장음표시 사용
591쪽
OVamvis corpus. , quod est animi domi ellium in sit honeste sepeliendum , sum- : P us tamen δc luctus in sepulturis ac.funeribus . si moderatus, & definitus.1 Qui in publici muneris adminisse tione .pecuniam acceperit, aut praevaricati :deprehensus fuerit, gravissimepuniatur. E. Lege Iulia, iis qui crimen ambitus comis mittunt, hoc est, qui corrupti populi suffragiis, . magistratus, aut publica Ossiciλ ambiunt , cenis . rum aureorum poena cum intimia irrogatur.
3 Qui blagistratus publicam pecuniam inter-verterir, peculatus poenis teneatur. - 4 Peregrinorum commercia ne Respub. versetur; std ea & prudenter & utiliter .eueatur, . nullaque fiat peregrinis a civibus injuria. . . E. opibus divitiisque potens est Respub.Ley- . densis, quia plurimos Flandros,BrabanLOS, Ar- - lesios , Hannonienses, UVallones exsuis regionibus propter tyrannidem Hispanicam exulan- tes hospitio excepir; quorum maxima pars lanifieiis, pannis conficiendis, aliisque honestis optificiis & uberrimis mercaturis, urbem tantopere , amplificant & locupletant, ut haec una inter ' ' pulentissimas Be ditissimas Hollantae urbes me '
Albanus aliquando tentavit in Hollandia :introducere statutum,ne inter cives unius opidicum alterius incolis & civibus matrimonia ,
contrabi possint, ut naumma murme amiciti ο
592쪽
E x . P et . A T o re sorfoedera,*Ne per matrimonia contrahuntur,i ter civitates extirpentur, & extinguantur. At . dc hoc impium institutum a Magistratibus & ordinibus est repudiatum. .s Ne tamen peregrini mores improbos in , Rempub. invehaor, Magistratus pruaenter Proinspicito. 6 Bonus civis onera Re . nerecusato,sed ea ilubens tolerato & obito.
Vos commodo loco ad mare ponenda est, ubi & rebus ad hanc vitam necessariis abum .det, ες. adiri . commode. pQssit a civibus: diffici. . Ie vero ab hostibus. . x Si salubris sit eo loco aer, quo ponitur: si . in colliculo statuatur , aut editiore voco &libeis xo in prospectum si ad solem orientem spectet: . si egrediendi & ingrediendi ratio,utpote nexu issa, civibus is facilis ; hostibus ςxtraneis disi fiditis. Sic Roma. Lῶν,3 In quaque civitare seu urbe condita debet . esse certus civium uumerus, pro ratione agro xum & loeorum illi civitati subjectorum, Et is dirutaxat numerus definiri et admitti scribique .
4 Nec vero civitas eo felicior est quo majore . civium numero constat. Parvam enim praesertim mensae de magnae Aristoteles, tum quod parva melius regatur ;rum etiam quod urbs a Fen- . te et illo hominum infinito numero disterte debeat. F Magna aut valida civitas non est ea aestimanda, ex qua caupones,et opifices quidem numero multi prodeunt;pauci vero milites.
593쪽
. 7 In AEgypto vero suerunt quatuor praecipui iegni ordines: Reges, Sacerdotes, Bellatores,dc opifices: qui postremi & ipsi in quatuor ordines
quoque dividebamur; nimirum Nautas; Artifi . 'ces, Agricolas Pastores. 8 Reges a civibus custodiuntur . Tyranni ab extraneis. Reges amant suos cives, &abiis a - .mantur: Tyranni eos oderunt, imo ipsosmet satellites suos metuunt. Reses sublevant subditos tributis quantum possitnt : Tyra lini eos onerant, ut exhauriant, & opprimant. Reges minitiearem regni,&vir'όsbonovalunt, fOUenc . re conservant: Tyranni &nobiles,& bonos viros vel vi,vel clam tollunt. E, Seneca in libro de moribus. Sic Pet A: T cum vidisset D DONYs Iu M Siciliae Regem crudelissimum tyrannum multis custodibus & satellitibus corporis fui stipatum, Quid raneum malorum, inquit, fecisti, quod , ram multis e
9 Democratiae fundamentum est liberras, non autem licentia popularis. Itaque omnes diagnitates in hoc statu omnibus; id est, cuistis hominum ordini communieantur. Arx nulla . in populari statu habenda. Divites ad graviora onera eligantur. Magistratus mutantur nec ulli sunt perpe L Ex legibusuevere judicarur in hoc statu. IO Monarchiac omnibus legitimis politiis praeferenda est: ubi bonis legibus, 3c a bono reinge administratur: secundum Monarchiam est Aristocratia eligenda. ιι Leges omnes cuti vita hominum est
594쪽
duplex in otio Sinegot1o,domi vel soris sic vel ad pacem civium inter se tuendam ; vel ad berulum foris administrandum pertinent. Osristo
11 Potius ad pacis. quam belli rationem , ac usum comparatae esse debent leges in una quaque Repub. Bella enim ipsa, pacis causa sustupiuntur. Is Leges autem maxime de Connubiis c Veant, qua aetate conjugia contrahi oporteat, inter quos,& quibus pactionibus.Item de prima liberorum educatione, eorumque publicis exemcitiis Haec enim duo sunt universaereiputa funis
' I Praestat in Repub. esse bonum Magistr tum absque lege, quam bonas leges absque M .gistratu. Magistratibus autem omnes pro ips rum jurisdichionis finibus pareanz. Is Neque uni & eidem plura munia publiea delegentur; sed singula singulis. Vnum enim uia rei gerendae idoneum esse,multum eiLDivitibus de Nobilibus sua quaedam publica munera peculiariter reservanaa. His quiadem ea,quae sunt militaria: illis autem ea, in qui. bus majores sumptus sunt faciendi. 17 Perpetui Magistratus non solent esse tam sinceri, quam si ad tempus duntaxat eligantur. Et vices Parendi ac imperandi inter cives est . longe tolerabilius est. E Ciwit. Holi, ita solet, ut singulis annis in v bibus, tu Consules, tum scabies novi eligantur, Δ: aliis magistratu defunctis novi succedant. Aod tamen ita temperatur , ut unus ex Coninsulibus priori anno magistratu defunctis. in bitantii continuetur,& tres quatuorve ex veteribus Scabinis,continuetur oc retineantur in hiennisi
595쪽
alios novos magistratus & judices de negotiis causis litibusque jam pςndentibus & nondum 'deeisis instruere& informare possint.1S Iudices qui litibus &controver siis civium idefiniendis praesunt, aedes notas euivis habeant, . ω foro judiciario vicinas. itemque caeteri Magistratus, pro ratione sui muneris. 'Is. Necessarii magistratus sunt, quibus nunquam Resp. carere potest, quales hi fere, seio Aristotelis) AEdilis, qui opificum controverinsias dirimit: Itinerum & Aggerum, Agrorun,-que publicorum Praefectus: Quaestor, qqi vectiagalia publiea exigit: Praefectus .Erarii: Scriba p Nieus: Praefectus urbi: Censor denique: qui om-mum privatorum civium &Magistratuum -- res inspiciat, rerum Publice vel privatim gest Tum rationes exigat, & audiat : denique publicae disciplinae custodiendae praesit. χo Nulla est Resp. bene instituta, quae Censura Censorumque munere publico, eoque in moribus singulorum probandis vel damnandis libera potestate praedito carere possit.
2x Civitas ornata erit, si commerciis tum cμvἰum ipsorum inter sese ue tum Peregrinorum cum civibus abundet. 22 Et quia sine foro commercia esse non ponsunt, forum rerum venalium commode extructum unum vel plura esto oportet civium quiadem, aut vicinorum inter se, intra urbem ere .grinorum autem remotiorum, extra urbem.
2 Ornata erit civitas , si aedificiis publicis magnificis sit exstructa, ubi dc Magistratns con- . Veniant: Ac archiva publica serventure et epulae 'publicae fiant, ac populo praebeantur. 2 Ornata erit, si opes publicas,agros,vel ve- galia habeat. si Dein
596쪽
2r: Denique ornata erit , si habeat victum fassicientem, artificia, instrumenta multa, aris ana, & caetera quae ad civitatis defensionem spoctant
is Tuta erit civitas, si & seditiones fugiat ae .
evitet: et ea , quae maxime Rempub. servant, consectetur ac velit. 27 Seditiones maxime oriuntur ex inaequali civium jure inter se. bonis ademptis, verberibus ,
illatis , injuriis cum magna contumelia unici vium parti ab altera factis. 28 Praefectorum novitas: noVae exactiones& ouera imposita et divitum spoliatio: lucra ex :malis sceleratisque causis. uti bellis civilibus,re cepta, facile movent seditiones.
29 Item Procerum inter se simultates&di cordiae irreconciliabiles . eorundem factiones diversae dediscordes: praeIatio unius familiae in- magnis diuturnisque honoribus, Vel caeteris ex . . clusis, vel iis contemptis, ad quos iidem honores deserri debent: Nobilitatis nimia licentia, ac imprimis militaris: Procerum in conciliis pubita. cis perpetuus dissensus , facile excitant sediti nςs in Repub. 3o Crudelitas Principum , impunitas scele rum, violatio frequens legum, peculatus pec niae publicae, odium denique praesentis Reipub.
status, facile seditiones excitanta 3i Ea Vero, quae maxime Rempub. Conser- Vant, sunt sere ejusmodi r bonarum legum inviolabilisauctoritas o Magistratuum in munere obeundo prudentia, diligentia, et alacritas: pG puli adversus Magistratus obsesquiun λ .' civium imer se concordia ac consensus. magistratus erga populum paternus animus, et cRra.
Irom juria cuique sui , ac bonorum xux
597쪽
AFHORIS MI POMTrer possessio, ae conservatio : sancta uniuscujusque civis institutio privata, & honesti moreS.'Pauperum de inopum civium publicum sublevamenin
E. Sehortus in itineraris Italia cita declarant Remp. bene aut male regi, aedes sacra, curia, aeschola. 'Carolus Vis Imper. Iustrans urbes et oppida, tria P. sibi constituenda et ordinanda alebat o
Pastorem, Pratorem, O Trcceptorem.
33 AEquabilitas inter cives et pro conditione cujusque suus honos, locus , et gradus assignatus. Partium in Rep. diversarum justum quo tam inter se temperamentum , ne una parsa reram opprimat , aut nimium possit. Dentque ea constituti status, et Reipub. formae, tiique dulcedo , quae faciat ut omnes sint contenti praesenti rerum statu.
Dopuli quem regendum susceperis , more I imprimis noscendi . nec licet mali, starim , sed pedetentim mutandi. Quamobrem ad cos
ipsum ad tempus accommodes. a Rempub. capessens, ea vitia sita, quae maxime apparent , quamprimum mutet I postea vero reliqua. 3 Magnum' apud popillum habet momenin rum, orinio de probitate tua semel ab eo conceptao4 Remp. capessens eatenus sit peritus dicendi, quatenus aliena voce ad animi sui sensa expli-
598쪽
eanda non egeat; sed qui populum & auditores
E. Cautum est in aurea bulla Imp. Caroli IV. ut Hectorum filii primis ab annis Latinam , Italicam, dc Illyricam linguam addiscerent , quo sermonem cum multis gentibus communicare possent. s Duae sunt ad capessendam Rempub. vlae: Vna brevior, Magni nimirum alicujus faciunoris susceptio , essectioque haec periculosa est. Altera longior, Munerum ordinariorum di quae nos populo commendant, honesta re diligens administratio: haec tutior. 6 Remp.capessens non modo claro alicui viis ro se adjungat, sed etiam bono. Remp. capessens inimicitias Rei'causa deis ponat: nec eas ultum eat etiam cum ipsius Rei'
aut virorum bonorum damno.8 Civis nullus pro inimico habendus, nisi se Reipub. bostem aperte professas fuerit , aut Probarit.' Convictaptaesertim seurrilia ne in hostes quidem &adversariosa summo Magistratu, aut
Remp. capessente,jaciantur,dicanrurve.
E. Franciseo I. Regi Galliae , cum Carolus V. objectilet, quod contra promissiim e manibussiis excessisset, . ipse per publicum praeconem , contumeliose Caesari ita nunclari iussit ; Si m .am abitionem criminaris, elare dico te mentiis ri, εc proinde te provoco, ut mecum duello cerin
, Hine & procacitas Hispanorum militum meis xlto reprehendenta,qui in obsidione Noviom gensi e muris feles suspendebant , adinto hoe d Eterio.ΑDd.se stren sollem l .uηUiηη satyr inaurin, Acim vetenυυinnen. Q conviciaris
599쪽
et 4 APHORIs MI POLITI er di libido illis male cessit , urbe 'Mauricio Na - vio expugnata. Io Rempub. capessens nullam illius partem . sibi commissam , & in qua sit positum aliquod decus Reip. aut aliquod publicae salutis momen. - tum, negligat. . II Rempubis capessens illud munus maxime ambiat&curet, ad quod magis aptus & id
42 Contrariae iactiones hominum ., modo' non conjurantium in Rempub. aut eam perturbantium, non sunt omnino tollendae, sed tamquam aequilibrium futurum, retinendae. Is Remp. capessens euncta civitatis consilia. aut decreta ad summum Magistrarum reserens, meticulosam reddit Remp. eamque tandem in . servit em redigit. i Ad quam tamen necessitatem eum , qui capessit geritveRempub. adigit saepe potentio frum factio, vel ipsius summi Magistratus avaria tia, velamestio. Is neque morbi omnes Relpis. sunt ab inferiore Magishratu indicandi summo: Adpr dentepvel sanandi, vel eelandi plerique.
Is Remp. capessens caeteros omnes Magia stratus honoret: maxime vero collegas suos, M: in eodem munere versantes . consensu & con- .cordia foveatis 17 Pleraque minora . peceata condonanda populo, up graviora punire possis: Nimia enim severitas eum facit contentiosum. Consueta enim sitne illi reliquenda, si Remp.non evertaur,. aut opes Reip. non ablaman t. '. 18 Popularem se ae familiarem subditis redis dat Magistratus,praesertim in theatris, certamia
nibus Publicis,dc religiosis conventibus, de in iis
600쪽
E x P L ut T A R. c H P. yrs una cum populo adsit , & quidem frequens. E. Rodolphus Habspurgensis Imp. dicere inini litus est. Severum& immitem me fuisse aliquando poenitet . placabilem vero & clementem
Is Populosi quid magnum, illique gratum& eupitum eripias, . concedendum aliquid aliud, parvi momenti ad sedandam seditionem. xo Optimidi modestissimi semper eligendi , vel in collegas allegendi. optima enim, absque
. contentione optimi consulunt.
1 I Remp.capessen ad ea, quae ipse per se pri- stare non potest, adsciscat lubenter peritiores in. Per quos adjuvetur. . Rempub. capessens lucricupidus , vel . lucripeta, a nullo unquam scelere abstinebit. χι Nihil tam populum homini concilIati Rempub. capessenti, quam opinio fidelitatis,&virtutis, quae in eo esse elistimatur. 14 Ilenevolentia civium optimum Rempub capessenti adverssis omnes adversarios dc insidias munimentum.
xs ι tales populi & animi mansuetudo potius, qua m eiusdem impetus et effrenis licentia Reipis. salutaris et optanda et curanda.
Etiam privatarum discordiarum semina sopiatis, qui Rempub. capessit: quoniam ea si re in publicam seditionem erumpunt ,, praesem tim si nascantur ex eo, unde tota plebs, aut alia