장음표시 사용
141쪽
DE PARALLELIS.CVm autem conlii tutum sit ex ijs quae superius enarrata sunt, Solem unoquoque die contra diurnum cursum gradum Zodiaci unum orientem versus obrepere: hinc accidit ut proptera odiaci obliquitatem diebus singulis nouum quendam circulu in coelo describat, turbinata vertigine. altero iuxta alterum, suniculi in spiram collecti in
stasiadiis rescente; a Capricorni quippe primo gradu
exorsus, usque ad primam Cancri; mox reciprocatione facta a Cancro Capricornum usque eadem replicet spiram , eosdemque circulos ductu perpetuo describat; ita neque hodie eodem horizontis termino oriatur, quo heri emicuit neque quo hodie loco apparuit cras sit oriturus. Hi vero circuli,qui numero sunt centum circiter& octaginta, pari scilicet dierum numero quo semestre constat anni spatita, parallelinucupant. Facti vero
sunt hi paralleli ad in litar funiculi, que tu
nonnunqua turbini solit es obuoluere,
cu puer eum parabas ad iactu. Ab imo vero crescit habenae i psius circuiluctus,veluti unusquisq; dies per uniuersum semestre habena sibi semel circunducat dictiturq; paralicti Greco vocabulo,*aequo inter se distet interuallo;& in sphaera quoque dicuntur paralleli , & ad eius similitudi
142쪽
nem in continenti,ibi circuli, hic linearum ductus, quicunque parem aequidistantemque inter se latitudinem tuentur, huiusmodique lineae toto terrae tractu ab oriente occasum versus ab coeli gradibus singulis ductae, parallelae a cosmographis appellatur.
Quoniam vero parallelorum,dequibus primo agebamus, ductus a parte ea horizontis que ad orientem,est ad alteram, quae occidentalis, est,quantum ad diurnarum horarii incrementum , diminutionemve pertinet, considerantur,
accidit ut finitore in obliquu porrecto paralleli ipsi diurni eo breuiores arcus habeant,quo sunt Capricorno proximiores,puta seniculi ductus in turbine , qui cuspidi proximus trahuntur, eo vero magis exporrigantur, quo magis ad cancrum tendunt quippe ad partem turbinis latiorem.
Quod quidem minime accidit in sphaera recta , viro uis modo quis rectam intelligat. Siquidem quibus polus ipse zeniti, est , uno emersu sol semestrem diem a fert, atque uno itidem occasu eiusdem longitudinis noctem sicit. Ita illis menses D. Vnus
143쪽
est dies ex ijs,qui luce & tenebris constant. Vbi vero horigonaequinoctialem secat ad angulos rectos,quod accidit cum per utrunque polum ductus fuerit, parallelorum arcus diurni, nocturniq; inter se pari sunt dimensione, ac perinde dies atque noctes pari horarum spatio, I a. quippe utriusque numero attributus, perpetuo agunt aeq uinoctio. Γota vero torrida arcus huiusmodi serὰ pares sunt,quare per meridionalem ad so. circiter gradus manifestum est paruam esse dierum ac noctiudi fierentiam,sub aequinoctiali vero dies prorsus esse pares noctibus.
possent , copiosissime ab alijs tractata missa nunc faciamus, satis superque nobis fuerit, quae regioni nostrae accidant, explicare : deque Zonae eius, uam incolim us, conitione disputare. Variat haec dies acἰnoctes, prout Sol ma- Sphae.Sac.Bost. Κ
144쪽
sis minusue ad Cancrum accedit, aut recedit: siue huius rei cardinem Capricornum statuere voluerimus t idq;,uti dicebamus,accidit ta ob Zodiaci qua ob horizontis nostri obliquitatem.Sed quonia hoc oculis discernendum eis, age sphaeram ipsam in manus capiamus et finitore primum ad poli certam altitudinem constituto,pota gradu qO. age,cerulam
hanc lenticulam puncto illi apprimamus, ubi incipit Capricornus.Sitque huius cerulae facies Sol ipse:
tollemus nuc qua propter exortus est,quippe a dextra nostra Solem supra horizontem, sensimque meridionalem usque deducamus,Bene habet. hic eam sistamus. Tu vero enumera nunc gradus per tropicum is enim huius loci parallelus est qui a meridionali ad horizontem usque sunt,quam viam puta hodie Sol ivit. Hi cir-titer sexaginta sunt.Solem autem scimus unaquaque hora gradus coeli I .permeare. Hi vero sunt non plures qua sexaginta . Quatuor hoc est horarum spatium, quo peruentum est ad meridiem . toti-
. deque gradus, horaeque totidem residuae sunt ad occasum usque t eritque dies hic horai um octo. At si polus altius attollatur, hori Zon fit 2c diacoyropinquior, deque arcu d ropici, vcm primum liatuimus parallelum , eo plus adimii sitque biculor dies:quo vero magis polus ad
horrzontem dc primitur , eo minus norarum accidit tota zona varietas, ut alibi Sol per unam,
145쪽
duasve, aut treis plurimum horas se videndum exhibeat, alibi per quatuor, alibi per quinque: & ita per singulorum graduum motum , quo plus supra horizon tem videtur attolli, sigillatim ad et . usque horas nostrae dies zonae progreditur.Extra hos et minos,uti dictum , in totrida aequinoctium. fere perpetuum: in glacialibus , menstruuS, bimestris, trimestiis, quadrimestris, quinq; alicubi mensium,& semestris sub polo dies habenturi quae singula tumetipse attollendo deprimendo ve horizonte deprehendes,& a cosmographis passim obseruata comperies. I. Eadem autem ratione, qua diem dimetimur , noctem quoq; in semestri altero commetiemur, quaeque de Capricorno super die locuti sumus,ea nocte super, ad Cancrum reseruntur. Arcus enim ille aestiui tropici,quem nox ipsa percurrit, cuius punctum E rinione solis in Cancro statui necesse est quantum ex rendatur vides. Sindecim enim horas amplectitur, cum per gradus excurrat ducentos cisii' citer & quadraginta. Si vero cerulam eam, quam pro Sole sfixamus . . ta K a prin-
146쪽
in primum Cancri punctum transtulerimui, & abortu occasum usque in tropico dimensi fuerimus, magnam deprehendemus intercapedinem: quae ab horizonte orientali ad occidentalem usque porrigitur: idque Soli,die toto superandum , breue illud quod infra erit, nocte percurrendum. Hunc porro circulum astronomi octo dimen Ii portionibus,diurnae parti quinque, nocturnae vero treis distributas inuenere. Sed enim haec in simplici hac sphaerae traditione non sunt usque adeo minutatim perquirenda. Hinc patet a Capricorni gradu primo , Sole ad Arctos iter suum dirigente dies augeri quotidie,
usque dum ad Geminorum exitum peruenerit: eia se tamen intrassi nem Geminorum & prima Cancri puncta, siue gradus dicere voluerimus, moram aliquam, ut per aliquot dies,dum eandem viam nobis itare apparet,loco dimoueri vix dAcernatur, unaque & eodem parallelo oriri videatur.Gradus enim illi aspectui nostro non
apparent, quod tempus nostri solstitium appellauere. Mox a principio Cancri ad finem usque Sagittaris qimminuitur dies. Et circa cardinem hunc primos quippe Capricornigrad', brumales illi dies sunt, solstitiumque hyemalo,noctibus totius anni quam longissimis.Quod vero nonnulli solstitium utrunque singulis diebus absoluunt, errorem esse ipsa comprobatur experien
147쪽
tia. bis vero anno quolibet,cum scilicet Sol ad ultimos gradus Piscium peruenerit, & primos Arie tis inuaserit, neque non cum extremam Virgi nispartem, & Librae primam permeat, cum arcus illi parallelares tam diurni, quam nocturni pari sere dimensione sint, fieri contingit aequinoctium. Verum hoc euidentius, quam solstitium,designari pc tes ,& uno tantum die, vel una nocte describi: quia obliquus Salis meatus lacile transcursum indicat. Ac ut uno denique verbo dicamus, prout Sol magis aut minus polo nostro propinquat, ita diem au
geri vel minui manifestum est. Hinc tibi Virgilianum illud liquet, Cum tantum Oceano properent se tingere Soleg Hy bernii vel quae tardis mora noctibus obstet
F Adem ratio, idemque Solis cursus,aduentusque aut recessus in causa est, cur anni tem pora nunc aestuosa, nunc rigentia, nunc tem perata fiant. Nam cum Solis moratu pra horizontem calorem inspiret nox vero refrigeret, euenievthyemali tem te,nox multum inuehat humorem,ac perinde totum coeli tractum refrigeret,concrescatque aer ipse ob frigus: cuius minus est liquentia condensare,adeo ut Sol exiguo eo temporis spatio , quo se nobis ostenta , mox ad inseriora coeli sub hori Zontem , statim raptus nullam habeat facultatem, neque crassitiem aeris perrumpendi, neq; calorem sutam morae saltem, qua lucet, beneficio sensim immitedi: atque ira omnia rigore
S glacie obstupescunt. Κ 3 Crescente
148쪽
Crescente vero sensim.die, Solem ipsum validiorem fieri sentimus, & nunc haec, nunc illa nubila depelli, donec requi data campi copia certameaequet,& pari cum nocte ui colluctetur.quod fit ubi ad aequinoctium verum peruentum est. Inde victor euadens eo acrius ipse noctem, ac perinde frigus omne premere & insectari perseuerat quo iniquius ab ea fuerat habitus:sactusque quodam odocoeli dominus noctis finibus in arctum redactis,calorem ipse suum per uniuersam hanc plagam adgrauem usque dominationem extendit. Et quoniam rerum est omnium vicissitudo, cum primum latὰ lasciuiens Cancrum in inuidiam Lunae, quae noctipatrocinatur,male multauit, inuiolabili satorum is ge solum iussus vertere, ad Leonem,qui cum arcts sima illi intercedit amicitia, sese recipiens,amittende sibi possessionis conscius, quanto potest conatu vires suas omnes effundit,& caniculares illos aestus toto aere iaculatur. Receptus demum a Virgine
Astraeae commendatur,quae conata inter eos com
ponere, paremq;Vtique potestatem seri, nihil quidquam proficit: siquidem nox Scorpionibus, & Sagittari js armata solem aggreditur, longoque exagitatum certamine demum sugat, rerum summa ad tempus ipsi frigori commendata.
REliquum est, ut Solis Lunaeque labores,ecli
pies quidem ipsas hoc est, cur modo Luna subitae nonnunquam umbri interuentu,modo Sol occursante Luna obscurentur,explicemus.curque id n cn unoquoque Lunae coitu, & oppositione fieri
149쪽
ne seri contingat. Quare animus hoc loco tibi acrius excitandus, di aures depurandae, ut quae dicam , rectissime percipiantur. Memineris au tem illud omnium primum, quod paulo an id dictum, zodiacum ipsum linea quadam, cui nomen eclipticae, medium ductu perpetuo disiccari neque Solem unquam ab ea quidquadiscedere: eumque semper ordinem seruare, ut eandem semper iret viam. Sed enim Luna hinc digressa ad gradus aliquot toto serὸ Zodiaco ex patiatur, neque semper sub ecliptica fit obuiam Soli, plerunque autem libera transit eo tantum saluato : quippe sole in aliquo gradu,puta Cancri primo exiitente, transilit saepe Luna ultra tropicum, interdum ad quintum usque gradum ab ecliptica, interdum minus. aut ad inferiora
signa prolapsa infra suprave Capricornitropicum eodem modo desertur, neque quidquam attingit eclipticam. Atqui necesse est si es ipsis ventura sit tam solis,qua Lunae,quq cunque accidat signo, septentrionali, vel australi, utroque
150쪽
sub ecliptica deprehendi.Secaret vero ecliptica temram media in ae .lualeis parteis, si linea inde demissa qui mundi machinam diuideret,iraduceretur.Quare siue terra ipsa lunae opponenda sit, ut umbra sua, quae illuc usque exporrigitur,eam obscurat. siue Luna Soli obi jciatur, ut lumen eius inuideat terrae: necesse est utrunque planetarum sub ecliptica reperiri:& ea de causa lineae nomen id a Graecis inditum, desectuum huiusmodi causa sit. Debes autem animo percipere in duobus eclipticae locis pari graduum interuallo tra sire in transuersum lineam alteram siue circulum mavis dicere, per quem Luna sertur, qui ab ecliptica resiliens interuallum quoddam relinquit adapertum, quasi perscindam. Sed ubi coniungitur eclipticae, una
parte caput draconis, altera cauda vocatur ab astro. nomis: hil iusmodultae puncta non secus per coelum moueri nobis videntur, quam Sol & planetae reliqui cursit nunquam intermisso perambulanit.EO tamen disserunt, quod capitis & caudae motus mun-