장음표시 사용
11쪽
reponimus, quia illius sileam proprie dictam non habemus ; quod non aliter crinoscimus , nisi ex sensu experimen. tali mistranei conatus adhibiti ad coniungendas mentaliter
duas ideas. XXXI. Praecipua vero tum simplicium dearum tum noti Num proprietas et , ut verbis explicari non possint quibus siquis careat , a nemine edoceri queat XXXII. Post ideas simplicesin notiones complexarum idea rum naturam contemplantes, tales esse dicimus, quae ex pluris
hucidei simplicibus componuntur . XXXIII. Idcirco a Malebranchio recedimus existimante esse smplices deas, quas habemus minore, de corpore, de domo, deque ceteris materialibus rebus. XX xlv. Compositio autem huiusmodi fit a mente nostra adhibente notiones tanqliani vincula, Mid mina simplicium
idearum XXXV. Hinc ratio patet, cur rationem exercere nonnisi post plures annos incipiant pueri. XXXVI. Scilicet eo ferme pacto usum rationis acquirimus
quo legere diicimus & sicuti ad legendum opus et in primis literarii notas dignoscere, tum litteras cognitas in syllabas conjungere , denique syllabis ipsis constantes voces unico oris ductu pronuntiare sic ad ideo compositas egomandas ab deis simplicibus, a priniis vesuli elamentis , initium est do
X X XV H. Quod mentale artificiis facile declaratur 'vobvendo hanc ideam eri itas. XXXVIII. Verum ut rationis ustis sit expeditus non sus-ficit mentem esse instructam multiplici dearum utcumque complexarum numeros opus est praeterea eam esse praeditam illaribus etiam universalibus deis , quas acquirimus, eas a sing
laribus abstrahendo, iacta praecisone a singularitate xxxIx. Atque ut abstrahendi simul ac praescindendi Milonem aperiamus, quoad hanc etiam proprietatem idearum Matini in statuamus, nullam omnino ideam volumus esse coin
XL Quod inde tu quod ex una parte . Mira quaelibet
oblectum Num ad xliquod reserat connotatum, ex alia impos sibile sit ad quaecumque connorata referre obhctuna. m. Cum Diuitiae by
12쪽
TUL Cumque periniumlibet ideam res, quae remsent
vir acquirat esse intentionale sibi extrinsecum , quod non dis stinguitur quidem realiter ab esse reali ideae, sed tamen non est ipsum esse reale ideae sequitur, per multiplicem deam dive sam rem utcumque indivisibilem, indistinctam distingui se
maliter dictinctione rationis XLII. Quae illinis io confundenda non est cum praecisione reali objectiva s hanc enim repugnare omnino arbitramur'. XLIlI. Quae lue alii fundamento non innititur , quam re
lationi, quam habet quodcumque objectum cognoscibila ad diversa connotata
xLIV. Neque enim, ad huiusmodi fundamentum constituendum , opus est aut distinctione fismali ex natura rei, aut distinctione virtuali intrinseca, aut praecisione ulla obj va,
pro luibus nulla selida ratio assere potest XLV. Qua capta occasione falsam dicimus doctrinam Lockii identitatem ita definientis lib. a. cap. a I. xidentitas esco autentra duorum an eodem loco , eontra distineti . XLVI. Deniqtie, ut varias etiam proponamus dearum dotes , statuimus clara habenda esse illas ideas , quae ita ingenio elaboratae sunt, perfectae , ut earum luce rem a tis pro imbecillitate mentis nostrae a nobis percipi existi, memus; VII. Distincta vem ----imos, in 'raram talis ansem obiiciunt notas, quibus a caeteris facile secernantur.
XLVlIL Qitare bene Lockius haberi assirmat ideas ct ras, quae distia a non sunt, contra ideas distinctis arbrate deltitutas is XLIX. Sed iam praestat alterum Logicae velitatis constitutivum nempe cognitionum obiecta expendere, atque ad ei classes reduceres, quas αδεγορια Arithoteles appellavit L. Circa quod unum nouui negotium est Lockium consulare,
qui peccat nimium , ubi substantiam esse subjectum penitusis imum in incognostibile pronuntiat: M. Atque ita periculatam de unico substantiae genere inina dubitationem LIL Nec bene philo phator ubi ideam materue assirmat non excludere positive facultatem cogitandi
LHL Nec de accidente absoluto, nec de ui alitatibusa
13쪽
ne disserit, cuni asserit suspicari posse an vis cogitativa sit,
teriae combinatio, aut configuratio LIU. Cumque vult satis non constare, an Deus possit superaddere materiae tanquam ipsius proprietatem facultatem cogitandi. . LV. Quidquid autem contrantiantur Lockii suffragatores sinu ib. de intelleti bumam etaphysicus Anglusin Spinozismum aliquatenus sevet ' mater alistis saltem inservit. LVI. Restat denique ex tribus veritatis Logicae constitutivis tertium illud , nempe consormitatem cognitionis cum obiecto expendere. LVII. De qua id unum dicimus, eam esse meram relati nem , quae certe non consistit in ulla entitate utrique termis no superaddita.
DE VERITATIS EXISTENTIA. LVIII. I aeritatem universim , c scientiam existere propu-V gnamus adversus Pirrhonistas in thalepticos, Erecticos , Zetheticos , Moreticos,' contra placita quaedam Petri Baetii. LIX. Quin etiam contra Cartesium, qui in meditationbbus suis illorum philosophiam renovare videtur, qui nes miniquidquam sciri , aut percipi posse LX. Adversum etiam Platonicos veteres, recentiores veritatem non solum existeres, sedis cognosci de novo, non esse meram reminiscentiam propugnamus. LXI. Particulatim deinde de existentia veritatis disserentes,
eam ideis tum simplicibus tum compositis attribuimus, imo nullam ideam formaliter sillim esse contendimus . II. Iudicia autem 3: propositiones ea enuncuntes, salsitatem disiunctive determinate, veritatem admittunt.
III. Quod non solum dictum volumus de iudiciis , cenunciationibus rerum praeteritarum , sed etiam rerum sive absolli , sive conditionate, .contingenter suturarum LXIV. Nusquam quidem sunt res hujusmodi , sutamen
Omnes determinate sunt , etiamsi tempore absint , 3 nec magis commutari eκ veris in fissa possunt, quae futura sunt, quam ς , quae iacta lunt.- -
14쪽
LXV. emere hine ostendimus deduci a Stoicis MeemtMtem , c fatum LXVI. Rerum autem hujusmodi, quae contingenter fient, R quarum proinde veritas est determinata, nulla est certa serius divina revelatione apud homines praesensio. VII. Deus vero earum omnium, sive absolutes, sive conditionale suturarum scientiam habet, non coniecturalem, non variam inconstantem, sed firmissimam, ac certissimam idque nullo pacto humanae libertati mere propugnamus multiplici ratione freti, Mea etiam quae ab idea divini indivimbilis is fixi instantis clare deducitur.
LXVIII. Apud homines autem , quamquam ut superius dictum est , nulla sit rerum contingenter futurarum scientia prudens tamen judicium de iis ferre possiimus put docet Aris. bb.a Rhet. c.7. cum illin habentur circumstantiae, quibus γ' sitis res illae, ut plurimum accidunt.
LXIX. Et omnino imprudenter judicamus eum perspectae
nobis non sint c ircumstantiae , quae eventus existentiam prae eedere solent. x. Porro inquirentibus unde enunciata suturorum determinate vera sint, vel falsa, videtur liquido constare, id esse ex divino decreto si de futuris strino sit soli Deo imme diate liberis
LXXI. Res autem siclum, mus a creato arbitrio immediate pendent praesupponunt quidem aliquod divinum decretum applicativum divinae omnipotentiae ; propositiones tamen res hujusmodi exprimentes verae sunt determinate, vel falsae ex determinatione, qua creata voluntas libere agit non autem ex ullo decreto praedeterminante
LXXII. Torma insignis est veritas , 3 quanquam oculis x ipsa non videatur, eius tamen dotes vehementes
amores excitant sui. LXXIII. Sunt autem dotes &quasi insignia veritatis, ccognitionis, certitudo, perspicuitas, probabilitas. Certitudo evidentiam non import- , videmia amen a certitudi' ne seiuno non poteti.
15쪽
LXXIV. Certitudinem utique summam in arctissima memtis nostrae adhaesione consistentem veritatibiis fidei divinae tri-
btiimus caeteris autem hoc meritum denegamus.
LXXV. Atque quantum philosopho ad Theologicas disciplinas sese disponenti fas est explicamus, qua ratione prudens sit fidei actus, cum tamen ejus certitudo sit firma magis quam mereatur pondus rationum ad assensum impellentium. Lxxo eripicuitas seu videntia triplicis est generis alia metaphysica, alia physica, alia dicitur moralis. LXXVII. Evidentia metaphysica est clara percepti mo, tivi mentalem assensum extorquentis tendentiam hanc impoditans res ita est nec potest aliter esse. LXXVIII. videntia physica praecisue ab evidentia,
res spectata aut nulla est , aut cum metaphysica coincidit. LXXIX. Redundans est evidentia moralis partitio, quam secernere nonnulli consueverunt in triplicem ordinem.
Lxxx Etenim assumpta definitione ordinis primis, cexemplo proponi solito oporum , ex quibus temere exossis perspicuum es non prorituros unquam Ennii annales . asi rimus evidentiam hujusmodi aequivalere metaphysica perdi*icuitati. LXXXI. Duplicem itaque tantum agnoscimus moralis eridentiae classem cum Lockio LXXXII. Et contra Lockium statuimus evidentiam mora lem facti per constantem traditionem propag ti, nullum pati eκ diuturnitate temporis detrimentum LXXXIII. Et non modo non imminui apud remotiores ab origine generationes , sed etiam augeri.
XXIV. Lumen euidentiae objectiva quoad se maius est lumine evidentiae mere putatae. XXV. Verum, sive quod parum defig mus animum in G, de quibus est iudicandum, sive quod malis moribus opibnionibusque depravati rationis lumen quasi restinguimus albquando fit, ut mens ad inanem assensum ineluctabiliter rapiatur: LXXXVI. Idque ita ut inanitatem ipsam proxime dispo scere nequaquam possit. LXXXVII. Interesse quidem oportet ut in- rectum,
16쪽
osseret, si ad illud defrehendendum opus sit alterum iudicium altero iudicio expendere quis enim esset expendendi finis 3 LXXXIX. Itaque si regulam veri, fusi eam intelligamus,
cui, si pareat animus, nunquam saltatur, nullam profecto, noque in evidentia exercita, neque in actu reflexo, habemus r .gillam veritatis. XC. Porro si Dei providentiam spectemus, illud sane liquebit, non ita esse communem veri, falsi perspicuitatem, ut non plerumque ab errore Omni animus servetur immunis- XCI. Secus enim veri,in falsi non modo cognitio, sed c
XCII. Ex quibus patet quantum recedamus circa veritatis criterium statuendum, tum a Cartesio, tum a Danielem uetio, tum a Doria, a Maglia, aliisque regulam universalem veri asmittentibus , eamque aut in aestaritate Dei, aut in uni intemetophysica, aut aliter, quam 4 exercita evidentia con stituentibus. XCIII. Sequitur nunc , ut tertiam veritatis dotem persequamur, nempe probabilitatem. XCIV. Et sane si neque commentando, neque disputando queat philosophus elicere,in tanquam exprimere aliquid, quod perspicuae veritatis notis sit illustratum, ad veritatem studeat
XCV. Qua ratione si scientiam non assequetur, opinionem tenebit, iudicium nempe, quod a certo , a perspicuo discrepat etsi nullam mentis fluctuationem in olvat.
XCVI. Etsi bene ab aliis probabilitatem multipliciter definiri, dividi noverimus; in intrinsecam, extrinsecam in objectivam,in subiectivam insolidam, tenuem&c a n bis tamen hic veri apparentia quaelibet appellatur probabilitas; status nempe mentis quicumque inter ignorantiam , E certis
tudinem medians. XCVII. Quoties autem menti obversatur res specie probabilis, si fallibilitas, neque negative, neque positive appareat utique volumus intellectum erumpere necessario in actum opinativum
XCVIII. Qui satis a scientifices, quomodo discriminetur ostendimus -
IX. Hinc etiam fit, ubi assensi sumus iis, quae ad pro babiliter concludendum sumpta sunt, si perspicua sit comple B io,
17쪽
orio, 3 mens in pristin perstet Mansit, assensum rei deducta, denegari , seu sustineri non posse. C. At si motivum probabile menti 'obiiciatur, ut postive, aut negative salubile a nec per opinionem illi mens potest
adhaerere CI. Qiod fit etiam, quando proponuntur rationum imparia momenta, cum nempe ita conitituta mens est, ut, sive probet aliquid ex iis sive improbet, non Potest omne deceptionis ob latum vitare periculum. CII. Tunc necessaria haeret , ut ab omni lapsa contineat
CiI . Nec ance' eum mentis, exitum habet ullum donec ab alterutra specie cogitatio, se attentio aver tur. CIV. Quod quidemlibere faciunt, qui mente capti non sunt.
hac dumtaxat ratione voluntatis immediata directa Meerio in assiensibus naturalibus subest intelligentia CR Errant autem qui putant, ex his pilosophicis quaesti Mnibus, quaestionem pendere theologicam, de uia licito obnionis probabili in conflictu probabilioris .
CUI Denique pol recen fitas veritatis dotes, recensemus erroris, levitatis, a temeritatis. Principia a Ruibus caveret M'bet philo1bphus. a.
CVII. Ea autem sint, prava educatia; perturbatio cupidistatum ideae rerum minime distuictae, α nimi mentis. in diciis serendii celeri tax. IIL. Quibus. malis remedia sint; mira sectis librorin stholastica disputandi methodux, cupiditatum nuHuraii , in iudicando mora, atque dilωntia..CIX. Haec adhibeat qui vere sapiens esse vult, quique vit ab idea illa, quam de philosopho habere debemus, , errore, lavitate in temeritare, nilia esse disiunctius.
DE OBIECTO PHYSICAE , ET REGULIS IN HAC FACULTAT RATIOCINANDI Q. . 'Horpore existere est , non modo physice, imo meta certum , quod si non sit, iniuim est de scien
18쪽
It I. Ruunt itaque argumenta minia, quae pre existentia substantiarum tantummodo spiritualium, late congerunt , qui ex BerHei, Fardellae , malebranchii placitis idealismum
CXII. Et ea insuper infirmantur argumenta, quae ad ioblendum idealismum ab iis adhiberi consueverunt, qui phys-cam certitudinem de existentia substantiarum materialium evincere contenti sunt. CXIII. Ita quidem censemus corporibus universm acceptis, seu de ordine providentiae naturali ab auctore naturae selecto inter innumeros possibiles, iobis certa vadam ratione Onyruenter per notitiam inditam manifestato.
CXIV. Aliter scilicet judicamus de corporum singularium esistentia, quae physice tantum nobis innotescit. CXV. At ne physice quidemi. μ nullo prorsus modo, de magnitudine corporum absoluta iudicare possumus. CHI. Idemque sentimus de corporum motu cum numquam relativum motum liceat a motu absoluto certo dise
CXVII. De situ etiam , c figura corporum respectivum tantum iudicium ferimus, pro oculi constitutione, atque lumi
CXVIII. Causae rerum naturalium non plures admittantur, quam quae erae sunt, Phoenopaenis sufficiant explicandis.
CXIX. Essectorum naturalium ejusdem speciei, eaedem censenda sunt causae, nisi habeatur aliquid in contrarium. CXX. Qualitates corporum , quae neque intendi , neque remitti possimi, pro qualitatibus corporum omnium, dum in suo statu consistunt naturali habendae sunt. XXI. Argumentum inductionis vim habet omnem in hac facultate, aliquibus servatis conditionibus.
CXXII. Nullam omnino vim habent argumentationes quas Leibnitiani instituunt ex principio rationis suffcientis; suum principium hujusmodi non modo firmum non sit verum illam aperte contrarium divinae,in humanae libertati. CXXIII. Ut recte ex testimonio sensuum argumentemur,
suum , , dii in impressionis in letabus receptae, Wis nis in animo excitatae
19쪽
C IV. forpora omnia sunt naturaliter impenem - bilia.
CXXV. Sunt etiam omnia extensa nullo tamen ars'irmenisti genere probari potest, ea habere extensionem mathematice,
CXXVI. Corpora omnia sunt figurabilia, & habent semper aliquam actualem figuram CXXVII. Sunt etiam mobilia CXWisI. Nullo argumento metaphysico, sed bene physi-sco constituitur, corpus quodcumque perseverare in eo statu quietis vel motus uniformiter indirectum, in quo semel est postum, nisi quatenus a potentiarum quarumdam actionibus
C xx IX. Quo senti vis inertiae respectiva ad hoc mundiales patium, negari non debet. CXXX. Mutationes statuum sunt proportionales viribus ii Pressis. Vires autem exercentur semper in partes opposita C xx XI. Ex quo jure optimo deduzitur , actioni temper contrariim, Maequalem esse reactionem CXXXII. Experimentis rac observationibus physicis constat, naturalem corporum divisionem eousque produci, ut omnis obruatur imaginatio.
cxxxllL Divisibilitas autem viteriae in infinitum ab late repugnat . Et qui materiam actu existentem divisibilem in infinitum dicunt , vel sta ipsi contradicunt, vel petunt
principium CXXXIV. Idque asserimus, simul contendentes, non probabilibus , sed evidentibus argumentis conitare , continuum mathematicum esse vere , ac proprie finite in infinitum bvisibile CXXXV. Argumentis a posteriori eo ducimur, ut constituamus , legem continuitatis ervari semper in omnibus quam rixatibus corporeis, quae continuo tempore durant , unico momem temporis non possunt duas magnitudines habere
CXXXVI imo, dure Aristotele, o oeg se deuotamio, quem in hunc locum Minnitius cias richius no
20쪽
ster advocant propugnatorem suum , praedim contuiuitatis lex probari etiam potest argumentis a priori. cxxxVII. Non iis tamen , quae Bernoullium, aliique passim ei itiani, ex desectu rationis lassicientis deducere comsueverunt
CXXXVIII. Plane autem aequivocationes hac in re ,
dissicultates a Maupertui si propositae solvuntur. CXXXIX. Eadem praeasserta continuitatis lex saltum a natura excludens, in naturam necessario inducit vires repuis,
CXL. Inducit etiam vires attractivas mutuas. CXLI. Atque ab accurato contactu partes materiae quascumque invicte dister nat. LII. Neque enim illorum nitiones nobis probantur, qui accurat con tactus aenace Mus, quam philosophum d ceat , ad corpuscula ne toniana confugiunt, eaque iove tentes illi quidem constantissimam analogiam compenetrationis alicujus capacia esse pronunciant.
CXLIII. Et eorum praeterea , qui lassicientem rationem agnoscunt extinctionis motus is accurati contactus in oppomtione directionum , quibus bina corpora se invicem petant CXLIV. Et denique illorum , qui caventes a saltu , quo naturam deformari inclamant, seisjunt pbantagia repugnam tes, antellectu ut duplicem e citatem deprehendere, nam
tbematicam , e phascam , hancque durare post contactum volunt, illam vero totam in contactu periisse contendunt. CXLV. Nos scilicet mantasi repugnamus, castigamus ρbuntinum . intellectu puro rem expendentis, iudicamus; doctissimo illos Gibnitianos ludere in voce motus,' transeserte dissicultatem , non solvere. CXLVI. Eximunt illi quidem fortasse a saltu velocita' tem, quam vocant ni r/nsecam , δέ veram altum inducunt in velocitatem quam Vocant armaticam, c motus relationem seu affect nem. CXLVII. Porro vires saltum is contactum impediente tamquam qualitates occultas injuria derident aliqui injuria itidem alii ab iis metuunt, quasi mechanica omnis per ea per 'ertatur . Iniuria denique eas impugnant, qui in tanta vari tate, at lue alternatione accessivim, recessuum attractio num γ