장음표시 사용
4쪽
Ciuili quam Pontjicio occin 'tes,n cprimum integritati ij me restitutus.
TITULI, quae de R ubricae uulgd nuncupantur.
in uniuersum Ius Ciuile,ex HALO ANDRI. recognitione adscripti.
5쪽
ET SI Imperatoris testimonio laudabilior fit, qui faectum subtilin emendat, quam qui adinvenit: laude tamen non minima usticiendos eos arbitror, qui primas bonarum artium promulgationes, mac- lucubratiorinesequacibuε delegaueriini: quoniam, ut testatur Philosophin, nedum iss, quibus perficie, sed Cr ijs, ex q-rum imper ficto opere ad ento ad ueram Philosophie Iucm tandem uentrι est, gratiae sent porrigiaae. Quamoobihi cam Iibesius, qui Nodus ligendi in utroque Iure dicitur,op s equidem primo Iuris cunabula introssi tabus ne ditam utile, invi necessarum, plurimis tum dimia nute tumsuperflue positis undequaque ant ea notaretur: at tandem Iuris Audiosicosui iussecuriusq; inhaererent operifctum est hoc idem opin correctum, emendatum,
omni wmque superfluitatis, seu diminutionis maculai uitio urgat*m: ut per haec, quae sequuntur scripta, omnibuου luculentisime panditur.
6쪽
VI A praeposterus est ordo prius humana petere subsidia, ut illis deficientibus, di iiiiii
lavoris gratia postuletur: ut de consecrat. dist.j.c.omnis Christianus. in s.& in princ. Apparatus Io .and.lib.v j.imo vix bono peragutur exitu,quae malo sunt inchoata prin
ideo ditiino primitus implorato praesidio, cum Iuris utriusq; scientia tam legumquam canon tun pretiosissima, non adminiculativa, sed principalis & sacratissima, imo diuinitus in spirata sit, maxime competens principibus, comitibus, baronibus imilitibus, eterisq; nobilibus,clericis atq; generosis personis iurisdictionum, L iurium ipsorum manulentionem habentibus,statui,ut huius utriusque iuris, scilicet Canonici& Ciuilis notitiam aggredi volentibus,tam in legedo,quis, in studendo, facilis, breuis & plaatissimus pateat accessiis i'. textibus apparatibus,summis, glbssis, recollectis,& omni, babbreviaturis legum & canonum ad Omnipotentis D E 1 lavi' dem & iuniorum scholarium, sacerdotum, & Iuris alumnorum instruistionem: quae aliter fieri non habet, uam illorum informatio,quos scholasticis doctrinis schol forte regendo sua laboriosius oporteat quan ere nutrimeta. itiem quod omnis prociniis artium & scientiarum gen ratii uiso dinem in se debet habere,& propter vitae humanae insufficientia breuitatem cotinere: talem ut sequitur breuius uni instruendi moriun obseruadum esse cens paedagogis nobilium: silua tamen emedatione meliorantiu rationabiliter hunc discendi
modum. Praehabitis ergo holasticis disciplinis, & puerili
bus eruditionibus in Donato casualibu A temporalibus in Alexandri partibus ambabus declinatio nibus, coniugationi bus,& constructio; is presne,cum morsibus authoribus Ca .
7쪽
tone vel Faceto &c. non per vitae medietatem liberalibus&adminicii latiuis artibus insistendo,ut sunt Grammatica, Logica,Rhetorica,Geometria,Arithmetica,Musica,& Astronomia: sed his c5pendiose transcursis principalibus scientijs, videlicet tramiti Philosophiae sita leo citius appropinquari:&rande Iuri Lanonico & Theologiae, practi caesuraliter immorari. Nanx ut ait beatus Hieron. Illi in vanitate sensus& obscuritate mentis ambulant, qui diebus & noctibus in dialectica arte torquentur &c.ut in canone, Nonne. dist.xxxvij.ubi reproheduntur dialectici, & rerum naturas inquirentes, necnon versificatores.& eade dis c. lcgimus.vbi per vanam dialecticorum garrullitate & sophistica argumenta intelligit Hieronymus uniphes & ranas quibus Regyptij sunt percussi.
RI M o, praemitto nomina librorum in utroq; iure, tam
Pontificio quam Imperatorio, annectendo cuilibet horsi diuisionem in libros partiales. Deindc subiungam modum allegandi in quolibet libro cum exemplorum positione de abbreuiaturis r ut introitus ad iura capessenda manifestetur, quo- Tum ignorantia paucos excusat: iuxta regulam, Ignorantia facti non iuris excusat.ut de regulis iuris,c.ignorantia.libro' j quae regula duos habet articulos principales.PrimuS,quod ignorantia facti quemlibet excusat:maxime dum est ignorantiadacti probabilis. Tunc enim in toto excusat ignorantem: Vtini error facti. C. te iuris& famisnorantia. denim
per me non stat, mihi imputari non debet: ut in c.imputari. de reg.tur. lib.'j. Secundus articulus est,quod ignorantia iuris neminem excusat:quia Ius quilibet scire tenetur,& nemini licet ipsum ignorare: v t in i regula. Tde iur.& fact. ignor. Debemus ergo scientiam Iuris omnes appetere, ne in cotem plum Dei nos incidere contingat.Nam contemptoreS canΟ- num peccant in Spiritum Sanctum: cuius instinctu, nutu &gratia ipsi sacri canones aediti sunt: ut xxv. quaest.j violatores.
dccap.n ulli fas. VPRo quo sciendumquὁd 1 v s est ars boni S aequi:cuius merito quis nos sacerdotes appcllat: id est, sua iura cuilibet ministrantes.sside iustit.&iur. l.j.responsij. Est autem Ius nomen generale: & Lex est species iuris. Etiam Ius dicitur praeceptum seu ordinati' principantis, vel domini circa subdi--tos, Et sic Ius triplex distinguitur: quia talis superibrprinci- . . ' pana
8쪽
pans aut est Deus:&tunc dicitiir Ius diuini a. Aut innatii-ra :& dicitur Ius naturale prima uum. Aut est homo t& tune dicitiir Ius humaniim,scilicet gentiu vel ciuilς seu positivi im. s naturale est comune omni nationi: eo quod ubique Ius natu. instinctu naturae non aliqua constitutione habetur : ut maris& fheminae coniunctio, puerorum educatio, communis Omnium possessio: quia iure naturali omnia sunt communia,id est, commimicanda tempore necessitatis. Nemo enim proprium dicat, quod commune est,ut dist.xvij.c.sicut hi. in medio.& illud ius aequissimiun est: quia eius praecepta in lege,&Euangelio continentur: ut Qimd tibi vii fieri mihi tac:quod
non tibi noli. Sic potes in terris vivere iure poli. ut dist.j. in prin.dist. l. deret.alias colideret.ij.q.vj. Decreto.de maior.& obed.dilecti.ubi includitur: Non furitim facies,Non moechaberis,Non occides,Non suscipies vocem mendaci j. Exodi xxj.& xxiiij. Deuter.v.c.OZee vij.c.cum multis similibus. Hoc ius coepit ab exordio rationalis creaturae, nec variatur
tempore: sed est immutabile, plenum & perfectum .dist.v.in princ.& dist.viij. in princ. Sed Ius positiuum,est costitutio Ius positi
hominis varicibilis& imperfecta. Et subdiuiditur in Canonictim & Ciuile. Nam sicut ex duobus componi tur homo,scilicet materia & forma: sic duae sunt dignitates in Ecclesia militante, scilicet Pontificalis authoritas,& Imperialis potestas, ut de maior.&obed .c.solitae. Ex quibus iura duplicia prodierunt. Papa enim est conditor Canonii, & Imperator Legum. Ex quo iam patet causa efficiens utriusque iuris. Sed causa ι . materialis iuris positivi, est Leges & Canones, Decreta seu . Decretales epistolae: circa quae omnia versatur ipsum ius It
coincidit communiter causa materialis cum subiecto. Vnde ruris cano
subiectu Iuris Canόnici est bonum ecclesiasticu fidelium dire mςis; hi
ctiuum decisionem singuloru negotiorum continens rerum ecclesiasticam utilitatem coseruans. Vel est homo catholicus
dirigibilis de iure ranonico in bonum humanum similiter &diuinum. Nam sicut scientia supponitur scientiae, ita fata ctum subiecto. Et philosophiae moralis, cui scientia iuris utriusque subordinatur, subiectum est bonum humanum:igitur &c.sic subiectum Iuris Ciuilis est homo politicus, constitutionibus legalibus dirigibilis sirupliciter in bonum hum num ad Reipublicae utilitatem conseruandam. Causa fina
9쪽
lis satis patet ex dictis.Nam finis iuris est bonos & scientes enficere, non metu solum poenarum, verum etiam exhortatu
ne praemiorum. Causa vero formalis duplex est, scilicet sorma tractandi,quae est modus agendi:vt definitivus, diuisivus, perceptiuus,perhibitivus, & exemploru positi inis. Et forma tractatus, quς coinit in diuisione librorsi totaliti in partiales:&partialium in titulos, seu rii bricas:& titulorum in capitula, leges, paragraphos, vel respons. & caetera, ut infra dicetur. Ius Cano- vs Canonicum in quatuor libris principalibus nobis est tradithun. Primus liber Iuris Canonici, e t Decretum. Secundus , Decretales. Tertius, Sextus liber. Et quartus, Cle mentinae, scilicet Constitutiones. Pro quo sciendum quod disserentia est inter Decretum, Canonem,& Decretalem epistolam.Haec disserentia notatur dist.iij. g.porro.ubi dicit Gratianus: Canonum alij sunt decreta Pontificum, alij statuta Conciliorum.Nam Canon proprie dicitur statutum in Coticilio generali,vel prouinciali factum authoritate episcopo-
Decretss. rum: ut de consecrat.c. j. Decretum vero est statutum, quod
Papa de consilio Cardinalium,ad nullius tamen consultationem statuit, & in scriptis redegit, ut de rescrip t. c. praesenti. Hic autem Decretum sui nitur pro nomine libri: in quo De- creto sanctorum patrum dicta descripta sunt. Capitur etiam aliter Decretum de reb. eccles. non alien .c.j.lib.vj. in glossa magna,in fine, v bi ponitur disseretia inter decretum, aullioritatem,& consensum,vel collaudatione iudicis &c. Sed De- Decretalis crotalis epistola dicitur,quam Papa solus, vel de consilio Carepistola. dinalium ad consultationem alicuius rescribit, dc respondet: viderescrip. c. j inglos iij. g. omnes hae species. dist.iij. Etiam
inuenitiir hoe Decretale rvt xxv. quaest.j. omnia decretalia. Indisserenter tamen Decreta, Canones,& Decretales Ius Ca- nonicum nuncupantur,vel Canones :&vnum saepe pro reli- quo sui nitur. Vocatur etiam Canonica institutio aliquando
dogma:quia consistit in doctrina fidei Christianae. de consec. dist.v. c.fi. Aliquando mandatum: quia consistit indoctrina de moribus. dist. liiij.deniq;. Aliquando interdi tum, quando nulla poena adi jestur. te consec.dist. iij. non oportet. Et quan I doq; f. mmo,quado poena additur. xxvij.q iiij.si quis vere.ΗMetiam Decretales in plurali numero utimur pro libro in quo dicta c. apitula, quae etiam Decretales dicuntur,continentur.
10쪽
Nio nunc ad libros.Primum itaque librum Iuris Ca
nonici qui Decretum dicitur, composuit magister Gratia- Decretu.
nusmon quidem inueniendo sed dicta sanctorii patriim in diuersis dispersa voluminibus in unum volumen debite& ordinate collig&o:& hoc circa annum Domini millesimum centesimum nonagesimu tertium. Fuit etiam ille Gratianus unus de tribus fratribus,cuius alter frater Petrus Lombardus librum Sententiarum conscripsit:& tertius Petrus Comestoris, vel Manducatoris,qiu Scholasticam historiam fecit. Diui ditur autem hic liber primus Decretum, in tres partes principales. rum prima vocatur Distinctiones: quia ulterius subdiuiditur in partes centum & unam quarum quaelibet di stinctio dicitur. Habet enim haec prima pars Decreti distinctiones centum & unam,a quibus ipsa tota nomen est sortita. Istae autem distinctiones alterius subdiuiduntur in canones vel capitula:qui canones interdum propter aliquorum ipsorum prolixitatem subdiuidi possunt jn paragraphos :& paragraphi ipsi,si longi fuerint,inverticulos. Secunda pars De creti nominatur Causae: & coli net in se xxxvj.causas,in quas diuiditur,a quibus & nomen accepit,quae causae subdiuidun tur ulterius in quaestiones:& hae quaestiones in canones vel capitula quae ultra in paragraphos & versiculos subdiuidi pose sunt:ut supra de distinctione canonum praeimistum est Est tamen animaduertendum, quod causa.xxxiij. habet quaestiones sex: quarum quaestionii tertia non diuiditur immediate in canones vel capitulia,sed inibi interponitur Tractatus de poenitentia, qui continet in se distinctiones septem, in quas diuiditur. Et hae subdiuidutur in capitula vel canones,& paragraphos,ut supradicebatur.Etinterdudiuiditur in paragraphos absq; capitulis. Tertia & vltima pars Decreti nucupatur de C5secratione:& habet sub se quinq; distinctiones in quas diuiditur: quaru quaelibet in plures subdiuiditur canones,vel capitula:& quadoq; in paragraptim di s. dictio est. Versus, Decretum centum distincti Triginta causas,& sex addit Diuinguit septem poenite Authorem quaru tibi deel C. distinguit,& L. causa