장음표시 사용
261쪽
quae 'io- .e. si testes. I. item in erimina si .m verse. item ubi . nam in ore duorsi
Hoe tallit in qu bus dani casibus, in quisus plures requiruntur. vicum praesul , cardinalis accusatur,viam. .c. praeiul, diem in testamentis requiruntur septer xi C. de testamcn. l. haccc siiltissima. Inaeo dicillis quinque, ut C. de codicil . l. vlti.& l. si unus. Nisi sorte illa correcta videantur j.de testa. c. in cises.& c. relaaum. Quidam tamen dicentcs hoc duruesse, ut ex illis decret. tot leges tollan-
f.testam Pn. l. si quando intellexerui decre illas in relictis ecclesiis, in qiub' miariis solennis voluntas requiritur, sicut . intcr liberos. ut C. ianui. erciscun. l. vlt. C.de testamen. l. hae cosuit illima. N in salcidia vi. C. ad legem sal. auth. similiter . Ali l autem dixerunt leges illas locum habere,cum a situr in foro secula- ri. Decre. cum agitur in foro ecclesia sico. Item exiguntur quinque tostes in donationibus causa mortis: ut C. de dosia .causa mortis. l.vlti.Item quinq; , est
quis debitum in scriptis vult probare p.testes se soluille. ut C .cod.titu. l.tcstiu. Vnus autem testis in causa non sufficit: ut 4. quaestio.3 .c. si test .g. item in criminali in ver. unius vero . Nam dictitin unius nec iustificat, nec condemnat: ut
33. quaestio. secunda. c. admonere .
c Sed & hoc sallit. C. de crimi. fal.l. si qs decurio. in Aiath. de fide in strii mentor. s. si verδ moriantur. st . de dote praele .l. eopompus. Generaliter tamen dico, qudd unus testis facit praesumptio
prima. in s. Praeterea si duo faciunt plenam probationem, ergo unus facit se mi plenam. Item creditur unius testimonio in omnibus his , in quibus alteri praeiudicium non insertur , ut puta si dubitetur de baptismo alicuius, vel anerellasia sit conscerata. ut de consecra. distinc. .e.paruulos.& c.cum itaque .i s Iurare debent testes t dicere verit
lcm quam noucrum. Vt 3. qualuo.9. hortamur. Nee admisceant sa Isum. vi 2.q 4.c. nulla. nec de suo aliquid adiici aiat, Icc quod .. onum videtur addant ut 3. lux My. c. pura. Item qudd dicant
pro utraque parte:viI . quaest. F. c.nora
sane. Cum uero agitur de impcdimcntis matrimonii scilicit de consanguinitate& ais nitate, tune testes praestant iuramentum continens duo auditum, Sceredulitatem. Dcbdiat enim dicere se ita a maioribus accepisse,& ita credere esse it infra codem titui. c. quotiens. &I s. liraestio. s.c.de parentela. Hodie tamen nece staritim est, quod is qui test scatur, viderit aliquos in fradibus constitutos ; ut infra eodem titul cap. licet ex quadam, in s. In inquisitione autem forma iuramenti testium est, ut supererimine dicant veritatem plenam: ut infra de simo. c. licet Hely. Si veris super
statu ecclesiae Inquiratur, tunc forma duplex est . Nam aut Iurat dicere veri-
rate de his quae scit vel credit in ccclesia reformanda exceptis occiittis . ut supra proxi .vcl respo debit ad interroga sta. t Producendi sunt regulariter in principali post litem conteua. Regulariter ideo dixi, quia causaliter i ecus;onot. supra ut lite non contesta. . I & z.
In principali id co adieci;quia in eme gentibus quaestionibus, & in dilatorijs
cxceptionibus possunt testes ante litem contcst.produci ; ut cum suspicio uidici opponitur, coram arbitris probatio ossertur; ut sit pra de Ois .deleg. c. suspicionis. Item cum opponitur de suggestione falsitatis,vel suppressione veritatis, sicut in his S consimilibus' quilibet potest cxempla per se notare. Quando aurem testes actoris & testes rei produci debeant post lit .cont.no. s.litu. prori.
1 g. actor. Testes produci possunt i via
que ad tertiam productionem,ut i.emit t. c. in causis. sed hoc verbii productio duob' modis consueuit cxponi,uno modo se . Productio, idest, dilatio, unde tres productiones dari debent pro testibus. id est tres dilationes , in quib' fieri
pollunt mulis testium productiones dest
262쪽
ep inductiones 3c presentationes; quarta autem dari non debet,nisi cu solenitate lcgali. infra cod. titu .c. in causis. i. Cod.tit. e. pC. in Auth. Od. titui. g. quia
Nero. Coll. Et secundum hoc intellipopotcst quod dicitur in lage antiqua. st de scri s. l. vlt. q, pro singulis neces litati singulae dilationes dari debent, v xum est usque ad tres & quartam cum sotinnitate, ut dictum est. Alio etiam modo cxponitur hoc vobum , productio, id e si polantatio testi , ut se hoc
verbum,productio, significet id qil uerbum sonat.simile.ff. de verbo. sig. l.cum enixa. ff. iudicatum solui. l. iudicatum. Nam eum praesento iud ita aliquos te ses recipiendos,dicitur una proditistio. cum presento alios, licitur secunda mductio;tres ergo tales productiones heri possunt sub una tame dilatione . quarta vcrb non nisi cum solennitati legali, ut dixi. Et nota. qudd secundum prima expositionem, quod dicitur de quarta, gratia cxempli dicitur. Ide cst de quinta,& de scxta,& de ulteriori,ex necessitatu tamen; quia ut superins diei uni cst pro singulis necessitatibus singulae dilat Oncs cu cause cognitione dandae sunt
no cnim iacile amplius quam semel di- Iatio dari debet. ut 3. quaest. 3 . c. inducie f.'spatrii m. Scd puto in hoe sertiari de bcre id obtinet in causis de sacto, cum enim aliquis vult probareptestes .colligere debet omnes testes,quos tunc habere poteta, dicet iudici. I stos repraesento pro prima productione. Item colliget alios,& praesentabit pro sccunda. Item alios pro icrtia . omnes tame sub una dilatione . sed iudex refrenare poterit multitudinem testium effrenata, ut i.eo. ti .c.significauerunt. Lega lis aut
solenitas haec crit qa iurabit is qui petit quartam productioncm q, non fuit rcunctatus dicta testium pcr se vel per alium, nec potat quartam productionepcr aliquem dolum, machinatione, vel arte, sed ppterea st no valuit uti testibus quos producere intendit .ut in Au . IS in .e.ti. g. ga vero multi. t Ite cum in
hoe ea sit iuretur, quaero an derogatum sit illi Autl de his q ingredi. ad app. q. quia igii .colla. s. ubi dicitur, 'hemel in tota lite iurandum est. Respondeo, puto derogatum esse,q a in Auth .de testibuς.posterior est illi Auth. de his qui ingre N eode modo derogctur illi Auth. de his qui ingredi si turr aliam Au
th.de in strii mentorum cautela. s. si vero moriatur. ubi sint liter secundd iura' tur.quae Auth. est in s.collat. vel posset dici,st non derogaretur. na illa Auth. de his qui ingrediunt, loquitur in iuramento de credentia, quod mel in t in lite prestandii est. Alia vero Auth. Io tritur in iura meto veritatis. Item scieum cst, q, si ego produxi testes in priae
ripali. Et tu excipias in personas illo-rs, licebit tibi producere testes ad re bationcm meorum, & eodem modo licebit mihi excipere contra tuos testos Be alios producere ad reprobandas r sonas tuorum; conceditur enim mihi a tu re testes meos defendere. vi i. de simo. c. licci Hely.& c. tuas.& etiam cons mare. OM.q. 3. c. de iudici j . v Iteritis attibi no hect reprobare meos. quos vitimo produxi. Nam si hoc tibi licet, lanx
quarti producercns contra tertios, c
putatis his quos in principali produxi.& s liceret a)ducere quartos cotra te tios . ea de rati sic & quintos cotra quartos. & sic pollet res ad infinitu deduci. i vt.i.cod.titii.c.licet dilectiis filius Infinitas aute vitanda est. vi.C.de iudi .l. propcradum , in princ. supra de dolo Secsitu .fine. is de re iudi . c. a ditio Pio. f. sed si emptor. iisde arbit. l. nodistinguemus .f. quaestum. ff.pro suo. l. vltima. T.
de lega. 3 . l. fideicommissa.g. si quis de cena. Et idcm dico, si ego S tu produximus testes in principali,nam liccbit tibi obiicere in personas meoru , & mihi in pcrsonas tuorum, S sic tibi licet producere ic stes contra incos, & mihi contra tuos. Sed & cuilibet nostrum licebit tertios P ducere testes ad defensi
nem illor si, quos in principali produxidc ad reprobationem illoru qui prodi
263쪽
cti sunt ad reprobandum. Nune videno dum est de diuersitate testui m. t Et est
sciendum, testes in his coneordare debent qu.e sequenti versiculo cotinentllr. Rcs,persona, gradiis, locus, haec sint cosona tempus. Res,ut cum unus testis
dicit de una re, alius de alia; vel unus de uno facto, alius de alio; si de factis
quaeritia r. Et tunc no valet testimoniti, eum sint testes singuli in suis testimonijs singulares. ut supra de lec. e. cum dilectus.& supra de proba.c. licet. Pe sona, ut cu quaeritur de persona.& unus testis dicit de una persona, Se alius dicit de alia, no valet eorum testimoniuratione praemissa. Gradus,ut si agatur de impedimento eosanguinitatis &ais nitatis, & testes in computatione graduum diuersos asserant gradus,non valet eorum testimonium. ut 3 s. q. s.c. do parentcla. Locus reddit testimonium messicax. ut in exemplo Danielis. Similiter & tempus ut 3. q.9.c. nil alominus.
Sed haec dicunt quida vera esse in sacto irreiterabili. ut est homicidiu eiusdem hominis. In facto vero iterabili, ut est
adulterium ctiam eum eadem, aicunt diuersitatem loci & temporis non noeere . Nam etsi testes in his varient, ut non probent idem adulterium propter diuersitatem loci & temporis,probant tamen illum adulterium contra quemfroducuntur. Sed hoe reprobat Danies exemplum. talis autem diuersitas in temporc non nocet, ut si unus dicat de
die dominico, alius de hora nona eius. dem diei. quia dictum secundi continetur sub dicto primi. vel si unus dicat in domo tali cotractum vcl delictum est, alius dicat in eamcra. Item in facto durabili non nocet diuersitas testium, ut si un' dicat se vidisse episcopu vel precbyterum celebra sle in hora tertia,alius in hora sexta. Missa enim in tantum durare sol t. Sed quid si agatur de decima, & unus testis dicat decimam solliatam vidisse. interrogatus quid viderit solui, respondit sabas, alius dicit cie ram i nunquid probatum intelliges d
rimam suisse solutam γ Respo deo non, quia in rebus discordant .ivi in primo membro vorsus huius. De diuersitate autem testium plenissime notatur. . q. 3.cui testes. g. item in erimnali, in glo. quae incipit elaea. Sed ut breuem de iummariam do et rinam habeas,sic notabis. xi Si testes, ' quos ego induco, varia &.dauersa proponant, crunt singuli in suis testimonijs singulares.ut supra de elece cum dilectus.& c.in Genesi & c. bonae mem oriae,& supra de pro .c.licet. Si vero qu ilibet sibi jpsi cotraria dicat, repelletur omnino. & in decret.c. licet.Dde ap. e. sollicitudinem.is quando apse sit. l. 2. C. desur.LI.lib. Io. Sc de mune.
primo.l processio. Caeterum si quidam de meis testibus dicat pro me, quidam pro aduersario meo, iudex e siderabit numerum, & conditionem illorum qui dicunt pro me,& illorum qui dicut pro aduersario, de qui dicant verisimiliora& negotio aptiora. ut 4.q. 3 .c. si testes. g. item in eriminali. in vetii.saepe. SI V m ego inducam testes P me. dc tu tuos ro te.& testes tui deponunt contraria is in quae dicut testes mei, tunc etiam iudex eonsiderabit numerum & conditionem meorum,& tuorum,& qualitatem dictorii, & sic praeserret meos tuis, vel tuos meis. Sed si omnia paria inue niantur,quod dissicile est,tuc interpretetur si potest, ut.i. eod. tit. c. cum tu tali. si non potest,absoluat reum. ut supra de proba.e.ex literis. i.de fide instra. e. inter dilectos, vel iudicabit pro re ma- is fauorabiti. ut in praedicta decre. cxteris.is de re iudica. l. inter pares .is. δ
ptor. st .de in ossici testa. t si pars iudicandum. 3 3 . q. I .c.si quis accepit. Vnde versus. Stat testamentum, libertas,coniugiumq;. Si sint aequales, qui producit 2 a tur utrinq;. Publicatis i attestationibus no licet alterutri,hoc est ei qui produxit, vel aduersario, testes producere
264쪽
Quidam tamen Doctores aliter intelligunt has duas dcc re. dicunt enim st ibi post publicationem attestationum producunturi estes. Alio ei rea idem ad ij-eientes hoc spetiale esse in ea usa matrimoniali. Et eodem modo intcili fiutur
tit.c.cum in tua. 1 .de sponsali c. sicut eo et caus e matrimoniabiles sunt. Sed certe hoe non es augere sauore, sed viam sal statib' aperire,ut in Auth. de testi.
riim sententia non admisi a ,dico g, ctia in eausa matrimoniali testes,pduci nopossunt super eisdem articulis,postquapartes didicerint testificata. vi.i. eo. ti. e. eonstitutis. σAd iura,quae ipsi a It gant,sic respondeo. Decreta illa series. non ob. Nam ibi testes producuntur ad alium articula, siue ad alium gradum. In illa. ex tenore. inducuntur ad probandam negatiuam in directe. sicut loquitur lex.C.d econtrahen. & committen. stipula l. optimam. Illa .cu in tua. non M.quia ibi prima productio facta luit extra iudicium, cum praediceretur in ecclesia de matrimonio c6trahendo. Secuda vero in iudicio,& ideo percunctatio priorum attestationum non nocet secundae productioni. Et ideo caute subiunxit in fin.eum haec exceptio locu non habeat in hoe eam. Quidam habent in litera in hoe ea usu. Sed priortitera vcrior est. Decreta. illa. ex lit ric,similiter no obstat. Nam ibi prima probatio fiebat extra iudicium, sectin-da in iudicio. Sicut in illa dcei.eum in tua.tertia productio fiebat ad alium &nouum articulum squando testes didicerint quod testati sunt ante accusationem matrimonij,vel post.. Scio st casu per hac quaestione inter me & Doctores Paduae concertatio suisset exorta alijs primam opinionem sotietibus, me secunda,consulta romana cccisia per qone de facto posteriorem sententiam approbauit. Haec tamen in causa appellationis locum non habent, in qua mat
xia talis doctrina tradita est,non oppo
situm opponam; Scoppofitum no probatum probabo. cno oppositum in priamo iudicio opponam. s. in iudicio appellationis; dc oppositum in primo iudicio non probatu probabo in iudicio appellatio ius,ut probantur haec omnia
scio. C. de appel. l. eos. g. si quis aiat. de tempo. appel. l. per hanc, dominus Alber. dixit,l post publicationem a testationum nec in prima causa pilaci pali, lice in causa appellationis Leee circa idem nouos producere testes,pertex.in Auth. eo .li. g. qm vcrd multi. Et respondebat ad leges superiores,l I quantur cum in primo iudicio probatum est non per testes, sed alio modo. sed ad deere. illa fraternitatis,non poterat respondere. Et no. st decre.illa. Daternitatis. dicit testes posse produci in causa appellationis super nouis capitulis. Sed lex illa per hanc, dixit sua nouis assertionibus,quae no ad nouu capitat ulu pertineant. Ad quod rnaeo,quia
quod dicit deere. rapitula,exponedum est, i .assertiones super quibus audietur quis in cavsa appellationis, si no ad nouum capitulu pertineant, ut dictum est.
Nam si in ea appellationis aliquid proponatur vel alseratur n6 tingens id,
de quo actu est in primo iudicio, proponens no in audiendus, nee admittedus volens probare. Item dec .eadem, dicit in causa appellationis nouos testes
admittedos sup nouis duntaxat eapitulis. Illa per hanc dicit tam super veteribus,u super nouis. Solii ut legistae dicentes st super veteribus, in quibus iam sacta cst publicatio, noui testes induci nopossunt in cadem causa, sed in causa appellationis quae est alia a prima. Sed
ob. eis vcrbum dccre.duntaxat . quae in causa appellationis loquitur. Na diciequod appellatum suit super qone iudieata. Quidam in dixerunt, lex loquitur quando appellatur a dii hestiua,de e. quando appellatur cura diffinitiuam. unde quando cadem causa durat, non piat testes audiri super veteribus. Nec
265쪽
Nee istud placet,quia decre. loqui videtur cum appellatum est a dissinitiva, vir si perius dictam est. In hoc figitur
sic teneo, v tam in prima causa, quam in causa appellationis noui testes ad mitti non pfit supcr vcteribus articulis
post publicatione. Et quod dieit lex in
ea usa appellationis notios testes admitted os super veteribus,subaudio n5
probatis in primo iudicio,vel probatisas non per testes s)d alio mo. Solet ' dubitari quae sint nouae estationes vel noui articuli ex veteribus capitulis depe-d cntes. Ad qJexcpla canonica sic pono. A gebas contra me in actione cx vcn Aito,ut tibi traderem rem qua tibi vendidi .excipiebam, non teneor quia nondum est mihi in pretio satisfactum. iu- dcx condemnat me. appella in causa appellationis circa vetus capitulit quod suit de non tradedo quoddam noui in assero in iuditio appcllationis,sno teneor tradere quia venditio non suit pii recontracta , sed sub conditione, quae non est impleta. ut i. de fide instrum .c. una Ioan . in prin. Item vis sacere quartam productioncm testium, in iudex non admittit, appellas in causa appel- Iationis . ego appellatus postum circa vetus capitulum, quod est de non rceipienda quarta productione aliquid de nouo asscrere, quod in primo iudicio non dixi, Lut dicam, quartam productioncm ideo non fuisse admissam , nec
fore etiam admitte dana, ut refrenetur eis renata testium multitudo. ut secod. iii .e. significaueriint. Legalia exempla sic pono. Tutor datus se excusat dicens se gerere tres tutelas, unde excusat seu quarta, unde condemnatus appellat hunc in causa appellationis circa cxcusationem asserit nouu scilicet se gerere unam tutelam ita diffusam de negociosam ut loco trium tutelanci habeatur. vi. ff. de excusat. tute. l. is et tr s. g. eum qui. Item agebas contra me, dices ' in minori aetate sine decreto vendid cras mihi praedium .diccbam valere vendItioncm tanquam a maiore factam, in
causa appellationis potero asserere a maiore ratam venditioncm habitam ut C. si ma .sac. ra. hab.l. vlt. In summa 16 notandum est, st ' quatitor sint qua tollunt copiam probandi per testes,put blicatio attestationsi, renunciatio hue eonclusio, quarta productio, ct nume-27 rus effrenatus. Item nota, st testis sit per co im si per quo iurat,& sur quoiudueitur deponere debet. ut j. eo.ls.c. dc testibus .st. de pet . hqre. I. si quis libertatem. f.vit. T. de iure tu. l. si duo patroni. β. ide Iulianus. C.qiu les. Perim .ha.
1 8 l. vlt. Sed quid si prius testis deponat,& posica iurat Puto non valere tostimonium . prius .n. iurarC debet. Vt q. q.
s.c. si testes. f. item in criminali, in veri item iureiuradi. Quid si testis dieat testimonitum & dicat iuratus. quod scriptum est in earta, lico, vel depono. Ad quod respodeo. quod hoc non susscit. Nam iudex habet necesse eonsdcrare
testis sermonem, constantiam,& trepia dationem. vi. aede quaestio. l. de minore. g. 1 . Item si aetate habet,de se loquatur. ut de consecra. distin . . c. cum pro
paruulis. Et propterea dictum est . tu magis scire potes quanta sit testibus fides adhibenda. ut .ffco.tit. l.testium s-des in s. Sed laxe qo expedita videtur.
quaest. vlt. pcrscripta .i. de accusa.&ii qui . inquisitioni. aertiae. Item nota.
si ' testes producti coram arbitris pocsunt produci coram iudicibus,& ad idead quod prinid fuerant a ducti, etsi publicatio tacta sit coram arbitris. ut scod e.praesentata.C. de arbit. l. cum antea , in sine.C.de testibus. l. cum apud. Vbi aute aliquis a tic stationes in uno iudicio receptas in alio iudicio produeit, si attestationes sunt clausae, crit in optione ,sducetis an velit uti illis attestationibus, vel velit illos testes quos prius piluxerat vel alios. pdiicere.ut s
lentes. Et hoc ita vcru est,si renunciatunsi est tcstibuς, vel suiliciens productio non est sacta.vt j.eo.titu. c.de testibus.
266쪽
vel si legitimus num crus te stium no sit
incn platus,vi in praedicta decre cu causam. Et l cii adiim hoc intelligo S. eod..tit .conititutus. in s. Caeterum si uticita itiones sol apcris, erit ici optione illi iis contra quena alic stationes produc uatur, ut vel illas ratas habeat, vel patia- . tur illos produc it crum si vivunt. Nam si sunt mortui, necesse habct illas ratas . habere. ut in praealliga.decrc.cum cau-3o sam S.C.co.ti .l. vl. t Polsunt cita to- .stcs apud eumdem iudicem iterato m.duci, Sad idem variato tamen modo agendi. Vt i .eo.tit.c. veniens. Item si ne cellario interrogationes oniali, sunt. Hi .eo. ti. c.pcrtuas. Ilcm si tencs consu- sc d cponant. vi I.co.tit.c. cum clamor. Item si obscure. vi I.proxi. tit. c.praei rea 3 s.'. 6.c.de parcntcla. st . dc qiiaest. l.rcpcti. quod enim obsci ire dr,pro non dicto habet. vr st. de interrogato. actio.
l. de aetate. g. nihil interest. & obscure scriptum pro non scripto habetur. ut hivist. de his quin pro non scriptis. l. 2.
I Testes generaliter coguntur perhibere t stimonium, quando , Cr quatiter compeliendi sunt. u. 3. a Clericus ob erimen falsi de grata tu statim seculari foro applicatur. Testimoniumsuum subnahentes an peccet mortaliter o nu. s. 6 Recipiens aliquid pro testimonio ferendo,
qualiter puniatur. 7, Pecunia aetia testitui uerum testimoniliserar en reperi pusit.
D Isthm est supra detestibus. Sed
quia ossicium testium publicum est, & ad id nonnunquam inuiti. coguntur. Idco subi jcit hic rubrica de testibus cogudis. Videamus igitur,an sint cogendi,& qualiter; in quibus cataIoobus;& an peccent testes sitbtrahendo se
a testimonio serudo; vel si oro testimo iii O serendo aliquid rce piant . Gencraliter icil sit coguntur perhibere testi-inonium veritatis.& hoc in c ivilibus ut C .de icui. l. si quando. V. de tabu. hi. l. locum. I. Exhibere, in Atith. de testib' g. quoniam. colla. 7. & infra in picrisit;
dccre. I . q. 2.quanquam. Sed Sin criminibus videtur testes fore cogendos. ut x.ti proxi c. um causam t. c.tit . .
gistrum &j.co.ti. c. vlti. infra de fimo. c.licet Hely. Item cum certe sint pc rsonet quibus non densiciatur inuitis ut testimonium serat,quod ex priuilegio cotingit ut i f. de testi. l. 3. g. lulianus .&l. inuiti. Et in elia. l. inuiti, sequitur quod in aliis personis aliter ca seruadum. ut
Et haec quae dixi in criminibus, obtinet
cum de crimine ciuiliter non criminaliter agitur , & secundum hoc non o uiat, infra eodem. titu. capit. dilectorum . Sed instabis decre . illa. cum comtra magistrum, loquitur in crimine sausi .nee innuit quod ibi actum fuit ei uiliter,& tamen testes cosuntur. Posiimus dicere qubd sorte ciuiliter agebatur. Sed diccs non multum resert utrum ciuiliter an criminaliter agatur de cri ininent s. nam per utrunque modum sequitur poena ordinaria. H. C.dc prob.
l. iubemus Ad quod dico , imo refert quia per modum citi item non fieret de
positio . Vel dici potest quδd speciale
est in crimine sals,ut in eo etiam si cruminaliter agatur testes sint compelle di, qui se sit btrahunt gratia, odio, vel timore. sicut & quaedam alia sunt speeialia in eodem crimine, scilicet ut in eo imponatur pqna ordinaria per modum eiu item, ut dictum est. 3 Item clericus pro crimine salsi conuictus & degradatus statim seculari soro per consequentiam applicatur, ut j. de verbor. signisca c.nouissimus .i.de crimine sal. ca ad falsarioru .cum hoc gnaliter in alijs crimimbus non contingat.msi post depositionem
267쪽
tionem de politus incorrigibilis habeatur ut supra de uidi. c. cum non abho- .mine.Sed his omnibus, quae superius dixi, st clerici cogantur ad testimonium to in ciuilibus Q in criminalibus,obstat
rici iurare debet, ut a. q. sc.si quis presbyter. sicut nee copellutur ad alia publiea officia. vi I f. q. I . c. generaliter. Sed
illud phale se modifico . verum est, Pnon compelluntur ad testimonium praeterqua si per alios veritas liquere non
vel nisi gratia,odio, vel timore se su
trahant.vidinisa m.ti.c. I . de viti. dc c.cotra magistrum.&.c.perirenit. Sed si quae ras, quare minus coguntur testes in eriminib' si eriminaliter a satur,u in ciuibus.Respondeo in criminalibus moue- ltur accusatores eam rem deserre in publica notionem,que munita sit testibus idoneis,vel instruicta apertissimis documentis vel iudici)s ad probationem indubitatis, & luce clarioribus expeditavi.C. de proba.l. l.2.q. 8. c. sciant, sed dices ille in ciuilibus. Na punitur is qui alique temere ad iudiciu vocet ut si deludi. l. tu que.Ad quod rcspondeo, ibi diligentius examinc tur, ubi contra salute hominis oppressa putatur cfle iustitia. vi.C.dc appe. Laddictos. Sunt ta sit compellendi percensura ecclesiasti. ca, Vt apparct in forma literarii domi ni papae per clausam illa. testis aut St. Per censura vero ccclcsiastica non soluinterdicti sed suspesionis & excoicationis sententia intclligo. ut infra de veri sign. e. quaercti. sed si clausilla illa,testes aut, non ad ijciatur in literis ut solet fieri, est in literis habetur mentio de crimine, nihilominus iudex ad iura sereserat de cogat vel non cogat testem, ea quae superius sint praemissa.Consuetudo tamen Romanae curiae sic se habet in ea usis de facto, ut nullum lcstem cogat ubi de crimine agitur,qualitercu
qnc de ipso agatur, de idem seniat in literis non opponendo clausulam contactam,tcses aut Lm.Sc. In quibus
easbus testes non cogantur,per pntasia fatis apparet. Pcccant illi mort liter, sicut puto qui testimonium suu in subtrahunt ci rei, quae non nasi per eos probari pot;& ideo compellendi sunt ad satisfactionem, sicut in alijs morta
Et maxime peccat qui metu alterius veritatem occultat. Vnde Aug. qui L quis metu cuiuscunq; potc statis veritatem occultat, iram Dei super se prouocat. quia magis timet homine et lacum.
Et post pauca .vterq; reus cst, ct qui veritatem occultat, & qui menda eiu pr sert ; quia ille prodeste uon vult, & iste
noccre desiderat. vi II . q. 3.c. quisquis.& insta de crimi. sal. c. primo. 'Sed qd, si qui se sacramento aretant ad non perhibedum testimonium veritatisῖPuto iuramentum temerarium in hoc casti, scilicet cum non potest liquere deveritate nisi por cos. unde iurans pocsent propria auctoritato contra vcnire
t 2 2. q.4.C. in malis . cum si certum ex
hoc mortale peccatum prouenire, secus s dubitaretur. nam tune superioris auctoritas prius essct requirenda, ut supra de elec.ci venerabile. Item quid si unus intersuit negotio, cum sciat per unum non posse probari vi q. q. .f. ite in criminati,in veri unius, lex enim ditiina vel humana unius testimonio et idoneo nec iustificat, nec c6demnat ut 3 3.
q. 2. c. admoner . iura mi non perhibcre
testimonium veritati. Respondeo puto& huiusmodi iuramcntum tem arisi sore. quia si unus no saciat plenam probationcm,facit semiplenam, & si delatio iuram ti,ut per iuramentum p r batio compleatur vi. Qde bus e re Lbonaes dei. ff. de iureiur. l. admonendi. Nec obstat. ff. de quaestio. l. maritus. ibi enim no ideo reprobatur qtraestio. quia unus testis non inducebat praesumptio nem .sed quia antilla in dominum to quebatur, quod fieri non dcbebat. o. de qui stio. l. I .Item non ob. infra de
succcsab uatcscicum dilectus. quia lu
268쪽
eet unus testis ibi non saceret plena P-bationem, suffccisset tamen ad iura inenti delationcm , nisi pars altera obtuli cset contrariam probationem . Quid si aduersarius subtrahat testes 3 Respondeo iniquam a se foueri litem ostendit. ut supra titui. proxi. cap. constitutus.& experiril debet in se auctoritatem iudieis elusam, ut infra cod.t it tr. c. pcru nit. C. dc pollu. l. prouidendum. r. q. 7. 6 e.infames. g.tria. Rcstat 1 videre an peecci testis , si quid rccipiat pro testimonio serendo. Et certe sic, suta sicut sententia non debet esse venalis, ita nee testimonium. Vnde Aug. cum iudicia& testimonia, quae nec iusta nec vora sint vendenda, iniqua & salsa vendun- tum, multo scelerat iux utique pecunia sumitur , quia scelerate etiam qua nauis volcntibus datur. vi I . q. s.c.non sanc. Expcnsas tamen rccipere potest ab illoqui cum produci .ut 4. q.3.c. vcnturis.&S T. de testib. l. fides testium g. Sabino . Quid si testis corruptus testimoni si salsum dicat.Tcstimonium nullum cit, tu quia vcniale, ct tum quia salsum;& praetur poenam salsi, te iactur citam in iudicio animae illi quem suo testimonio le- sit ad omne interclic. ar.supra ti. proxi.
c. sic ut,& ar. C. de poena. iv. qiii male tu. l. 2.Pecunia vero, quae data est, non re-
stituetii rei qui turpiter dedit, cui obstat propria turpitudo , ut in praedicto.
c. non sane .st. de condi. b. tur. causam.
La. sed ei in cuius iniuriam data vide
s quis in atrio .ff. de cal. l. peneraliter . g. illini. insta de Simo. c. te hoc auic m. ct e. audimus. 27. q. I.e. si quis rapuerit. in Auth. de sanctis. episcopis. f. scd ne-
que . 'Quid si data est pecunia sim-
pdicitcr ut restimonium serat,& ut verutestimonium serat. Dicunt quidam in his casibus illa,qui dedit, repetere non posse vidctur enim testem corrumpere volui sic. is de cond. ob turp. cau. l. 2. Sed contra. I . q. .capit. non sane. Unde inlinc casu dici potest . quod talis posset repetere pecuniam, si non eo animo de
dit ut testem eorrumpat sed ut sibi iustitia conseritetur a r. infra de simo. c. dilectus.
I Instrumentum quid sit, or qualis er accipia
2 Instrumentorum duae species,3 Sigidum authenticum qui habere dican
Scriptum authenticum quod dicatur , 4 Scriptura priuata fidemfaciat.
s Antipoc quidsit, 6 Apocha quid sit. Instrumentu quando fides non adhibeatur. 8 Sumpto an s. praestanda side s Instra menta an eum die cr eo uti edi de
DIximus si pra de illa specie sba
tionum, qui si s vocem vivam, scilicet per testus. Nunc vide mus de spctic t fit p vocem mortuam. scilicci per scripturam .:Et ideo stibiici ξhie Rub. de fide instrv. Vidcamus igiξ quid sit instrumentii m. Qualiter hie aeeipiat.& Quot sint eius syccies. &Quibus instrumetis fides adhibeatur. & ex quibus instrumentis fides inducat, v lI minuatur. instrumenti l appellatio Egeneralis. Nam &testimonia & psona quibus cause instrui solent, instrumeto
tione na .f. instrorum. Sed & alias dici tur instrumentit ira apparatus landi quo possessio excreetur. vi. is de sun. instruo& instru .lega. l. quaestu. Resp. I . Hic aut ponitur instrumcntu pro cartis vel scri-2 pluris. Instrumcntora duae ' simi spe- ei es,aliud publicum, aliud priuatu. Publicum quod fit per manum tabcllionis cui si fuerit in prima figura hoc cst non canccllatum,non abolitum , no viciatu vel vituperata. t C. t e dic. di. Ad i. to L
269쪽
I.; .sdes adhibetur sine alio aditiiniculo. ut in Autli .co.est. g. si v δ moriantur,nisi is contra que profertur falsum. ut C. eod. titu. l. si uteris. Pr natu aliud authenticum. aliud non authenticu .cco iactum a duobus loco tabellionis in iudicio assumptis. ut supra de proba c. 3 qm contra salsam . t Iic ira instrui si-nc scriptum vel priuatum sed aut he tieu est eui appensum est sigillu authenticum, ut j.co. tit.c. striptura. Est auteauthenticum sigillum. piscopi .ut supra detestibiis . cum a nobis. I I . q. 3 .c. curae .c. dicunt.& aliorum praelatorii m. ut supra de do. & contu.c. veritati I. Ite coirentus.ut supra de proba.tertio Capituli. ut 3. de appel.significati it. Uni o statis supra de pro c. c. qa in causis. Cuiuslibet corporis vel collegii. vi J.d exces praela. e. dicam. Ite authenticum est scriptum,& si priuata manu cosccta 6 quod habet subscriptionem triu viventium testium. ut C. qui posita pig. ba. l. scripturas. in s. in Auth eo. ti. f.sed &6 is. & f. sed & si quis. i Et si de subscruptioniae dubitetur, fici coparatio per Instrumenta publica , in quibus ijsdem
testes subscripserunt. ut in Auth. Od.titu. f. his qui, vel por instrumenta priuata habentia subscriptionem tellium eo xii dem. o.C.eodem ritu. l. mpa rationes. Si vero testo inseripti decesserint scriptum non videtvr alicuius firmitatis robur habere . vii.eodem tit. scripta. sed priuata scriptura scriptionem non habens generaliter fidem non sa- est. vi C. de prob. l. instrumenta.& l.rationes.& l .exemplo. nisi cotra illii qui scripsit,&hoe in personalibus actioni bus, secus in realibus ut in praeall.l. scripturas. Publicum igitur insta ili auctoritati tabellionis innitatur,ut ductu est,
ct probatur C. ad leg Cor. de sal. si sis
riantur. Sed si de scriptura tabellionis dubitetur,fietesipatio.ut in Aiath eod. tit. g. st si ctia. Sc g. sequentibus. Nunc
de apochis & antipochis aliqua subr breuitat e not us. t Lst auten alui pocha chirographum,quod Deir debutor creditori , in quo dcbitor fatetur seluisse tantum. Et non dicitur ab antiquod cst contra,sed ab ante.quia anti-pocha fit ante apocham; prius ei sat tur se soluisse pensiones, usuras, vel census. quod fit in antipoclia..& demum creditor fatetur in apoclia de recepto. Est igitur antipocha inducta ad securitatem ereditoris. qui enim nomine
possidet alieno & pensionem soluit, vel qui ereditori suo praesentat usuras, si quandoq; dicat se suo nomine post disse , vel se praescriptione liberatum contendat, obstat ei propria scriptura. Nam dominu, siue cruditor per antipoeliam de iure suo docebit. vi C.eo .il. l. plures. Vel secundum alios antipochae
scriptura est quam facit debitor oblia gando se . tunc dicitur ab anti quod est contra. t Sed apocha se dum omnes est scriptura creditoris profitcntis sibi solutum a debitore.& qc ponitur. T. de
administra .iut. l.Lucius.f.tiator Et s cundum hoc dicitur. apocha fit dantis, antipocha suscipietis .i.apocha fit a cre. ditore,antipocha a dcbitore .l Multa vero simi propter qui instru mentorum fidei derogatur,rasura literarum, in mutatio primae fissi irae. vii Eo.tit.c. inter dilectos. ff. de his quae in testa. deletur. I. I. 1 f. de proba. l. si chirographum. C.de edi .di. Adri.tol. l. 3. Nam falsitas est immutatio veritatis, ut in aulli .co. ti. in prin .eoll. 7. Literae tame vel syllabae mutatio om illa versubtractio vitiunon inducit ut sco. tit.c.ex parte .st. de manu tcs l. qui sabcbat. nisi stibtractio,
immutatio, vel omisso, sensus varictate inducat. vii.e .lit.c.inter dilectos. vade auctorii verba emendare tenore sentcntiae pcrseuerante no est prohibitum ut isde re iudi s. auctorii.& rasura paueariim literarum, quae sapietis animum nequaq indubitatione vertere debeat.
permittitur in literis domini Paps prettur vitium salsitatis. ut J.de crimi. HLe. vl Vitium grammaticae non vitiat instrumenta, nec M. error scripturae im-
270쪽
edit causam iuris ut C.de testa. I. crrore.& l. ambiguitas. ff. de lcg. r. l. cum pater. 6. fidei tuae. Sc l. um .g. vlt. Ede haeredi. institu. l. i. Et est ratio in instruinetis, quia eorum fidcs auctoritati tabellionis innititur.cuius fides magis inspicitur ij error scribentis; sicut in s
cramentis veritas substantialis formae attenditur, non sanitas verborii, ut de eo. dis .retulerunt.& rapit. si non sanctifieatur. Aliud aute cst in rescriptis domini Papae, ut supra de rcs p. c. ad
audientiam. Et cst ratio. quia per mutato ru ossicialiu manus transeunt. & tan.dem,in purgatori u inducuntur, hoc est ad examen victeancellarii & correctori ut supra rescrip. .cu adeo .is . q. 9.e.
Opoltolicae . Vnde non cst verisimile siti huiusmodi literis vitia rcmaneat In correcta.& si siccus inuentum fuerit, Iiterae sunt suspectae, & no creditur de ea cellaria tales literas emana se; aliud autem est in literis a liorum praelators,
v I non eum tanta angustia & delibe-xatione procedunt. Ite si varictas marus notari j per alia in striimcnta ab eodem consecta notctur, derogatur fidei
saluo ' aetas literaru dissimilitudinem saepe facit, non ei ita scribit iuuenis &xobustus,scut senex & tremens, laguor etiam saepe disinulitudinem facit, calami & atrameti mutatio aufert per omnia similitudinis puritatu, ut in Auth. eo. tit. in prin. Item subscriptionu identitas. qui singulae de ni singulorii subscribentium manibus annotari. ut i .de priui. c. cum olim & c. propter quaesti nes. Item nominis Imperatoris vcI indictionis omissio .ut Autla. ut praepo. nomi. Imperator.pub.docii. in prin. Annichim domini, nomen Imperatoris, Reonsulis poni debent in publicis instrumentis, vi 2I. l. c. In nomine domini C. te apo.pud. l. I.& in praealle.Auth. vi proponatur nomen Impera. &e. Ite
si repugnantia inter se inst rumento Qtineantur. vi Ede reaur. Lubi. Item si
eontraria instrumenta quis in iudicio pro queat fidei sibi ad initice derogant,
pturae. Sed aliud cst in testibus contra xij x vel diuersis ab eadem parte productis , quia tune iudex eonsiderare debet numerum S conditionem illorum qui dicunt pro producente, de illorum qui
dicunt eontra . ut not. s.de testi f. nunc
videndum.Et est diuersitatis ratio; qainstrumenta videri psit de apud se quis cxplorare debet an sibi expediat talia producere instrumcnta, unde imputae eontraria producenti.Quid autcm t stes dictura sint, ignoratur. & ideo non est quod imputetur producenti eo trarios vel diuersos. Item derogatur fidei instFi, si etia unus de testibus in instinsubscriptis no agnoscat sua subscriptionem, ut is quemadmo. test. aper. l. r. in s. Item derogatur fidei insit,si non habeat dubitum numerum testium. quod in quolibet publieo instrumento requiritur fili Mar. sim alios distinguitur.
virum in ciuitate cotrahatur, an in villa a perito literarii vel imperito,& libram cotractus excedat auri, v l non, contrahatur in si riptis, vel non, ut in
hodie S notauit Aho in sum' a sua . si
ecripet. s. item & mutui .Itcm derogat, si nis eo tineatur in eo st contractus habuit testium piatiam. ut in auth. o.tit.
s. si qs igitur.& g. sed Ec si quis. Sed ob.
I. in donationibus. C.de don. sed illa exeludit annotationem testium, non pntiam. Vel die O nee pntia testium rc ritur necessario, nisi in scriptis agatur,co st tota fidcs habetur notatio. Nec ob. In auth. de haere.& sal.f. si verd ah
sunt. ubi requiritur ptitia testium & deseriptio. na illud spale est in in uetario. Item derogatur fidei, si no sit seripta a tabellione S partibus,si hoe actu in vi
Ite derogatur, si aliquid in eo inueniae subsignatu vel subscriptu . vi.st . ad lcg