장음표시 사용
21쪽
coniicio, nescio quis auribus meis obstrepere, unoque, aut altero adversus ea, quae dicta sunt, argumento pugnare velle videtur . Quibus ego, quae in contrarium asserri possunt, nisi penitus satisfaciam , palinodiam me canere putatote, adve sariis credite, Ciceronem ne legite. Est itaque in literatorum Republica haeresis quaedam putantium, Romanos quidem rerum Dominos orbis terrarum imperium armis tenuisse, disciplinarum vero, artiumque illarum, quae ad humanitatem pertinent, sed praecipuE literarum, & Eloquentiae regnum Athenis floruisso . Negant proinde quemquam eruditum satis , atque eloquentem haberi posse, nisi qui Atticae linguae peritissimus Demosthenem deperierit, nisi qui Dirces aquam potaverit , & purissimis, quos vocant, Graeciae fontibus hauserit
Eloquentiam. Cum itaque Cicero Graecis certe Auctoribus fuerit infestissimus, eorum etiam gloriae invidus, quod affirmant non pauci, iterum proinde negant, ab unico saltem Cicerone universae artis oratoriae vel praecepta, vel excellentiam disci posse . Sed nos ultro Graecis concedimus inventionis laudem , nec imus inficias, Laconicae eloquentiae Principem Demosthenem, qui, Plutarcho teste, quicquid ei vel natura , vel exercitatio solertiae, & eruditionis tribuerat, id omne contulit in artem dicendi, admiratione esse, ac laude dignissimum. Quis tamen contra negaverit, divinum illud ingenium Tullii, vel dum juvenis disciplinae causa moraretur Athenis, in eo bonarum artium, Omnigenaeque Sapientiae emporio locupletissimo depopulatum fuisse bona omnia Graecorum , & vel exinde fecisse si perbam gentem eruditioni suae ve stigalem , Romanaeque facundiae stipendiariam, ac servam Z Neque hoc gratis dicer Gauderem, vel sine locupletissimis, certissimisque testibus assim
mare . At quis Graecis nominibus contra Graecos testimonium asserentibus non crediderit ρ Plutarchus itaque refert Apollonium quemdam Molonis filium oratorem sui temporis celeberrimum, qui fuit etiam Tullio graecae Eloquentiae praeceptor, quaesivisse aliquando ab Auditore suo, ut in frequenti Conci
22쪽
ne graece declamaret , Ciceronem ei morem gessisse libenter a Poliquam vero declamavit, esteris stupore dentix, & eertatim collaudantibus, unicum Apollonium diu sedisse cogitabundum : petentibus inde importuni silentii causam, & abis, num sibi placuisset Cicero, curiois interrogantibus, aliis illum invia dia i upefactum suspicantibus, attonito similem exclamasse :
idem lauda , ciereo, ad νον , Gratia τοι moeret me tax-ditionis , eum ternam, qua reliqua nobis sola erant ornamenta, ea
quoque te ad ramanos traUulisie, literas, ου Eloquentiam . Quae si Graeci institutoris judicio praestitit Tullius , vel dum primis imbueretur Oratorum praeceptis, quid illum in hoc genero perfecisse putatis Oratorem tactum , de Oratore scribentem, tamdiu exercitatum in foro, assidua studiorum consuetudine perpolitum, & in usu sapientiae consenescentem p Quaerant igitur alii minuti nimis, & angusti veluti ex miserrimo spicilegio
proventum, & temporum injuria vastata graecorum arva tenui diligentia rimentur ; nobis licet ad Ciceronis horrea confugere , conditasque ibi, servatas, atque auctas atticas messes in nostrum usum convertere. At reponit hic aliquis ex pra conceptis opinionibus Praeceptori nostro nondum benὸ amicus:
At numquid literariae annonae praefectus unicus Τullius p Numquid ille oratoriam rempublicam unus tenet perpetuus Dictator numquid ille Rex , ac Tyrannus ingeniorum libertatem poterit sugulare, omnesque ad unum in tui imitationem abripere ρ Non una profectbest, eaque perpetua Eloquentiae forisma, nec omnes eodem modo sumus a natura temperati, ut Vel mente concipere, vel sermone, eaeterisque animi instru mentis eadem selicitate conceptus nostros possimus exprimere.
Quidquid enim Philosophi de primigenia, & uniformi misemorum excellentia disputent, corporum cetis, quibus illi demersi sunt, magna diversitas, ut, sicut ex Poetae dicto, Maomnis seu Omnia tellus , ita non a singulis hominibus singula ibceat expectare. Sic in ipsa, de qua agimus, re veterum Gricorrum Eloquentissimi, iidemque inultum sapientes non eandem
23쪽
Isin dicendo laudem adepti sunt. Ut enim nihil dicamus de Laeonismo Demosthenis, cujus Cicero gravitatem, & gratiam imitari certὸ non potuit, impetuosam, torrentemque Carneadis facundiam fuisse, Diogenis vero Stoici jucundam, & prudentem , circumspectam, & suavem Critolai Peripatetici Eloquentiam fuisse memoriae proditum est. E' nostris vero quis jure invideat Senecae suas laudes, aut non potius illa sententiarum gravitate, illo ingenii acumine non rapiatur P Alios etiam delectare potest Livii iacilitas, alios capere Cornelii profunditas. Non igitur ab uno Cicerone universiae oratoriae artis princepta eruenda, cujus excellens licet, sublime, ac pene divinum dicendi genus, unum tamen est, adeoque non singulis accomodandum. Tu vero, quisquis es, audes Ciceronem unum
dicere λ At Quintilianus illum effinxisse dicit vim Demosthenis, copiam Platonis, jucunditatem Isocratis; At illum Plinius extra omnem ingenii aleam positum esse fatetur, & splendidissimam doctrinarum omnium lucem appellat , At illum Hortensius, Romanique Oratores ejus contemporanei invidioso nomine Regem vocabant, quoniam in foro, in campo, apud Iudices, in concione, pro rostris, in sella curuli dominari viata est omnium animis Ciceronis Eloquentia. Ut igitur una est lux, sed in varios mille colores h diversorum corporum superficie resultans distinguitur, ut unus est spiritus ille mundi machinam intus agens, sed dum magno se eorpore miscet, naturas Omnes, ut quaeque illarum exigit, foecunὸat, ac regit , ita . una, & multiplex M. Tullii eloquentia, ex qua quisque pro modulo ingenii sui potest vitam, & sanguinem haurire, cujus insuper tanta est in . formanda potissimum juventute esticacia, ut neminem omnino in literarum studiis sibi placere posse, cui Cicero non placeat , audacter pronunciatum fuerit a
Quintiliano . Qui vero reliquos etiam aetatis aureae, vel saltem non deterioris auctores cum Cicerone audent conferre, hi vel non audiendi, vel saltis non in extrema tantum orationis particula sunt confutandi. De Seneca tantum, quem scio v Diuitiaco by GOoste
24쪽
luti Ciceronis antagonistam a nonnullis praedicari , pauca dimeam . Primo itaque suas illi laudes non invideo, fateor multiplici, variaque doctrina censeri, acutum esse non nego, laudabilemque Philosophum; sed ut pictura non tantum luminibuS,& partium aequa positione, ac mensura constat, atque exczllit, ita sententiarum illa frequentia, seu potius continuatio nullum umbris relinquens locum, sine quibus neque Pictura excellit, Senecae stylum facit salebrosum , ac devium . Quid
cio ampullas mera pro sententiis p tot ciunt euriosi nimiunia Senecae imitatores Nugas insuper suas voeare aiident arei enitates, luxusque ingenii, ornamentaque a tis eximia hornines lepidissimi, Et si qui x eorum , ut olim , audientb Antigono , Rhetor ille insipiens, di inficetus scivelit dicere, ahm lampus
mses parturiens urunt Misa s pilitatem juvexit, aut reliqua huiusmodi, se putxi super Ajacis arma cum Eloquentissimo Laertiade posse dissetero . O' inanes animas, o captatore' uilibra rum, o praeposterol decepti seculi morest Assectet histrio turbidum popelli plausum ι procluctusque mimus in scaenam quaerat, ut in pr&rirhio est , in mustaceo laureolam . Qui vero eupit ad aliquam Oratoris laudem pervenire, animo p riter, atque ore, ε uditicine , styso, si plentia, verbis, artis fio
hilissimae dignitatem meatue , Nisi stero Roseius ille puta idebeat eloquentissimus, quod librum scribere austus est de Comparatione Eloquentiae, & Histrionicae, ut Macrobius memorat in Saturnalibus, ad hanc nempε dementiam elatus, quod actionis suet imitatorem sibi contigit habere Tullium, imo etiam Discipulum . Non ita vos, Pristantissimi Iuvenes , sed in Ciceroniana imitatione, quod facitis, omnes ingenii vestri nervos intendite, si modo, quod spero, Sapientissimorum Iudicum suffragiix deliberatum fuerit, Ciceronem vobis unicermitandum, Optimum scilicet oratoris artis pretceptorem, AEG
25쪽
I IT audii,=tivi iisdis aliqua Oeeurreremus, misum eis nou sm portunum aures demulcere Hetrusia ris musicis eamdiu , fidibusque modulata pro semii more . Et quoniam Didascalisum fees eti cademia in tutum, in Me meluti uora induximus DISCIPLINAM , γ' jUVENTUTEM , quarum prima tradit praecepta quaedam ad dirigenda siuiua literarum bumaniorum non inutilia ἰ aiatera cilicet'VENTUS indoeilem se primo praebet, π eamlusam quae manitas ejus es ) mox vero in secunda hamatis parte, qua extat ad eatrem Academia, fatetur ultro experiendo se didicisse, referre plurimum ad oratoriam facultatem, ae Poesim seduia aequirendam optima Veterum auctorum exemplaria imitari. Laudat proinde damnatam antea DISCIPLINAE semeritatem: hane ipsius etiam eam minis tenor , es forma videtur exprimere: Durispulus igituη , in quem fortasse inrides, actorum sermo, nee undequaque referens ' ticam amoenitatem ; eum nempὸ decebar esse semouem tradentis pracepta , mel accipientis. Diuiti eo by GOoste
26쪽
Che do regola, e norma at tuo cammi-Quella, che sprone, e duce, Ove risiede onore Ii dotio Stuot conduce. Rigida son , ma salio E θ' un sincero astello it mio rigore. Quei sol, che at mici consigito It suo savere assida, La saggia Dea nel ruolo suo riceita.
i Destriero alato, Che lena, e fiato Nel pian perdE, Alla salita
Chi ede at suo pie. Destriero, &c-Cosi sermo tra via Senz' onor della palma, Potche fu troppo ardito , Confuso resta, vinio, e sbigottito.
27쪽
Correr veloci, quanto corre ii vento.
It nome cerca, e l' immortale onors, Che pensi ogni momento A m uouer passo avanti Neli' erto fatigoso aspro viaggio. Fra via mi figuraste Cinto da folia sepe un campo amen Di mille fior ripieno:
Emi diceste pol, Qui pungere abbissigna, e mano, e plede, E chi si punge pia, piu ricco riede. Pellegrin, che sermo sta, Μai non giugne at patrio suolo, E piu duolo
Al suo nido ritorno. Pellegrin, &c. D f. Tal debbi impennar I'aIi.L' Amico tuo destino. In questa strada , in questo campo ameno Simil ti vuole all'Ape, e at Pellegrino. At Pellegrin, che tardo Si ferina in agni loco , Finche dei tuito pago Viva la bella imago Di cio che vide, forma nella mente, Onde pol ri tornat
28쪽
La truovi neli' Idea sempre presente. 'L' Ape simigliar dei, ma non gia quella, Che vola sempre , e fuggeD' uno in un' altro fiore, E non posando mai mele non sugge. Gio. Spinta da zelo, e da dedo d' Onore E' ver, che volo sempre,
Ma per suggerne it mel colgo ogni fiore. Discip. Giardinier, che sul mattino Coglie tutio It pili bello, Che la planta genero Nel secondo suo Giardino, Quando l' vede senZa frutio, Ρoiche it fior non allego, Et si lagna nolle, e di, E non pensa esset tui quello, Che 'l Giardino impoveri. Giudinier, M.
Se 'l sagace Nocchiero Con provido consisto Non misura ogni passe, e loco, e Parte, Trova uno scogito, dove Piu sicuro credea it suo navigilo. Vi son delle procelle, Dove par cheta l' onda, E se t' inoliri piu, ti perdi in quelle Alire vince it coraggio, E 'l nobile ardimento Nel primo suo cimento.
29쪽
Coli' arte, e eolr industila, Non colla foreta superar te piata. Gis. Nocchiero Reeotio, Che fit vento scintie La Navicella, Non sempte itova Fiera procella Da diffidar. Talora in porto Le vele avvoglie Che appena ii krede, E sol lo proVa, Perehe si viae Fuori det mar. Nocchi ero, &c. Se eost fia, per uoi Necessitade E il easo. Forse chi s , che non poss' io per questa
Ιl mio corso drietzar seneta tempesta pDit Fin' or tra' fiori senEa mai fidate Ail' onda it pie, non ti scinasti maiDalla Riva, e dat lido. At mare, at mare.
30쪽
O DE. Vae te, MUSA, premit eura Quid anxia Sic mens ambiguis fluctibus innatat λArgutum renuens tendere barbiton Haeres, nec solito duceris impetu. Inflare altisonam Calliopes tubam, More & Cecropio dicere carmina Non audita prius quod nequeas, doles δNon hic crede mihi , MUSA , labor tuus ιParVam tange chelym carmina lesbia Componens: humilem grandia non decent. Queis est ingenii vena perennior, Extollant alii magnanimos viroS, Iustos, intrepidos, consiliis graves, Non adversa quibus, prospera nec nocent, Quo&