Disputatio inauguralis de irritabilitate animalium et vegetabilium ... pro gradu doctoris ...

31쪽

DE IRRITABILITATE.

det, sed totis ab aliis militatur, ut philosophi

indagationem ulterius adhuC requirat. Omnibus in mimosis quibus in experimentis meis usus fui, parvulae digitationes erant quae eadem aetate aC Virides, sed luteo Colore et rigidissimae erant, eodem tempore natae erant, et interierunt sicut Caeterae; haud Vero majori irritabilitate praeditae ; OXygeniumne magis habebant, vel an morbo laborabant Θ hujus causa

latet.

Quod pallidus vegetabilium color ab alia causa originem educit, dirca palusris plane nobis indicat; uniformi mellino et languido Colore imbuitur tota planta, radice eXCepta, haud tamen movet, longamque Vitam degit, vigore aliis haud inferior. Qui contrariam opinionem defendunt ad resinosas plantas Tonae Torridae nos referunt, hae a solis radiis impelluntur, &C. AC. Sed seputentrionales

32쪽

aa DISΡUTATIO INAUGURALIS

tentrionales pini pro me loquuntur: Calor in aestate brevis est, aestuans vero ; inde nedum illorum Celer incrementum aCCumulatae irritabilitati, fictitiae valde causae) tribuerem, id tum

longis calidisque diebus, tum etiam idoneae soli humiditati assignandum putaIem. OXygenium ad plantas alternatim adiens, et ab iis fugiens, ad coloris formationem tendere, et motum in nonnullis procreare posse, lubenter ConCedo; sed eXperimenta nostra de effectibus lucis absenti se et praesentiae in plantis sensibilibus, quae mox asseram) ad imperfectionem illorum opinionis recta via me ducunt. Haud merito factis inniti dicitur theoria quae clarissimo G1R1ANNER, ni fallor, tribuitur: pau- Cissimae apud nos Coluntur plantae sensibiles, e calidis regionibus adductae sunt, mores mutaVCrunt, indigenarum nostrarum vestimentum indueriliat, natura lacessitur, et in errores allicit: male igitur egerunt philosophi, qui a paucis et incertis

33쪽

DE IRRITABILITATE.

23 incertis fastis ad totum regnum vegetabile Conclusionem duxerunt, legesque sicut instituerunt. OV enium, aiunt, causa es irritabilitatis, et procul dubio ou enium in plantis continetur, qu9niam acidiae sunt. Aciditas, quidem, non irritabilitas inde probatur: in plantis sensibili-hus, nulla hucusque proprietas detegitur, quae Oxygenii opus sit, acidae inter insensibiles nuta merosae reperiuntur, quemadmodum supra irritabiles suavia nectaria frequenter obserVantur. Μultae mimo sine species glandulam ad bifurcationem digitationum gerunt : stylus inberberidi octo melliferis nectariis ad originem

Circumdatur Ruta Rr eolens elegantem Circulum rubris punctis formatum CirCa germen Observatori offert: Parnasia palustris quinque nectariis merite distinguitur quinetiam et ,

lene nodisora, et multae ejusdem generis, gluten insectis oblectamentum praebent; eadem Obser-

vationum series ulterius progredi posset. Oxalis aceto sella clari G1R1ANNER theoriae valde favet;

acidissima

34쪽

u DISPUTATIO INAUGURALIS

acidissima sapit, foliaque noctu includit Rumex aceto sellia et r. iacet a aCido sapore eminent, nihilominus viriditate et insensibilitate gaudent: uno Verbo, aCidas plantas, puto, irritabilitatem possidere posse, sed in sensibilibus nullum Certum oXygenii signum nos Videre praeter Communia.

EXperimentum valde mancum institui, forsitan illud referri inutile videbitur. p. XIII. Berberidis validum pedunculum quinta hora P. M. Collocavi in receptaculo tunC

aqua repleto ; ad petata stamina stabant, gasoXygenii pro aqua substitui, parum aquae in Va- se reliqui; sic per noctem fuit, saepissime observatus fuit; nulla supervenit mutatio; pedunCU-lum e Vase mane nona hora A. M. abstuli, stamina tetigi, sensibilitatem sicut antea reperi r in Prima noctis parte, absorptionem gas OXygenii levemque in staminibus spontaneum motum CX-pectabam, sed spem fefellit eventus; hoC a modo absorptionis

35쪽

DE IRRITABILITATE.

25 absorptionis verisimiliter pependit. Omnibus consideratis, Concludere lubet, OUXenium irritabilitati si motum ita Vocem), potius peculiaritate et varietate in secretionibus et excretioniabus quam ejusdem quantitate a plantis absorpta, onsam proebc f.

SECTIO III.

DE EFFECTU CALORIS IN PLANTAS SENSIBILES.

Exp. XIV. Ferrum Candens ad pedunCulum berberidis appropinquavi; nullus per longum

tempus observatus est motus , sensibilitas tamen integra fuit.

Exp. XV. Eandem calorici sphaeram Circa mimos se digitationem incitavi; duo post minuta temporis ContraXerunt foliola, mox deciderunt alii petioli tota planta affecta est, nonnulla fo-

36쪽

26 DISPUTATIO INAUGURALIs

tiola eXpassa remanserunt. Quid a tali varietate in naturae operibus concludere libet a saga ciore peto, sed cito dissicultates evanescent, si vegetabili uiri motus iisdem generalibus legibus per totum regnum haud tribuamus. Non in paucis Conveniunt vegetabilia, sed in natura, proprietatibus, moribus et vita adeo differunt, ut paucissimis iisdem legibus certe pareant. Hoc valde dissidenter adduCo. Exp. XVI. Berberidem in receptaculo cum nive includi, lente haec liquefacta fuit, maximum frigus, minimus effectus ; nullus in maribus motus; e Vase ademi, stamina eumdem ensibilitatis gradum possidebant. Idem in alias tentavissem, ni, obstacula mihi obviam ivissent.

SECTIO

37쪽

DE IRRITABILITATE. 27SECTIO IV.

NUM SEXUS AD IRRITABILITATEΜ CONFERANT Z

ΜυL11s in plantis irritabilitas in fructificationis organis absconditur; hinc, ut suspicantur quidam, impulsus mUtUUS. Exp. XVII. In berberidem c trationem perci antheris remotis post paucas horas dies veelapsas, stamina tetigi eodem Cum successu ac si sana atque integra fuissent.lPistillum in alio tentamine amputavi, staminae XCitata Vulide moverunt, et ad pristinum lo-

Cum redieritnt.

Exp. XVIII. Nectariis flores orbavi, sensibilitas nequaquam assecta fuit: petatis remotis, D et idein

38쪽

et 8 DISPUTATIO INAUGURALIS

idem quoque Ciebatur motus. Propensitas igitur marium ad eminam ab alia naturae lege pendet, non Vero a praesentia partium CirCum dantium. Μotus igitur staminum, vel partis tantum, Cenistrum soris versus ab alia quadam Causa, quam ab aliarum partium floris praesentia pendere VidetUr.

SECTIO V.

NUM ET QUOMODO LUX IN PLANTAS IRRITABILES

HUJUs potissimi agentis, illustrissimus nostras

SENEB1ΕR effectus legesque perspicue illustravit, naturam in arcanis scrutinatus est. Sed illa

illum etiamnum unum Celabat.

Clarissimus SowARBY, in opere inscripto, LUX'liss notan , sequentem ideam prodit de motibus flens

39쪽

DE IRRITABILITATE. 29

face to contrach ΘVHaud in re versatus, pauCn tantum tentamina institui, observationes minutissimas notaVi, ut dein .

p. XIX. Quarta die Julii, quinta hora

Ρ. Μ. ramum silene noctisoroe septem flores gerentem in obscuro Conclavi posui; petata eXpli

cabantur.

i 1 Ρ. Μ. minus erant eXpassu.5ta die, 6 A. Μ. haud omnia Clausa. 9 A. M. omnia Clausa. 4 P. M. iterum eVoluta.

1 a P. M. involutio incipit. 6tu die, 1 Ρ. Μ. perficitur involutio.

40쪽

3o DISΡUTATIO INAUGURALIS

1 Ρ. Μ. involutio incipit. 4 Ρ. M. involutio perficitur ; dein perierunt petata.

SEX dies in aqua vixit planta nostra, petata ter sese eXpanderunt, terque Clauserunt, sed irregulariter quoad tempus et durationem.

Sed praestat comparationem prodere effectum inter absentiae et praesentiae lucis. Exp. XX. Duo rami ejusdem plantae in aqua

immersi,