장음표시 사용
121쪽
patrium signum sessienne Atticum haberi, in iis qui tali inserimnio obiissent , nec Athenis sepulti ebsent. Sunt, inquam, qui Crucem aut Furcam vertant, nec mihi probant. Magis est, ut Βιρίον hic lignum nauale sit speregrinantis, aut absentiae indiciti, quoniam marr fere ex Attica abitur) de quo Hesychium vide. Ille idem Grammaticus addit : Iκρ ον, σανίδυμ se, η ξυλον γαλ υ ὐπιξορνΓι. Melius eluis αι. Id esset, lignum,ue axis in quo malesciligantur. Atque ita Eustathius in Iliad. X. Σανὶς, ἔτους κουργους ἔδε : Affer, in quo maloicos tigabant. Item Aristophanes : Bασαν ζων σίτα Fόανον, αν πίνακι δήσας: Omni modo torquens, in a sere ligans. Reperio& in Eusebio Iκειόν pro cruce, & supra adduxi, lib. D. cap. X II. Σανυ α in hac re dixit Herodotus in extrema Calliope: Aπαγαγον τε ζ διαυτον ες τίω ακτι ,σανιδα Q c Vm, αλ σαντες ανεκρέμυσαν. Quod vertunt: Adductum hunc in
litus depactis humi asseribus μὴ enderunt. Vide an non legas potius, hoc nostro sensu: Abducentes eum ad litus, asseri affigentes substenderunt. Esset affixio in stipite simplex. Κ αν. J Ita palam Pl uia chus in Caesare, de piratis: πο-απις ηπειλησε κρεμαν αυτους : Saepe minat in crucifigere eos , ut Latini omnes loquuntur S narrant. Est& Antiochi regis edictum, quo philosophos regno pellit, & poenam etiam a sectantibus po
Abora κρεμασονταa, οἱ πατέρες ἀυπύν ἐν ἀροίως ἔσονται μεγο ιο Iuuenum vero quicumque reperientur apud inos , ij sustendentur, se patres eorum haerebunt in maxima noxa. Ita Atheineus recitat lib. x H. sed utrum de hac nostra in cruce suspensione, an de alia in trabe accipimus ' In trabe, inquam, ad verberandum flagellandumque. quem morem Graecis Latinisque fui sse, comoediae atque alia docent. Aliorum inanes logos. J Ita vere, inanes. Nam Alciari quale
est ' Ait Histiaeum Milesium intellegi, quem Sardibus praepositμm Artaphernes se Harpagus crucifixerunt , capite desecto se ad regem misso. Ita Herodotus, inquit, libro sexto. Quod verum est: sed quid Histiaeo, cum Achaeo P Resipondet, ideo c vocari a poemta, quia Histiaevi Milesii fuit, Mile j coloni Ionam, Iones Achaei. Ergo a Patria , Achaeus. Quis color in hoc sermone Z Sed nec amicum nostrum audio sine auctore scribentem :K chaeum in 'tesiegi Diae regem , qui ob avaritiam necatus in Pactoli aquis pependis.
122쪽
&ut sola frueretur , clam deposuerat apud Proserpinam. Sed haec mox in eadem flamma : ac repetenti Veneri negat dare. Lis est, itur ad Iouem. Ille rem sic componit, ut Adonis, quod ad usum , in treS anni partes secaretur. Prima, ut Adonis Adonidis esset: secunda, Veneris : tertia Proserpinae. Acquieverunt. sed enim Adonis pronior in Venerem, suum quoque trientem illi tribuit. Haec Apollodorus lib. Ita. Bibliothecae. Ergo istud est, quod Proserpina nunc cruce vindicat. Theocritus α ipse huc aspexit, Eidyll. XIIII. Κρπσις ω φtY Α δωνι,-hΘάδε κ εις Αχέρον
Migr.u, b bone Adoni, istuc se ad infera regna, Semitaeum , ut dicunt ,solis. Nam vult non alteri concessum, ut modo ad inferos modo ad superos iret, & alternis copiam sui faceret duabus deabus. νbores recisias leuiter.J Ad has, vel ad nudum alium stipitem,allusit Quinctius in epigrammate quo poetam Graeculum facete est ultus. Ille Philippum M Macedones insigni victoria fregerat, cuius laudem ad Aetolos transferre Alcaeus quispiam voluit Graeca leuitate. Scilicet quia in auxiliis Romanis fuerant oli. Scripserat igitur:
et b6s caesi mi ia ter decies, Stolo domiti sub Marte, o Marte Latino,
a uos Titus e lata duxerat Italia. En Attolos Romanis praepositos,& quasi hi accessio illorum. Mo- mordit Titum , dc vltus est , sed verius versu. Rescripsit alludens: A φλοιος αφυλλος, οδοι-ορε, τάδ' vi νωτ ελκωψ ς- ς πήγνυτMηλαα ίος:Corticibu s se fronde carens, haec monte, viator, Alcaeo crux δε-figitur aeria.
Quibus versibus significat crucem defixam ibi stare, quae hominem illum exspectet. Plutarchum in Quinctio lege : &simul nota, altam hic Crucem poni, quali in scelere insigni , suo loco a nobis dictum. Isidem verὸ Cererem.J Ipse Tertullianus hoc assirmat, de C rona militis : Prima Isis repertad spicas capite circumtulit. nam quae haec Ilis quae spicas repperit, ni si Cerest AD
123쪽
NOTAE AD L I B. I. AD CAP. VI.7 meis an Maecenati descripta. J Ambigue prosero , quia etsi
Maecenatis verba nobis faciunt, Vix tamen Senecae, qui velut
interpretans subdit: Sufflgas licet, ct acutams ita legendum , non sensuro in crocem subda , est taηti vulnus suum premereo patibulo pendere HIIrictum. Atqui pendere,&patibulo quidem,
vix est ut conueniat in nostram Acutam. Nisi si tamen patibulum etiam de uno ligno, in quo homo quomodocumque expansus : quod haud nimis velim sperni. Si displicct: alia interpretatio quaerenda sit crucis hic acuta. An ideo talis, quia cum dolore acri necat ut morbi quidam acuti medicis. Lente probem: Sc mavelim opinari genus aliquod crucium triste, rarum,in quo stipes, cui homo acclinatur, stimulis clauisque acutis sit praefixus. ut cum acquiescere vellet sessuri vox in Seneca) pungeretur ac scinderetur in corpore averso. Nihil super hoc legi, fateor: commentum est merum, nisi si quid iuuat illa Reguli machina, quae sic armata,& in eam ipse inclusus. Quae cisi nostra crux non fuit aumarium potius quoddam & arca ) tamen & erucem Seneca appellauit epistola XCVi II. itemque libro de prouidentia cap. Ii LCerte quidem Acutae vocem in Maecenatis versibus non sic leuiter & in ventum additam , ipse indicat Seneca, qui eam attollit ac repetit c tu vide in quasi in ea sententiae monaciatum. Iam olim sic legimus.J Nempe in Curis secundis: idque e libris. tantum Θ imo ante me Pincianus, vir fidei &iudici) bonus. Mu- retus tamen aliter : sed qui bene examinat, stabit a nostra. cuius sentientia, Hanc vitam mihi se in e se proroga, etiamsedenti in acuta cruce. AD CAP. VII.
I verterunt ξυλον διδυαον. J Quod ipsum pro cruce posuit
incertus scriptor apud Suidam: Eπων δειλλων φθορέα, ἐρομα ν ά διδυμου ξυλου : Inueniens Instum corruptorem suspendit in gemino ligno . Id est cruce : etsi Suidas interpretatur, τώ παρα ρωμα/όις φουρκαν. Vide ipsum in voce ΔΠυμον, & IMου ς.
Penulae aut manui. J Inpenula aut veste monachorum crux, imo & cruces, si recte capio Nicephorum Gregoram, qui sic de Imp. Andronico monacho novello: Aνω μω υΘροντον - κυροῦ πον, κατω δὲ μελανα: Superne rubrum praetulit donina crucis signum, inferne nigrum. Duas diuersi coloris cruces ρppo
124쪽
appositas videtur dicere: nisi tamen unam intellegit, sic distinctam. Quod manu autem tulerint, hodieque in AEthiopibus siue Abystinis ille mos , uti vulgus reliquum cruces e collo pendulas gestet, monachi hoc amplius etiam manu. Auctor Damianus a Goes in illorum rebus. Illud etiam mihi nouitium legi, miseros Oppressosq: cruces praetulisse, haud aliter quam olim infulas &velamenta. Ligurinus lib. V m. de Italis hoc nota qui ius auxiliumque poscebant ab Imp. Frederico:
ex omnibus undique multi Vrbibin ac vicis aderant, queruloque ferebant Innumerra clamore cruces. hoc quine querelas
ore solent aperire suad. Cum anulo vel ansula.) Ansulam Becanus facit, & interpretatur cita ingenium & scopus Viri fuit) μυοκώς, quasi moneamur apprehendere crucem, S eam tenere. Quid si oculum esse dicam 3 Iuuet aliquid Macrobius, qui inter notas AEgyptiacas refert , Se signisi are ait Solem. Lib. I. Saturn. cap. xx I. Osirim egUty ut Solem esse asserant, quoties Hieroglyphics litteras suis exprimere volunt, insculpunt sceptrum , ins eo θeciem oculi exprimunt, ct hoc signo Osirim monBrant: quia Solem, Iouas oculum, appe auit antiquitas. Et sane quia signum hoc Tau Vitam menturam designauit: nonne apposite Sol asscriptus, qui auctor vitae
Vnicorno enim cornua. J Curiose & pame dixerim morose explicat Iustinus . simplicius multo Tertullianus, aduers. Iud.
cap. X. Tauri decor eim, cornua Unicornis cornua eius, in eis natio
nes ventilabit pariter inque ad summum terrae. Non utique Rhinoceros dectinabatur υnicornis, nec Minotaurus bicornu: sed Chri-Hm in isto significabatur. cuius cornua essent crucis extima. Nam se in antenna nauis, qua crucis pars eis, hac extremitates huim cornua vocantur. Vnicornis autem medidi stipitis palus. - Λλων Ηρ παίων. J Mutilus locus. & aptant quidem haec ad trophata vulgaria, siue monumenta victoriae: ego
cum in verba intendo, ambigo: S nescio quid de fascibus potius subolet dictum. Per istos cita verterim δε ιον) progrefus in publicum fiunt: illi vere signa imperj se potectatis. Atque cum inserta securi, crucem referunt planissime. Nonne etiam Tropaea
inquies. Quis nescit Z sed pinuit Gita se aliquid de Tropaeis illis: hic magis de fascibus t mihi quidem dixisse videtur. Nec moveor quod Tρο-ων voce utatur: Adiane & supra Malum in O naul
125쪽
naui sic vociauit & Eusebius etiam Labarum illum' militarem . Possunt oc verba alia excidisse. Neci pono tamen ista, sed propono. -οὶ ποθνησκόντων τας ἐικόνας. in Quae illa sunt ρ quis me docet 8 In Nummis, in statuis nihil. tale video , nec usquam in cruce propositos Principes defunctos. Subdubitabam an ad aquilas respiceret, quae volantium habitu , S in caelum tendentium passis alis conspiciuntur in Nummis, S additum CoNfECRA Tio. Scilicet quasi Iouis illa ales animam defuncti ferret in gremium Iouis. Ce tu quidem eam forma crucis esse & Patres monent& res ipsa docet. Sed non placet. Hoc nlanc magis , intellegere eum imagines defunctorum Principum , quae ordine innexae in militaribus signis. Nec enim vivorum solum illic cmgies , sed magis mortuorum. De isto ipso amo Constantini Eusebius, libro II. De vita eius , cap. x v i. Describit Licinij milites in pu gnam, more veterum, id est, gentilium exeuntes: οιο , inquit, mi λυπληΘεια Θεών Θαρρουντες σαυ ποMῆ δυωάμει λειος ς ροπωΠκῆς ἐπ ' του , νεκροον Θυόντων A α,υχις ἀγάλψm et cεζλη--ύοι: Hi quidem numero deorum freti cum multa manu militari ingruebant,mortuorum imagines in signis inanimatas praeferentes. Et scripsi de hoc more ad Taciti Annales. Ergo hoc Iustinus exprobrat, Vos, inquit, Cruces colitis, cum Imperatorum & quidem Diuorum imagines proponitisin hastis & vexillis, quid nisi in crucibus 8 Nam ea illis figura. Respexi etiam aliquando ad Tertullianum, in Apologetico : Λ 3od non simulacrum prius a
gisia deformat, cruri se sti ti superposita 8 Sed hoc diffusum
nimis est, nec tangit Imperatores tantum AD C A P. X ti
Populariter se ad caussam Cicero diaeerit J Quod historica fide, non opinor. Plinius non ei fautor lib. XX xv I. cap. X V. Nouum oe inexcogitatum antea postea remedium inuemi iste rex
Tarquinius Superbus, ut omnium ita defunctorum fieret crucibus corpora, blectandatiuibus simul se feris volucribus, laceranda. Nam liquet eum loqui de mortuis & iis qui se interficerent laborum taedio, quos ille crucifixit. A t non id in uiuis usurpauit primu&, ut ait, ultimusque.
Arboribuου subtenduni J Haud iniuria ambigo,ad utram poenam ruferam, laquei,. an. Crucis. Nam nec verba alterutrum cui Im
126쪽
euincunt, nec alia exempla. Lego in Martyrologio, die x IIII. Marth. de duobus Monachis, quos Longobardi seus endio necaue' rimi in arbore. In ipsis Longobardorum legibus, Tit. c. X III I. Si serum regis C forth fecerit, ita decrevimus ut componatur ipsa persona sicut adpreciatus fuerit : s serum ipse superfossam mortui appendatur, se in eum vindicta detur, se sit caussa finita. Pluriu m antiquorum quidem J nunc non memini : &haec ipsa incerta, nec diiudicauerint litem.
C A P. II. A r 7 τ obnubito J Quod plerisque puniendis factum,
praesertim si gladio. Hegesippus lib. V. cap. XLVII. Dum percussor moratur, clausis iam fasciola oculis , ese proripuit ad Romanos. In vita Cypriani: Pontea vero S. Cyprianus manu 'a oculos sibi texit. Sed & cum ducerentur ad carcerem, aut ad mortem , caput tegebatur. Tacitus II I I. Annal. Trahebatur damnatus, quantum obducta veste se astrictis faucibinnitipoterat, clamitans. Ammianus lib. X I III. Carnifex rapinarum sequester, es obducrio capitum, O bonorum ubique mulctatio. Imo M torquendis hoc factum. In Curtio lib. VI. de Philota: Dum oblisantur oculi, dum veHis exuitur, deos patrios, gentium iura inuocabat. Proprie autem de crucifigendis, Vetus illud carmen quod iam explico : 3c in libro Esther, cum Aman ad crucem rapitur, Statim operuerunt Iaciem eiuΥ.
b As ραγηλωτας μαωγαζ, J Addo, si nosse lubet, quasdam etiam
127쪽
Tuid opus erat auxiliuiore es subsequa, qui adlevasset ρJ Ita vulgata quidem opinio est dumtaxat adlevasse. At D. Hieronymus in Matthquin censet etiam tulisse, sed seorsim & post Christum. Nam cum Ioannes aperte scribat Christum tulisse, alij tres Euangelistae Simonem Cyrenaeum : ipse conciliat , dc hoc intestigendumen , inquit, quod egrediens de Praetorio Iesus ipse portauerit Crocem si am : pollea obuium habuerint Simonem , cui portandam crucem imposeuerant.
Super tign- seipsum extendit. J Quid si de transuersario tantum ligno capias, in eo figi solitos, & deinde subduci atque appendi Pugna omnis cesset. & breuiter fortasse rem dixi.
Cluuis aut funibus J Nescio an Lucanus non utrosque memoret iri his occultioris sententiae versibus,qui quoniam toti ad crucem, ponamus, & retegamus. Lib. V i. de maga Thessala.
Ore suo rupit, pendenι ia corpora carpsit, Abrasirs cruces , percussaque viscera nimbu tyr, or incoctas admi sso Sole medustas: Incertum manibus chalysem, nigrams per artus Si istantis tabi saniem,virusis coactum Sustulit , es neruo morsus retinente pependit. Quod ait laqueum se nodos nocentes : alij nocentum edunt: atque ita haud incommode ad vincula aptes , quibus noxij ad cruces astricti. Tamen in aliquot scriptis libris , recenIes. &id malim . credamque ad suspendiososdumtaxat referendum,&qui scipsos illaquearunt. Reliqua iam de Cruce: dc percussa viscera nimbis , or incoctas sole medulus. signanter dixit de corporibus quae sus lib. II. cap. X V. scripsi in crucibus relicta, situ marcida & tabida fiebant, quatenus volucres non laniarent. Iam Incertum ma nibus phalybem, clauos intelligiliquebit , si emendes Insertum. Nam hos quoque appetitos ad Magicas artes Apuleius ostendit, in describenda ferali illa ossicina, lib. ii 1. me nares se digiti, il-oc carnosi claui pendentium. Sed& amplius de his funibus addo. Videri , quorundam iudicio, nece ssarios fu iste in omni fixione. Nam volunt manus ligatas,ne se subducerent ad ictum aut commouerent. tum etiam ut firmius A cum adminiculo pendorent.
128쪽
deinde &alterum funem ad pectus , corpus ambiisse sub ipsas My-
alas eoque subleuatum hominem &attractum in summam crucem. Id porro factum admotis utrimque scalis. Eius sententiae, vir stirpe & moribus antiquis Ioannes Boi solus est,qui amice hoc pib., suggessit. Et sane de scalis, apponere eas paene necessarium Vide' itio. tur, utique ad Erectam crucem. Quomodo alias subduxeris, aut fixeris ' Etiam de funibus sunt quae suadeant, praeter ante dicta. ut Hilarius de Trinitate lib. x. Penduli in cruce corporo paena , ct coPigantium funium violenta vincula adactorum clauorum vulnera. Iungit ii mul& funes de clauos, ut Lucanus. Etiam illud Christi vaticinium in Petri mortem, poscit funes. Ioannis cap. XIX. Extendes manus tuas, se alius te cinget. Cinctio ista vinculorum in cruce est.Theophylactus: την Hi του μυρὼ εκπαmνDταδεσμα δηλοῖ: Extensionem in cruce es vincula notat. Tertullianus in Scorpiaco: Tunc Petrus ab altero cingitur, cum cruci ad tringi tur. Atque ecce in tabulasormam duplicem fixionis, pro duplici subductione. Tres
129쪽
Tres repperit. J An&duaslatronum transbilit,non cultus sed
άλω, ἀφει Θέντα in υ ο - μεγαλου ΘεοδεσL: Nam puto legendum δεο υροί. Qui vero fuerint ς ρατηγὶ, siue duces duorum la-ironum nec id sit idonei vilius sensus. Vertam igitur: Infra fo rum desessae erant duae cruces duorum luronum, o vasculum υnguenti quo Christus unctus, ct alia multa insignia, posita quidem a Constantino magno, sublata vero sub Theodosio magno. Admonitus postea per litteras sum a Ioanna Livineio amico nostro , serio & sine ambitione docto , vitium esse ab imperitia transscriptorum . qui cum in autographo repperissent ς ροῖ, quod compendiaria illa scriptura ς αυροὶ erat, fecerunt flagitiose Πατηο
Α-τή- σὲ J Ita bene & docte Franc. Nansius, climantea esse meητω. Et sane claui isti grandes: atque ita ipse Nonnus
130쪽
idem iidem Mo ηρεα κεν appellat, Stimulos ferreos. Contra tendunt alij, se suggerunt quaternos J Atque ego, etsi negaui me decidere, promor sum in anc partem. In templis GLeciae hodie intellego passim Christum crucia Exum, di siparatis pedibus sic pingi. Vidimus id ipsi Venetijs in gentis eius templo, tum S alibi in antiquioribus picturis. Audio & Treuiris clauum qui afferimur, diserte in memorijs antiquis scribi clauum pedis dextri. Addo autem, Contantinum Imperatorem quosdam ex his clauis id quoque multitudinem suadet) inseru sic capiti tatuae quam suo nomine Contantinopoli posuit. Zonaras: O δὲ Θειοταύς - κρομωρ εῖς οἰάειον ονορρο τυα αλ τῶ Σπολ- λωνος ἔ σε, τῆ κεφαλη τουτου Mνας σήλων crev/υσά ος οἱ ἀ
Exten=s ambas manus. J Proprium hoc Crucis, extendi. Itaque Euangeliorum Vetus Gothica translatio sauctor Antonius Morillonus vertit identidem Crucifigere, Ufraemen, qua sit dicas extendere , & quidem proprie de pannis , quos in palis vallisque distendit fullo. Ea extensio ad manus maxime refertur. Artemidorus lib. I. cap. LXX v I II. Εἰ δέ Ἐς μηλὸς τινος ὀρ- χῖτο, εἰ. φόζον δεος πισῶται υκουργος δε αν, ς-σΘηή , ω του ψος - τί ' χειρῶ ἔκταεινοῦ Si quis sublimis in loco quopiam saliet, in periculum se metum incidet. maleficus autem existens, crucifigetur , si altitudinem se manuum extensionem. Epictetiis apud Arrianum, ab hac caussa comparat false eos qui in balneis se distendunt & lauandos fricandosque praebent, cum crucifixis,
balneo exutus es teimm distendens, et timent crucifixi, friceris hinc atque istinc. Vestigium huius iubesiae exEa re audio. J Imo & video: ac misit ad me Dionysius Villerius vir veteri doctriris S mihi valde amicus ecty nnum mi Graecanici. Veteris, qui aureus asseruatur in monasterio Laetiora si in Hannonia , quem ecce habes. Inscii ptio in eo est: Κοσακτο λυ ον mucit του λογΗ: Mundi redemptio, sanguis ini verbi. Mimus is nummus cum alijs sacris donarijs est ab Henrico Imperatore, tunc Contantinopoli , ontio Christi ορ . C C. VI m.