci salutem animae spectare usurariorum intei stabilitatem, eoque ius naturae esse, cui Princeps derogae re non possit. Resp. non inde sequi Pontifices Principi- bus ligare manus posse; nam eatenus praecauer e Omnia' climina, ad salutem animae spectat. Sic de homicidis
439쪽
praecipitur in literis sacris; ab altati meo auelles eum, ct mo rietisr: tamen Princeps ex speciali gratia indulgentia in Jde abolitionem concedere potest. Axioma ergo eo spectat, ut quae a iure ciuili constituta sitiat, si peccatum eo ipso inuoluunt, quo executionem habent, derogari perius canonum: Caeterum si circa ea tantum pecca Eum volitet ut circa omnia omnino potest non censendum alute esuili abeundum. Usurarii testamentum, praesertim stcum solennitatibus d .c. quanquam non inuoluit pecca- tum; quia non prohibeti estitutionem, sed intestabilitas tantum eis ad inducendum ad restitutionem , a qua pri- uilegium eum exemit. Sed magis ad rem Resip. Constitutionem c. an qua, non tam ad animae salutem spectare snam tunc nec Pon- tifex Lombardos in suo statu permittere posset, quod facit quam ad politiam . nam cur loquitur solum in mani- festis, de non manifestos usurarios non comprehendit
non igitur salutem animae, sed politiam, quae ex mani se stolaeditur spectat. Iuuat textus in c. i. qui dicit: Uurarum vorastinem, quaammas deIorat, ct facultates exhaurit, compescere volentes: facultates alicuius exhauriri , ditescere hunc , de pauperari illum , nihil ad animam : imo, si vis perfectus esse,vade,vende omnia qra habes, ct da pauperibus. Atqui politia omnis maxime spectat ad Principem,
quatenus sin ciuitate, in Re p. consideratur, ut ibi quis esse, iure ciuium uti, vivere, mori testatus , intestatus possit: tenus vero in Ecclesiam venire, ad altare accedere, uniere in communione fidelium, ei jci Ecclesia vel sepul- iura; id ad ecclesiam. Aut si Ecclesia ulterius adfinem spiritualem mutuata potestate porrigit manus, cum est ita. Ecclesiae utile non id facit nisi ad aedificationem,& non in destructionem, ut non nisi in quantum utile, non Vt, Principum authoiitatem usurpet, iiivadat, minuat. non er*ιt mox ralia, qui regna dat cloelestia. sic & loquitur Innoe. III. in d. c. per veneri iurisdictionem temporalem cassalit r exercenius, non quod alieno iuri prati dicare velιnim. Eo im- ἴprimis attento, quod huiusmodῖ concessio data non sit
440쪽
Q. , t Princeps suam aut holitatem supra Ecclesiam portat; eamue supplantet, destiuat, abroget: sed quod magis in hac persona. in hoc casia, in his circumitantiis intentionem de animam legis Ecclesiasticae cessare declaret ,
interpretetur, adeoque eius effectum. Itaque cum ea Ec-Hesiae aut horitas dispensatione speciali non minui, sed contra augeri potest, non euiscerauit sceptrum Principis, quominus contra generale decretum indulgere possit particulari; non secus in testamento tollendo poenam intestabilitatis, quam in habitatione, tollendo poenam Telegationis. Nam certum est, ex indulgentia & dispensatione poenam iuris etiam canonici a Principe sisti & re mitti polle, ut in lupanaribus. unde D. Augustinus: tolle di avaria, cto mi a implebis libidine. Sic ne totus populusa 4 vitaras dilabatur, quod corrigi non posset, uni id satius Permittitur impune,&sic ad eundem finem itur. Sic dicit Margaret a Regens in d. epi. modificationes suas Con. Trid. adhiberi, noli ut ei contrarietur, sed ut iuxta conditionem harum ditionum facilius executioni mandetur. Sic Nauar. d. cons 33. n. 3. soluit c. post miserabilem, extrade v f. quo iubentur Principes Iudaeos cogere ad restitutionem usurarum; quod id locum habeat, in comuni, ut dicit, seu in genere: possit tamen contra id pro bono publico cogere, ut particulari soluantur, sub initis cu Principe pactis, quod iure particulari potest statui ut dicit, de
hanc soliuionem valde extollit. et si Petrus RoyZ in decis. Lm an.d. D n.3o8. haec solius Papae faciat. Contradices: intestabilitast non est mere poena, sed respicit restitutione. Resp. imo mere est poena, salte quoad politi m ma restitutio aeque in non manifesto,siue inter sic ter iij, siue animum respicit .mtςruenit,& testamenti factionem non impedit, sed relinquit conscientiae haeredum,& canonibus,qui solutarum usurarum dant condi- etionem : nam ab intestato quis alias erit haeres , nisi eodem modo λ Nec mouet quod Princeps non potest dispensare in iure diuino ; unde sequi videt uc quod nec in testamento publici usurarii , ut valeat. Nam