De monetis et re nvmaria libri dvo: qvorvm primvs artem cvdendae monetae, secvndvs vero qvaestionvm monetariarvm decisiones continet. His accesservnt tractatvs varii atqve vtiles, necnon consilia, singvlaresqve additiones tam veterum, quàm neotericor

22쪽

ROMAE SCHOLA RE

Costat apud veteres auri argetis proba lifrectas Maririgefuisse mulas,

Romanos pro utrice ac Protectrice Monetarum

habita S agnita fuit.

Tax ubi coqueritur propter videlia Martis

QVemsutas ex homi selerato derefacta omni bres atque vjssa sicare ui ei. Exuir: s prope disrtitior aristi, dolores,

Elfaciti 1lt viiij sin per adse aliquid.

Arograt. rec nil b is conscripta duobus, Ouos legis affectu cirndidiore lacet. Nos minus aversa recipissifronte Irbores. Forte in stertias mentis iviqeta subest. Non hon nil quicquῆ visisse ego curo via 'orsi, Vntu Integrita. 2 auali dei'. , Piri Tam

23쪽

Tam inclum nihil est dit ira merite creatum, Vt Ir,t.rληλ tim dicitur esse nihil. Quod mu itrer edax petidanti rodere bingua Tei tet is partem ιmat agati mal im, alprobiu ingenio, cupidus rerumhborarum, Qu.de sit si ctoris fert patie iter opus. alseriti hi operam proprijs accommodat onmerybiis, ut faciunt tempore Peris apes.

Inproprii in Perta sisti H. misa caput. Invida mens nescissitana tibi praemia restent ZEtsi rbus elogi, condecoran tu eris 'Nonal us n.t ructisi remanebit adunci, O a contemptus, habens praeter n. ine nihil. Haec mea durabsit fugiunt tua Zo: le lucem,

Carpere debas nostra vel aderra.

rem D Matthaei Boisis. l.V. D. N pubi ci ordin. Professoris Vniuers Colon.

EPIGRAMMA.

Em monetarct viresfelicius unquam,

Nemo baud dio rectris explicuit. Hic quia num oram secretit latentia callet, Diuinii sim id cognita imi habet. Siculo euoluis .iciosa volumInaruris, Materias simili dexteritate probat. Hinc pinu uri sis Lilitauerat hactenus antris Prodit,o: lucet lis adinstar opus. Aureus est vere duptici vestitu amictu Dogmata tractatus artio am is h.ibens. Ariem prima noua, pax altera fugere causisIn. de res 'tantes, ac .rperixe docet. Ergo sit elisiector tu . o et bores Ou. deces optatasisse viente illi. Doctior euades rei uxq. perisior harum, Et remi ijactra is.,lgendo levem.

CARMEN NOBILI DOMI-

ni Godes ridia Cruch ten. I L. L. Reipub. Rui emundensi Spro tempore Coss.

NON nolite satis petrii fiduro Perfodisse labore,cterisse,

Altis viseribi cax itae ab imo Terra materiam rudcm vel auri, Argenti me re aerei metalli. docta uriscis manu polita Informavi re g.rttir, F ibi BIIumahis queat aestimatione Disi uiresiua Palo, is aqΗ , ut ocori merta. Iustac: tro ultro, Communis se isch vitae agantur, Et qui 1 obtineat ut ni, uec ulli

Nec crebr Parians moneta fugat. Accres evre valore P minuto, Hic quod Bu et inspire rudue Ex rerum arte docius metalli aruim Et legum penetralibus recludenF. ScrIprorum Parias pImones, De DI 1i ii tatem Palore Exponit tibi u , tosi pomne.

Ergo Budeli labor egrata Fac Lector bone mente perfruarta

24쪽

THEODORI GRAMINAE I

Ruremum dant L L. L. in libros.

Reneri Budeli j

Carmen.

men,

Iuliaci . procul non ita fori agris. Ut locus ad Mosum quam Rura sub ntrat ha

Rura vestit nem, sic hinc bene cognita nomen 13iter praecipuas Vrbs Ruremunda tenet. Pieridum quonda chor in hic habitare sororum Diιlcia Musaraim castra Pigere olent. Omnia praesens quam is 3 1 tartia it e Deuastent hominum non ne cladegraui,

Usitus insignis uilliso amictu honestis,

IMenjs nitrafertilitate Duens. Iuppitero Mercurim hic in vertice coeli Exerient ire Marte tui ante asCxin quo participant unc apta vide uir in istis Artrum et dii rues graImpart.bres Ingenia. Iura, Faci liates, creta L, sic quasi nati, Abditi percipiunt ab , laboregraui.

Corpora quat catsimul aura lubriso aer,

Et mira informalit cogmtione a uinios.

Sensit Io.rnnes olim Murmellius illa, Prottulit 3 gnev qtie Mev xk a Pirum. Achlea Stirps etia praeclara fatetur idipsum, Ortus pri7I ipiam q1M trabit inde sui. Bellernianii ac ratres est uuae bii:i Testatuim q. dom. in Lucι 1ystula nafacit. Hos Lauretiadiis retera ct noua moenia Et me Templa viros Regisnpercoluere tr.um. Admoratiami quos dia Colonia saepe, Et plures miles secula nostra Ident. Inter quos praesens non nati auctor h. ibetur, Quem proba progerms Badeltana tittit. Mel enburgiaco successo nomine matris Hac in Giddriaci ducitur urbesioli.

Quid tibi Budely lectorfincere labores Hac operis praesent editionesui. Quam , monetandi dextre des ripserit arte,

De cuitu meritis constitit ante nihil. Oubiliter explanet nodos sophisitata, necnon obsitarista crassa nubefuere prim. Et quorsum comunis habens sententia pondus V ergat, ct huic obstet missi recepta minae. Egregijs facili rationibm ordine pandit,

Fundamenta movens rata, notanda tame. Ovae qui percipiunt, imitanda Poluntl, deceti Horuin rudicium non ratione caret. Qui velit Pta II r, non isternetur inissae Cui minae Auctoris corriplacet istud opus. Cure diu felix tu conterrane Vlum,

Qua 1 via coeptum esperge, tis 2 foue.

ri Budeli DIC. de castichon. Reditur aspueta Gnpc in arte peritis, Vmtu O firmant si ta probat.rfide.

Ouam belle experto propri s iu udibiti arriῆBudat, nostra pagora docta refert. Orduae perfacili dum cuiusumili moneta Cis endae ornaum materiar nil docet. Quasilforo dubias regina pecunia lites Si sis at o variansggnitateria,Palor. Denig res quicqvid numaria continet, illud Ingendi tradi I dexteritateβι.

&contem an ei opus. Carmen.

25쪽

IIaec adeo evemo tradit Rutilii; ι, Vt ni iugeniosi labor sesuo. Ille monetalis qui nat tu in aede parentis, Citdj ab assuetos Uta probatafoco, olitensique foris digesta voltnnina Iuris,

Addidit has .irtis itabilioris opes. Ergo dum fit tu sit git Pactolus arenas, Et Tagit auriferM Volvet Iberus aquas, Dum niram argpetoosolido cudetur in auro, Et veni nigemino merx precit queforo, Illi in aeternos extollet funa labores,

Annuero placida Iuno Temisique fide.

Zoilum. Vrea CPeregratis nisecida numis, aurea materia hac. atii eu lac labor est.

gli hi hic vitii nihil improbe Zoile labk, Res proba, ne carpas Lyd lapis est.

brum Auctoris L. Budeli j adhortatio. per ego ricto cecinisermone, Moneo

Quod tuear iusta conditione probas. Fucatas detester opes, ct debiliores Quos hommuni nino turpia turbasacit. Nos ubi tusequeris liber hac in parte, gdortilis Protrahu O asser utileprosιs opu)' Et pe moras ucem1 petas, moraspe nocitra Fertur ab infidi, me duce tutus eris, Libereris utrice libi r=ne sevger, in aIlrM,

Consuum es prodi,me diue libereris.

RUBRICAE

26쪽

De arte seu scientia cudendae Inonetae. De antiqui a te, dignitate, S praecellentia monetarum. Monetarum ulus line commodio S oportunior permuta

tione.

Qui cudendae monetae habeat potestatem. Cuius auctoritate moneta sit cudenda. Cuius ex nensis moneta sit cudenda. De dupli ibonitate monetarum. De liga seu preciositate argenti. Depra stantia,virtute, at cluet. Gictibus auri. I Deligi seu piiciositate auri. II ito pacto argentum probetur. x, Aurum quo pacto probetur.

I, De experimentis quae percoticulam, veIramenti alicuius exocerpti calcfactionem fiunt.1 Deponderibus xlibra.

1 Demarcho seu marcha. I De extrinseca monetarum bonitate. De forma chara incre numismatum.18 De pede Monetariorum. 39 Dei nixtura seu temperatura auri atque argenti. 2 De Remedio. 2 Piaestet ne ex puro puto, an vero ex auro argento permivi

to monetam cudere.

11 De Solidis.1 De analogia auri ad argentum. 2 Dei lonetarijs. 23 De Cambiis. as Dedietis probationum. 27 Deperim in arte.

27쪽

ARGUMENT, CAPITUM LIBRI

RS noua cudendae per me conscripta Monetae Prodit, in claram Christo redit auspice lucem. Lector ad hunc duplicem Tractarum candidem en

Vertere,& affectu simili quo dantur, amico Scilicet ista velis precor acceptare legendo. Non hic sunt tribulaesentes, non aspera faXa, Non quae Cymmerijs sunt obscurata tenebris, Omnia luce patent media, nox fugit opaca. I. Hic liquet exacta ratione p.ecunia quid sit, Vndeque proueniat num us, cur dicta Moneta, Quamque sit ex varijs passim confecta metallis, Ex sale,orichalco,corioque numismata cuta, Plumbea cum ferro,stannoque pecunia mixta, Arboris hinc etiam cortex auulsa papyrus Iuncta situm visco,pellisi; receperat vim. U. Creditur Abrahae num os fecisse parentem Maximus artis honos Ninivae sic Rege iubente Primos,inde Thareet, sic scripta probata loquuntur, Optimus ossici faber est ratione vocatuS. Sic lautis Diui fuit Argentarius olim Caesaris Augusti, celebrat quem fama per orbem. III Commoda quantumuis sua permutatio rerum Praebeat, a primis ita coepta parentibus,auri Argentique tamen medium praestantilis illo est, Scilicet hac omnes trutina licitantur eadem, Machina quas ingens vasti res continet orbis.1ui Princeps ergo potest de iure ferire Monetam

Solus in Imperio, quibus aut indulserit ille, Sufficiens

28쪽

Sufficiens eriam quos conssuetudo tuetur, V. Publicus assensus populi non debet abesse. Prorsus ad hunc si quidem num i mutatio spectat Et sumptus facient illi, qui cudere possunt, Hoc lex Imperi contraria fraudibus effert.

Quis valor interior, bonitas extrinseca quae sit, VIII. Quale sit argentum, nec non variabile quam sit, IX. Viribus inde quibus simplex praepolleat aurum, x Grana quot in arca,quot constituenda caracta

XI. Haec duo qua Veniunt ratione probandam,etalla,

XII. Vel per aquam fortem, candenterra siue per ignem, XIII et peracus varias Lydio mediante lapili Quod tamen examen fallax perfectior altertile modus per aquam, Vel ab igne tepente, chrysulcam XIIII. Tonderis& ratio maioris&inferioris X v. Mox sequitur queis libra modis,& marca secetur, Vncia quas habeat partes duplicesque quid AnguActaei omenta Velint: ponduscula scilicet haec sunt, Nota viris istis, quicunque numismata cudant XVI Exterior bonitas incertis sedibus acta Hactentis ulterius possit conformis haberi XVII. Traditur, utque decens sit forma, character&index, XVIII. Sitque Monetales penes anxia citra Magistros

Co seruare pedem, iuxtaque ferire Monetam Praescriptum,capitis poena grauiore iubente

x1Y Inde Metallorum mixtura requiritu rapta, xx. Nec sub spe veniae qaicquam molirier ultra Qujs valet, Imperi j quod Sancti mandat&vrget xxti Hinc grauis orta viros inter contentio doctos

Durat adhuc, Votisque Obstant contraria vota: Hic puta permixtis mage pura num j smata praefert,

Idaque multivagum suadet cudenda per orbem: Mixturas alius, quod si liga debita hibsit, Conueniensque suis existens legibus, Urget axic atquamuis solidus fuerat preciosior Olim, Aureus a solido tamen hoc vix tempore dilferta Principis iopuli potis est concessio tanthmox XIII Hinc patet argenti saerit proportio quondam

i Quibus

29쪽

Qualis ad obryzum, nunc undenis reputatur Partibus, argentum differre frequenter ab auro. XXIIII. Ordo sequens aperit Praesectos artis,eorum Non seruile docens munus nec Vile Vocari, Iuratosque viris non turpibus esse ministros Abiectisque pares, Regale tuetur trumque, Principis existens circum praecordia summum. xxv ambia, quique Valent haec exercere, sequuntur,

Quod genus ossici nostram quoque spectat ad artem: xxv Omnia tractantur binis haec ipsa dietis, Perque Zygo statas certa ratione probantur Pixidibus primos iniecta numismata cunctis. xxv II. Praliter accedit credatur in arte peritis Omnibus, ut iurent quod verum dicere credant, Illud sum ciet, nec ad ulteriora tenentur, Sustici atque librum sic consummasse priorem.

30쪽

DICTIONUM ET NOCABULORVM

Asimpliciter posita, denotat sum

adprobandum aurum argentum Lydio lapidi atteruntur. Additamentum aureum vel argente

berg. Aloi fare,nobis est metalla inter se com

Anglos voco Latine, quo Germanice Enmni appellamuS, quorum 9. faciunt in pondere unciam Colonib

ensem, S 'O. Vnciam Troiicam.

Aqua fortis, aqua Valens, aqua Chry-

Argyro copos dicitur Monetarius, qui Monetiscudendi, praeest Argyrocopium, officina in qua moneta cuditur Argyropium locus ubi numismata cu

dunturi

Argentum magis pretiosum,siue copulatum, est puris limum, scilicet Ir. denariorumia Auri summitas, absolutissima est probitas, ad culmen 24. Caractorum

excocta. Aurum vel argentum colicula expI

ei fendici ac nominari poterit Batillus ferreus est quoddam receptaculum ignis, quo pruna, hoc est,ca boardens colligitur, ad palaesi miliutudinem.

Batillum ferreum, ei sene in diisses

Besis marcam significat, hoc est, pondia, odio Vnciarum, quali medietas. ulgaris librae Binae sextulae Caractos denotant, Mitara binae sex tuis cum 2 q. Carael. c

ueniunt

Bonitas Monetae intrinseca, consistit inliga tondere, inales ait viandac- ivlclint. Bonitas Monetae extrinseca consistit invaluatione siue indicatura, in merin

ningeli. Bracteola sunt tenues virgulae , sua sponte plicabile, quibu Setiam bractearis inaurare lent, infra lamia

Caractum, Caractus, Ceratium, cin