장음표시 사용
121쪽
Per Pierium Valerianum Sestunensem.
122쪽
De tota mundι machina, breuilli . De Polis. De Aequinoctiali. De Zodiaco. De Regionibus signorum. Signa quibus Planetis addicta. De Tropicis. De A rctico ct Antarctico circulis. De coluris. De Circulis mobilitas. De Horι onte. Da Neridionali. De Sphaera recta O obliqua. De motu Solis oe aliorum Planetarum De Zonis. De Parallelis. De inaequalitate dierum O nostium. iDe calore frigore. De Eclipsibus, Cur facias Luna Naria.
Quid nox,quid dies sit. De significationibus Eclipsis viri queis πιον que signo,ex Proclo.
123쪽
6ardin. S. R. L. Vicecance P. Pierij Valeriani Bellun. Compendium in Sphaeram,
V o D quςris.Αlexander Cardinalis amplisi. terrarum situm tibi breuiter describi, quaeris quidem rem & scitu iucundam,& studijs tuis apprime hecessariam. Nam siue poetas , siue historiam, siue oratores legas, quae tuae sunt adolescentiae primae delitiae, quoquo te verteris,rei istius cognitio tibi suerit opportuna. Inuitat vero te sapientissimi, erutissimeque aut tui exemplum, ad ea omnia studiosius consectanda, per quae ille ad summum rerum culmen euectus est: atq;'eos tibi primos in disciplinis gradus conitituisti, qui ad humani ingeni j captum propinquiores esse videantur: ut gradatim inde ad reliquarum scientiarum cognitionem, & consummatiis imam, qua ille plurimum pollet , doctrinam progrediaris. Macte igitur hoc animo, qui quem auum refers nomine,sapientia etiaaequare contendas.In quo spero. Deum Opt. Max. optatis tuis facillimo resposurum: tu modo hac pretditus indole, his honorum auspicijs,totque eruditis- fimorum hominum,quos domi alis, auxilio comu - nitus
124쪽
nitus passulum quid enitere, dum institutum cursum arripias, reliqua negotio minimo, ac sine pulti uere consecuturus. Quoniam vero terrae ipsius situs descriptio, dimentioque ad coeli rationem accommodanda est de coelo prius, coelique partibus disserere quam breuissime apertissimeque possent necessarium existimaui quod haec prauertim pars ut Latina dictione tradatur desidetari hactenus vise est. Fuerunt enim plerique etiam Latini homines, qui rem minus Latin E in vulgus edidere,quamvis caetera diligenter examinarint. Curauimus autem ut ea esset in institutiori e nostra facilitas, ut tenera quaelibet aetas doctrinae huius capax fieri posset. Nam & superflua pleraque, ne inepta dicam, quae plerisque fastidium asserre consueuerant, me summota reiectaque sunt,eaque tatum admisia,quae 'ad simplicem sphaerae ipsius cognitionem necessaria videbantur. Illa autem quae postea subsequuturi ad orbis geographiam pertinentia, unoquoque vel mediocri rer erudito commonstrante, vel tuo ipsius studio facillime consequeris.
IL L V D vero primum omnium tibi fuerit men
te concipiendum, terram hanc quam incolimus - - uniuersam una cum aqua circunfusa, ac illi intra isupraque, & infra etiam adhaerescente, pilae cuiusdam obrotundae modo considerari debere: quam circum aer undequaque diffusus circumplectitur: eodemque modo aer a circunfuso igne conso uetur. Quatuor enim his si mplicibus, terra quippe,
125쪽
aqua,aere,&igne,omnia constant,quae mox in varias rerum species consor mantur..Supra corpora haec, ut fieri potest, orbicularia, septem Planetarum orbes alterum alteri instar corticum coepis incumbentes astronomorum subtilitas ad inuenit, Lunae scilicet Mercurii,Veneris, Solis,Martis, Iouis & Saturni.Supra Saturni Sphaeram stellarum fixarum c. bis esse creditura Huc usque humanae vis aciei coeli ambitum igneis quibusdam clauas conΠXUmarbitratur. Supra tamen stellas coelum aliud este fertur,quod primum mobile antiqui sapientes vocant,
utpote quod summi Dei neque enim aliter credendum
126쪽
dum est imperio concitatu m,assidua rapidissimaq;
vertigine ruens ab oriente occasum vel sus, mox ab occasu ad orientis terminum sese circumuoluit, trahitque secum & stellarum fixarum orbem,& planetarum omnium sphaeras. Quanquam ill muti videbimus in serius, reluctabundae eo, lentius aliae, celerius vero aliae, trahuntur, quo primo illi orbi rapidissimo vel propinquiores, vel longinquiores fuerint.Iuniores decimam adinvenerunt sphaeram,cui nonnulli pernicitatem eam attribuerunt:alij contra perpetuam rerum diuinarum quietem in illa statuerunt: ubi scilicet diuini spiritus piorumque animae adsistant Deo,sternaque omnino tranquillitate Perfruantur.Sed enim hoc hic disputare nostri non est instituti,qui ad simplicem quandam coeli traditione properamus.Scias tamen inter astronomos & philophos de coeli orbibus,mini in e conuenire, neq; etiade planetarum situ & ordine: sed nos haec tibi , ut a pluribus traduntur,exponentes,quaestiones in aliud tempus differemuS.
DE POLIS. E Sto igitur coelum, ut uno omnia vocabulo co
plectamur,ad pomi huius, P nunc prae manibus est, similitudinem orbiculatu .c utar enim hoc ad partem,qua de nunc agimus,latis idoneo. Vertitur hoc, ut diximus, supra terram ab oriete occidentem versus:& ab occidente sub terra ad orientem,eo usque unde mane serri coeperat, quatuor Scviginti horarum spatio.Cardines,quibus inniti videtur,aut circa quos versatur,duo, poli Graeco vocabulo nuncupantur: .n. verto est.Horum unus,
127쪽
pomi.scilicet vertex hiclum mus,unde flos abiit, arcticus appellatur ab Vrsa,quam poetae in coelum relatam fabulantur. Arctos enim Grςcis, La tinis Ursa. In hanc autem utatam suisse Calisto legisti apud Ovidium. Alter, qui huic opposit e regione est,anctarcticus vocatur, vocabulo ipso oppositionem indicate: quem nos in pomi pediculo statuamus. Hos autem astrono mi, mundi polos vocant propter praerogatiuam primi coeli,ad cuius rapidissimae vertiginis celeritatem reliqui omnes orbes, uti paulo ante dicebamus,eodem sere viginti quatuor horarum spatio
DE AEQUINOCTIALI. Ad his punctis tota desumitur coeli dimen
sio. Primo. n. circulus aequo ab utroque interuallo distans per pomitu berositatem ducitur : qui aequinoetialis appellatur, ea scilicet de causa quod svnoquo uetus modici
128쪽
ta dimidia sui parte ad arcti cum obuersa,aia tera ad antarcticum inclinata, quae a I 2.animalium formis, quibus insignita perhibetur, Zodiacus circulus Graecis nuncupatur, signifer La tinis, qui duodecim figuras sagna vocant. Ho rum primus Aries, qua primum parte ab aequinoctiali zodiacus diuertens in arcticum coe. pit porrigi .inde Taurus, α ΠUIcPmXImum IU MI
norum signum'.compendiosis autem notis ita figurantur, V O, M. Posteaquam per tria haec signa ar- versus obliquo tramite progressum est, re
flecti incipit fascia, & ad aequinoctialem rursus redire: quem tribus itidem distincta signis,Cancro scilicet, Leone,& virgine,quorum hae notae sunt, Ξῖ, St,ny, simul ac attigit, inde antarcticum versus ab aequinoctiali dilapsa, trium adhuc signorum spatio, quae sunt Libra,Scorpius,Sagittarius,quae ita notantur, α sint, exporigitur. Mox pertes a loci ab in fima ea regione ad aequinoctialem rursus sursum vertitur,alijs tribus signis Capricorno, Aquario, Piscibus in signita, quae ad hunc modum figurantur, Μ,
X, Hic vero circulus, neque non omnes, quotquot in sphaera nominantur, in duodecim has, primum parteis, ab ipsis scilicet signis diuiduntummoxi Spitae.Sac.Bosc. I unaquaeque
129쪽
Jn Sphaeram. IITET quoniam unumquodque signum gradibus,
ut dictum, 3 o. constat:eodem modo pergra- . . dus uniuscuiusque terminos ductae in angustum lineae per polos suos, efficient, ut quo etiam
gradu huius vel illius sideris stella quaelibet toto coelo contineatur,appareat.Sed haec no nisi in sphaera solida discerni possunt.
Planetis addicta. Ecodespotas autem docere loco hoc congruum videtur,siquidem aiunt astronomi ex
planetis Sole uni Leoni praeesse, uni
quos, duobus singulos signis esse prs sectos, Saturnii quippe Capricorno,et Aquario Ioui subi jci Sagittarium & Pisces r Marti Scorpium, &Arietem; Veneri Libram una cum TaurolVirginem &Geminos Mercurio. Cuius rei compendium hac figura subiecimu .
130쪽
SEd enim ut ad circulos reuertamur,summus Ille locus quo per tria prima signa zodiacus attolli nobis videtur,medio suo circulum diurna vertigine describit, qui tropicus Cancri nuncupatur, qui scilicet Cancro incipiente, flecti ad interior ipsa incipit Ascia; Latini conuersionem aestiuam appellauere.Simili ratione locus infimus, quo icilicet peruenerat Sbgittarius, S unde Capricornus in sublime attolli ceperat, aliud eadem vertigine circulum delineare fingitur,qui Capricorni tropicus, ob conuersionem scilicet ipsam, ab astronomis vocatur, ab aequinoctiali uterque distans, 13.gradibus.
P Roxime Rutem ad polum circulus alius el
ctus zodiaci polus. vii paulo superius dictum, describit, atque is arcticus ab v rq imagine dicitur: ὸ cuius regione alter quoque huic similis ad alterum polum statuitur, ab inferiore Zodiaci polo signatus, queantaraicum circulu adi