Initia disciplinae pathologicae auditorum in usum edita

361쪽

M M0RTE EIUS E GENERE VARIO. 349motum excitare, cuius et Sensus perierit et vis musculosa. Et tunc pulsus interrumpitur Dunquam rediturus. Primus autem ventriculus sinister quiescit, denique etiam dexteri lude auricula aliquamdiu palpitat. Ultima vena cava Sanguinem alterno motu et versus aurem impellit et

relabentem recipit; quoad et ipsa ad stimulum

obsurdescat. γ' N860. Caussam huius mortis proximam Hallerus in vi cordis irritabili deleta, alii in sensu ad stimulos sublato, in nimia partium rigiditate, virtute

nervorum, cerebri, medullae spinali' eX tincta collocaverunt, pro uti sua cuiusque doctrina ferebat Ante alia illud vero proximum placitum, quod ipsum ab atrophia repetit, poti8Simum generis ner-Vorum, a nerVi S Sensuum corporisque limitibus nata, qua quominus organismum animent nervi, impediuntur. Quam thesin firmant senilis corporis habitus, omnium partium decrementum, rigiditas,o3teogenesis morbo Sa, nervorum hebetudines, torpore S mu Sculorum, marasmu8 denique senilis ac reliqua senectuti propria in Commoda.

861. Naturalis vitae finis eo propter habetur, quia ab organismi finibus ac limitibus profectus ad pat tes maxime vitales tarde progredi Lur, ut illud potius sit vivendi sinem facere, quam mori. Ab eo discrepat prorsus mors ista, quae Vitam abrumpit, Vulgo I Er QCcli HS dicitur, quamque

362쪽

350 DE MORTE EIUSQUE GENERE VARIO,paralyticam nonnulli et habent et nuncupanta Huius tria genera Sunt: mors Cordis, morS pulmonum, mors cerebri: VHCOPE, am xia, VOPlexia, a triplici vitae fonte, quorum apoplexi a Vitam animalem, Teliquae Vitam organicam Spectant, eo nexu Vinctas, ut ab una ad alteram tranSeat. 862. Mors cordis, deleto pulsu, turgore, T bore, calore Vitali, et cerebro et pulmonibus Ino tem adfert: cerebro propter deficientem motum et impulsum sanguinis legitimum. Nempe corde mortuo nulla Organorum a Sanguine incitatio, refectio, animatio, nulla cerebri, nulla huius beneficio partium sentientium, motricturn. Pulmonibus

propter cerebri mortem Spiritus eiusque actio tum mechanica, tum Chenaica SUSPenditur, prior morte cordi8 arteriosi, po Sterior Venosi. Supersunt interdum aliquamdiu vitae internae vireS et munera:

nutritio, Secretio, absorbilo, quae tandem et ipsa 5ilent. Evenit mors cordis ex graVi pathemate, dolore, humorum jactura, Vulnere, haemorrhagia, profluvio, suppuratione, inedia, inanitione, gangraena, febre, cordis denique vitio organico:

Polypo, aneury8mate. Itaque corde quieScente vi tae munerum intermis Sio eSt: animalium, quia Cerebrum Sanguini S adpulsu nec ipsum excitatur, neque eXCitat alia: organicarum, quia deest legitumus partium stimuluS et alimentum.

363쪽

DE MORTE EILISQUE GENERE VARIO. 35 suffocatione lividoque cutis colore dignoscitur, sive mechanica eorum actione Sublata, Sive che mica, cordis mortem facit. Silente pulmonum me Chani3mo cor moritur, nato 8anguini circulanti impedimento, neque ipsum a Sctnguine alluente Conmcitatum. Silente chentica pulmonum actione Cormoritur, inopia Sanguinis arterioSi, Veno So Sangui ne lacertarum Cordis vim actionemque debilitari te. Ex pulmonum morte Cerebrum moritur sive desectu oxygenii, sive carbonii inimico stimulo, sanguine nigro in hanc partem advecto. Tandem ex asphyxia mors universalis sit hoc modo: nulli mechanici spirandi motus, nulla Chemica Sangui nis metamorphosis, nulla cerebri actio, aut Sen-SIIS, aut motu S, aut VOX, nulla Circulatio generalis, nulla capillaris, neque exhalatio, Secretio, digestio, absorbilo. Qui vitae exitus non tantum ab aseris vitalis vitio, aut nocivi aeris inspiratione, sed plerorumque morborum CSt maximeque Communis. Posse tamen, Chemica hac sanguinis me tam orphosi cordisque motu torpentibus licet, aut intermittentibus, et vitam supere88e et Cerebri actionem et motu 8, morbus caeruleus, cholera Asiatica, animi defectio, mors adparen8 a Sphyctico

864. Mors cerebri, a poplectica illa, specie somni, aut Subitanea sensus motusque paralysi notabilis, Pulmones m0rte serit, Silente mechanismo pri-

364쪽

352 DE MORTE EIUSQUE GENERE VARIO.mum, dein chemismo respirationiS: motu intercosis

talium, diti phragmatis, interno pulmonum. Pulmone cerebri morte extin Cto et CordiS cohibetur actio et reliquorum organorum, propter intermissam

respirationem. Interdum cerebro licet paralytico, produci qua dantenus vitam organicam , cerebri commotio, a POplexia, hydrops docent. Itaque

cerebri vita deleta eius actio deletur et Sensus motusque. Sequitur paralysis diaphragmatis et inter-co Statium, motuumque Spirandi mechanicorum intermissio et actionis chemicae et circulationis languor et mors cordis et defectu8 caloris animalis et vitae organicae extinctio. Rara nisi in apo-plexia, hydrocephalo, febribus phreniticis capitisque laesionibus mors cerebri. Caeterum triplex mortis genus discernitur sanguinis rubri aut nigri

in Systemate arteriOSO Prae Sentia, pulmonum vacuitate aut oppletione, Subitanea aut lenta circuitus suppre8Sione. Illa Syncopes, haec asphyxiae, et opoplexiae propria Signa. Moriuntur in syncope organa reliqua ex motu sanguinis desiciente, ino poplexia aut asphyxia ex illius deliciente stimulo vitali ab oxygenio aeris et propria Cra Si. 865. Quod si quaeratur, quaenam regni nervorum tirovincia in Singulo morti8 genere potissimum VeX ala sit, in Syncope Sympathicu8 Cum Spinae 1nedulla cohaeren8, in asphyxia vagus, in apo plexi a thalami nervorum Opticorum, corpora Stria

365쪽

DΕ ΜORTE EIUSQUE GENERE VARIO. 353ta, corpus callOSum, nucleu S Cerebri es 80 videntur. 866. Haec tria mortis genera Suas singula Species comprehendunt, quae partium primo morientium aut laesarum, conditionum Corpori S CauSSarum cIue, quibus fiunt, discrimina Spectant, tum moriendi tempus, et modum et rationem, quae phae nomenorum CompleXuS et ordo Signabunt. Syncope alia ex corde aorti CO, alia ex corde venoso, alia ex plethora, alia ex inanitione, alia ex san guinis dyscrasia, ex nervorum genere, ex vitio

organico; alia idiopathica, sympathica alia; nunc

brevis uno ictu interimens, nunc longior per Vices rediens tandemque mortifera. Similiter asphy-xia jam laeso organorum spirantium mechani3mo, jam cohibita sanguinis in pulmonibus metamorphosi sive a morbo dynamico, organico harum partium oborietur, Sive ab aeris Vitio, Sive a vi rium oppressione, adynamia, consensu. Nec dis. par apoplexiae e8t ratio, plethoricae, nervosae, protopathicae, deuteropathicae, Sympathicae : ex

laesione mechanica, morbo dynami CO, vitio organico natae, quod per Symplomatum Syndromen et CAUSSarum, quae anteceSSerant, notitium cogno Scioptime poterit. 867. Utrum ultima caussa moriendi in paralysi

recte ponatur et genere nervorum, an vero uti tres discernuntur vitae formae: Sensu S, IDOLUS,

nutritio, ita tria distinguenda sint genera mηtis:

366쪽

351 DE MORTE EVIS IIE GENERE VARIO.

a vi nervea, vi irritabili, vi consor matrice extino. tis tum demum sorsitan poterit deliniri, quum, quo singuli morbi mortis genere terminentur, erit indagatum, quod jam lactO Opus eSt. 868 Qui prima classe continentur morbi vas

culosi, quorsum congeStioneS, inflammationes, exurithemata, haemorrhagiae pertinent, aegros torulunt virium oppressione, ab SCeSSu, gangraena, inanitione caei. Verum per Singulas parteS eundum, quo pleniorem nobis hanc scientium essui mus. Congestiones, nisi in phlegmasius, aut hae Diorrhagias abeunt, partium munera Sanguinis impetu et mole impediunt. Obtunditur, aboletur seu- .u S, torpet, Silet motus, mutatur, abundat, lau-guet, perit prorsus nutritio, Secretio, absorbilo, quoque nobiliora Viscera occupaVerit Plethora, euoitior, aut certior mors Veniet. Plerumque tamen viscus plethoricum aut inflammatur, aut haemorrhagiam patitur. Quodsi non stat, paralysin

perietur sanguineam, aut hyper trophia sustocubitur, o ut Vicinarum partium Vitam opprimet. 869. Mors ex inflammationibus vel ex nervorum, vel ex V a Sorum genere eSt, Vel ex impedito, aut suppresso partis inflammatae munere. Ex nervorum genere mor8 est, ubi convulsionibus extinguitur vis nervea et irritabilis, quod in cerebri, me

dullae, ventriculi, intestinorum Phlogosi accidit. Ex Vaciorum genere ecit, ubi nimio iiiive tu febrili uuι

367쪽

M 310RTE ElisS0DE GENERE VARIO. 355 In lolo corpore Sanguinis cra Sis Sol Vitur, aut partem inflammatam gangraena invadit, aut sanguinis , lymphae plasticae est usione, Suppuratione, scirrho structura organica interit funditus. Ex impedito aut suppreSso partis cuiusdam insummatae munere mors est, ubi cordis, pulmonum, Cerebri vita deleta, totius vita organismi deletur, quod vel inflammatis his partibus: in encephalitide, carditide, peripneumonia evenit, Vel per de teropatheiam, sympatheiam allectis. 870. Exanthemata, cutis phlegmasiae, inflammationum exitus habent. Quae cum febre sunt eteontagio propagantur , febris Sociae rationem Sequuntur. Verum et 8anguinis Crasis contagio mutata notari meretur, quae propria harum inflammationum caussa nisi motu in thstino sebrili eumque secuta emorescentia cutis Critica emendetur, extincta sanguinis Vita, aegros occidit; qualis

etiam pestis saepenumero ob Servatur tristis oventus et Venenorum organicorum in Sanguinem Su3Cepto rum. Animadvertenda praeterea cutiS in Oec Onomia dignitas, cum muCOSo et Seroso Sy Stem ale Cognatio, et fabrica Vascul Octa, nervea, ut quantopere illius valetudines utruinque vitam infestent,

821. Mors ex haemorrhagiis ab inanitione est et Syncope et collapsu VASorum, Cordiis Stimul Odescientst, quo sit, ut sublato Coni Stim Va8orum

368쪽

356DE MORTE EiUSQUE GENERE VARIO. nervorumque aequilibrio, convulsionibus obortis. occidant, nisi sanguine ipsum partium contextum obruente hae ipsae sust centur aut Vicinae. Quae suppressus haemorrhagias mors Sequitur, ei similis est, quam conge8tiones inserunt.

872. Mors ex altera, neu rosium Cla8Se a Spa Smo

esse, vel paralysi solet. In tetano, rabie canina illius, in apoplexia, huius generis exemplum habetur. Gravis neuralgia cordiS resolutionem ac deliquium lethale concitat. S0let tamen morbus nervorum quam primum increscat, aut protrahatur, Vasorum tum Sympatheium tum Synergetam move Te, ita ut nervorum valetudine amictos interimat tandem mor8 Va Sorum, quae epilepti Corum, Catalepticorum, in Sanientium, teidno Correptorum, ex cardialgia, colica dolentium Suprema Sors esse deprehenditu Γ.8 3. Quae morbos eX Utro ille genere mixtos, rhoumata scilicet et febreS MOPS Sequitur, excinio dictis priatur et eXplicetur. Circa quos monendum, illa inflammatione eaque impura saepe

phia, paralysi necare, has Vero lethales fieri convulsione, eomate, resolutione, Sanguini S dysorti Sia, sam raena a C pro uti it Sa febri S ad nervosam aut vasculosam naturam magi S inclinet, etiam vel nuu-

rosium Vel illa logosium more jugulare. Gastricae febri proprius intestinorum Sphucelus eSt, putri.

369쪽

sE MORTE EIUSQUE GENERE VARIO. 357dae sanguinis corruptela, nervosae convulsio aut

paralysis cerebri, medullae spinalis, nervi vagi;

catarrhali inflammatio mucosae, aut in nervosam transitus. Intermittens denique frigoris stadio, externarum partium Spa8mo, internarum Congestione concitatis, aut uti in larvatis in aliquam nervorum provinciam omni impetu insiliens, vitam prosternit. Et quemadmodum hisce motibus 1 brilibus utplurimum caussa Subest in Sanguine, Vasis, topica allectione viscerum latens, sic inflammatio plerarumque febrium est parens, Satelles, Progenies, sive in genere VasCul OSO, arterio SO, Venoso, capillari collocata sit, sive in nervis. Docent febris ardens, febris puerperarum, catarrhalis,

pituitosa, typhus. 874. Morbi plastici classis ultimae interimunt,

vel nimia humorum jactura ac κενεαγγει 1 , Vel Sunguinis crasi depravata, Vel nutritione Corporis aut partium laesa, Vel Subversa penituS earum structura legitima. Priori ratione profluvia, altera Scorbutus, Chlorosis, melanosis, tertia phthi sis, morbi hectici, quarta morbi organici et vitia parasitica vitam pessumdant. Ex profluviis lethalibus si unt syncope, convulsio, mura Smu S. SCOΓ-bulus Sanguine dis Soluto ex vasis elabente et si-hras mus Culares obruente et ipSam Carnem Cordis,

Syncope lethali utplurimum terminatur. J eliquiplastici atrophia et febre hectica mortem inserunt,

370쪽

358 BE M0RTE EIdSQUE GENERE VARD. quae syncopes tandem aut asphyxiae specie obrea Pit, aut corde prius, aut pulmonibus morien tibu S.

875. Quodsi jam quotuplici ratione in mortem

exeant morbi quaeratur, illam tum in genere va sorum, tum in genere nerVorum, tum denique in Vita plastica sedem figere, respondebitur esseque Vel periphericam vel centralem, illam senilem ab extremis corporis partibus obrepentem, hanc juvenilem magis ipsas Vitae arces petentem, ita ut rupto partium vinculo, delabente corporis aedificio, praeclarus sileat organorum Viriumque chorus. 876. Notetur tamen, lenes esse ab uno genere

mortis 858 sqq.) ad alterum s 861 aqq.) transitus,

qualis apoplexia senum est Bique juniorum atrophia, tabes, sebris hectica, neque adeo aequabis lem esse Vitae CurSum, quin crebro quaedam ante tempus organa SeneScant ac moriantur, aut inter euntibus partibus remotioribuS, etiam aetate Viribusque florentes occUmbnnt. 827. Signa mortis alia incipientis, alia factae. Illa ipsis naturae coloribus in prognostico expressit Asclepiadarum Summus: nasus acutus, oculi COI CAVi, collapsa tempora, aures frigidae imisque suis libris inversae, cutis circa frontem dura, intenta et reSiccata, et totius faciei color ex viridi pullescens, aut etiam niger, aut lividus, aut plumbeus. Praeterea oculorum ad Spectu S