AusonI Popmae Frisii De differentiis verborum libri quatuor et Cornelii Frontonis de vocum differentiis libellus

241쪽

ris Auso NI popMAE PRAE s sunt qui fidem suam pro redemi libus obligabant populo, datis in publicum praediis PRAEDIATOREs sunt qui sponsorum praedumque tabulas curabant, ct ii reua ad constitutuna diem non solueret, praedia obiis nata vendebant. unde & Lex praediatoria quae de praediis pnedibusque cauebat, & prae diatorium ius. Cicero Ad Atticum xii: Quod pro Cornificio me abbinc amplius annis xxv spopondisse dicit Flauius, etsi reus locuples est, Appuleius praediator liberalis. idem Pro Bal. bo: Etenim si QScaeuola ille augur cum de iure praediatorio consuleretur, homo iurisperi usiimus, consultores sitos nonnunquam ad Turium &Fascelium praediatores reiiciebaI Suetonius Iaudio : Cum obligatam aerario fidem liberare non posset, in vacuum lege prae,

diatoria venalem rependitiesub edici o praese.

siue cominus fiat: Pucu A vero est cum hostes cominus congrediuntur ; dicta'pugno, eo quod ante rium telorum atque missilium p

snis dc calcibus, morsibus,corporumque luisetarione certabatur. Lucret. lib. D: Et vellit aeterno certamine proelia pugna m Edere sint persectantes visaeque volantes.

PRETivAt est quod pro re emta datur, vel est merce conductionis, operae: artis: a quo

Nanipretium θ Ope pretium. Gellius lib. ,

242쪽

DE DIFFEREN. VERB. LIB. IIII. LII

iii: Nobis non placet pretio, aut praemio, aut dolis pugnare. Aliquando tamen Praemium latiori significatione lucrum & commodum quodlibet denotat. . a quo Praemio sum pro pecunioso veteres dixerunt, & Praemiari id est lucrari. &quaestum facere, Suetonius in Tito Lucret. lib. iii, Omnia perfunctus vitai praemia..& lib. VI Pectore parta suo quaesitaque praemia liquit. Sed & Pretium accipitur interdum pro praemior. Cato in oratione Apud milites, Mai res seorsum atque diuorsum pretium parauere bonis atque strenuis. Lucilius Satyra xxxr Virginis hoc pretium, atque hunc reddamus honorem. Liuius lib. xxxii: Haud satis dignum tanti laboris periculique pretium erat.

PRas significat nsorem datum in civili caulla,& lite nummaria, VAs proprie est spoissor alteri 's in re capitali, inquit Festus. A sonius in Monosyllabis:

Quis subit in poena capitalis supplicii3 Vas.

Quis cum lis fuerit nummaria quis dabitur Praes. idem in ludo Sapientum: Praedes vadesque poenitudinis reos. Sed tamen

interdum vas dicitur sponsor qui ex pactis

conuentis & mancupiis sese pro reo obstringebat, si fortasse res ab emtore euinceretur, Ut in lege mancupiorum Vadem ne poscerent, nec

dabitur: vel qui in priuato iudicio reum sisti,

aut ni sistatur pecuniae summum promittebat. Nam, ut ait Varro, consuetudo erat clam reus

243쪽

2I8 A USONI. POp MAE ' parum estet idoncus inceptis rebus, ut pro se alteium daret,qui illum iudicio sistendum certa die promittebat,ad quam diem qui in ius veniebat Vadimonium obire,& Ad vadimonium

Occurrere , aut venire dicebatur. Cicero Pro lQuintio: Vadimonium non obiit quidam so- lcius & assinis meus. ibidem, Ad vadimonium lion venit qui tibi praesto semper fuit. non d bitauit,inquir,cum vadimonium desertum est. Suetonius Caligula : Et litigantium plerique quod occurrere ad vadimonium non pollent

CausIa caderent.

. PRAEsintv1 est auxilium militare, quod ad custodiam & defensionem alicuius praesidet: Sumini v M ver destquqd postponitur ad subueniendum laborantibus aut deficientibus, dictum a siubsidendo quod in extrema acie subsidebant Triarii,qui caeteris aetate,vsse,& sortit

dine praestabant, & si priores duo ordines, numirum hastati & principes, loco moti fusique ab hostibus fuissent, tum ipsi renouata pugna hostes inuadebam. quo allusit Plautus, Agite

nunc sibsidite omnes quasi solent triarii. Ci- cero Pro Flacco: Praesidia,immo centum subsidia reipublicae, consilia,auxilia. dPRi Mipi Lus est centurio primus & supre-l mus inter decem centuriones triariorum, qui

fuimum loctura in legione post Tribunum mi initum obtinebat. Liuius lib. vi: P. Salonicis alternis prope annis & tribunus militum, . reprimuο centurio, quem nunc primipilum aP. . . pCllant, l

244쪽

DE DIFFEREN. VERB. LIB. IIII. 2rspellant. idem lib. viii: Duo primipiIi ex utraque acie inter triarios erant: PRIMvs Pixus eshipse centurionitus , di primus ille ordo quem ducebat Primi pilus. Sallust. Iugurtha: Cen

turio primi pili tertiae legionis. Caesar De belu 'lo ciuili 1: L. Pupius primi pili centurio. de De bello Gallico iii: Crastinus prim iam pilum

superiore anno in legione decima duxerat. PROBRvM significat omnem turpitudinem quae ignominia delinquentem assicit, ut stue pruna, adulterium, furtum, mendacium, & id , genus alia: OPPROBRivrus est conuitium quod ob admissiim probrum fit. Itaque recte scribit Vlpianus Probrum idem esie & Oppro- D. Devetb brium, quasi obiectum probrum. 'quod Valla frustri reprehendit. P. Africanus De multa: 'Omnia mala, probra,flagitia quae homines faciunt in duabus rebus sunt malitia atque nequitia. Cicero Ad Atticum: Epistolas anilii legerunt plenas omnium in me probrorum. PROH i AERE est auertere & impedire dictis tactisve ne quid fiat: VETARE est dictis resistere. . Plaut. Curcul. Nemo hinc prohibet,nec vetat. PROLocus est velut praefatio qtaedam fabu-Iae,in qua aut poeta excusatur,aut fabula commendatur e PROLOGlvM autem est cum argumentum fabulae tantum describitur, quam vocem Latini fecerunt ex Graeco πολογ-, Vt ab Exodium,quo aliquotiens utitur Varro

in Satyris: Pacuuius, Exanimasti me prolo.

245쪽

SPONDERE autem est per stipulationem promittere,unde nascirur actio Ex sponsu:REcipa. a est fidem dare se praestaturum. ita Recipere plus est quam promittere, de Spondere plus quam utrumque istorum. Cicero pro Muraena r Futuriim esse promitiust, & spondent. idem Pro domo: Praesto,promitto, spondeo. M Id Craissim, tibi promitto, ac recipio. Seneca Ad Lucilium: Iam non Promittunt de te, sed spondent. Quamuis Iureconsulti interdum Promittendi verbum latius inserpreis' tantur, & non m d ad nudam promissionem, sed etiam si sponsi em resciunt. Itaque si scriptum in instrumento fiterit, Promisisse aliquem, perinde haberi volunt atque si interrogatione praecedente responsum sit Spondeo,

autore Vlpiano.

PROTε Mus significat porro tenus, id est lψω

ge a finibus, PROTiNus est statim,ac sine inta r- missione: alterum est adverbium loci, alterum i. temporis, ut Seruius notat ad illud Virgilii Ecloga ι: -i, en ipse captillas - Protenus aeger ago. Ego nullam vocabulorum istorum disserentiam esse puto,sicut nec

differunt Quatenus & Quatinus, de quibus

infra. l

Pvnon est metus rerum turpium,& ingenua quaedam timiditas dedecus fugiens , laudem- jque maxime conserum, ex quo ortum rubo-

rem p

246쪽

D1 DIFFEREN. VERB. LIB. IIII. 222

rem Viautis colorem Diogenes Cynicus appellabat e Puoicietia est continentia a libidine: VEREcv Nola est reuerentia quaedam aduersus homines , cuius proprium est neminem osse dere. Plautus Amphitr.

Sed pudicitiam,& pudorem, Sc sedatum cuis, pidinem. Varro De Vita populi Rom. ti: Multo praediti pudore & pudicitia adolescentes. Sallust. Catilina: Pudorem,pudicitiam. diuina & humana promiscua omnia. idem Derep. ordinanda: Vbi diuitiae clarae habentur,ibi omnia vilia sunt,fides, probitas,pudor, pudicitia. Lactant. lib. Ii: Pudorem extimui, pudicitiam flagitauit. ibidem: Unusquisque

gitur quantum potest formet se ad verecu diam, pudoremque colat. PutisARE est vehementi & crebro ictu tundere,vt fit pugnis,calcibus, malleis, saxis: VERABERARE est caedere verberibus, aut infli πω plagas, quod fit manu, virga, fuste,flagello, ruta, loris & similibus. Cicero in Verrem te Iactores consistunt valentillimi, adpulsandos verberandosque homines exercitatim mi. Iurisconsulti paullo aliter haec verba dis unguunt in lege Cornelia de iniuriis, quae actionem iniuriarum ei dat, qui se pulsatum verberatumve dicit. sic enim interpretatur Vlpianus,Verbe Tare est cum dolore caedere , Pulsast sine doloam. Quae disserentia, quantum ad illam actio.

nem iniuriarum attinet, vera dc necessiima est. . ,

Nam qui percontumesi impulsu cubiti aut

manus

247쪽

manus alterum loco deiecit, aut qui pileum capite excussit, hic iniuriam fecit; nec tameis uerbis legis teneretur, nisi Puliare sine dolore Cardere interpretemur. In quo Valla frustra reprehendit Upianuin, quem stiuolis leuibus . que rationibus tuentur Iuris interpretes, arquocciam Alexander Neapolitanus in libris Genialium dierum. Quanquam illi ipsi Iuriscon sulti interdum haec verba confundunt. Vlpianus Adcdictum Lui : Si cum seruuin meum lTitius pulsiaret uir ba fuerit collecta. &mox: Ceterum si alia cauisa verberandi fuit cessat

actio.

s*oRivs qui quaestor fuit, quem poste-xior aetas Ex quaestore vocat, Vt Ex consule, Ex praefeci: PRO QVAEsTOR E qui mortuo vel a sente quaestore eius munere fungitur. Cicero in Verrem ii de Verre qui mortuo Malleolo quaestorc, Statim Proquaestore iussus est eiΙe. Similiter disterunt Consul & Consularis, Praetor Praetorius: Sed Proconsule dicebatur, qui post gestum consulatum anno insequenti in prouinciam eodem summo cum imperio mittebatur, Propraetore autem qui ex praetura prouinciam obtinebat. Vnde prouinciae aliae Consulares aliae Praetoriae vocabantur. Etsi interdum. Propraetore lignificat eum qui absente duce vicario immere exercitui praeerat.

248쪽

nam Praetor appellabatur etiam Is qui exeicitum ducebat. Sic Syllam legatum Marius Consul in expeditionem proficiscens Propiaerore reliquerat. &, Albinus Consul Aulo fratre in castris Propraetore relicto Romam deces . sit, Sallust. Iugurtha. Q lanio locum significat, &tres ante factos, EARxv M tempus denotat, ter ante fa- stum. Similiter distant Tertium , c Uimum Sextum, dc Tertio, Quinto, Sexto. Ennius Annal. viri, Quintus parer quartum fit Consul. Sed hanc differentiam, quam Varro &Gellius tradiderunt, non semper obseruant veteres autorcsί nam & Gellius in Historiis dixit , Tertio & Quarto Cos. & Quadrigarius Annal. xix , C. Marius creatus septim d Consul: item inscriptio Romana : P. DEcius P. DE

ET TERTIO cos. Net C est ulla latio cur magis

differant Quattum&quarto quam Primum primo, Postremum & postremd: quae promuscuc & indiffetenter dici notissimum est. Q 5ATEsus significat qua fine,quousque,vr Haetenus hac fine : QDT1N vs vero significat quoniam,quia,ut tradunt Festus & Victorinusiquae differentia arguta magis est quam vera.

Nam ut iam ante monui, Via, eadem vox proe

pter diuersas significationes non debet varie scribi. δί fuit alioqui veteribus usitata coma

mutatio literarum E & l, de qua dixi libro pri-

249쪽

ia 4 avso NI POP MAEmo De usti antiquae lectio uis. Vt non sit dubium, mihi quidem,antiquissimos in utraque significatione indistincte scripsisse Quatenus& Quatinus. Sed prioris significationis usus tritillimus est, posterioris exemplum suppeditat Horatius Carminum met- quatinus heu nefas Virtutem incolumem adim .

& Sermonum I, Deniq. quatinus excidi penitus vitium irae, Caetera item nequeunt. Suetonius Claudior Confirmauitque quatinus matrimonia male sibi cederent, mansurum se in celibatu . Plinius Epistolar. 1 ra i Et quatenus nobi I denogatur diu vivere, relinquamus aliquid quo nos vixisse testemur. IuvenaliS . Q tenus hic non sunt nec venales elephanti. cinario est Violenter agito, vel impellor Asso est in varias partes iacto , vel moueo cum magna indignatione, magnaque Vche mentia. quod grauius & violentius est, quam Restio. Liuius, Carthaginis moenia lauivi quatit ariete. Plautus Trinummo, id quansas caput λ Hinc QDilata quae disiecta & fracta de lederunt. Virgil. allatam ventis liceat subducere classem. Liuius, Qtrassata muri reficere. dis infinitum ad unum refertur, ut Cicero: Si quem ruorum fidelium voles ad me mi το ς; dis is vero,vel dicvMQVa ad Vni- uersos

250쪽

DE DIFFEREN'. VERR. LIB. IIII. 22suersos confuse dicitur. Similiter certum desiderat numerum , RIOTQUOT Vel dircvNavg omne. denotat, ut obseruauit Priscianus. . ΘΥΑΜ Nis & Q-Tr Dill tempus continuatum significat: is siNavLos ANNOS, D IN ni Es si NGVLos, tempus interruptum,per interualla annorum & dierum: Cicero Ad Atti

cum , istidie vel potius in dies singulos bre

uiores literas ad te mitto. Vlpianus Ad Sabi- o. ne trili. num xxm: Haeres meus amphoras decem quotannis iii annos singulos dato. Labeo ΡΟ- D. De an- sterior. ii: ' Vini Falerni, quod domi nasceretur, quotannis in annos singulos binos culleos haeres meus Accio dato.'

RAce ii iunt uvae minores, &exilioribus granis,qui plerumque a vindemiatoribus sub pampino latentes fallentesque relicti p5st

colliguntur: uva sunt maiores, ac crassioribus acinis. Plinius lib. II ir Quando non raccis mos, sed uuas alias gignunt. I rei DIVA sunt quae ex suo casu restituta eodem modo & genere redeunt, ut Recidiuas

febres dixit Plinius: Virgilius Recidiva Perga-.mae Tertullianus, Reciprocarum frugum, &vuidbrum elementorum . & recidivi anni fi- dem 'unientantur. Arnobius lib. Iv: Quic

quid prior alas 4bstulisset recidiua su tutio