장음표시 사용
191쪽
θεω δαεκητι τετυκτο Inuitis quidquidsuperis contexitur Pud
Temporis exigui pati dissoluitur omne
Neque enim lex aequior Pa ea Quam necis artifices arte perire sua . Quod si conatus haereticorum retorquentur ab Ecclesia in ipsos,atque ex j illa maiores acquirit vires,cum fui imperet volentibus, inimicis vero licet reluctantibus dom etur, nihil erit,quod illius imperium subtergiat,cum nemo sit,qui non vesanimicus e reperiatur,Vel amicus. Macchia uesti precepta quaedam confutantur, quibus ait diuidendos subiectos. exteros i extenuandosque ad augendas Principis opes, acr bur Cap. VI. Cirv cuiusnam quaeso dicetur esse illud pr nunciatum,quod est in ore eorum,quibus cordi non est Germana virtus.
Hinc volunt extenuando subiectos, ne quid vel audeant,vel possint in Principem; uendas factiones inter eosdem vel permittendas; inter exteros eodem modo seditiones,ac bella; uc enim necessario confugiet ad te, vel poteris istos adducere facillime in omnem tuam pote statem. Tu vero quasi moderator,atque arbitrer a cunctis huiusmodi aduocaberis, coleris, ob id infirmioribus aiunt opem dandam, ne potentiores nimis extollantur , sed habeant, quibuscum pugnent,&inmodestia contineantur. Atqui iam vidi mussimile studium esse Tyrannoru ,esse eorum,quos mala cuncta sequantur ad extremum,contra omne virtutis officium'pacem meditantis, omnem tranquillitatem cunctis afferentis,no odium,non dissidia,sed amorem,placidissimam q. singulis quietem procurantis.
Pulchrum emineresister Hores,iras,
192쪽
rres Imperia pendere a veris virtutib.
Consulere Patriae, parcere afflictis,fera,
caede abctinere, tempus atque irae dare , orbi quietem,saeculo pacemfuo. Haec summa irtus, petitur hac caeli nia Non id studuit Augustus, ex quo Liuiae coniugis consilia secutus post aliquot annos,cum maximis curarum cruciamentis amigeretur, neque somnum capere posset, dein beneficijs ac mansuetudine sibi imperium stabiliuit, insidiis antea plurimis appetitum,ut supra retulimus non ita Titus, qui diem sibi perijsse aiebat: uo beneficia non contulisset, atque ob id humani a
generis delitiae fuit appellatus non ita Nerua,Traianus,qui se malle amari, quam honorari aiebat; Antoninus Pius, Philos phus, qui neque maiestatis laesae reos occidi volebat, Claudius, iacitus, Probus,Constantius Chlorus Constantini pater,quem Eutropius dicere solitum reseri, melius publicas opes a priuatis haberi,quam intra unum claustrum reseruari cultus autem fuit adeo modici,ut festis diebus, si amicis pluribus esset epula-dum, priuatorum eis argento ostiatim,ait ille, petito triclinia sternerentur.quaobrem non modo amabilis, sed etiam venerabilis Gallis sitit. His si unii, vel alteru excipias, quibus anteacta vita fuit flagitiosior Augustu, ac Titu reliquis omnibus mors filii tranquilla ,ac felix At Imperatoribus alijs qui vestigiis horum non institerunt, sed venenata serendi discordias, expilandi subiectos consilia sunt secuti,mors violenta plerunque,& dedecorum tormentorum q. plena fuit,Vt ostendimus. Quid placet,eligamus;vita ne sit nobis diuturna, an breuis. At vidimus longiorem in regno fuisse post Augustum Liuiae monita sequentem Traiano, Antonino Pio, ac Philosopho, quos tamen Constantinus omnes superauit sic in reliquis regnis aperitimus, ijs ut plurimum Regibus datum vivere diutius,qui
mansuetiores, suorumq. amantioreisuerunt.
An volumus in perpetuis animi confictationibus viventes excruciari insidiarum metu, intimis torqueri curarum dissensionibus, earum luentes aequalem poenam quas inter alios curamus esse,neque curamus ut tintZAn exemplo Neruae,Traiani, Antonini iugulum nudum praebere suspectis, neque inueni re,qui nos feriat, in maxima securitate degere, atque animi voluptate Forsan expelli e regno cupimus, sicut ex animis aliora quie--
193쪽
tem, ne merito sit nobis illa, quam fugamus ab aliis, aut longe placet abesse Aut certe casibus variis agitari, quibus&alios concuti libenter inspicimus Annon vidimus etiam principes huiusmodi domesticis vexari discordiis intimorum suorum, ne sit ipsis pax, quam vel denegant,vel non afferunt alijs cum possint vel amplius volumus nostrorum serales caedes perpeti, aut exultantes casibus, ac plagis aliorum dum culmen attingimus selicitatis, de improuiso deiici, atque allidi ad terram, vel potius in ea consistere diuinitus, ad quam cupimus alios, & conamur adducere lais tissima nobis imperia placent S haec ijs contigere,qui Dei omnium latissini imperantis exemplo, clementiae, ac benignitatis omnia, quaecumque ipsi valent, documenta omnibus praebent.
II ac docet, ut poenis hominum delfinguine pasci Turpe erum . putes: Gerrum Marteirmentum Sic cum pace premas, i non infensus alendis Materiam praeses didis, visontibus dltro Ignouisse elis, deponas oc us iras mam moueas,precibus numquam implacabilississes etheri patris exemplo,qui cuncta sonoro Concutiens tonitrui clopumspicula defere Inscopulos semon Ira maris nostriq. cruoris Parcus,in Oetheis exercet fulminasiluis. Quod si nos aura popularis delectat, si post obitum gloria,
ostendimus ad nos amplificandos eorum mentes tendere, quos amore coniunximus, beneficiis copulavimus.sig aperuimus eo. rum nomina saepius repetita a succedentibus Regibus, quorum fuit ad euehendos ad omnia bona, Min pace continendos subie,ctos praecipua cura ijs perpetua gloriae monumenta contigerunt,quamuis ista minus procuraret. Sic obseruat Aristoteles huiusmodi principibus neque ultra annum cetesimum durare principatus, vel ultra quartam, quod obseruauit Elianus generationem:redigiq; diximus ad vastitate regiones,ad nihilum populos eis subiectos. Nam nemo non mortalium currit,atque
aduolat ad inhabitanda illorum principum loca, quotam subiectis conspiciunt esse , conseruari,4 augeri ab ipsis principibus a Pess
194쪽
I Imperia pendere a veris virtutib.
Opes, honores,ac reliqua bona. Hinc augentur Vrbes,oppida, vici. coluntur agri, vectigalia pluribus undique confluentibus crescunt, impendunt quidquid populi habent libentissime ad eorum vitam, decus, opes, atque imperium tuendum, amplificandum. Vidimus supra, & late probauimus libro de robore bellico Persis ac Romanis, omnium maxime diuturna, am
pia imperia contigisse diuinitus. Quid ita quod istis mos esset
Reges deuictos non protinus suis regnis exuere, sed illa ipsis administranda imposito tributo relinquere, quod Herodotus narrat. Adeo non isti expilabant, quos armis domuissent, nedum ciues, nedum populares suos Romani idem factitarunt, B quocirca vel imperante Nerone in ipsa Italia Rex Alpiu Cottiarum fuit; alij praeterea multi multis in locis imperii, ut e uita Vespasiani conitar,qui nonnulla regna m prouinciarum Gmam redegit,qua Eutropius,ac Suetonius narrat Testis est in Lybico Appianus multas nationes Romana virtutis exist lan tion ac splendore captas id petiisse, ut sub imperi Romani diatione essent, iura ab ipsis, ac luges acciperent ter in niaximas angustias Romani a Carthaginensibus coacti fuerunt,ita ut aliquando fuerita nonnullis de Roma delerenda cogitatuin secu- do bello punico, tamen euertendae illius, nisi cona pulsi necessitate decretii non statuerunt ac suere, qui contenderent ignoscendum, atque illi prudentia rerum ciuilium administrandarum praestantissimi. Ter ijdem Romani potuerunt gyptum propri iurisiacer Regibus auferre non eis reddere noluerulid facerrino est adducta AEgyptus ali uin opulentissima prouincia in potestatem Romanorum, nisi cum Cleopatra vipera sibi ad pectus admouit, atque omne semen Regium, quod in regno succederet, defecit ac sane nihil prope continentius fuit Romanis ad aliena sibi vendicanda, nisi maximum ius,quo c5- pellerentur,atque urgentissimum perspiceret sibi adesse,quam diu fuere in liberta triac Senatui suum ius fuit ex illo ubi Imperatorum non adeo clementibus , ac beneficis animis aditus apertus, tum simul etiam Roma dilaniata una cum principibus suis, combusta re maxima ex parte, saepius direpta a suis,ut explicauimus libris de antiquo, &nouo italiae statu. ad summam fixum sit hoc immutabili decreto, quod quisque i a is in alium statuet, utetur ipse eodem.
cis latremq. orat tu consul unctis
195쪽
, Nec tibi, nec tua te moueant sidpublica iura. In commune iube,si quid censesq. tenendum Qui diuidet aIios ipse sita suosque diuidi sentiet, qui ext nuabit alios.& ipse siue cito, siue sero videbit se, suosque exterinuari, Ut e superioribus constet.
Quin,o bene vir, si res ita agetur,dissipabitur humanum genus,ut in pro hemiis concludebamus.Si membra a corpore diuid an tur,alterumq; ab alterius connexioninquid illi eritZefficie dum potius,ut arctissime secu, cu toto corpore conglutinea tur, neq; discissio,luxatiove permitteda, nisi cu pestilens est omnino membrum. alioquin etiamsi incommo let reliquis membris, affreat aliguorem, non secatur. numquid claudus inaequa
lissimum, mi pr.escindit numquid, illi lippietem quis erue esibianumquid brachium sic distortum,luxatumve, ut nullu praestet vina,vel impediturum sit officia caeterorum Vel placee omnia debilitati debilato uno An potius adcurrere ut illud corroboretur Christianis est, 'um corpus in unum Christum, Pontificemque illius Vicarium cohaerens Hominibus cunctis est una in eadem naturam colligata uniuersitas, diuinitus instid tuta,ad idem facia, ab eodem creata.' Ad istas diuisiones debilitationesque nisi maximam necessitatem non est properaii- dum cum scilicet aliquis extremam ruinam molitur, neque desistit monitus, obiurgatus, leuiter acrius, grauiusque ma
Ex ista enim diuisione paulatim gliscentibus inter Proceres,
nobiles, ac populares odiis, atque ex una in alias causas transa uolatibus, quasi exscrescentia sensim rupto aggere flumina ,dii Reges illa haud placant, oriuntur funestissima bella nam te
nuis odii scintilla dum modo hoc, modo illud lignum corripit:
stare enim nescit, immensa odia, quae non posset tu extinoui. D excitat, ac late cuncta exurit animique per actus frequGntes iris exercendis assueti vehementissime aestuant neque pati quidquam vel leuissimum queunt. atque ubi aversantur aliquid a Regibus factum, serre eos non possitiat, extinctos cupiunt,atque ut extinguantur illi contendunt.sic Orientale ima perium concidit,sic hodie videmus Hungaricum dilaniat uni. Gallicum discerpi,Germanicia in iacere . sic ubi Marius diuisieu Senatu plebem,ut utrique dominaretur,&eodem studio Syl
la Senatum a populo,ac mox idem ic a Pompeius,in Caesari
196쪽
Imperia pendere a meris virtutib.
postremoque Octavianus,actum est de Repub. Romana.paula Atimque eo ventum,ut qui regnare volebant, PraetorianoS,mIlItesve alios ab Imperatore avellerent, in illum concuarent,atque ut succederent,mortem machina tentur neque esset prope,qui non occideretur. Sic inter Mahometanos periit imperium alii arum, Persarum,Turcorum,Tartarorum, Mamalu-
Chorum,ante Othomanos regnantium;similiter in Africa Fessentam,Marochiensium,& huiusinodi plurium, quorum meminimus,cum de familiis Regiis, quae se mutuis caedibus absumpsere,egimus supra, in Vt capiti bene sit extenuandi sunt inquies, subiecti. Itane nheri haud potest. nam si membris male sit male erit etiam capiti.Numquid autem menabris exilibus vastissimum caput imponemusὸstipiti amplissimo nullas dabimus radices, tenues tantum fibrasa ornabimus faciem, deformabimus totum cor-
Humano capiti ceruicem pictor equinam Iungere si delit, sedarias in ducereplumas Vndique collatis membris, i turpiter atrum
Desinat in piscem mulierformosesi perne;
Spectatum admissi risum teneatis amisit sed in explicandis bellis est opus multa pecunia,multis opinhus;quae sine graui onere vectigalium, mulctisque non potiunt. coaceruari Atqui Romani non hac via ad amplitudinem tanti Imperii venerunt; non Perst, non Galli,Germani Hispania quin ubi haec elegerunt,concide re.Salvianus testatur, cum discerptum est Occidentale Imperium, subiectos grauis Simis tributis fuisse oneratos idem lamentatur Gregoras accidisse Orientalicia labenti.Galli,quod liqueti capitularibus, Germa
niqurivi adhuc videmus instituerut Vrbes ab omni fere immurines pensione, sic kHispani olim suas nam quid de Alexandro
dicemus; qui nulla sere ope nummorum Imperium tantum u-hi comparauitλRobur militare est in primis a Deo, yirtutibus. animum ornantibus,tusta causa,exercitatione militari .subie- ubi amant Principes bene de ipsis meritos,quid non agunt, quae pericula non subeunt,quae imperata non faciunt,ut eos,eorumque regna tueantur Franciscus Maria Ruerius dicere bolebat,sibi tot esse in ditionibus suis arces inexpugnabiles,quot bominum corda constantissime namque, ardentissim a
197쪽
a suis popillis amabatur ac ter a potentissimis expulsus, cum
nil haberet, ter illas recepit. vel cunctos oportebat Occidere, eisque cor euellere,aut illi erepta restituere no enim tributis illos onerabat vilis, in tranquillitate S amore maximo omnes deuinctissimos inter so,ac secum continebat eadem Catholicorum potentissimi Reges egerunt contra populi ubi se vident ex Poliari. Rursus, cum congestas opes habemus &maiores congerimus, in luxum labimur, ac populi nostro exemplo dclitiis eis eminantur, inimicorum vultu delicatuli ferre nonpos. sunt. His praeterea freti haud curamus arma exercere,non cu-
ramus alios irritare, nobisve c5ciliare, vel reliqua prouidere, quibus imperia stant,amplificantur sic hostes acilius mouen . tur ad bella in nos mouenda inflammati cupiditate opum pori triadarum 'brtiusque ob id pugnant uti Macedones GaZae Perita ae desideriis accensi,aut Romani opes Asiaticas conspicari sic igitur diuitiae nimiae nocent. Audi quid inducat suPerta cum Roma loquentes illeo Horrenda tire nomen in itimas teἡdat oras,qua medius liquor a Secernit Europen ab ho Qua tumidus rimu arua Nilus Aurum Irrepertum, sic mehus sirum cum terra caelat pernere fortior Quam cogere humanos in fusOmne scrum rapiente dextra. Et alibi.
Quanto quisique sibi plura parauerit
ijsplura ferer multa perentibus, Desunt musea. bene es,cui Deus obtulit Parca,quod satis est manu Romani ad amplitudinem tantam imperii pertigerunt in Itabertate viventes,&ciuitatibus plurimis,quae in libertate umebant, sociis utentes n5 extenuabant aut semetipsos, aut alios,
diuidebatue .eande senatui reliquere Imperatores fortissura claudati,de quibus supra est actum idem fecere Catholici. ob id latissima impetia sunt diu tutati contra alio metanis utilla extitit regni nobilioris sorma ultra anno. tcrcentum.
198쪽
a Imperia pendere a meris virtutib.
Audi nunc aliud in Africa olim tot Vrbes erant, ut Huneri Λcus miserit in exilium quadringentos triginta Episcopos,teste
Beda,plures vult Sigibertus . Atque Ioannes Leo Africanus in exactissima sua Asricae descriptione vix quadraginta, in quibus sunt oppidula exigua, recenset. Egyptum volunt aliqando habuisse Urbium viginti millia,reserunt Plinius, Diodorus, Mela. modo neque viginti habet, ut ex eodem Leone apparet sic ad eundem squaliorem properat Asia,&quidquid Mahometani praecipue vero Turci tenent,exactionum,diuisionisque huiusmodi regula tentes,ac ferro,& odiis omnia transigentes. Ex aduerso aspice Germaniam, Septentrionisque oras omnes, in quibus maximi principes,liberae Ciuitates, a pensionibus immunes quid excultius illisZquam crebrs,quam magnificae Vrbes,quantis undique opibus, Mabundantia rerum quaru- libet abundantia circumfluentes tamen antea nullae erant Vrbes supra Rhaenum, ac Danubium Viden apertissime. quid boni afferat Macchia uelli doctrina,quid Christiana amoris,ac pacis. Audi adhuc Polonorum Rex est quasi Reip.caput; nihil sine Senatu magnum potest subiectis nullum vectigal est, nulltim fere tributum . Moscouitae contra tot exactionibus expilant subiectos,ut nihil supra. Dux ipse inter suos omnia potest. tamen saepius victi Moschouitae a Polonis militum numero longe inferioribus. Atque his Vrbium decus longe nobilius illis vastitas,atque horror. Nondum finem faciamus diximus supra . si membra extenuentur, revi capiti male sit, aut fore monstrosum magnitudine sua caput cognoscamus id experimento illustrissimo. In tota Africa nihil eminet nisi Felsa in Egypto solum Cairum in Graecia Conltantinopolis in Persicis regnis v-num Taurisium. Reliqua exilia, ac mediocria quid ita DSolae Urbes celebritatis aliquid habent,in quibus commoratur Rex quasi caput,alia nihil habent excellentiar. Numquid in nostis regionibus est aliquid simile. Hispania proferet tibi lyΩsiponem, Hispalim,Toletum,Valentia tu,Barchinonem, Madri- Ilum,plurimasq. huiusmodi Urbes. Idem dicimus de Gallia,Italia,Germania. Quid porro accidit' uno conssictu Turcarum Rex occupa- ait Syriam, Aectyptum, Arabiaeque loca nonnulla.quod scilicet
niual effetia Vrbibus magnum,tirmumque quod tuerentur idc
199쪽
consectitus est in Armenia, Mesopotamia,Mediaque expugna-da, quas prouincias eripuit Persis. An simile euenit in aliqua Christianarumi Hungaricas Urbes dolo occupauit acciti sabasabella Regina Solymanus Orientem totum commouit, ut Maximiliano imperate Sighetium, Iuliamque expugnaris; annuaque id expeditione. Quibus de causis nempe illis. cu t tum capiti tribuitur, ut auferantur omnia membris, facile ob . truncatur istud caput, cui membra infirma, Dexitia non poμ sunt,aut noliint ab ipso oppressa auxilii: ferre. Quod nisi ha reticis,quorum Turca regiones occupar, iratus Deus catholiacos impediret; an non cuncti fatentur sit semeIacie vinceretur, cuneta illius retina ruituraὸ sed ille scilicet non audet, neq; vult nobiscum confligere, nisi copias innumeras habet aduersus exiguas nostrorum.
Diuidendisubiecti, exteH cum diuiduxit se is i id videntes
vincati,quibus humanumgenus colgatur. quaesint Ala ciarissimum .st, ει diuiditur religio, ac Pontiscis Romani potestas dividi,t commoueri Orbem totum, niuersitatem rerum
quo sit inde pendere imperta, ex
orbem. Cap. VIII. Eo numquam ne diuidendi mali, debili tandi, imminuendi,cum diuidere semetipsos illi debilitares, atq; imminuere conatur,tum bonis,illico glutinadi diuisione ad malu csi iunctione ad bonu si duo pertinaciter coeant, ut abrumpat totu vinculu,quori ipsi,&alij colligantur,iam volunt isti,&contendunt semetipsos, alios diuidere, si conspirent duo mebra,vescor diuidat, iam membra ista id agunt,ut in cineres longissime a semetipsis dissipetur. Prospiciendum nobis, atque omnino efficiendum,ne dissipentur illa membra, ne disiungantur illi a vinculo communi Robur illis,mens auferenda quoad istos conatus. Qtiodnam quaeso hoc vinculuin,quodnam quaeso cor,connectens uniuersa,colligans mundum Deus,
religio Catholica, summi praestales eius, iura ad istos singu-gula pertinentia,quae quo communiora, eo vinculum plura cta plecti-
200쪽
I J Imperia pendere a veris virtutib.
plectitvr,ac disrumptum plures disrumpit. An ne hoc verum A. sic sane. Audi quoties summi omnium Reges, qui fuerint in
orbe prophanarum rerum administratores, vel qui nomine ipsorum cuncta moderabantur, inscij quandoq; Imperatoribus, in Pontifices Catholicae religionis summos arma tulerunt, id quaerentes Masserentes ad se spectare, non ad Vicarium Christi, primas in rebus omnibus moderandis Tum visus est totus mundus concuti, corruer quasi vinculum continens oniniadi lueretur,cor ipsum dissecaretur. tum pestilentiae, sterilitas diluuia incendia, terre motus, clades omnes, portenta omnia simul extitere,quae fusius recesuimus signo C. nunc autem sum Amatim enumeremus ista,ne quis possit estu gere. Primum tempus est,cum Nero Petrum , Paulumque occidit, MChristianos delere est conatus ac tum testante id Tacito, oborti turbines ventorum,qui cuncta vastarent, omne mortalium genus pestilentia depopulata est, amnes sanguine caelitus delapso fluxerunt, mare ab AEgypto tam longe recessit, ut magnam Lybiae partem occupauerit,ac terri motus non parui fuerunt,incendia multa enata.
Secundum tempus est,cum Vespasiano imperante ad excindendam Christianam religionem multi occisi in his Apollina Cris Episcopus Rhauennae, Leontius, Hypatius, Theodotus alij-que plurimi, peruenit haec in Christianos mota tempestas sq, ad Titi imperium,quo volunt Eusebius,atque allicssum Linum Papam, ouamuis reuocauerit edicta in Christianos proposita Titus post haec,credimus ipso forsan insciente continuata . Ac
tunc Eusebio teste, tam magna Romae pestis fuit, ut hontinum decem millia quandoque in singulos dies absumerentur.terre- motus horribiles extitere.e Vesuuio monte incendium tam si,uum erupit, tantus sumus, ac cinis, ut ille tenebris omnia est derit, noctemque effecerit e die, hic obruit duas ciuitates,Her
culanum, Pompeios,terram,mare, atque aerem totum repleuerit,in Africam, Syriam, AEgyptum peruenerit, mugitibus omnia resonaret,exercitus gigant per aera ferri viderentur, ita ut homines putauerint omnino mundum ruiturum, Romae multa enata incendia. Haec Dio Eusebius, Tacitus Maiij. Terti ut e pus est,cu Domitianus anno imperijdecimo Christianos est insectatus perempto Clemete Papa,ac tunc per octo menses creberrima Romae fulmina fuerut,ut multa disiecerint, ille exclamauerit,seriatque volui. Hic Suetonius,Tacit', Dion.