Disputatio inauguralis de irritabilitate animalium et vegetabilium ... pro gradu doctoris ...

11쪽

DISPUTATIO ...

IRRITABILITATE ANIMALIUM ET VEGETABILIUM.

A D medicinae rem praeticam nullo modo haec pertinet dissertatio; cum physiologia proXime connectitur; regni vegetabilis leges quasdam investigat, hujus proprietatum Cum

animalis proprietatibus similitudinem indagat. ivlultum de Vegetabilibus jamjam a scriptoribus dictum fuit: in aevo nostro eXperimenta de illorum structura interna originem habent: Cele- A berrimus

12쪽

2 DISΡUTATIO INAUGURALIS

berrimus VAN HELΜΟΝΤ Viam aperuit, et ab illius experimentis fluxere leges; huic succensores BoYLE, GREW, HALES, et DII HAMEL, rectam institerunt viam, nomen immortale DCerunt; illustrissimus CAROLUs BONNET, Contemporaneusque SENEBIER, naturae artificium deteXerunt. Utinam recentes scriptores Callem secuti essent, et opiniones eXperimenti8, non VeroeXperimenta opinionibus nisa fuissent. De illo rum erroribus fuse in hoc opusculo dicam. Cuique innotescit plantas quasi spontaneam movendi potestatem habere, et resistentiam quodammodo obstaculis opponere. Multum desudarunt auctores in causa illorum motuum detegenda, multumque inter eos dissenserunt. De his judicare in mente habebam, pauca huc spectantia idcirco institui. Causae praecipuae irritabilitatis apud auctores maxime familiares ad sex reduci post int, nempe, Ims, Stimulantia eX terna; ado, OXygenium;

13쪽

DE IRRITABILITATE. 3

3tis, tempeIiem; 4to, mutuum seXuum esseC-tum ; 5to, lucem; 6to, volitionem. De sympathia nonnulla pericula tentata fuerunt ad finem dissertationis referenda. Irritabilitati a multis tributi sunt plantarum sensibilium motus, sed dubito utrum irritabilitas eadem sit in animalibus et vegetabilibus; nihilominus verbo, irritabilitas, passim utar, utpote ab omnibus intellecto, quod omnia phaenomena plantarum sensibilium amplectatur, et quod novum verbum multifarias dissicultates includere posset.

Ρleraque facta sunt eXperimenta mea ope receptaculi vitrei cylindrici, tres pollices alti, duos et dimidium quoad diametrum, ad latus latum tubulum ferentis, ut ramulos admittat), collo rotundum operculum habente unius pollicis diametri; ramuli qui periculis inserviebant per tubulum introducti, trunco Vel ramo adhaere- A et bant

14쪽

4 DISPUTATIO INAUGURALIS

bant in aqua immerso ; juncturae luto e Cera et terebentino confecto ferme inodoro illitae erant. Permulta sunt vegetabilia quae motum quibusdam horis eXhibent, pauca Vero in regionibus nostris, quorum motus a nobis eXcitari impedirive queant; concise de his dicam. Berberis Gul aris ΗeXandriae Μonogyniae)kX stamina habet quae prope maturationis tempus ad pistillum se movere observantur, PaU-cis horis pristinum situm rursus occupant; hic-ce motus saepe repeti potest, acu illorum basim pungendo.

Mimosa Pudica Polygamiae Monaecipe) haud in floribus sed in foliis irritabilitatem possidet:

Crepusculo appropinquante foliola pinnatum ordinem relinquunt, sed mutuo sibi invicem admoventia bina scilicet eX opposito, unum D-lium formare videntur, postero matutino iterum e pandunt; hic motus ad maturitatem seminum usque

15쪽

DE IRRITABILITATE, s

usque observatur; plantam quam levissime agita, Contractio sit.

que petata emarginata habet, post solis occasum petata introrsum Volutantur, ita noctu permanent, matutino tempore eXplicantur; similem per quinque dies motum habent, dein maturescentibus seminibus planta perit. Multae aliae sunt valde irritabiles, sed Lonae Torridae indigenae, et vi X ac ne ViX quidem in Europa innotae, inter quas Merrhoea Cariambola, Dionaea Muscipula, Hed arum orans, &C. Clare et perspicue de his loquitur celeberrimus Professor HoΡΕ, m optima dissertatione inaugurali De Plantarum Motibus ac Uita. Plura alia sunt vegetabilia quae motum eX-hibent, hunc vero sollicitata investigatori reno Vare recusant, Vel tantum motum concedunt

16쪽

6 DISPUTATIO INAUGURALIS

si rigidius tractentur : Lubet breviter illorum

nomina referre.

Parnasia palusris, nonnullae faxi a ne spe- Cies, ruta Braveolens, sedum telesbium, boscia

nia humilis, r. laevis, scropbularia nodosa, tamaris Rallica, Leum urbanum, varii ranunculi, fritillaria persca, polyMonum orientales, centaurca calcitrapa, caritus opuntia, cisus hellanmemum, farietaria Cul uris, p. tu tunica, urtica, spinacia, atriplex, ni ella fativa, passi ora caerulea, epiAbium avusifolium, &c. Ac. Nihil de istis vel de multis reliquis dicam, ne ad nimium tu meat hoc opusculum ; plus minusve mas ad Dyminam, Demina ad marem moVet, et parum invita disserunt. Nunc de eXperimentis.

17쪽

DE EFFECTIBUS A SUBSTANTIIS ODORIFERIS IN PLANTAS SENSIBILES DICTAS, PROCREATIS.

Ρro Certo habere num praecipuae substantiae odoriferae, simuli nominatae, omnibus plantissensibilibus eodem modo nocere, Vel in eaS age-

re, et num generales leges de hoc institui post sint, hoc opus. Num motus in his plantis, meChanicis causis prorsus assignari debeant, hoc quoque probandum Venit. Exp. I. E ramo berberidis Uul aris pedunculum in receptaculum jamjam descriptum)introduXi, lutoque Circa ramulum tubulum obturavi ; stamina juXta petata erecta erant, quem satum relaxatis Vocabo): paululum acidi

nitros

18쪽

8 DISΡUTATIO INAUGURALIS

nitrosi floribus intactis infudi, et illico colli aperturam obturavi post seX minuta secunda contraxerunt stamina ad pistillum movendo, juxtaque ea remanserunt: petata luteum Colorem amiserunt, albidumque induerunt. Duo post minuta, stamina pristinum situm assumpserunt, antherae Cuprinum pro aurato Colorem habebant, pedunculus flaccescebat et post unam horam omnino mollis evasit: alii plantae ramuli nullo modo ab eXperimento pati videbantur.

Exp. II.--Eidem tentamini digitationes duas mimosae pudicae subjeci, in octo minuta ContraXerunt foliola, non vero relaXarunt iterum; si a re

runt, si in eo diutius relicta, periit mimosa. Istis saepe repetitis et bene perpensis, Contractio in ambobus, mechanicis Chemicisque causis tribui potest : quoniam omnibus pateat, emiavium ab acido fieri, et in vegetabilibus et animalibus decompositionem producere. Non

19쪽

uos fugiat reliquas plantae partes, nullo modo affectas esse. Sed peculiaris est effectus iste plantis sensibilibus, utpote et Cum saxifra a et iacere pseudoslatano tentamen institui, sed in Cassum, nullus motus sed mors evenit.

Exp. III.-AmmonLam causicam, vel al alizolatile, nunc adhibui, eodem modo et caute parva infusa dosi, quinque minutis jamjam Contraxerunt stamina in herberide, haud vero omnia eodem tempore, duodecim horas post, omnia sicut antea reperi, sed antherae atro imbutae CO-

lore et petata Crispa erant. In eXperimento primo, stamina ad petata rursum relaxarunt, in tertio haud ita sese habuerunt: Quaero, An ammoniacum humiditatem citius absorbuerit quam acidum nitrosum Θ

Ε . IV.-Idem cum mimose tentavi; subitus motus Ciebatur, sed ad efiluviam sicuti ad B mechaniCam

20쪽

is DISPUTATIO INAUGURA LIs

mechanicam causam) assignari potest contractio; ad sequens itaque refero.

Exp. V. Digitationes duas mimosae in reCeptaculo vespere e Xposui, matutino postero die, foliola valde dilatabantur ; rite frustula ammunire carbonatae in Vase CollocaVi, hocque obturavi, nihil prorsus contractionis ostendit ante 35 , nunC modo omnia ContraXerunt foliola, badiumque Colorem induerunt tres post horas a re-Ceptaculo removi, sed incassum, quamvis ad solem e Xpositus fuit, periit ramUS. Multum in hoc eXperimento miratus fui, no-Vos ramulos Ilullo modo pati visos esse, dum et alii prope eundem locum inserti, subito morbosi evaserunt.

Exp. VI. De camphora nunc tentabam frustulum cum pedunculo berberidis in receptaculo simul inclusi, effluviaeque egressum luto impedivi: Stamina rela Xata erant, illorUm mo