Alberti v. Haller,... Primae lineae physiologiae in usum praelectionum academicarum Auctae & emendatae

발행: 1754년

분량: 380페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

191쪽

irs Gustus. eas XV. ei rea margines linguae consertiores fiant, & in lineas divergentes ordinentur. Tertium, conicarum est, quarum longe maximus numerus regnat inister priores, & linguam late occupat. Harum anisteriores in apice linguae magis inclinantur ω fluitant, in marginibus imprimis plurimae, aliquae tamen etiam posteriores caeco foramine sunt. Hae acerrime sentiunt, & verum gustus organum conis stituunt. Qui intercurrunt arteriosi &venosi villi exhalatorii & inspirantes, nihil eum gustu comis mune habent, nisi, quod liquidum solvendis salibus, & emolliendis papillis idoneum separent de sanguine, & assundant dorso linguae. In pariste linguae superiori , posteriori plurimae sedent glandulae simplices muciferae, uno pluribusve foraminibus apertae , rotundae , quae velo membra

neo hemisphaerico & carne linguae perficiuntur . lΕarum aliquae in obscuram, caccam dc parum certae figurae cryptam aperiuntur, quae media papillis maximis 447. interponitur. 9. Has papillas, praeter vasa numerosa, adis eunt nervi, quos eo in majoribus papillis ded cere licet. &qui maiori numero ad linguam veniunt, quam sere alibi exemplum reperiatur. Pra ter enim octavi paris nervum , qui uno ex praeocipvis tribus ramis suis hasin linguae secundum os hyoides profunde subit, tectus ceratoglosso .' adit& linguae musculos, & linguam .nervus insignis noni paris, qui fael a cum primo cerv icis nervo ,ec cum magno ganglio cervicali anastomosi, datoque deorsum ramo, saepe cum Octavo pare, Pem petuo vero cum secundo & tertio colli conjuntio,

musculos a sterno ascendentes adeunte, neque raro cum phrenico communicante, reliquo trunco

linguam adit. Communicat in ceratoglosso musculo multis ramis cum Quinto, di consumitur in is primis in genioglossum . Quinti denique paris ramus tertius, data sursum vel accepta chorda tympani ,

192쪽

ustui . cap. x. . I Tybani, aliisque ramis ad plerygoideum internum b,

ventrem , glandulam maxillarem , his ganglion facientibias, sub lingualem , praecipuo trunco suo trans cera toglossam, ubi cum nono coniungitur, ad linguam venit, comes arteriae profundae, di una alapicem pertingit, ibi culaneus.. Huic ergo nervo, si aliqua praerogativa est , sensus gustus inprimis debetur, etiam morbis confirmantibus. Caeterum papillis duriuscula natura est , & cellulosiuas fir ma. pulposis , nervulos arteriolasque di venulas

conjungit, in tubera conglomerata. quorum multa unam papillam majorem constit uni.

4so. Super papillas in homine unicum ducitur i, volucrum mucosum , semipellucidum, quod pertinaciter ipsis adhaeret, di pro epidermide est. In animalibus rete perforatum papillas recipit, quae cavas va ginas & quasi cornua epidermidis subeunt. si . Sub papillis subest musculosa linguae caro, in homine vix extricabilis, quam musculi varii componunt: In seriorem partem ex magna parte perficie genioglossus musculus , a commissura mentiextrorsum ductus, & radiatim in linguam distributus. Superiorem & lateralem styloglossus facit, cujus fibrae ad apicem linguae excurrunt. Mediam inter utrosque proprius musculus Linguatis constituit, & ex se ipso ante pharyngem, & a stylo- glosis ortus, sed prosundior, antrorsum euns, ibi que & lin genioglossum terminatus, & inter eum& stylo glossum non exiguam partem linguae efficiens . Partem postremam sursum retrorsum eunti bus fibris cera toglossus definit inter styloglossum de lingualem inclusus, & diversus omnino chonis droglossus, qui ex ossiculis parvis ossis hyoidei, dc proxima basi ortus, extrorsum euns, stratis latera libus genioglossi tectus accedens styloglosso,in linguae vanae scit. Horum musculorum ope lingua in omnem partem dc tota mobilis est, & propriam carnem po*est figurare . cavam facere elevantibus stylogioseo M sis,

193쪽

sis , e,t planare iterum per ceratOglogos , arctio rem reddere & quasi cylindricam per fibras transversas linguae, cum quibus & alii ordines ad fant, in homine inextricabiles , inulta & viscosa pinguedine mi stas. 4 a. I rterias lingua fili merosas habet, majorem profundam , serpentinam . per inferiora ad apicem eductam, a carotide ex rerna : Minorem superficialem . accumbentem glandulam sub linguali, priori in osculatam , vel ab ea ortam, vel a Iabiali: pollicas parvas, varias . a labialis ramis

propriis; aut tonsiliaribus. Venae valde plexuo-la . aegre ens riabiles, alia profunda, comes nerisii nom , alia LQerficialis, comes arteriae mental is, oc cum priori coniunctim raninam edens:

omnes autem ad venam magnam confluunt, quae

jugularis internae altera a cerebrali propago est. Cum plex thus vicinis tonsillatibus, thyreoideis, pharyn is, culaneis, varie communicant, & in dorso linguae ante eni glottidem a dextro ad sinistrum latus reticulatae conveniunt. 4 3. Paputa linguae majores cutaneis, mollio. res, perpetuo hui nectatae, accuratius tactu desunguntur, quam culaneae, siccae , parvaeque; hinc lingua acriter dolet. Deinde sales, papillae cuta isneae non aliter nisi subdoloris aut humiditatis senis

su percipiunt. Sed linguae papillae ad gustandum

arrectae N paulum eminentes, a salibus in aqua, aut saliva solutis, admotis ipsarum apicibus, in latam superficiem , ita afficiuntur, ut mens peculiares eorum classes, qui Iustores di euntur , distinguae, acidum , dulcem . acerbum, amarum , latium, urinosum , spiti tuosum . aromaticum , Actem Uarii generis, fatuum, putrem , alio que, partim PD- re sapinos, partim ab admisto oleo subtilive tabili, aut animali, mutatos & compositos . Acrior autem quisque sal pro sapore dolorem excitar. Acia diversitate figurarum in talibus sapores alii alii-

194쪽

Gustus . cap. XV. I79due 3 An id demonstrae figura cubica marini ia-lis, nitri prismatica, alia vitrioli, sacchati Non videtur Nam & insipidis crystallis suae figurae sunt & nimis similes in diversissime sapidis dc alienissimarum virium salibus , dc in iisdem inconstantes, nitri exemplo, quod cubicum arte fit. Videtur adeo ratio saporis sedere in interiori, neque sensibus conspicua , elementorum fabrica . 4 4. Multum ad saporum perceptionem con

fert natura involucri papillarum i salivae , liquidorum humanorum . ciborum in ventriculo la-ientium : uti neque quaevis aetas ab eodem sapore peri nee assiciatur , neque omne temperamen tum , neque idem homo, prout i sanus , morbidus, assuetusve fuerit. Et in universam insipidum

videtur quod minus , quam saliva , salis habet. 4 3. Spiritus, inprimis vegetabiles, vel in ipsas papillas, vel in linguae turhentes villos resumuntur , ut apparet ex veloci virium instauratione in potu hujus generis, uandum in ventriin

culum recepto. ε

μ ε 6. Sapores natura voluit distingui, ut animal eos cibos dignosceret, qui ipsi salaberrimi essent. Neque enim in universum aut insalubris aliquis cibus grato est sapore: neque ingrato, qui alendo homini convenit. Nam de nimia ingurgitati ne sermo non est, quae potest oc insaluberrimo cibo nocere, neque de fossilibus, quae natura thomini non obtulit, sed ars imis elaboravid: Sic natura hinminem oc dolore, qui fames vocatur , & volupi te . quae a sapore percipitur .ad. neeessariam .eli nnentorum assumptionem in vitavit. Animclia vero bruta, quae ab exemplis ec aliorum institutione minus discere possunt; sapores accuratius distinguunt; oc ea ipia nota moniti ι insalubrabus cibis caute abstinent: Hinc illa , herbi vora misi e quibus summa:diversitas pabuli offertura noce ti

195쪽

igo O factus. east. XVI. gantem fabricam linguae nacta sunt qua homo minus inἐiget.

CAPUT XVI.

olfactus a 4s . Ad eundem usum distinguendi nostios His hos, etiam olfactus mservit, quo & praesentium noxiam indolem sagiamus, priusquam eum periculo gustentur , & putredinem inprimis , nobi a pestilentissimam , in cibis evitemus, & gratos, utilesque investigemus: et si consuetudo secit, ut ea utilitas olfactus conspectior in bestiis , quam in homine sit . Sed homines sibi commissi, neque ex lamma varietate odorum callosi , vim istam sagacem in explorandis eminus ciborum facultatibus, certa fide visi sunt retinui sse. Ipse demum vires medicatae stirpium haud alia ratione rectius aestimantur, quam simplicissimo gustus &olfactus testimonio. Hine omnibus animalibus in itinia oris olfactus organum positum. Hinc odoratus validus, ct organa maxima in iis, quae vel e longinquo praedam vestigant, vel ex similibus herbis noxias debent seligere. 438. Exercatur olfactus, membranae ope, Pul-posae, mollis, vasculosae , papillosae, porosae, quae

omnem internam narium cavitatem convestit,

crassior in septo, & nasi cavea principe , in is

nubus tenuior . In eam nervi subeunt satis numerosi, mollissimi, medii quidem a primo pares 37i. qui per foramina cribrosi ossis in septum

descendunt , ut aegre tamen ad finem suum seoptumque eos deducas. Alii laterales nervi orium tur a secundo nervi quinti ramo ejusque surcis

iis, qui in pterygo ideo canale transversus ii, &qui per palati canales descendit: in sinu vero maxillari, ab infra orbitali ramo , & dentali. De- . inde

196쪽

olfactas. cap. IVI. 18t inde septi pars anterior surculum habet ab ophathalmico primi quinti ramo.

439. Arteriae plurimae nares adeunt a maxill ris internae ramis variis, nasialibus tribus, supreisma, & lateralibus , a carotidis internae ramo ophis thalmico, a ramulis palatinae arteriae, ab infra- orbitali insinubus, a dentali superiori. Venae sociae in maximum plexum coeunt in pterygoideo externo musculo, eum sinubus durae matris comis municant , & denique in jugularis internae ramum externum conveniunt. Arteriae nutrimentum, calorem, mucum praestant. 46o. In rotunditatem coactum caput, maxime

humanum , angustam iacit organi olfactus superinficiem . Ut ea laxaretur, internae nares miris modis cavernosae & compositae factae sunt. Et primo Nais

res vocamus multiformem caveam, quae ab anteri

tibus nasi foraminibus incipit, & sub cribroso osse,

super coelum palati, transversa retrorsum migrans, terminatur ad faucium cavitatem. Hanc caveam' septum saepe inaequaliter bipertit, superius osseum, a lamina cribrosa descendens, in serius a vomere factum, anterius triangulari cartilagine absolutum, cujus latissima, & valde sensilis superficies est. ε i. Deinde lateralem superfietem narium a uingent recessus spirales ossium turbinatorum. Et suis prema quidem parvi sunt gyri spirales posteriores & superiores ossis cribro si. Media ad idem os pertinent, instar conchae longa , introrsum eo invexa, extus, cava, utrinque acumina1a, tota aia

pera foveolis , & internis spongiosis recessibus, transversim suspensa, fulta propriis eminentiis onsis palati & maxillae . Ima, similia mediis, my- tuli testae pariter figura. longiora, plerumque a prioribus distincta sunt , nonnunquam conjuncta lamina ossea, cujus natura frequentius membranacea est. Eadem appendix sursum missa, quadrangula, sinum maxillarem perficit.

197쪽

- 481 olfactas. cap. XVI. ηο r. Deinde dilatatur magis cavitas narium n. nuum ope , qui varii narium recessus sunt , de quasi appendices. Et supremi quidem frontales, inconstantes , irregulares, in sede eminentis supercilii . inter anteriorem dc posteriorem laminam ossis frontis intercepti , foetui nulli , nasci

videntur ex actione rausculi corrugatoris aliorumque, qui anteriorem laminam distrahunt, diploen augent in cellulas , exemplo mastoidei processiis. Aperiuntur in supremis haribus in anteriorem aliquam ossis papyracei cellulam. 463. Nempe secunda sedes est Duum ethmoideo-rrun, qui quatuor pluresve utrinque, in exteriori parte cribrosi ossis favorum similes adsunt, superius a cellulosa media parte ossis frontis perfectae, anterius ab osse unguis, inque summam narium

caveam, transversa linea, multis tubulis aperiuntur. Esis continuae cellae in pavimento orbitae, o

plano, & maxillari ossi insculptae extrorsum continuantur. Tertio loco est contigua etiam, & parte aliqua ad cribrosum & ad os palati pertinens magna utrinque cavitas muItiformis ossis , quae & ipsa siccata cartilagine , quae in foetu ibi plurima adest, ex solido osse sensim sub turcica sella nascitur, ampla , unica, vel divisa, antrorsum foramine suo patula in supremum narium meatum

464. Ultimus, imus, sed ampli ssimus sinus est,

qui in foetu aliquis, in adulto attenuatis laminis osse is peram plus est , dc insculpitur ossi maxillae maximo. Eius ad nares ostium os unguis, dc palati, oc lamina propria turbinati ossis infimi, dc membrana, ita arctant, ud rotundo hiatu ad latervalis

luna medii de imi osms spongiosi pateat.

46 . Nervos narium pene nudos oportebat de sendere ab aere, qui per nares, toto die, ad respirationis usus traducitur, dc es flatur . Mucum ergo loco crassioris cuticulae natura naribus dedit, viscidum, insipidum, insulsum , fluidum dum recens

198쪽

Olfactus. cap. TVL IRI est , ab aere spistabilem in densas sciasque crustas , crassiorem hic, quam alibi in corpore huώmano . Eo muco defenduntur nervi siccitate, dolore. Eum fundunt arteriae narium plurimae,& deponunt partim in ductus cylindricos frequentiores , partim in rotundas visibiles cryptas . Idem effluit super omnem superficiem membranae olfactoriae, eam undique inungi. In septo longus sinus, plurimis poris muci seris communis, antroris sum longe decurrit. Mucus noctu collectus, m-terdiu compressis naribus . deinde consertius eliso spiritu, excernitur nimius, vel irritat siccitate sua& asperitate sensilissimos nervos, 3c sternutatione nata ejicitur . Sinus autem multo muco sertiles eum evacuant pro vario hominis situ , ut semper aliquis sinus se liberare possit , sive erectum caput sit, sive antrorsum declive , sive in latus recum isat, ut tamen omnino maxillaris sinus, Ac fohenoi deus dissic dips evacuentur . Sed& lacru per .proprium canalem in nares descendu t, eas humectant. mucilio diluunt. 466. Naribus extremis nasus prauectus est, simit intus membr na vestitus , ossiculis duobus, cartilaginibus sere sex compost as, quarum duae continu atur medio septo 46o. Natus per sa mulculos mobilis est , ut a naui culo cum labro superiori communi elevati δέ dilatari , a compressore proprio, dc a depressore, & a septi medii detra tore arctor reddi queat. Da in aerem exit organum, & occurrit odoribus. dc potest pro copia majori aeris sorbenda dilatari, dumque ea abundantia expellitur, vicissim claudi ἀ467. Itaque aer plenus effluviis corporum , te. nuissimis, is visibilibus, oleo sis, & salsis, volatilibus, per inspirationis vires 292.) in nares receptus, eas particulas adducit ad nervos late nudos, temper molles. Ab iis excitatur in his ner-Vis tactus species, quae olfactus vocatur, dc cuius

199쪽

' 84 . ωfactus. cap. XVI.

ope varia genera oleorum saliumque distinguuntur , confuso sensu , aegre ad classes reducibili, aegre in memoriam revocabili , sed hamnus adulus nostros sufferente . Se alas monet de noxia Putredine, de acrimonia nimia, de utili blanda. que natura. Et, cum sal cum oleo saporis objectum sit , & oleum etiam eum sale odores e Misciat, assinitas intelligitur utriusquh sensus, quam conjuncta utriusque utilitas poscebat. Sed volatilia magis olfactus . fixa potius sapor distinguit, sorte quod multa mucosa epidermis, quae linguam obducit, impediat emcaciam salium teneriorum, qui nervos minus tectos & molliores narium facilius assiciunt. 468. Magna, sed brevis vis est odorum, eum

tenuissimae partieulae nudis nervis in tanta cereis bri vicinia applicentur. Inde venenata vis, &reis creabilis odorum , quibus i homines in deliquio animi languentes, aut submersi, essicaciter revocantur. Inde vehementissima ab acribus sternutatio: alvus mollita a purgantis medicamenti odore: vis antipathiae. Inde nimiae sternutationis peris niciosi eventus, & inprimis caecitas, in tanta is,

cietate nervorum. Inter narium vero partes v

rias septum inprimis, & ossa turbinata, ad organum olfactus spectant, eum ista in animalibus sagacibus multiplicentur , & in quadrupedibus in pulcherrimas spiras, in piscibus in laminas para/lelas, eleganter pectinatas, formantur.

Auditus.

ηι o. Olfactus corpuscula in aere obvolitantia diis stinguit , auditus aeris ipsius elastici tremorem. Quare diversa ratione a reliquis sensuum organis factum auditus sensorium magna ex parte aut elat

sticis

200쪽

Auditus Q cap. X II. Ricis cartilagineis , aut durissimis ossibus factum

est, ut tremorem receptum exquisite redderet.

47o. Externum organum hujus sensus ainteata est. cartilago nempe per fortem celiniosam telam , di ligamenta propria anterius , & posterius ad os temporum, cum mobilitate revincta. Cartilaginis figura composita est. Eminentia extima, Heliκ, superius a ligula libera incipiens, gyro circumducto in liberam pariter cartilaginem terminatur, Infra eam asthelix bifida eminentia in unum, priori contentum monticulum , & brevem lingulam desinit, quae dicitur Antiiragus. Reliqua pars

auris antrorsum cava, posterius convexa , sensim profundior, media linea percuria, eonchae nomine cum auditorio meatu connectitur, quem rotunda

fere appendice mobili protegit , Tragi nomine.

Tota haec auricula cute tenui, & macilenta cellulosi a te unice obducitur, multasque habet seba-ceas ob ungentes glandulas. Eam musculi regunt, plerumque ex consuetudine, modoque vinciendi, inutiles, quos aequum est creditu, a natura pro pria officia nactos esse. Superior tenuis a Frontali& ab aponeurosi eranti ortus, latus innatat te misporalis musculi apon eurosi , & aurieulae infigitur, ad sedem cavitatis in nominatae. Posteriores duo , eles pluresve aut pauciores, magis robusti, fere transversi, dc ab ea a poneurosi orti, dc ab osse mastoideo, conchae convexat immissi, hanc procul dubio aperiunt . Anterior minimus est, innatat & ipse a poneurosi musculi temporalis. dc sere transversim inseritur helicis origini. Selminores carnes, breves, aegre conspicuae, rubetitae tamen , aliquid forte in auricula mutant Transversus auriculae, longe conjungens helicem anthetici, aperit auriculam. Antitragicus ab anthelicis radice ad antitragum descendens , laxat Conchae aditum . Tragicus incumbens trago, aperturam dilatat . Musculus incisurae majoris , liner

SEARCH

MENU NAVIGATION