장음표시 사용
11쪽
guinem: diuina poterite: &q, sub utral specie sit totus & integer
Christus essentialiter:& penitentialiter: quo ad diuinitatem:& hu/manitatem. utrum sumpserit illud singulis annis semel cum debita reuerentia: preparatione: legitima cofessione & penitetia. Quinto utrum credat extremam uncti m necessariam ad salutem adultis in articulo mortis ex infirmitate seu senio constitutis:& si ipse in ducto articulo constitutus: eam petierit: paruulis autem: seu occidedis: uel leuiter infirmantibus: non debet dati. Circa interrogationes. x.preceptorum decalogi: nota pro decla ratione dicendorum hanc regulam: omnis transgressio dictorum
sic ito e est peccatum mortale: pcipue F e cotra sice a negatiua . Preceptum primum de colendo deum. oc precepto prohibetur omnis idolatria: siue adoratio cuius
cui creature: siue simulachri: uel imaginis rei naturalis: pri mo igitur confessor interroget confitentem: si adorauit aliqua creaturam pro deo: puta diabolum: solem: lunam:uel stellas:arbore: uel herbam: δ huiusmodi:quia mortale est: si fecit: uel fieri fecit: seu Ocurauit ieri aliquod maleficium: Q fit cum inuocatione demonum occulta: uel manifestarmortalee:&semper prohibitum:si fecit: ues fieri procurauit aliquam incantationem cum summetis in re mentalibus ecclesie:ut aqua baptismali: oleo sancto: & huiuimodi ob sanitatem: uel aliam causam morrale est. Si diuinavit: procura est ue: fieri diuinationem ad inueniendu furta: uel ad sciendum ali quid sibi:uel suis futurum Si didicit artem notoriam: uel ea usus ead sciendum aliqua dearte nigmmantici quia utrinq; ibitum Gr& mortale.Si ex constellationibus & planetis: sub quibus quis natest iudicauit determinate &certitudinaliter futura hominum ope ra precedere: R ex talibus homines cogi ad malum: uel bonum he reticum eius obseruauit cursus lune aut stellarum pro domo facie da uel propter segetes uel arbores plantandas uel coniugia socianda prohibitum est: si tamen utatur consideratione ast 1 ad prenoscendum sutura: quem corporibus celestibus creantur puta siccitates & pluuias non est illicitum: licet etiam rusicis pumilos &dii positiones lune considerare tempus seminandi:& medicis tempora po
12쪽
hionum:& minutionum ess obseruauit tempora: meses egyptiorum rues horas ad aliqdichoandum: uel no icolligendo herbas medicina les: quia est prohibitii: secus si ut incidat ligna: si uanitates lapsitiosas obseruauit: puta suspendendo carbones in nocte natiuitate do mini contra grandinem:si obseruauit somnia & ex his:que somniauit: uult defuturis&occultis diuinare&pronunciare: quia morta
Ie est: si usus est breuibus sibi faciendo uel portandor uel st fierent procurando: quia comuniter sunt superstitiosa: & illicita. si ibi est aliquid pertinens ad inuocationem demonum: uel si aliquid fal sitatis contineant: uel aliquid illicitum sub ignotis nominibus: seu hebraicis lateat manifeste: ibi est superstitio prohibita: si uero sunt
uerba diuina: & bona cauendum est:ne ibi immisceantur cum uer his sacris aliqua uana: puta aliqui caracteres siter signu crucis: aut st spes habeatur in modo scribendi: puta in cartha non natat uel in uno tempore magis qua in alio: uel in uno loco magis qua in alio: uel per unam personam magis q per aliam: puta scribantur a ieiunoruel tempore misse: uel in ecclesia: uel per uirginem: hec.n.omnia superstitiosa sunt & illicita: nec ignorantia debet quequam excusare. nisi esset multum simplex:nec in excusatur:quum super hoc fuerit monitus:& instructus.portare autem super se reliquias sanctorum uel orationem dominicam uel uerba euangelii ex aeuotione seu se ducia dei sine predictis superstitionibus non est reprobadum:&qui habet huiusmodi breuia superstitiosa uel libros nicro maritie:uel artis notorie: seu inuocationum & huiusmodi no absoluatur:nisi eos comburat igni: si fecit uel fieri procurauit aliqua incatationem: ut supra naturam conserat sanitatem: uel infirmitatem:
uel aliquod simile: quod coueit solideo: siue hoc faciat uerbis:& imprecationibus: siue consignationibus: ligaturis: aut aliis: quibusvis remediis que medicorum disciplina condemnat: illicitum est:& prohibitum.Nec ideo quia quando' malefici: ut incitatores egris me dellam prebent: & sanis egritudinem immittere possunt: seu quia
quadom: que diuinatores predicunt futura: eueniunt: crededum ereo sed in his aliqdpprie uirtutis: aut potestatis habere: sed permissis dei fit:qui omnia iusto iudicio facit: ut ipsi: qui hoc audiunt: uel ui dent: obentur quali fide: uel deuotione sint erga deum. si aliquid fecit: uel fieri procurauit turpe: aut alicui comedere uel bibere: ali
13쪽
quid noenum dedit:puta mulier uero: nes alteri: ut amaretur ab eo
aut econtra: uel ut aliquis odioliret uxorem sua: no possit eam cognoscere: peccauit mortaliter:&qui potest tollere maleficium: tol lat: quia meritorium est opera diaboli destruere intentione curandi maleficiatum: si credidit aliquam creaturam iri melius:aut deterius
posse mutari: aut trafformati in aliquam speciem aut similitudine: puta in lupum cattas:& huiusmodi: quia talem transsormationem realiter fieri est impossibile: nisi a solo creatore: de qui aliter credit: est infideli deterior: apparenter uero potes fieri: patet de samuele. Si credidit quacia mulieres ferri super baculum:& multa terrarum millia pertransire: nahec falsa sunt: & alia fantasmata: a maligno spiritu mentibus hominum irrogantur: si credidit predictas mulie rescisue lamias intrare hostia clausa:& iterficere parvulos: quia falsum e: sed demon hoc facit: sicut filios: quos iterfecit: si blassemauit deumdicendo ipsum non esse iustium:uel omnia iuste non dispone/re:sed esse acceptatorem personarum: uel nouidere: que fiunt: aut non curare de areb' hominum: uel proditorem : seu immerito punire:& flagellare: aut non posse istud: uel illud facere: & huiusmodi Quodlibet horum semper est mortale: quum aduertit: & intelligit: dicit: idem si maledixit sanctos: sicut quandom fit ex ira: semper est mortale:quum aduertit ipsa uerba: si non doluit de dei offensio nibus:& eius contemptu: si plus dilexit corpus pro lim nes aliam erraturam: uel nummos: quam deum sapit idolatriam. Secundum preceptum es non sumes nomedes in uanum. Gontra hoc preceptum facit omnis: qfalse iurat: uel sine causa: primo igitur consessor interrogare potest: si confitens per iurauit: seu false iurauit:in iudicio: uel extra semper peccauit mortaliter: si hoc fecit taeteri siue spore: siue coacter sue iocose: siue et ex lapsu lingue dum in aduertenter: secus si non aduertit: si Iduxit ues exegit ab aliquo iuramentum: quem sciebat: uel credebat falsum iuraturum:& recipiens iurametum erat mona priuata: peccauit mortaliter.Si uero no credebat isim iurare falsum: licet etiam nesciret eum iuraturum urtinueniale: sed si exigens iuramentum sit ona
publica: ut iudex ex ratione publice ius cie iuxta iudiciarium ordi
14쪽
nem cogebatur exigere: potest sine peccato: & tenetur: si aliquid iurauit certitudinaliteri de quo dubitabat. an ueritas se sic heret: mortaliter peccauit: precipue in iudicio:quia periculo se exposuit periurandi.Secundo interroget confessor. si iurauit etiam licitum aliud sed indiscrete:&male idaec suae necessitate: uel utilitate:& hoc desiberate: uel ex proposito: mortale est: non refert qualicunt modo iuretur: siue per deum :siue per sancta dei euangelia: uel per sacras reliquias: siue iuretur per fidem: quia ide iportaret: vel paν differunt:& quotiens: sic deliberate:& ex proposito iurauit: toties mortaliter peccauit:nisi uno impetu: & contextu uerborum cotinnato pluries iurauerit: quia tunc uidetur unum solum peccatum: & sic uides ς, percutiens clericum pluries uno contextu & impetu no icidit nisi imam excomunicationis sentetiam: si iurauit alicui aliquid scesseruet non esse:& huiusmodi intendens aliter: quam uerba sonet: si dolose hoc egit:&in fraudem mortaliter peccauit secus si simpliciter:& sine dolo iurauit: uel coactus ab eo cui iuramentum prestare de iure non tenetur: tunc.n.non peccat. quia deus accipit iurametum secundum intentionem iurantis sine dolo.f. iurauit aliquado per cor pus xpi: aut caput: aut alia eius membra: non uidet peccatum: si prausa licita .f. pnecessitate: uel utilitate Si uero per modum: opprobriosum iurauit pmebra dfii que in aliis hominibus turpia censentur:& inhonesta sient faciunt multi improbi qui passim & assidue per ea iurant mortaliter peccauit. Si iurauit per creaturas referens
ad eas principaliter aliquid numinis: mortaliter peccauit: si iurauit aliquid temere: idest st de sui natura sit mortale: uel q, seruatum uergat in interitum salutis eterne: peccauit mortaliter. Iurando quata uero iuramentum solum vergit in priorem exitum: quod contingit sex modis: primo quum iuratur aliquid: quod in se e mortale. Scra quum iuratur aliquid: st in se est ueniale.Tertio qui iuratur indiffe/rens aliquid: ex circunstatia efficitur mortale uel eniale. Quar
to quum iuramentum excludit opus ex charitate faciedum Q uin/toqunm excludit opus de genere bonoR. Sexto quum excludit op' indifferens pia intelione: pdeo:aut pro primo faciendum: I primis autem tribus quilibet sic iurans auctoritate propria: potest contra uenire sed imponenda est ei penitentia pro temerario iuramentor liqua uero tria non sunt obligatoria: nec pro trangressione eo t
15쪽
rum ueI imponenda penitentia: tanquatri pro mortali: auctoritate tamen propria non expedit contrauenire: tum .ppter reuerentia sa cramenti: tum propter scandalum simplicium: nisi propter urgente necessitatem: alias debet haberi absolutio: seu relaxatio a suptori: Si iurauit aliqd secretum tenere: sttractatum e in concilio: uel aliud se sit periculosum reuelare: si aduerteter reuelauerit: peccauit mor taliter: ipse & qui eum suasit ad reuelandum sciens esse secretum .si iurauit seruare statuta loci: uel ciuitatis iusta transgrediendo scien ter peccauit mortaliter: si tamen aliquod statutum est abrogatum p contrariam consuetudinem: quia quottidie per omnes fit cotrariar& multo tempore non uidetur periurus: si non seruet illud: si pmis sit cum iuramento se facturum aliquid licitum ad honorem des: lsanctorum:&non inaedebat seruare: mortaliter peccauit: si autem intendebat seruare: sed ueniente termino: quo debebat implere promissum: non impleuit:quum tamen posset licet cum incomoditate sua peccauit mortaliter. idem est si iurando aliquid promisit homi ni: daret ad certum terminum :quia si non impleuit: quum posset elapso termino: peccauit mortaliter nisi ille: cui promisit ante ter minum: relaxaret iuramentum quod potest facere: si promissum cedat solum in utilitatem eius: secus si talis promissio concernat honorem Des: uel sanctorum: uel utilitatem comunem: uel alteri' tertii is autem si promisit: non potuit implere: excusiqnr pro tunc a pec
cato: quous' poterit:li iurauit ex impetu aliquid: super quo si ple/ne deliberasset: no iurasset seruare: tenetur secundum quosdam: si est licitum. Quis autem possit a iuramento absoluere uel dispensa
re no.s c. in titulo de legato. paraso nunc ostendendum. De admiratione siue adiuratione.
TNterroget confessor: si adiurauit aliquem per inuocatione diuini nominis: uel per reuerentiam alicuius res sacre: qa:si hoc facit alicui non sibi subdito per modum coactionis intendens eum
obligare ad aliquid faciendum: sicut se ipsum obligaret iurandi illi
' citum est Sc mortale: quia usurpat potestatem in alium: quam no habet si uero hoc facit erga subditos astringens eos tali genere admi rationis:licita est eo cata quo liceret eis precipere:alias no: & tunc
16쪽
adiuratus tenetur illud facere: l dicere: alias perearet mortaliteris adiurauit demones ad aliquid taedum ues obtinendum ab eis per
modum precis: est illicitum & mortale: nisi fieret ex consilio familiaris spiritus sancti: uel ex quadam simplicitati queredo ab obscessis a diabolo: Adiurare autem eos per modum coactionis: ne nobis nostreant: licitum e. Si in cantilenis fabulis seu in narrationibus turpisbusde amatoriis miscuit scienter deum in sanctos: mortale est. Detrangressione uotorum. Tinerroget consessor. si trangressus est seu omisit implere alla nod uotum licitum:&si aduertenter: quum posset: sempere mortale:& totiens quotiens est transgressus. secus si ex obliuioe uel impossibilitate si uouit aliquod malam se facturum: ut uindictam ruet aliquod bonum non facturum: sue maioris profectus impediti uum:ut non ingredi religionem:& huiusmodi mortale e: nec seruare tenetur:immo auctoritate propria contrauenire potest: si nimis tardavit implere quod uouerat: propter quod omnino excidit a memoria: uenit in statum non ualendi implere: quum bene pri' p tuisset:uidet mortale: ide quotiens dimisit .ppositum tendi: quum tamen posset:s uouit absolute& sine temporis prefixioner teneturllatim implere quum potes alias si sub conditione: cum tempesris prefmisne. non tenetur nisi extante conditione: ues die determi minato: nisi ex hoc immineret periculum:non ualendi implere pulta is: qui uouerat intrare resigionῆ si ex mora timet impedimetum rimetur non differre:s uouit aliquid licitum se factu' propter ma/lum finem:grauiter peccat: & non tenet uotum: s existens proprie potestatis fecit uotum abstinentie: seu peregrinationis: & dubitati utrum possit implere: Inon:&sine disipensatione:seu mutatisne: u consilio sui superioris: uel consessoris: quum de facili possit habere recursum ad alterum ipsorum: frangit: mortale uidet. De uotis subditorum. I exictens sub alteri' potestate: puta uxor impubes: pupillus: dc seruus: uouerit abstinentiam: uesperegrinationem:& hui
17쪽
iusmodi sine ensu testatem habentium:non teneturin Π cite uel expresse ratificeturper e S:Puta per uirum trem pren&dominum necisti peccant reuocando uota subditorii subditi peccant non implendo uota:& in talib' uir & uadimpania Iudicadi ex istacito ultramannoimmo pi 'quod ante matrimonium contractum uxoremiisat ue mel consenseratisinepeccato iniusta causa test
nati uel maritali seu coniugali: idem si si Lina
rabbato: lauare man' in bacili & huiusmodi et si pro honor ciri AT h. Vnt l,liβ upra potius deridenda:quae obseruanda si fe/uotum sub conditione generali vel speciali: & coditio aduerime
tum seruare tenetur: si non aduenerit non
18쪽
tium confirmatio & cosumatio:iniciatar uotum qirum propositum in mente seminatur:& cognoscit homo illud esse bonum: quod proponit non tamen aliquid deliberat: ideo ex hoc non obligatur quoad deum nec quo ad ecclesiam. Confirmatur cum super proposito figitur&firmatur deliberatio: & ex hoc obligae quo ad deum: cosumatur cum propositum deliberatum ore uel alio actu extrinseco
exprimitur:& hoc obligat quo ad deum:& quo ad ecclesiam. De dispensatione uotorum. a Irca dispensati m uotorum tene pro regula: st sicunq; ali
quis uouet: vel .pmittit aliquid facere: quo facto: uel aliquid non facere: quo uel non facto: cedit in detrimentum salutis anime:
peccatum mortale incurritur: non est seruandum uotum. nec iuramentum: cpactum: nec consuetudo: nec lex: nec siceptum: nec
aliquod uiculum firmitatis: Si uero uotum e licitum auctoritate superioris:& ex causa potest dispesari: seu comutari: & potest eps: ues
eius superior omnia uota ex causa dispensare: uel comutare i mel rpreterea: que sunt ei expresse Phibita:& pape reseruata: que sunt quattuor: primum est uotum continetie seu castitatis: solus papa potest dispensare ex magna causa: potest tamen eps dispensare su per uoto de non petendo debitum coniugale secundum quosda. Sescundum est uotum ultramarinum.Tertium est uotum de uisitando limina apostolorum. Quartum est uotum sancti Iacobi: ceteri ue ro prelati Ae consessores episcopo inferiores: licet a peccato tragres sionis uotorum:possint absoluere: quum non sit de casibus reserua/tis: uota tamen de iure comuni non possunt dispensare:nec comulare:&sic de consuetudine seruatur: exceptis tamen prelatis religio
sis:Nam omne uotum:quod quis fecerit in seculo: si ingrediens religionem actualiter seu habitualiter intendit: illi amplius non teneri in uotum religionis comutaturi & ipso Igressu liberatur.Si uero intendit ingrediendo religionem et obligari ad illud: remanet obliga tus:tame postquam hoc deuenerit ad noticiam'prelati sui: ipsum ab illis absoluere poterit:precipue si tempore professionis eius prelatus hoc ignorabat: in religione uero religiosus no potest aliquid sine sui prelati licentia uouere: nisi forte eet quod minimum: ex quo nil ma
19쪽
l iadmirationis seu scandali uenire potest: puta orationem 3e huiuo
modi: & si alias: uouerit non debet sine prelati licentia equi: casu igitur quo uotum dispensari: seu comutari debeat: confessor multa habet cosiderare.Primo causam licitam: ut si quis uouit absinetia: uel peregrinationem: & est senex debilis: ues infirmus: uesti' absentia est multum damnosa reipubli. uel occasio alicuius magni malis uel m ultum uerisimiliter redemptio: seu comutatio uoti melior: de deo gratiori uideatur quam uoti adimpletio: tunc comutet aut redimat: secundo considerare debet qualitatem persone uouentis: hoc ideo dico: quia si uotum est peregrinationis & uouens ta robustus rcomutari potest in vigilias:& ieiunia: si uouens est diues de debilis: potest comutari in elemosinam: &si uouens elemosinam est fortis de pauper: potest comutati in itinerationem:& ieiunium. modebet considerare maiore utilitatem: expedit enim utilitatem reipublice preserre utilitati priuate: potest 3e considerari: oe licet uouens sit fortis & ieiunare de peregrinari possit tame uult edificare ecclesia rhospitale: uel puellas dotare: uel pauperes reficere: εc uestire talis enim de tua poterit esse redemptio: q, erit magis utilis:& grata deo. Quarto debet confessor considerare facultates uouentis: labore 3e ex ias itineris: ad locum tu peregrinationis mitteda est oblatio: quouens ibi facturus erat: at quidae dicunt de honestate no necessita te: sed ego credo de necessitate: quia ex tali pollicitatione:quesitum iam est ius illi ecclesie . m'IuTertium preceptum est sabbata sanctifices. vi Oc precepto precipitur tempus aliquod uacationisdeo depuIL ν tandum de indeterminate & hoc modo precipitur diesdomi
nica tempore graue: sicut dies septima tempore lagis mosayce:quia talis uacatio secundum tempus aliquod indeterminatum est prece pium morale legis nature: secundum uero quod precipitur aliquod tempus uacationis determinatum: uacatio diei dominice emorale: ex institutione diuina per ministerium ecclesie: ideo circa hoc rem pus ecclesia potest d spensare necem tale: uel pietate exigere: θc no
ta ιν seria diei dominice incipita sero diei naturalis precedetis soadoceasum solusipsius dici dominice: idem de aliis scilis ab ecclesia
20쪽
nreceptis di est igitur regandum diebus festae ab omni opere servili
duod duobus modis accipituri primo prue peccato: qui. n.facit peecatu Micet omni tempore peccatum sit damnabile: quum fit tempo/re determinato uacationi diuine eo maxime est damnabilec qiva qui tali tempore peccat: duobus peccatis peccat non ratione actus: sed ratione iratus: sicut qui deflorando interficit uirginem duplici ter peccat uno actu: interficiendo scilicet: & stuprandor alio modo prohibetur.opus seruile pro ut determinatur ab ecclesia:yoterit igitur confessor super hoc precepto sic formare interrogatioes: primon fecit diebus dominicis: uel aliis fessis: aliquod opus mechanicum: uel manuale: uel agriculturam: l huiusnodi: quia peccauit mortaliter: excusatur tamen tripliciter primo ex necessitate:que non pos/set differri:ut si iacentibus segetibus in agria: aut senis in pratis: iminet tepestas: uel pluuiarque corrumpat: aut deterioret 8c leu gratia vindemiarum: uel messium ob necessitates hominum: uel e pericullam hostium: aut ueniant inundationes aquarum: aut huiuimodi:
hac de causa excusantur etiam minutiores 5c fabri: si principaliter propter necessitatem dc non propter cupiditatem: hoc faciunt idede carnificibus: dc pincernis:qui in diebus sectis preparatea: que debent uendere in crastinum: de reliqui: qui preparant ut alia die festis:excusati etiam uidentur hi: quia dominis sitis compelluntur operari diebus festis: si iusto metu laudii hoc faciunt:idem de equo/rum ferratoribus: n propter necessitate &:qui tales requirunt ex cusantur: si aliter comode sibi prouidere non poterant: uiatores etia&cursores: si itinerent infestis: non credo condemnandos: siue hoc
faciant pecunia siue non: Euntes autem ad mercata: que fiunt in sellis si eunt pro aliqua sua necessitate non credo: q, peccent mortali ter secussi lucriai cupiditate:sicut solent multi mercatorexqui pstpter huiusmodi a diuinis in festis sesubtrahunt: Mercata uero: quepm quottidianis uictualibus fiunt ut taberne dc hospitia no sunt ii
licita: dummodo propter hoc non omittantur diuina. Idem de aro matariis: si urgente necessitate: puta infirmorum: laborent seu uendant non tamen .ppter hoc apertas apothecas tenere debent:Idem de tingentibus lanam nel panos: quando timetur ne tinctura peri
clita: aut deteriora de breuiter omnia officia de exercitiatque liu mana necessitas exigit exerceri possunt: ut coquere panem: & alia